RADY MINISTRÓW. z dnia 23 czerwca 2015 r.

(1)

RM-110-43-15

R O Z P O R Z Ą D Z E N I E R A D Y M I N I S T R Ó W

z dnia 23 czerwca 2015 r.

w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych

Na podstawie art. 90u ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.¹⁾) zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie określa:

1) szczegółowe warunki udzielania pomocy uczniom objętym Rządowym programem pomocy uczniom w 2015 r. – „Wyprawka szkolna” ustanowionym uchwałą nr 80/2015 Rady Ministrów z dnia 23 czerwca 2015 r. w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2015 r. – „Wyprawka szkolna”;

2) formy i zakres pomocy;

3) tryb postępowania w sprawie udzielania pomocy.

§ 2. 1. Pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego lub podręczników do kształcenia w zawodach, dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, jest udzielana uczniom uczęszczającym w roku szkolnym 2015/2016 do klasy III szkoły podstawowej, klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia i klasy IV technikum.

2. Pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, jest udzielana uczniom:

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r.

Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370 i Nr 235, poz. 1618, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31, poz. 206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1705, z 2010 r. Nr 44, poz. 250, Nr 54, poz. 320, Nr 127, poz. 857 i Nr 148, poz. 991, z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 139, poz. 814, Nr 149, poz. 887 i Nr 205, poz. 1206, z 2012 r. poz. 941 i 979, z 2013 r. poz. 87, 827, 1191, 1265, 1317 i 1650, z 2014 r. poz. 7, 290, 538, 598, 642, 811, 1146 i 1198 oraz z 2015 r. poz. 357.

(2)

– 2 –

1) słabowidzącym, 2) niesłyszącym, 3) słabosłyszącym,

4) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,

5) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, 6) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,

7) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

8) z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona w pkt 1–7

– posiadającym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 71b ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, zwanej dalej „ustawą”, uczęszczającym w roku szkolnym 2015/2016 do szkół dla dzieci i młodzieży: szkół podstawowych, z wyjątkiem klas I, II i IV, gimnazjów, z wyjątkiem klasy I, szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczych szkół zawodowych, liceów ogólnokształcących, techników lub szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub do ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, z wyjątkiem klas I, II i IV, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół baletowych, z wyjątkiem klas I i IV, lub liceów plastycznych.

3. W przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających w roku szkolnym 2015/2016 do szkół dla dzieci i młodzieży:

szkół podstawowych, z wyjątkiem klasy IV, gimnazjów, z wyjątkiem klasy I, lub szkół ponadgimnazjalnych dofinansowanie obejmuje również zakup materiałów edukacyjnych, o których mowa w art. 3 pkt 24 ustawy.

4. Przepisu ust. 3 nie stosuje się do uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających w roku szkolnym 2015/2016 do klasy I i II szkoły podstawowej, w przypadku gdy uczniowie ci korzystają z podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, zapewnionego

(3)

– 3 –

przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, o którym mowa w art. 22ad ust. 1 ustawy.

5. Pomocy udziela się uczniom, o których mowa w ust. 1, pochodzącym z rodzin, w których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114 i 693), w wysokości obowiązującej w dniu wejścia w życie rozporządzenia.

6. W przypadkach określonych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 i 693) pomoc może być udzielona uczniom, o których mowa w ust. 1, pochodzącym z rodzin, w których dochód na osobę w rodzinie przekracza kryterium dochodowe, o którym mowa w ust. 5.

7. Liczba uczniów, którym zostanie udzielona pomoc, o której mowa w ust. 6, nie może przekroczyć w danej gminie 5% ogólnej liczby uczniów, o których mowa w ust. 1, z wyjątkiem uczniów szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz uczniów szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa.

8. W przypadku szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego liczba uczniów, którym zostanie udzielona pomoc, o której mowa w ust. 6, nie może przekroczyć 5% ogólnej liczby uczniów klas III ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia prowadzonych przez tego ministra.

9. W przypadku szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa liczba uczniów, którym zostanie udzielona pomoc, o której mowa w ust. 6, nie może przekroczyć 5% ogólnej liczby uczniów klas IV techników prowadzonych przez tego ministra.

§ 3. 1. Wartość pomocy, o której mowa w § 2, nie może przekroczyć kwoty:

1) 225 zł – dla ucznia uczęszczającego do klasy III szkoły podstawowej albo klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia;

2) 225 zł – dla ucznia:

a) słabowidzącego, b) niesłyszącego, c) słabosłyszącego,

d) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, e) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,

(4)

– 4 –

f) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

g) z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona w lit. a–f

– uczęszczającego do klasy III szkoły podstawowej albo klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;

a) niesłyszącego,

b) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,

c) z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona w lit. a i b

– uczęszczającego do klasy III szkoły podstawowej albo klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego, z zastrzeżeniem ust. 2;

a) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, b) z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z

niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym

– uczęszczającego do klasy III, V i VI szkoły podstawowej albo klasy II i III gimnazjum, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego, albo uczęszczającego do szkoły ponadgimnazjalnej;

a) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, b) z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z

niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym

– uczęszczającego do klasy III, V i VI szkoły podstawowej albo klasy II i III gimnazjum, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego, z zastrzeżeniem ust. 2;

a) słabowidzącego, b) niesłyszącego,

(5)

– 5 –

c) słabosłyszącego,

d) z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, e) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, f) z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,

– uczęszczającego do klasy V i VI szkoły podstawowej, klasy V i VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia albo klasy II i III ogólnokształcącej szkoły baletowej, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;

a) niesłyszącego,

– uczęszczającego do klasy V i VI szkoły podstawowej, klasy V i VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia albo klasy II i III ogólnokształcącej szkoły baletowej, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego, z zastrzeżeniem ust. 2;

– uczęszczającego do klasy II i III gimnazjum, klasy II i III ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy II i III ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych albo klasy V i VI ogólnokształcącej szkoły baletowej, który nie korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego;

a) niesłyszącego,

(6)

– 6 –

– uczęszczającego do klasy II i III gimnazjum, klasy II i III ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy II i III ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych albo klasy V i VI ogólnokształcącej szkoły baletowej, który korzysta z podręczników do kształcenia specjalnego, z zastrzeżeniem ust. 2;

10) 445 zł – dla ucznia uczęszczającego do klasy IV technikum;

– uczęszczającego do zasadniczej szkoły zawodowej;

– uczęszczającego do liceum ogólnokształcącego, technikum, klasy IV–VI ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, klasy IV–VI ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, klasy VII–IX ogólnokształcącej szkoły baletowej albo liceum plastycznego;

13) 175 zł – dla ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla ucznia z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu

(7)

– 7 –

umiarkowanym lub znacznym, uczęszczającego do klasy I lub II szkoły podstawowej – w przypadku gdy nie korzysta z podręcznika do zajęć z zakresu edukacji:

polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, zapewnionego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, o którym mowa w art. 22ad ust. 1 ustawy.

2. W przypadku gdy uczeń, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, 5, 7 i 9, korzysta z części podręczników do kształcenia ogólnego niebędących podręcznikami do kształcenia specjalnego lub materiałów edukacyjnych, kwota dofinansowania do zakupu podręczników do kształcenia ogólnego niebędących podręcznikami do kształcenia specjalnego lub materiałów edukacyjnych nie może być wyższa niż:

1) w przypadku uczniów, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 5 – 192,50 zł;

2) w przypadku uczniów, o których mowa w ust. 1 pkt 7 – 308 zł;

3) w przypadku uczniów, o których mowa w ust. 1 pkt 9 – 303,50 zł.

§ 4. 1. Pomoc, o której mowa w § 2, jest udzielana na wniosek rodziców ucznia (prawnych opiekunów, rodziców zastępczych, osób prowadzących rodzinny dom dziecka) albo pełnoletniego ucznia albo na wniosek nauczyciela, pracownika socjalnego lub innej osoby, za zgodą rodziców ucznia (prawnych opiekunów, rodziców zastępczych, osób prowadzących rodzinny dom dziecka) albo pełnoletniego ucznia.

2. Wniosek składa się do dyrektora szkoły, do której uczeń będzie uczęszczał w roku szkolnym 2015/2016.

3. Wniosek składa się w terminie ustalonym odpowiednio przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na siedzibę szkoły.

4. Wniosek o przyznanie pomocy uczniowi:

1) ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, ogólnokształcącej szkoły baletowej i liceum plastycznego, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego,

2) szkoły ponadgimnazjalnej rolniczej prowadzonej przez ministra właściwego do spraw rolnictwa

– składa się w terminie ustalonym odpowiednio przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub ministra właściwego do spraw rolnictwa.

5. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie o wysokości dochodów. W uzasadnionych przypadkach do wniosku można dołączyć – zamiast zaświadczenia o wysokości dochodów – oświadczenie o wysokości dochodów.

(8)

– 8 –

6. W przypadku ubiegania się o pomoc dla ucznia, którego rodzina korzysta ze świadczeń rodzinnych w formie zasiłku rodzinnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego, można przedłożyć – zamiast zaświadczenia o wysokości dochodów – zaświadczenie o korzystaniu ze świadczeń rodzinnych w formie zasiłku rodzinnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego.

7. W przypadku ubiegania się o pomoc dla ucznia, o którym mowa w § 2 ust. 2, do wniosku – zamiast zaświadczenia o wysokości dochodów – należy dołączyć kopię orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 71b ust. 3 ustawy.

8. W przypadku ubiegania się o pomoc dla ucznia, o którym mowa w § 2 ust. 6, do wniosku – zamiast zaświadczenia o wysokości dochodów – należy dołączyć uzasadnienie.

§ 5. 1. Dyrektor szkoły, w tym szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego inną niż gmina, osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego, osobę fizyczną, ministra właściwego do spraw środowiska lub Ministra Obrony Narodowej, sporządza listę uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy, o których mowa w § 2 ust. 2, 5 i 6, oraz przekazuje ją odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na siedzibę szkoły.

2. W przypadku ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, ogólnokształcących szkół baletowych i liceów plastycznych, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, dyrektor szkoły przekazuje listę uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy, o których mowa w § 2 ust. 2, 5 i 6, ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

3. W przypadku szkół ponadgimnazjalnych rolniczych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa, dyrektor szkoły przekazuje listę uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy, o których mowa w § 2 ust. 2, 5 i 6, ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa.

§ 6. 1. Po otrzymaniu listy uczniów, o której mowa w § 5 ust. 1, w tym listy uczniów szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego inne niż gmina, osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, osoby fizyczne, ministra właściwego do spraw środowiska lub Ministra Obrony Narodowej, odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta informuje dyrektora szkoły o liczbie uczniów danej szkoły, którym może być przyznana pomoc, o której mowa w § 2 ust. 6.

(9)

– 9 –

2. W przypadku ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, ogólnokształcących szkół baletowych i liceów plastycznych, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, minister ten po otrzymaniu listy uczniów, o której mowa w § 5 ust. 2, informuje dyrektora szkoły o liczbie uczniów danej szkoły, którym może być przyznana pomoc, o której mowa w § 2 ust. 6.

3. W przypadku szkół ponadgimnazjalnych rolniczych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa, minister ten po otrzymaniu listy uczniów, o której mowa w

§ 5 ust. 3, informuje dyrektora szkoły o liczbie uczniów danej szkoły, którym może być przyznana pomoc, o której mowa w § 2 ust. 6.

§ 7. 1. Dyrektor szkoły, po analizie wniosków o przyznanie pomocy uczniom, o których mowa w § 2 ust. 6, biorąc pod uwagę lokalne warunki ekonomiczne i społeczne, oraz zgodnie z informacją o liczbie uczniów danej szkoły, którym może być przyznana pomoc, o której mowa w § 2 ust. 6, podejmuje decyzję w sprawie przyznania pomocy tym uczniom.

2. Dyrektor szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego inną niż gmina, osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego, osobę fizyczną, ministra właściwego do spraw środowiska lub Ministra Obrony Narodowej sporządza listę uczniów, którym przyznał pomoc, o której mowa w § 2 ust. 6, oraz przekazuje ją odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na siedzibę szkoły.

§ 8. 1. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta przekazuje środki na udzielenie pomocy, o której mowa w § 2, na rachunek bankowy szkoły prowadzonej przez gminę.

2. W przypadku ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, ogólnokształcących szkół baletowych i liceów plastycznych, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, środki na udzielenie pomocy, o której mowa w

§ 2, przekazuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na rachunek bankowy szkoły.

3. W przypadku szkół ponadgimnazjalnych rolniczych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa, środki na udzielenie pomocy, o której mowa w § 2, przekazuje minister właściwy do spraw rolnictwa, na rachunek bankowy szkoły.

4. Dyrektor szkoły, o której mowa w ust. 1–3, zwraca rodzicom uczniów (prawnym opiekunom, rodzicom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinny dom dziecka) albo

(10)

– 10 –

pełnoletnim uczniom koszt zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – również koszt zakupu materiałów edukacyjnych, po przedłożeniu dowodu zakupu, do wysokości wartości pomocy, o której mowa w § 3.

5. W przypadku szkół prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego inne niż gminy, osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, osoby fizyczne, ministra właściwego do spraw środowiska lub Ministra Obrony Narodowej koszt zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – również koszt zakupu materiałów edukacyjnych, po przedłożeniu dowodu zakupu, do wysokości wartości pomocy, o której mowa w § 3, zwraca odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na siedzibę szkoły.

6. W przypadku zakupów indywidualnych dowodem zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – również zakupu materiałów edukacyjnych, jest faktura VAT wystawiona imiennie na ucznia, rodzica (prawnego opiekuna, rodzica zastępczego, osobę prowadzącą rodzinny dom dziecka), rachunek, paragon lub oświadczenie o zakupie odpowiednio podręczników lub materiałów edukacyjnych.

7. W przypadku złożenia oświadczenia, o którym mowa w ust. 6, do oświadczenia należy dołączyć informację o rozliczeniu wydatków odpowiednio na zakup podręczników lub materiałów edukacyjnych tylko w ramach Rządowego programu pomocy uczniom w 2015 r.

– „Wyprawka szkolna”.

8. W przypadku zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, a w przypadku

(11)

– 11 –

uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – również zakupu materiałów edukacyjnych, dla grupy uczniów, koszt zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych jest zwracany rodzicom uczniów (prawnym opiekunom, rodzicom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinny dom dziecka) albo pełnoletnim uczniom do wysokości wartości pomocy, o której mowa w § 3, po przedłożeniu potwierdzenia zakupu zawierającego: imię i nazwisko ucznia, nazwę i adres szkoły, klasę, do której uczeń będzie uczęszczał, wykaz zakupionych podręczników lub materiałów edukacyjnych, kwotę zakupu, datę zakupu i czytelny podpis osoby, która dokonała zakupu.

Potwierdzenie zakupu wystawia podmiot, który dokonał zakupu, na podstawie faktury VAT i listy uczniów, dla których zakupiono podręczniki i materiały edukacyjne.

§ 9. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

PREZES RADY MINISTRÓW EWA KOPACZ

(12)

UZASADNIENIE

W związku z podjęciem w dniu 23 czerwca 2015 r. przez Radę Ministrów uchwały nr 80/2015 w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2015 r. – „Wyprawka szkolna”, projektowane rozporządzenie określa szczegółowe warunki udzielania pomocy w formie dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego lub podręczników do kształcenia w zawodach, dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, dla uczniów uczęszczających w roku szkolnym 2015/2016 do klasy III szkoły podstawowej, klasy III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia i klasy IV technikum (§ 2 ust. 1 projektu rozporządzenia).

W ramach programu „Wyprawka szkolna” w 2015 r. pomocą w zakresie dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, są objęci także uczniowie słabowidzący, niesłyszący, słabosłyszący, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 71b ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.

Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o systemie oświaty”, uczęszczający w roku szkolnym 2015/2016 do szkół podstawowych, z wyjątkiem klasy I, II i IV, gimnazjów, z wyjątkiem klasy I, szkół ponadgimnazjalnych, tj. zasadniczych szkół zawodowych, liceów ogólnokształcących, techników lub szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, lub do ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, z wyjątkiem klas I, II i IV, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół baletowych, z wyjątkiem klas I i IV lub liceów plastycznych (§ 2 ust. 2 projektu rozporządzenia).

W przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, dofinansowanie obejmuje również zakup materiałów edukacyjnych, o których

(13)

2

mowa w art. 3 pkt 24 ustawy o systemie oświaty, z wyłączeniem uczniów uczęszczających w roku szkolnym 2015/2016 do klasy IV szkoły podstawowej i klasy I gimnazjum (§ 2 ust. 3).

Ponadto, zgodnie z § 2 ust. 4 projektu rozporządzenia, dofinansowanie na materiały edukacyjne nie obejmuje uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających w roku szkolnym 2015/2016 do klasy I i II szkoły podstawowej, w przypadku gdy uczniowie ci korzystają z podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, który zapewnia minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z art. 22ad ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Materiałami edukacyjnymi dla tych uczniów są w szczególności książki pomocnicze, karty pracy, ćwiczenia rewalidacyjne oraz opracowania wykorzystywane w edukacji przedszkolnej, które są wykorzystywane przez nauczycieli w procesie kształcenia tych uczniów.

Projekt rozporządzenia określa formę pomocy oraz beneficjentów, którzy z pomocy mogą skorzystać. Pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych jest jedną z dostępnych form realizacji zadania wyrównywania szans edukacyjnych uczniów pochodzących z rodzin o niskim statusie ekonomicznym oraz uczniów niepełnosprawnych.

W ramach programu pomoc przysługuje:

1) uczniom pochodzącym z rodzin, w których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r.

o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 114 i 693), w wysokości obowiązującej na dzień wejścia w życie niniejszego rozporządzenia;

2) uczniom pochodzącym z rodzin niespełniających kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w przypadkach określonych w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163 i 693), na podstawie decyzji dyrektora szkoły, do której uczęszcza uczeń, uwzględniającej lokalne warunki ekonomiczne i społeczne;

3) uczniom niepełnosprawnym uczęszczającym w roku szkolnym 2015/2016 do szkół dla dzieci i młodzieży: szkół podstawowych, z wyjątkiem klasy I, II i IV, gimnazjów, z wyjątkiem klasy I, szkół ponadgimnazjalnych: zasadniczych szkół zawodowych, liceów ogólnokształcących, techników lub szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla

(14)

uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub do ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, z wyjątkiem klasy I i II, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół baletowych, z wyjątkiem klasy I i IV, lub liceów plastycznych;

4) uczniom z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniom z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, na zakup materiałów edukacyjnych. To dofinansowanie dotyczy uczniów uczęszczających w roku szkolnym 2015/2016 do szkoły podstawowej, z wyjątkiem klasy IV, gimnazjum, z wyjątkiem klasy I, i szkoły ponadgimnazjalnej. Dofinansowanie na zakup materiałów edukacyjnych przysługuje uczniom klasy I i II szkoły podstawowej jedynie w przypadku gdy ci uczniowie nie korzystają z podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, który zapewnia minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z art. 22ad ust. 1 ustawy o systemie oświaty.

W 2015 r., ze względu na zapewnienie podręcznika do zajęć z zakresu edukacji:

polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z art. 22ad ust. 1 ustawy o systemie oświaty, uczniom uczęszczającym do klasy I i II szkoły podstawowej, w tym uczniom z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniom z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym, a także zapewnienie dotacji celowej na podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe dla ww. uczniów niepełnosprawnych uczęszczających do klasy IV szkoły podstawowej i klasy I gimnazjum − uczniowie ci nie są odbiorcami pomocy przewidzianej w Rządowym programie pomocy uczniom „Wyprawka szkolna”. Wyjątek stanowią uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, którzy w klasie I i II szkoły podstawowej mogą otrzymać dofinansowanie na zakup materiałów edukacyjnych w przypadku gdy uczniowie tych klas nie będą korzystać z podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, zapewnionego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania.

(15)

4

Nieobjęcie przewidzianą w Rządowym programie pomocą uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym, uczęszczających do klasy IV szkoły podstawowej i klasy I gimnazjum, wynika z wprowadzenia nowych rozwiązań: ustawą z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 357), zmieniającą ustawę z dnia 30 maja 2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 811), oraz rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie wysokości wskaźników zwiększających kwoty dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe dla uczniów niepełnosprawnych (Dz. U. poz. 441). Przyjęte rozwiązania

umożliwiają zwiększenie kwot dotacji celowej, o których mowa w art. 22ae ust. 5 ustawy o systemie oświaty, na sfinansowanie podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych m.in. dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu

umiarkowanym lub znacznym. Ww. mechanizm zwiększenia kwot dotacji celowej dla uczniów uczęszczających do klasy IV szkoły podstawowej i klasy I gimnazjum, tj. uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, dotyczy także uczniów niesłyszących, słabosłyszących, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, niewidomych i słabowidzących, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Uczniowie pochodzący z rodzin o niskim statusie ekonomicznym w większym stopniu niż pozostali narażeni są na niepowodzenia edukacyjne związane z problemami ekonomicznymi rodziny. Brak środków finansowych na zaspokojenie podstawowych potrzeb w gospodarstwie rodzinnym powoduje także ograniczenia w dostępie do pełnego wyposażenia dziecka w podręczniki.

Początek edukacji szkolnej wiąże się z dużym przeżyciem emocjonalnym. Działania, które wspierają adaptację ucznia do nowych warunków, należy zaliczyć do korzystnych zarówno dla samego dziecka i jego rodziców, jak i dla przyszłej pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Pomagając rodzicom uczniów klas III szkół podstawowych oraz klas III ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia przez dofinansowanie zakupu podręczników, pośrednio motywuje się dzieci do większego wysiłku intelektualnego.

W 2015 r. możliwość dofinansowania zakupu podręczników otrzymają również uczniowie klasy IV technikum, w której kontynuuje się kształcenie zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego. Ponadto, w 2015 r. kontynuuje się również możliwość

(16)

dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia w zawodach, co wynika z wdrożenia od dnia 1 września 2012 r. w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe nowej podstawy programowej kształcenia w zawodach, określonej w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. poz. 184, z późn. zm.).

Z wprowadzeniem nowych podstaw programowych wiąże się zmiana dotychczasowych podręczników do kształcenia ogólnego oraz podręczników do kształcenia w zawodach. Biorąc pod uwagę możliwość wystąpienia trudności związanych z nabyciem nowych podręczników w rodzinach o niskich dochodach, projekt rozporządzenia uwzględnia grupę uczniów uczęszczających do klas realizujących kształcenie zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego lub kształcenia w zawodach.

Ponadto, w przypadku uczniów niepełnosprawnych pomoc w ramach programu przysługuje uczniom słabowidzącym, niesłyszącym, słabosłyszącym, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym oraz uczniom z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, uczęszczającym w roku szkolnym 2015/2016 do szkół dla dzieci i młodzieży: szkół podstawowych, z wyjątkiem klasy I, II i IV, gimnazjów, z wyjątkiem klasy I, szkół ponadgimnazjalnych, tj. zasadniczych szkół zawodowych, liceów ogólnokształcących, techników i szkół specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub do ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, z wyjątkiem klasy I, II i IV, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, z wyjątkiem klasy I, ogólnokształcących szkół baletowych, z wyjątkiem klasy I i IV, lub liceów plastycznych.

W 2015 r. z programu korzystają również uczniowie słabosłyszący słabowidzący, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej. Dla tych uczniów przewiduje się dofinansowanie zakupu podręczników do kształcenia ogólnego lub podręczników do kształcenia w zawodach, bez możliwości uzyskania dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia specjalnego. Wynika to z tego, że obecnie na rynku nie ma podręczników do kształcenia specjalnego przeznaczonych dla tej grupy uczniów. Tym samym program

(17)

6

obejmuje pomocą wszystkich uczniów niepełnosprawnych, z wyjątkiem uczniów niewidomych, dla których podręczniki zapewnione są w odrębnym trybie.

Od dnia 15 października 2008 r., na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1072) w wydawanym orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego wskazywana jest niepełnosprawność lub niepełnosprawności składające się na niepełnosprawności sprzężone, z uwagi na które uczeń wymaga kształcenia specjalnego. W przypadku orzeczeń wydanych na podstawie ww. rozporządzenia dyrektor szkoły może w sposób jednoznaczny wskazać, w przypadku niepełnosprawności sprzężonych, uczniów słabowidzących, niesłyszących, słabosłyszących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, lub z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym.

W przypadku uczniów, którym orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zostało wydane przed dniem 15 października 2008 r. na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży oraz wydawania opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, a także szczegółowych zasad kierowania do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania (Dz. U. Nr 13, poz. 114, z późn. zm.), w orzeczeniach brak było wskazania rodzaju niepełnosprawności stanowiących niepełnosprawności sprzężone. Dlatego, dla zachowania pełnej czytelności grupy odbiorców wśród uczniów niepełnosprawnych, w programie w sposób jednoznaczny wskazano, którzy uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi są uprawnieni do otrzymania pomocy. W takich przypadkach dyrektor szkoły posiadający informację o potrzebie kształcenia specjalnego z powodu niepełnosprawności sprzężonych wskaże, że uczeń jest uprawniony do korzystania z programu ze względu na rodzaj niepełnosprawności składających się na sprzężenie. Biorąc pod uwagę, że orzeczenie takie mogło być wydane dziecku w wieku 3 lat − ww. orzeczenia mogą funkcjonować w systemie oświaty do 2029 r.

Uczniowie niesłyszący, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, mają prawo do otrzymania dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach.

(18)

Oferta tytułów podręczników do kształcenia specjalnego dopuszczonych do użytku szkolnego jest jednak wielokrotnie mniejsza niż odpowiednich tytułów podręczników do kształcenia ogólnego dopuszczonych do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, przeznaczonych dla pozostałych uczniów. Obecnie dostępne na rynku są jedynie podręczniki do kształcenia specjalnego dopuszczone do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania dla uczniów niesłyszących i z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Nauczyciele w procesie kształcenia uczniów niepełnosprawnych, w celu realizacji treści kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego w oparciu o indywidualne programy edukacyjno- terapeutyczne tych uczniów, korzystają także ze zróżnicowanych, dostosowanych do potrzeb tych uczniów materiałów edukacyjnych i ćwiczeniowych. Do 2009 r. podręczniki do kształcenia specjalnego były kupowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i nieodpłatnie przekazywane do szkół i placówek, w których kształcą się ci uczniowie, a następnie wypożyczane im na dany rok szkolny.

Ponieważ uczniowie słabowidzący, niesłyszący, słabosłyszący, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność wymieniona wyżej, realizują podstawę programową kształcenia ogólnego i podstawę programową kształcenia w zawodach tę samą co ich pełnosprawni rówieśnicy i mogą korzystać z podręczników do kształcenia ogólnego i podręczników do kształcenia w zawodach dostępnych na rynku, zatem zasadne jest umożliwienie im otrzymania dofinansowania zakupu każdego podręcznika, który zostanie dla nich wybrany zgodnie z art. 22ab ustawy o systemie oświaty.

Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, realizują odrębną podstawę programową kształcenia ogólnego, do której nie opracowuje się odrębnych podręczników, ze względu na specyficzny charakter edukacji tych uczniów oraz indywidualny poziom rozwoju i tempo przyswajania wiedzy. Nauczyciele, realizując treści określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego, mogą korzystać z podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, oraz z materiałów edukacyjnych dostępnych na rynku.

(19)

8

Projekt rozporządzenia określa maksymalne kwoty udzielanej w ramach programu pomocy dla poszczególnych grup uczniów. Zróżnicowanie wysokości kwot dofinansowania wynika z analizy cen kompletu podręczników dostępnych na rynku dla poszczególnych klas i ich wzrostu na kolejnych etapach edukacyjnych. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 4 projektu rozporządzenia, w przypadku zakupu materiałów edukacyjnych ich koszt został określony na poziomie 225 zł dla uczniów: klas III, V i VI szkoły podstawowej, klas II i III gimnazjów, a także szkół ponadgimnazjalnych. W przypadku uczniów klasy I i II szkoły podstawowej maksymalną kwotę dofinansowania określono na poziomie 175 zł, gdyż, zgodnie z art. 22ae ust. 5 pkt 1 ustawy o systemie oświaty, szkoła może otrzymać środki na zakup materiałów ćwiczeniowych w wysokości 50 zł na ucznia, zatem całkowite dofinansowanie z budżetu

państwa będzie wynosiło również 225 zł. Dofinansowanie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym lub z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do klas I i II szkoły podstawowej związane jest z koniecznością ewentualnego zastąpienia podręcznika do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, który zapewnia minister właściwy do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z art. 22ad ust. 1 ustawy o systemie oświaty − innymi materiałami edukacyjnymi uwzględniającymi indywidualne potrzeby tych uczniów w procesie kształcenia.

W projekcie rozporządzenia określono tryb ubiegania się o przyznanie pomocy. Pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach oraz zakupu materiałów edukacyjnych przyznaje się na wniosek rodziców ucznia (prawnych opiekunów, rodziców zastępczych, osób prowadzących rodzinny dom dziecka) albo pełnoletniego ucznia albo na wniosek nauczyciela, pracownika socjalnego lub innej osoby, za zgodą rodziców ucznia (prawnych opiekunów, rodziców zastępczych, osób prowadzących rodzinny dom dziecka) albo pełnoletniego ucznia (§ 4 projektu rozporządzenia). Wniosek składa się do dyrektora szkoły, do której będzie uczęszczał uczeń. Przyczyny osobiste rodziców lub problemy z prawidłowym wypełnianiem funkcji rodzicielskiej mogą być powodem rezygnacji z osobistego występowania z prośbą o pomoc lub mogą być przyczyną niedopełnienia formalności związanych z przygotowaniem stosownego wniosku. W takich sytuacjach rolę wnioskodawcy spełniają inne osoby wskazane w projekcie rozporządzenia, jednak za zgodą prawnych opiekunów, rodziców zastępczych osób prowadzących rodzinny dom dziecka albo pełnoletniego ucznia.

(20)

W § 2 ust. 6 projektu rozporządzenia przewiduje się możliwość dofinansowania zakupu podręczników dla uczniów pochodzących z rodzin, które nie spełniają kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, a którzy ze względu na uzasadnione przypadki i indywidualną

sytuację życiową rodziny wymagają pomocy w formie dofinansowania zakupu podręczników.

Sytuacje, które mogą stać się podstawą do podjęcia przez dyrektora szkoły decyzji o przyznaniu pomocy, określa art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Uzasadnieniem szczególnej sytuacji życiowej może być m.in. sieroctwo, bezdomność, ciężka choroba, przemoc w rodzinie, alkoholizm, narkomania, zdarzenia losowe. W takim przypadku wniosek o przyznanie pomocy powinien zawierać uzasadnienie ubiegania się o pomoc.

Liczba uczniów mogących otrzymać pomoc ze względu na uzasadnione przypadki nie może przekroczyć 5% ogólnej liczby uczniów, którzy mogą być objęci programem, o których mowa w § 2 ust. 1 projektu rozporządzenia, z wyjątkiem uczniów szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i ministra właściwego do spraw rolnictwa (§ 2 ust. 7−9 projektu rozporządzenia). Gmina, na podstawie listy uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy w ramach programu, w tym uczniów niespełniających kryterium dochodowego, którym może być udzielona pomoc ze względu na uzasadnione przypadki, przekazanej przez dyrektorów szkół, z wyjątkiem szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i ministra właściwego do spraw rolnictwa, ustala liczbę uczniów pochodzących z rodzin niespełniających kryterium dochodowego, którym szkoła może przyznać pomoc w uzasadnionych przypadkach. Informacja o liczbie uczniów danej szkoły niespełniających kryterium dochodowego, którzy mogą być objęci pomocą ze względu na uzasadnione przypadki, jest przekazywana dyrektorowi szkoły i stanowi podstawę do podjęcia przez dyrektora szkoły decyzji o przyznaniu pomocy tym uczniom (§ 6 ust. 1 projektu rozporządzenia). Należy pamiętać, że dyrektor szkoły, po otrzymaniu informacji o liczbie uczniów niespełniających kryterium dochodowego, którym może udzielić pomocy, przy podjęciu decyzji kieruje się lokalnymi warunkami ekonomicznymi i społecznymi. W przypadku złożenia wniosku o przyznanie pomocy uczniom niespełniającym kryterium dochodowego, oznacza to, że uczeń ten nie zawsze otrzyma dofinansowanie zakupu podręczników (§ 7 ust. 1 projektu rozporządzenia).

Analogiczne rozwiązanie dotyczące uczniów pochodzących z rodzin, które nie spełniają kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, a którzy ze względu na uzasadnione przypadki i indywidualną

(21)

10

sytuację życiową rodziny mogą otrzymać pomoc, przyjęto dla uczniów szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i ministra właściwego do spraw rolnictwa (§ 2 ust. 8 i 9, § 5 ust. 2 i 3, § 6 ust. 2 i 3 oraz § 7 ust. 1 projektu rozporządzenia).

Projekt przewiduje, że do wniosku o udzielenie pomocy w formie dofinansowania zakupu podręczników należy dołączyć zaświadczenie o wysokości dochodów. Jednocześnie dopuszcza się, w uzasadnionych sytuacjach, możliwość dołączenia – zamiast zaświadczenia o wysokości dochodów – oświadczenia o wysokości dochodów. Zdarzają się bowiem sytuacje, gdy niemożliwe jest uzyskanie zaświadczenia o wysokości dochodów, np. osoba nie pracuje, a jeszcze nie otrzymała świadczeń z pomocy społecznej lub samotnie wychowując dziecko nie pracuje i pozostaje na utrzymaniu rodziców lub innych krewnych. Jednocześnie projekt przewiduje, że w przypadku osoby korzystającej ze świadczeń rodzinnych w formie zasiłku rodzinnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego, można przedłożyć – zamiast zaświadczenia o wysokości dochodów – zaświadczenie o korzystaniu ze świadczeń rodzinnych w formie zasiłku rodzinnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego. Osoba, która posiada już zaświadczenie o korzystaniu ze świadczeń z pomocy społecznej nie musi starać się o uzyskanie zaświadczenia o wysokości dochodów (§ 4 ust. 5, 6 i 8 projektu rozporządzenia).

Należy zwrócić uwagę, że w 2015 r., biorąc pod uwagę liczbę uczniów w ubiegłych latach ubiegających się o pomoc w formie dofinansowania zakupu podręczników, utrzymano kryterium dochodowe określone w art. 5 ust. 1 ustawy ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

W przypadku pomocy przeznaczonej dla uczniów niepełnosprawnych, złożenie wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy kopii orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego wskazuje na uprawnienie do otrzymania przez ucznia pomocy w ramach programu.

W zależności od tego, czy uczeń korzysta z podręczników przeznaczonych do kształcenia ogólnego (z wyłączeniem podręczników do kształcenia specjalnego) czy wyłącznie z podręczników do kształcenia specjalnego, zakres dofinansowania będzie wynosił od 175 zł do 770 zł. Utrzymano również możliwość jednoczesnego dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia specjalnego lub podręczników do kształcenia ogólnego niebędących podręcznikami do kształcenia specjalnego, ograniczając jednocześnie kwotę dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego. Zakłada się, że uczniowie korzystający jednocześnie z podręczników do kształcenia specjalnego lub podręczników do kształcenia ogólnego niebędących podręcznikami do kształcenia specjalnego, będą przede wszystkim korzystać z podręczników do kształcenia specjalnego, zaś podręczniki do kształcenia

(22)

ogólnego stanowić będą uzupełnienie kompletu podręczników do kształcenia specjalnego.

Kwoty dofinansowania dla ww. formy pomocy zostały skalkulowane w sposób umożliwiający elastyczny dobór poszczególnych podręczników.

Kwota dofinansowania zakupu podręczników w 2015 r. nie ulega zmianie w porównaniu z 2013 r. i 2014 r. Zebrane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej dane o średniej wartości dofinansowania zakupu podręczników w ramach programu „Wyprawka szkolna” w 2013 r.

i 2014 r. wskazują, że dotychczasowe kwoty przewidziane w programie są wystarczające.

W przypadku uczniów słabosłyszących, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, oraz z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera − ze względu na brak podręczników przeznaczonych do kształcenia specjalnego, będą oni korzystali wyłącznie z dofinansowania zakupu podręczników do kształcenia ogólnego lub podręczników do kształcenia w zawodach.

Termin składania wniosków o przyznanie pomocy ustala odpowiednio wójt, burmistrz lub prezydent miasta, właściwy ze względu na siedzibę szkoły (§ 4 ust. 3 projektu rozporządzenia). W przypadku ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia, ogólnokształcącej szkoły muzycznej II stopnia, ogólnokształcącej szkoły sztuk pięknych, ogólnokształcącej szkoły baletowej oraz liceum plastycznego, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego – termin ustala minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (§ 4 ust. 4 pkt 1 projektu rozporządzenia). W przypadku szkół ponadgimnazjalnych rolniczych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa – termin składania wniosków ustala minister właściwy do spraw rolnictwa (§ 4 ust. 4 pkt 2 projektu rozporządzenia).

Dyrektor szkoły zobowiązany jest do sporządzenia listy uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy w formie dofinansowania zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych, uwzględniającej uczniów spełniających kryterium dochodowe, uczniów niepełnosprawnych oraz uczniów uprawnionych do otrzymania pomocy niespełniających kryterium dochodowego, a którym może być przyznana pomoc ze względu na uzasadnione przypadki. W przypadku szkoły prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego inną niż gmina, osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego, osobę fizyczną, ministra właściwego do spraw środowiska lub Ministra Obrony Narodowej, dyrektor szkoły sporządza listę uczniów, którym przyznał pomoc ze względu na uzasadnione przypadki i przekazuje ją odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na siedzibę szkoły (§ 5 projektu rozporządzenia).

(23)

12

Dotację na dofinansowanie zakupu podręczników dla uczniów objętych programem, z wyłączeniem uczniów szkół prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i ministra właściwego do spraw rolnictwa, otrzymuje gmina właściwa ze względu na siedzibę szkoły.

Gmina przekazuje środki na wypłatę pomocy dla uczniów szkół, dla których jest organem prowadzącym, na rachunek bankowy szkoły (§ 8 ust. 1 projektu rozporządzenia). Koszty zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych, po przedłożeniu dowodu zakupu, zwraca rodzicom (prawnym opiekunom, rodzicom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinny dom dziecka) albo pełnoletnim uczniom − dyrektor szkoły. W przypadku uczniów szkoły, której organem prowadzącym jest jednostka samorządu terytorialnego inna niż gmina, minister właściwy do spraw środowiska, Minister Obrony Narodowej, osoba prawna niebędąca jednostką samorządu terytorialnego lub osoba fizyczna, zwrotu kosztu zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta, właściwy ze względu na siedzibę szkoły (§ 8 ust. 5 projektu rozporządzenia).

W przypadku ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia, ogólnokształcących szkół muzycznych II stopnia, ogólnokształcących szkół sztuk pięknych, ogólnokształcących szkół baletowych oraz liceów plastycznych, prowadzonych przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, środki na dofinansowanie zakupu podręczników przekazuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na rachunek bankowy szkoły (§ 8 ust. 2 projektu rozporządzenia).

W przypadku szkół ponadgimnazjalnych prowadzonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa, środki na dofinansowanie zakupu podręczników przekazuje minister właściwy do spraw rolnictwa na rachunek bankowy szkoły (§ 8 ust. 3 projektu rozporządzenia).

Dowodem zakupu jest imienna faktura VAT, rachunek, paragon lub oświadczenie o zakupie podręczników, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym − również materiałów edukacyjnych (§ 8 ust. 6 projektu rozporządzenia).

Ponadto, w przypadku złożenia oświadczenia o zakupie podręczników lub materiałów edukacyjnych utrzymuje się konieczność zawarcia w oświadczeniu informacji o rozliczeniu wydatków odpowiednio na zakup podręczników lub materiałów edukacyjnych tylko w ramach Rządowego programu pomocy uczniom w 2015 r. „Wyprawka szkolna” (§ 8 ust. 7 projektu rozporządzenia). Wyklucza się w ten sposób możliwość przedstawienia

(24)

potwierdzenia wydatków w formie faktury na zakup podręczników, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym − również materiałów edukacyjnych, finansowanych np. w ramach wydatków ze stypendium szkolnego i jednocześnie oświadczenia o zakupie tych samych podręczników lub materiałów edukacyjnych z programu „Wyprawka szkolna”.

Projekt rozporządzenia w § 8 ust. 8 określa także możliwość zwrotu kosztów zakupu podręczników na podstawie potwierdzenia zakupu podręczników, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, również materiałów edukacyjnych, wystawionego przez podmiot (np. radę rodziców), który dokonał zakupu dla grupy uczniów. Potwierdzenie zakupu powinno zawierać: imię i nazwisko ucznia, nazwę i adres szkoły, klasę, do której uczeń będzie uczęszczał, wykaz zakupionych podręczników, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym, również materiałów edukacyjnych, kwotę zakupu, datę zakupu i czytelny podpis osoby, która dokonała zakupu. Potwierdzenie wystawia się na podstawie faktury VAT oraz listy uczniów, dla których dokonano zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego lub podręczników do kształcenia w zawodach, a także materiałów edukacyjnych.

W przypadku zakupu dla grupy uczniów podręczników i materiałów edukacyjnych tego samego rodzaju w określonym wydawnictwie lub księgarni podmiot zamawiający, np. rada rodziców, rodzic, nauczyciel, otrzymuje fakturę bez wyszczególnienia osób, dla których zakupiono podręczniki i materiały edukacyjne. Zatem osoba, która dokonała zakupu nie ma możliwości przekazania indywidualnym odbiorcom imiennych faktur, które staną się podstawą do zwrotu poniesionych kosztów w ramach programu. Zamawianie podręczników dla grupy uczniów bezpośrednio u wydawcy lub w księgarni jest częstą praktyką w szkołach.

Działanie to prowadzi do obniżenia kosztów zakupu.

Proponuje się, aby rozporządzenie weszło w życie z dniem jego ogłoszenia, ze względu na ważny interes społeczny. Rodzice uczniów oraz uczniowie rozpoczynający naukę od dnia 1 września 2015 r. już w okresie ferii letnich podejmują działania zmierzające do zakupienia

(25)

14

podręczników na dany rok szkolny, rozkładając tym samym ponoszone wydatki na kolejne miesiące. Wejście w życie rozporządzenia we wskazanym terminie pozwoli rodzicom uczniów lub pełnoletnim uczniom na szybsze zapoznanie się z określonymi w projekcie rozporządzenia formą i zakresem pomocy, kryteriami ubiegania się o pomoc, wysokością pomocy oraz trybem postępowania w sprawie otrzymania pomocy, w tym dokumentami niezbędnymi do otrzymania wsparcia ze strony państwa, a także pozwoli na zgromadzenie wszystkich odpowiednich dokumentów. Dodatkowo, szybkie wejście w życie rozporządzenia pozwoli na niezwłoczne przyjęcie przez gminy uchwał dotyczących realizacji programu na terenie poszczególnych gmin w celu rozpoczęcia wypłaty pomocy osobom zainteresowanym przed rozpoczęciem roku szkolnego. Wejście w życie rozporządzenia z dniem jego ogłoszenia wynika więc z konieczności pilnego przystąpienia do realizacji zadania w zakresie pomocy w formie dofinansowania zakupu podręczników lub materiałów edukacyjnych. Ponadto, zasady demokratycznego państwa prawa nie stoją na przeszkodzie, aby projektowane rozporządzenie weszło w życie w ww. terminie.

Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt rozporządzenia został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny.

Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597) i w związku z tym nie podlega notyfikacji.

Przedmiot regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

(26)

Nazwa projektu:

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników i materiałów edukacyjnych

Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące Ministerstwo Edukacji Narodowej

Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu lub Podsekretarza Stanu

Joanna Berdzik

Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu Cezary Zawistowski, 22/34 74 120,

e-mail: cezary.zawistowski@men.gov.pl

Data sporządzenia:

10 czerwca 2015 r.

Źródło:

Inicjatywa własna

Nr w wykazie prac: RD437

OCENA SKUTKÓW REGULACJI 1. Jaki problem jest rozwiązywany?

Ministerstwo Edukacji Narodowej już od 13 lat realizuje Rządowy program pomocy uczniom „Wyprawka szkolna”. Podstawą realizacji programu w 2014 r. była uchwała Rady Ministrów nr 144/2014 z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie Rządowego programu pomocy uczniom w 2014 r. − „Wyprawka szkolna” oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2014 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy finansowej uczniom na zakup podręczników i materiałów dydaktycznych (Dz. U. poz. 1024).

W 2014 r., zgodnie z założeniami programu w budżecie państwa wyodrębniono środki w wysokości 156 152 071 zł, z których na wniosek poszczególnych wojewodów oraz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego uruchomiono łącznie 111 137 625,00 zł.

Zgodnie ze sprawozdaniami przesłanymi przez wojewodów oraz ministerstwa, ostatecznie wydatkowano środki w wysokości 89 450 428 zł, co stanowi 80,5% środków uruchomionych. Z programu skorzystało 79 262 uczniów klas II, 75 842 uczniów klasy III szkoły podstawowej, 72 007 uczniów klas VI szkoły podstawowej, 27 216 uczniów klas III szkół ponadgimnazjalnych oraz 89 068 uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w tym uczniów odpowiednich klas szkół artystycznych.

Należy podkreślić, że program „Wyprawka szkolna” realizuje jedno z priorytetowych zadań Państwa, jakim jest likwidacja ubóstwa i społecznego wykluczenia. Program polegający na dofinansowaniu zakupu podręczników dla uczniów jest elementem systemu działań mających na celu zmniejszenie różnic edukacyjnych wśród dzieci i młodzieży występujących ze względu na czynnik ekonomiczny. Jest on również odpowiedzią na postanowienia Konwencji o Prawach Dziecka (art. 2 i 27).

Finansowe obciążenia rodzin związane z edukacją dzieci potwierdzają m. in. badania CBOS z 2014 r., w których stwierdza się, że: „Na początku roku szkolnego 2014/2015 rodzice, którzy mają dzieci uczęszczające do szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły średniej lub zawodowej, wydali na zaspokojenie ich potrzeb związanych z rozpoczęciem nowego roku szkolnego (podręczniki, przybory szkolne, mundurki, obowiązkowe opłaty – np. za ubezpieczenie, czesne, internat, stancję) średnio 1 257 złotych, co stanowi 105% kwoty zeszłorocznej. Przeciętne wydatki w przeliczeniu na jedno dziecko wyniosły 828 złotych, co stanowi 102% kwoty z roku ubiegłego.

Największą pozycję w budżecie rodziców przeznaczonym na szkolną wyprawkę stanowi zakup podręczników szkolnych, na które wydali przeciętnie 360 złotych w przeliczeniu na jedno dziecko (spadek o 6% w stosunku do roku ubiegłego).”¹⁾

2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt

Celem programu jest wyrównywanie szans edukacyjnych i wspieranie rozwoju edukacyjnego uczniów przez dofinansowanie zakupu podręczników do kształcenia ogólnego, w tym podręczników do kształcenia specjalnego, lub podręczników do kształcenia w zawodach, a w przypadku uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, w przypadku gdy jedną z niepełnosprawności jest niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym lub znacznym – także zakupu materiałów edukacyjnych.

1) Komunikat z badań „Wydatki rodziców na edukację dzieci w roku szkolnym 2013/2014”, Warszawa, październik 2014 r.