Bogdan Jankowski
De biblico fundamento quattuor
dogmatum marialium
Collectanea Theologica 25/3, 509-522
DE BIĘLICO FUNDAMENTO QUATTUOR DOGMATUM MARIALIUM
Conexio fontium Revelationis vindicatur
A ntequam quartum idemque novissimum dogma mariale, nem pe somatica D eiparae Assumptio, sollem niter prom ulgatum est, nonnulli coetus acatholici huic v eritati ab Ecclesiae magi sterio mox definiendae suas opponebant rationes. Q uarum po tissima haec erat: S. Scripturam de Assumptione silere omni no. Deinde tim ebant Protestantes, ne post talem definitionem dogmaticam, quae hoc silentium neglegeret, dissidia Catholicam Ecclesiam in ter et ceteras C hristianorum societates exinde ag gravarentur.
A t altera ex p arte ultim is hisce tem poribus acatholici vi d eb antur non ita parum appropinquare Ecclesiae Catholicae
et quidem ob communem utriusque partis cultum erga Verbum Dei scriptum. Quo melius rem illustraret, unus ex viris doctis Protestantibus (S. De Dietrich), visionem Iohanneam adhibere non dubitavit, nem pe ostium in caelo apertum (Ap 4, 1). Quod ostium utrisque patens ex eius opinione intellegitur S. Scrip tura.
Licet igitur nobis interrogare, num „ostium apertum ” reap se ab Ecclesia Catholica clausum sit — u t nonnulli P rotestan tes praevidebant — per definitionem dogmaticam Assumptio nis. Quo melius huic quaestioni detu r responsum, conferendi sunt nobis atque comparandi praecipui modi arguendi e S.
Scrip-tu ra hucusque in mariologia, strictius: in dogmatibus m arialibus vindicandis, adhibiti.
Θ ε ο τ ό у. ο ς
Dogma prim um in Concilio Ephesino, vere mariali, defi nitum et sequentibus in synodis oecumenicis Chalcedonensi, II et III Constantinopolitana repetitum — Mariam dicit Dei Ma trem. Ipse quidem terminus Θ εοτόκος. Latine redditus voce
„D eiparae”, in documentis ecclesiasticis occurrens, in Sacra P a gina NT deest omnino, at veritas haec a e q u i v a l e n t e r ibidem exprim itur. Ubi utram que hanc ratiocinandi invenies praemissam: 1) M aria dicitur vere M ater Iesu Christi, 2) Iesus Christus /non solum homo, sed vere Deus esse exhibetur. Et quidem M aria iam inde ab A nnuntiatione appellatur M ater Iesu (Lc 1, 31; Mt 1, 20 sq); pluries metonymice „Mater Iesu” pro M aria u surpatur (Mt 2, 11; Lc 2, 51; J 2, 1; 19, 25; A 1, 14). Neque alteram praem issam neget quispiam, qui serio studio theologiae Novi Testam enti incumbit. U triusque praemissae ve- luti conclusionem fas est videre adum bratam in exclamatione Elisabeth: „Et unde hoc mihi, ut veniat m a t e r D o m i n i m e i ad me? (Lc 1, 43)”. Sententiae huius contextus, imprimis versus 41 m entionem faciens de instinctu Spiritus Sancti, dein de emphasis exclamationis vocem Κύριος heic usurpatam te r mino „Dei” aequivalere insinuant
Eandem conclusionem alio modo suggerit illud Pauli Apo stoli: „At ubi venit plenitudo Legis, misit, Deus Filium suum factum ex m uliere (G 4, 4)”. Perquam cauta est revera ista locu tio, at sensibus scatet. Meminisse tam en nos oportet peculiaris omnino paedagogiae a catechesi prim itiva adhibitae, quod atti net gradualem manifestationem , quis esset Christus. Factus
*) Etsi acquiescamus sententiae M. - J. L a n g r a n g e , Evan gile selon St Luc, P a r is4 1927, 43, qui in ore Elisabeth „Dominum meum" idem valere ac Messiam censet, animadvertens heic parallelum quid ad P s 109 (110), 1 (adoni), nihil tam en labefactatur theologica arguendi ra tio. Quo enim modo intellegendus sit ille „Dominus m eus”, e supra dicto psalmo, clare edocet logion Mt 22, 41—45, ubi Christus simplex „filius D avid” esse negatur. Cf. etiam L. C e r f a u x, Adonai et Kyrios, Rech. de Sc. Ph. Th., VIII/1931.
(γενόμενος) ex muliere (Maria) in tempore est Dei Filius praeexi stens (cf. R 1, 3; Ph 2, 6 sq; С 1, 15 sq). M aria igitur est M ater Filii Dei.
At divina M ariae m aternitas iam inde ab antiquis tempo ribus im pugnabatur a Docetis, qui eam negare conati sunt nixi tali biblico argumento, quod videlicet num quam Christus in Evangeliis M ariam allocutus esset m a t r e m , sed tantum m u l i e r e m (J 2, 4; 19, 26), immo vero hanc corpoream ma- ternitatem manifesto postposuisset spirituali oboedientiae (Mt 12, 46—50). Quod vel facillime refutatur. Iohannea nam que vox „mulieris·” idiomatice sumenda est et vertenda, utpote quae tum apud Graecos tum apud Semitas maximam expreserit reveren tiam ad instar vocis D o m i n a e . Non ita parum utroque loco Iohanneo contextus ipse sermonis talem modum loquendi cottidiano sollemniorem videtur postulare, cum agatur de p ri m a omnium m anifestatione potentiae Christi et de ipsius u lti ma voluntate. Logion vero M atthaeanum nimis terrenum erga hanc m aternitatem physicam affectum m itigat et ipsius m ater ni tatis conceptum rudem excludit.
Dicendum est igitur prim um dogma m ariale perfecto fun dam ento biblico gaudere. A t si litem N estorianam de term ino Θεοτόκοο propius inspicimus, prout in rebus Ecclesiae gestis apparet, facile deprehendim us tunc tem poris non tam biblicis argum entis rem fuisse promotam quam potius subtili term ino rum κρόσωπον et όπόστασις investigatione. Quod facile intelle gitur, nam illis tem poribus de christologia prae prim is dispu tabatur. Nestorii enim erro r principalis Christum attinebat, M ariam vero m ediante praecedenti ta n tu m 1).
S e m p e r V i r g o
Dogma hoc dicens M ariam sine ullo virginitatis suae de trim ento Iesum C hristum concepisse, deinde item sine ullo de
') Caelestinus Pp I bis generatim asserit N estorii doctrinam S. Scripturae esse contrariam, at verba haec potius unionem hyposta- ticam quam divinam m aternitatem respiciunt, quatenus in Sacra Pagina exhibetur. Cf. E. A m a n n, Nestorius, DTC 11, 1, 101 sq.
trim ento genuisse, denique toto vitae posterioris decursu v ir ginem perm ansisse intem eratam , vivide contra plures defen debatur errores ]). D efinitum vero form aliter est demum in suo triplici asserto: ante partum , in partu, post partum — in I Sy nodo L ateran en si2). Non omnes theologi eadam notant censura
singulas theses huius dogmatis. Nihilominus tota veritas est d e f i d e . Quas tres theses praestat distinguere etiam in fu n dam ento earum biblico examinando, nam alio atque alio modo illud in singulis apparet.
A n t e partu m asseritur virginitas Mariae inde a tempo ribus catecheseos apostolicae. Quod assertum deinde contra plu res adversarios constanter defendebat Ecclesia. Iam in I Evan- gelio probatio n ititu r vaticinio expleto Isaiae de Emmanuele (7, 14): „Propterea Dominus (=A donai) ipse dabit vobis signum: ecce virgo (= halalma (h) ) praegnans (est) et parturiens filium, e t vocabis nom en eius Nobiscum Deus {= ‘Immanu’eï)” 3) Quo in argumento, si exegeseos respicimus historiam, fere omnia singillatim in dubium vocabantur, nempe: a) num tex tu s P ro phetae de Messia tractet, b) num ha’alman(h) virginem sensu proprio designet, c) num „signum ” reapse quidpiam superna- turale necessario secum ferat. Quae quidem dubia a rationalism i fautoribus imprimis m ovebantur atque etiam hoc tempore lites has omnino cessasse negandum e s t 4). Ne diutius singulis immo- rem ur, catholicam huius loci exegesim ad haec capita revocare licet: a) messianica indoles textus est certa (praescindendo, quo nam sensu: im mediatio e t proprio necne), b) ha'alma(h) denotans stricte „puellam nubilem ” est virgo d e i u r e (M. - J. L a
g r a n g e ) , с) „signum ” utpote ab ipso Deo benigne conces sum natu rae cursum certo certius transgreditur. At quaecumque de solo tex tu Isaiae dicantur, exegetam catholicum prae prim is
ł) Quos spargebant: Iudaei, Ebionitae, Cerinthiani, Celsus, H elvi dius, Bonosus, Vigilantius, Iovinianus et Antidicomarianitae.
2) Cf. Denz. 256. Eadam repetit Paulus Pp IV contra Socinianos (Denz. 993).
3) Haec versio sequitur textum primigenium, dum noster Mt nunc exh ib et vaticinium secundum versionem LXX.
obligat hac in re illa authentica interpretatio, quam Mt 1, 22 s exhibet, pluries uti talis inculcata Loci contextus M atthaea- nus (1, 18—25) rem ipsam vel luculentissime dem onstrat, ubi •Mariae Sponsus virginitatis eiusdem simul cum graviditate sub-
sistensis testis caelitus edoctus describitur.
Quod sum m atim tan tu m a^ud Mt 1, 18 verbis: „inventa est in utero habens de Spiritu Sancto’’ enuntiatur, peculiari modo effertu r apud Lucam in describenda A nnuntiationis scena (1, 26—28). Versus praesertim 27 cum voce παρθένος et 34 cum interrogatione Mariae, quonam pacto fiat ipse conceptus annun tiatus et.p artu s, trib u u n t novum et quidem omnino indepen- dens prim ae theseos fundam entum .
Quod insuper confirm atur eo, quod Ioseph fuisse naturalem Iesu patrem excludunt sobrii quidem et concisi, sed m anifesti loci e C hristi genealogiis desumpti. In M atthaeana interrum pi tu r schema hucusque repetitum et in hunc modum concluditur: „lacob autem genuit Ioseph virum Mariae, de qua natus est lesus...” (1, 16). Apud Lucam vero d atu r haec parenthesis: „...ut Putabatur filius Ioseph” (3, 23).
I n p a r t u conservatam fuisse M ariae virginitatem probari potest tex tu supra laudato Isaiae, sumpto iam una cum interpretatione M atthaei. Apud Prophetam illa Virgo exhibe tu r „praegnans e t partu tien s” (hara(h) wejoledeth). Leges gram m aticae hoc loco adiectivum „praegnans” a participio „par turien s” seiungi non sinunt; e contra dicendum est utrum que s i m u l tribui subiecto „Virgo”.
Partus, etsi non virginalis at certo praeternaturalis, sub tilis quaedam confirm atio biblica invenitur apud Lucam 2, 7, ubi curae describuntur a sola D eipara praestitae recens Nato. Libet nunc H ieronymi citare com mentarium: „nulla ibi obste trix, nulla m uliercularum sedulitas intercessit; ipsa pannis in volvit infantem : ipsa et m ater et obsterix fu it” 2).
b Cf. Breve Pii Pp VI „Divina” datum die 20.IX.1779 (EB 59) et Responsum Commissionis de Re biblica datum die 28.VI.1908 (EB 287— 291, praesertim: 288).
Quanti sit aestim anda vis probativa argumenti biblici pro hac thesi secunda, non idem ab omnibus respondetur, sed non desunt, quibus omnino sufficiens probatio videatur. At unum procul dubio affirm ari potest: Ecclesiam in fidei symbolis v er ba NATUS EX MARIA VIRGINE non semel inseruisse nixam non solis hisce textibus biblhgs. Viva Traditio non ex ipsis de mum orta esse, sed potius ipsos recta luce inde ab initiis illu strasse dicenda est.
P o s t partum M ariam permansisse virginem intem era tam concludere fas est m ediantibus aliis S. Scripturae verbis. „Virum non cognosco” (Le 1, 34) tunc demum censeri potest adaequatum annuntiato arcano responsum, si admittitur propo situm M ariae non utendi iuribus m atrim onii cum Ioseph fuisse perpetuum . Merito igitur tale propositum a tali Matre, praeser tim facta m irabili tum conceptione tum partu, adamussim toto vitae decursu servatum esse concludunt theologi. Quamquam omnino recta conclusio haec una tantum praemissa stricte bi- blica innititur, dum altera, licet morali ter evidens,, aliunde su
m itur.
C orroboratur haec conclusio partim saltem illa Christi m orientis in cruce legatione testam entali (J 19, 26). Cum Ma ria commendata sit illa hora Ioanni, merito infertur defuisse M ariae alios liberos, qui m atri orbatae consulerent.
A nonnulis P atribus 1) et deinde a pluribus theologis va ticinium Ezechielis de Templi porta clausa reservata que soli Principi (44, 1—3) virginitati M ariae post p artu m adumbrandae applicatur. Merito tam en interrogari potest, quanti censenda sit talis applicatio. Adestne pia tantum sensus accommodatio? Non desunt, qui typicum loci sensum admittant, immo vero nonnulli heic sensum consequentem seu pleniorem detegi posse autum ent ( K n a b e n b a u e r ) .
’) Perspicuum A m b r o s i i effatum iuvat heic afferre: „Quae est haec porta, nisi Maria? ideo clausa, quia virgo? Porta igitur, per quam Christus in travit in hunc mundum, quando virginali fusus est partu et genitalia virginitatis claustra non solvit” De inst. virg., 8, 52 ML 16, 320. — Hanc explicationem etiam ad priorem thesim spectare patet.
Tribus his locis examinatis, qui ad tertiam spectant the- sim', rem hoc modo plane esse probatam contendere non licet, saltem hoc tempore; licebit vero, si Ecclesiae m agisterium in tex tu ultim o Ezechielis sensum hunc pleniorem reapse inesse definierit.
Si nunc in unum conferimus considerata hucusque de do gm ate virginitatis perpetuae, quatenus hoc privilegium tribu i tu r M ariae a Sacris Paginis, dicendum est dogma hoc tres th e ses complectens tam quam t o t u m quid ex solo hoc fonte Re velationis perfecte deduci atque dem onstrari non posse. Prio ris fontiS alter fons interpres accedat necesse est, videlicet T ra ditio. Hoc "Sensu brevi dici potest hoc dogma esse „dogma T ra ditionis” (M.-J. L a g r a n g e ) .
Non secus atque in vindicando primo dogmate m ariali aderant noti in historia exegeseos NT conatus arguendi e S. Scriptura contra virginitatem Mariae. Praeterm issis heic hypothesibus rationalism i, quae scenam A nnuntiationis vel omnino legendariam vel interpolatam censent — utpote quae nullo fu n d entu r argum ento obiectivo — hi loci sunt examinadi: a) „antequam convenirent” (Mt 1, 18); b) „et non cognoscebat eam, d o n e c peperit filium suum p r i m o g e n i t u m ” (Mt 1, 25); c) „et peperit filium suum p r i m o g e n i t u m ” (Lc 2, 7); d) pluries occurrentes „fratres Domini” (Mt 12, 46; 13, 55; Mc 6, 3; Lc 8, 19; J 2, 12; A 1, 14; 1 С 9, 5; G 1, 19). Omnes hae difficultates olim m ultum et quidem vehem enter discussae nunc facili negotio solvuntur, praesertim melius co gnitis idiomaticis Sem itarum locutionibus et Palaestinensium illius tem poris moribus atque institutis. Et quidem: a) vox -ιυνέρχεσήai (Mt 1, 18) non vitam coniugum carnalem denotat sed peculiarem caeremoniam, qua sponsa ad sponsi domum sol lem niter d ed u c e b atu r1); b) αως 0r> (Mt 1, 25) = d ο n e с in V ulgata versione, est locutio idiomatica, in qua negatur ta n tum praedicatum , nihil vero en untiatur de ulteriore status
ratione neque de m utatione huius statu t in posterum b; πρωτότοκος ( = bek hor) in S. Scriptura non filium, p o s t quem alii sunt nati, sed talem, a n t e quem ortus est nemo, d esig n a t2); d) „fratres Domini” sunt Iesu consobrini, nam
αδελφός in NT est translatio hebraicae et aramaicae vocis ’ach,
quam latius patere „fra tre” Latino nemo est, qui non videat J). Hic igitur usus latior proprius iam versionis LXX-viralis adest, quotiescumque sermo in NT de „fratribus Domini” occurrit.
S i n e l a b e o r i g i n a l i C o n c e p t a
declarata est D eipara Virgo, postquam permulti et quidem praestantissim i theologi rem penitus discusserunt. Quibus in litibus dogmatis fu tu ri fundam entum biblicum non fuit res summi momenti. A t talis quaestio et ponenda et solvenda erat, cum enim Bulla dogmatica Pii Pp IX „Ineffabilis” veritatem Conceptionis M ariae sine originali dogma divinitus revelatum esse definierit, interrogandum erat, quonam modo haec veritas inesset fontibus Revelationis, ideoque et S. Scripturae. Si theo logorum hac in re conatus conectendi dogma hoc sum Sacris Paginis considerantur, apparet prae prim is adhibitam esse methodum dialecticam et investigationes sensus consequentis seu plenioris. E t quidem duo textus ad trutinam revocantur: Protoevangelium, quod dicitur (Gn 3, 15), e t „gratia plena” apud Lucam (1, 28).
De Protoevangelio m ultum et varie ultimis temporibus disputabatur. Quod vim probativam huius textus ad dogma stabiliendum attinet, tres principales quaestiones movebantur: a) num adm ittendus sit sensus mariologicus Gn 3, 15; b) num de interpretatione m ariali adsit consensus Patrum; c) num huius modi consensus in Bulla „Ineffabilis” reapse doceatur adesse. A ltera quaestio et tertia ortae sunt ex disceptanda
pri-’) Omnis conatus durationem status coarctandi absonum quid in ducat necesse est, quod vel optim e videtur exem plo locorum: Ps 109 (110), 1; 111 (112), 8; Mt 28, 20.
2) Cf. C. L a v e r g n e , L’expression biblique, Paris 1947, 10 § 22, ubi citatur inscriptio sepulcralis aegyptiaca, caeculo I a. C. c. n. n. facta, referens mortem m atris durante partu p r i m o g e n i t i , usum hunc vocis v e l optim e illustrans.
ma ob argum enta ab assertoribus adhibita in defensione. Faci lius est quaestionum harum solutiones referre incipiendo ab ultima. Textum Bullae minime talem consensum definire, sed tantum asserere P atres (indeterm inata quantitate eorum: ergo nonnullos) ad Mariam rettulisse „M ulierem ” Protoevangelii constat. De altera quaestione, nem pe de P atrum hac in re con sensu, lites recentissim ae perquam vividae et nondum di re m p ta e 1) iudicium cautissimum proferre perm ittunt: consen sus unanimis, vel saltem m oraliter — u t aiunt — communis Patrum , qui herm eneuticae legibus praescribitur, u t aliqua in terpretatio verborum S. Scripturae pro obligatoria habeatur, heic affirm ari non potest. A ttam en nunc fere unanim i con sensu constat inter theologos e t biblistas catholicos Protoevan- gelium sensum mariologicum prae se ferre. Quanti sit mom enti hic consensus pro quaestione solvenda nunc investigemus opor tet, dum responsa prim ae data quaestioni referem us.
Quaestio, quonam sensu et — u t ita dicam — quonam gradu adm ittendus sit sensus mariologicus Protoevangelii, et deinde quanti valeat huius textus vis probativa pro dogm ate Im m aculatae Conceptionis vindicando, non uno modo solvitur. E t quidem theologi dogmatici generatim plura, pauciora bi- blistae Veteris Testam enti investigationibus incum bentes solent expiscari.
In ter exegetas catholicos diversitas interpretationis m a- riologicae Protoevangelii ab eo potissimum dependet, quam M u l i e r e m et quonam modo designatam voce h a’issa ad m ittunt. Itaque ■— u t brevitatis gratia praestantissim i tantum auctores et vel m axim e typicae citentur solutiones — ad haec capita revocantur eorum placita: Vox illa designat: 1) omnes c o l l e c t i v e sum ptas mulieres, in quibus praestantissim um locum occupat M aria (M u r i 1 1 o); 2) sensu litterali et e x - c 1 u s i V о M ariam ( V i g o u r o u x , B i l l o t , B o v e r ,
*) Praecipuo incitam ento fuit opus F. (L.) D r e w n i a k , Die m ariologische Deutung von Gen 3, 15 in der V äterzeit, Breslau 1934. D iscussionum vero eventus exponuntur in opere T. G a l l u s , Inter pretatio mariologica Protoevangelii..., Roma 1949.
G a l l u s ) ; 3) sensu litterali Evam, sensu vero t y p i t о M ariam ( H u m m e l a u e r , L a g r a n g e , C e u p p e n s ) ; 4) utroque sensu s i m u l et Evam et Mariam, sed d i v e r s o in gradu ita, u t sensus plenior sit mariologicus ( H e t z e - n a u e r, B e a , S t у ś) ‘).
Longum est singularum thesium argumenta heic ad tr u tinam revocare, quod sane propositum nostrum excederet, sed unam animadversionem methodologicam iuvat afferre. Iure m eritoque adversarii interpretationis typicae obiciunt aequo pauciora esse testim onia authenticae explicationis typicae in S. Scriptura et Traditione. A t ratio arguendi pro dogmate Im m aculatae Conceptionis ex verbis Protoevangelii vindicando minime pendet ab eo, quae eligatur interpretatio ex hisce quat tuor. E t hoc modo sum m atim exponi potest. Dum textus he- braeus haec habet: „Et ponam inimicitias inter te ( - s e r p e n tem) et M ulierem e t inter semen tuum et semen eius ( = Mu lieris): illud ( = semen) conteret tibi caput, et tu vulnerabis illi ( = Semini) calcem”, sensus mariologicus est hic: inter se strictis sime conexi M ulier ( = Maria) et eius Semen (= Christus) inces santer bellum gerent cum serpente ( = Satana) eiusque semine (-“■■ angelis apostatis et hominibus diabolo addictis), quod bel lum fin ietu r ultimo, perfecto Seminis Mulierisque triumpho. Inde m erito concludi potest: si praedicitur triumphus perfectus, perfectam necesse est prae se fe rat victoriam super peccatum satanica suggestione invectum, aliis verbis: Mulierem illam oportet esse omnino a peccato quolibet immunem, ergo etiam a peccato n aturae totius seu ab originali labe. Quod idem est ac Conceptio Immaculata.
Textum Lucanum insuper citat Bulla „Ineffabilis”. Quae ritur, quanti valeat in dogmate vindicando κεχαζκωαένη = gra tia plena (1, 28). Locutio haec in salutatione sumitur m e t o- n у m i с e pro Maria, indolem igitur personalem ipsius di
*) Huius modi duplex applicatio adest v. g. in „psalmo resurrec tionis” 15 (16), quod iam antiqui animadverterunt exegetae. Quamquam Davidem respiciunt verba psalmi, perfecta sensus adimpletio fit demum
cenda est denotare. Nulla deinde apponitur sensus huius vocis limitatio, late igitur sumenda est. Ex quibus saltem haec m e rito concludi possunt: M aria iam ante gratiam divinae m ater- nitatis collatam nacta est Dei gratiam modo perfecto et stabili, perdurante ad tempus, quo sermo fit ad eam, nam eas notas postulat participium p e r f e c t i a Luca adhibitum in ver tenda salutatione probabilissime lingua p atria prolata et audita. Verba contextus, quae sequuntur, nempe: „Dominus tecum ” et „benedicta tu in m ulieribus” J), plane peculiarem indolem re lationis M ariae ad Deum m anifestant. Exegesis traditionalis merito igitur videt heic confirmationem peculiaris privilegii,
quod est Im m aculata Conceptio.
Difficultas olim in litibus theologicis medii aevi maxima sum ebatur contra privilegium Im m aculatae Conceptionis e tex tu Pauli Apostoli universalitatem peccati originalis incul- cante: „propterea sicut per unum hominem peccatum intravit in mundum, et per peccatum — mors, et ita mors in omnes homine pertransiit, nam omnes peccaverunt-’) (R 5, 12)”. Sed difficultas illa iam pridem soluta est facta subtili distinctione theologica inter „debitum contrahendi”, de quo loquitur Apo stolus, et ipsam maculae contractionem realem. Prius in Ma ria adm ittitur (praescindendo, utrum proxim um an rem otum
debitum), posterius negatur. Analogiam biblicam huiu^ privi legii anim adverterunt plures in alia exceptione facta a lege communi, nempe ea, quae Esther attinebat (15, 13).
Ex quibus apparet argum entationem biblicam dogma Im m aculatae Conceptionis vindicantem necessario requirere tum Traditionem, quae tèxtus S. Scripturae illustret, tum m a gisterium Ecclesiae, quae ipsos authentice in terpretetur.
‘) Quae ultim a etsi ex hoc contextu seiungantur ob rationes cri ticas haud spernendas et in 1, 42 tantum relinquantur, certo sunt Lucana e t eodem sem per modo loquuntur de peculiari Mariae situatione.
2) Versio — uti patet — sequitur non Vulgatam, sed textum pri m igenium.
C o r p o r e a d c a e l e s t e m g l o r i a m A s s u m p t a Huius privilegii m arialis probatio biblica hucusque im prim is n iteb atu r iisdem textibus atque defensio antea definiti privilegii Im m aculatae Conceptionis. A nte diem 1 Novembris anni 1950 varie a theologis aestim abatur, quonam modo do gma somaticae Assumptionis erui posset e S. Scriptura. E t dum antea adm ittebant in textibus biblicis inveniri tantum rationes hanc veritatem Traditionis innuentes, recenter apud eos sen tentia veritatem hanc esse form aliter implicite in S. S criptura contentam praevalens evasit.
Protoevangelium e trium pho perfecto Mulieris-Mariae su per peccatum eiusque sequelam ulteriorem sinit deduci conclu siones. Textus Gn 3, 15 est sententia condemnatoria Serpentis- Satanae. Quaenam poena statu ta esset, p atuit profecto demum in luce Novi Testamenti, i. e. sim ulatque inflicta est poena. Quod ita patuit: Semen M ulieris (et Eius tantum , i.e. sine viro conceptum) seu Christus, vulneratus in calce (solummodo in calce, nam triduo tantum corpore m orti subiacens, et deinde resurgens a mortuis), contrivit caput Serpentis facta Redemp tione. In qua partem habet et M ater (utpote Corredemptrix, sub Cruce victoriam afferente, saltem sensu morali). U lterior condemnationis Satanae executio hominibus pandit reditum ad statum , qui lapsum praeceserat, seu — u t Pauli utamur v er bis — sumus „exspectantes redem ptionem corporis nostri (R 8, 23)” — im m ortalitatem eiusdem Corporis. Cum hac in victo_ ria M ater longe strictius ceteris associata esset Redemptori, trium phum M ariae pleniorem fuisse oportet quam in ceteris hominibus, modo tantum liberativo redemptis. Triumphus ille, quod animam attinet, fu it gratia Dei infusa ipsi in primo con ceptionis instanti, quod vero corpus afficit, est corporis glori ficatio facta ante universalem resurrectionem mortuorum '). Hoc modo M aria excluditur e num ero condemnatorum in Adam: ,.ίη pulverem reverteris” (Gn 3, 19). Quod idem est ac somatica Assumptio.
*) Quod ratiocinium m inim e dependet ab eo, utrum mors physica Mariae admittatur necne.
. Conclusio praecedens confirm atur am babus locutionibus Lucanis: „gratia plena” et „benedicta in m ulieribus”. Plenitudo enim benedictioiis divinae cum statu subiacendi qualibuscum- que peccati sequelis nequaquam componi potest: benedictio excludit maledictionem. Denique — u t volunt nonnulli — to tum dogma Assumptionis cum contineatur in veritate Im m a culatae Conceptionis, eadem probatio biblica in dogmate poste riore vindicando applicetur necesse est.
Non desunt tam en conatus introducendi novos quosdam tex tu s p raeter supra laudatos. Visio nem pe Iohannea „Mulieris amictae· sole” (Ap 12, 1 et sqq) arrid et p lu rib u s 1). Liturgica „lex orandi” iam pridem hunc textum M ariae applicare non dubitabat, dum symbolum istud Ecclesiae ad M ariam tran sfere bat. In te r fautores huius mariologicae interpretationis, qui ad Assumptionem vindicandam m ultum conferre hunc textum exi stim ant, duas licet anim advertere tendentias diversas: magis m oderati duplicem imaginis applicationem adm ittentes, Eccle
siae primum, M ariae secundum trib u u n t locum, rigidiores vero prim o loco heic de M aria agi autum ant. Quod attinet quaestio nem principalem, u tru m videlicet textus hic de M aria tractet necne atque etiam, si tractat, quonam gradu probet somaticam eius Assumptionem (signum in c a e l o , fuga ope duarum a l a r u m ) perem ptoria solutio nondum dari potest: adhuc sub iudice lis est. Sed definitio ultim a dogmatis certo certius investigationes biblicas prom otura speratur.
Nunc generales quasdam conclusiones deducamus oportet ex considerata ratione arguendi e S. Scriptura in singulis ma- riologiae sese evolventis stadiis. Catholicus nem pe conceptus conexionis internae fontium Revelationis vel optime illu stratu r a mariologia. Ad haec fere capita revocari potest ille nexus: a) S. Scripturam non esse unicum Revelationis fontem, sed u t plene intellegatur, req uirere alterum et quidem latius paten tem fontem — Traditionem sensu statico; b) utrum que Testa
*) Cf. M. J u g i e, La m ort et l ’Assom ption de la Ste Vierge, Città dei Vaticano 1944; S. K o w a l s k i , M ulier amicta sole, At. Kapł 51 (1949) 209—223; 401-^23.
m entum eiform are homogeneum aliquod totum, quo fit, u t ple niorem possimus sensum invenire in Vetere data luce Novi Te stam enti; c) m agisterium Ecclesiae, Traditionis sensu dynam ic» organum, totius depositi revelati esse tum custodem tum authenticum interpretem .
Insuper considerata evolutione mariologiae, praesertim vero p arte crescente, quam habuit in ipsa Ecclesiae m agiste rium, anim advertere licet adesse m irum quendam parallelis- mum: de V erbi Sponsa — M aria plura in dies declarare non dubitavit Sponsa C hristi — Ecclesia.
Nunc quaestioni initio positae respondeamus necesse est. Num desperanda est omnino cum acatholicis consensio, quod talem S. Scripturae conceptum — u t supra — attinet? Negan dum videtur. Nam duplex studium nunc inter eos manifesta tur: prim um — investigandi et form andi veram theologiam bi- blieam, non m ere philologicam exegesim et superficialem, alte rum — investigandi prim itivam Ecclesiae historiam, fontes kerygm atis apostolici, seu hoc stadium, quando iam existebat Ecclesia docens et nondum aderat Sacra Novi Testamenti P a gina. A serio studio historico p atet transitus ad agnoscendam totam auctoritatem Ecclesiae in deposito divino tuendo atq u e authentice interpretando. Quam ob rem: o s t i u m m a n e t
