Edward Sztafrowski
"Das neue Kirchenrecht.
Gesamtdarstellung", Hugo
Schwendenwein, Graz 1984 :
[recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/1-2, 229-230
R E C E N Z J E
P raw o K an on iczn e 28 (1985) nr 1— 2
H u g o S c h e n d e n w e i n , D as neue K irchenrecht. Gesam tdarstellung, Graz 1983, ss. G38.
P ro m u lg o w a n y p rzez Ja n a P a w ła II odnowiioiny K od ek s p raw a k a n o n iczn ego (25. 1. 1983 r.) zap oczątk ow ał serią k o m en ta rzy do tego zbioru. P ie r w sz y m z n ic h jest p rezen to w a n a p ozycja, która s ię u k azała ju ż w lip cu 1983 r., a w ię c za le d w ie w toilikla m ie się c y po p ro m u lg a - cji K odeksu. J e j au to r H ugo S c h e d e n w e i n , doktor pirawa k an o n iczn eg o i p r a w a cy w iln e g o , jest zw y cza jn y m p rofesorem p ra w a k o ś c ie ln e g o n a u n iw e r sy te c ie w G razu (Austria).. G odzi s ię ta k że dodać,, że je s t on w sp ó ła u to rem p od ręczn ik a p ra w a k an on iczn ego (H a n d b u ch d es
k a to lis c h e n K ir c h e r e c h ts ), w y d a n eg o n ieco p óźn iej w R egensburgu.
P rzy g o to w a n ie w talk k ró tk im cza sie cało ścio w eg o k o m en ta rza do n o w e g o K o d ek su sta ło s ię m o żliw e jed y n ie dlatego, że jeg o autor m iał już w c z e śn ie j p rzy g o to w a n y k om en tarz do ostatniich sch em a tó w tego zbioru (1980 r. i 1(982 r.). Po p ro m u lg a cji zaś K o d ek su d ok on ał jed yn ie o sta tn ich p op raw ek i u zu p ełn ień , w zw ią zk u ze zm ian am i dok on an ym i w sch em atach . N ie w ie le m ia ł n a to cza su (podobno m aszyn op is został od d an y do drukarni w m aju 1983 r.). T rzeba zaś n a d m ien ić, że w o s ta t n im ok resie zm ia n y d o ty czy ły n ie tylk o tr e ś c i p o szczeg ó ln y ch k a n on ów , le c z itakże u k ład u m a teriału. W ystarczy p orów n ać sch em a t z 1980 r. ze sch e m a te m z 1982 ir. Z m ien ia ła is.ię te ż liczb a k an on ów , I ta k sch!e~ m a t z 1980 r. lic z y 17218 k a n o n ó w , z 1982 r. — 1776, podczas gd y K o d ek s lic z y 1752 kan on ów .
P rzed sta w io n a w y żej sy tu a cja sp raw iła, że k o m en ta rz S ch en d en w ein a w n iek tó ry ch w y p a d k a ch o d b iega od u k ła d u m a teria łu , ja k i sp o ty k a m y w n o w y m zbio-rze praw a. D o ty czy to g łó w n ie k s ię g i II <o L u d zie B o ży m ), w k tórej d ok on yw an o w k o lejn y ch sch em a ta ch w ie le i to p ow ażn ych zm ian , g d y ch o d zi o k o lejn o ść tem atów . T ak np. w p rezen to w a n y m op ra co w a n iu rozd ział o o p ró żn ie n iu i p r z e s z k o d z e n iu s to lic y b is k u p ie j, z n a jd u jem y dopiero p o R a d zie d u s z p a s te r s k ie j, podczas gdy w o b ec n y m K o d ek sie jeist on zam ieszczon y w in n y m m iejscu , m ia n o w icie za raz p o rozdaialie o biskupach. S p raw a :się w y ja śn ia , sk oro p rzyp om n im y, że w ty m w y p a d k u autoir op arł się n a u k ład zie m a teria łu p rzy jęty m w sch em a cie z .1(980 roku. D od ajm y, że został on zm ien ia n y już w n a stęp n y m sch em acie. N a p o d sta w ie teg o w o ln o w n io sk o w a ć, że autor m ia ł sw ó j k om en tarz p rzy g o to w a n y już do sch em atu z 1980 roku..
W sp om n ian e w y ż e j u w a g i d otyczące rozm ieszczen ia m ateriału w o m a w ia n y m op ra co w a n iu n ie od n oszą siię jed n ak do p o szczególn ych k sią g K od ek su i za sto so w a n y ch w n im p o d sta w o w y ch podpodziałów., zw łaszcza n a części. W ty m w y p a d k u a u to r idziie za u k ła d em k o d ek so w y m , ch o
230 R ecenzje
[
2
]
cia ż i w tej d zied zin ie n a stą p iły zm ia n y w o sta tn iej fa z ie prac k o d y fik a cy jn y ch .
G dy ch od zi o bard ziej szczeg ó ło w y u k ład treści w k om en tarzu Schendenw eim a, to po ob szern ym w y k a zie sk rótów i s ło w ie w stęp n y m , n a stęp u je część w p ro w a d za ją ca zatytu łow an a: U w a g i w s t ę p n e (V orbe m erk u n gen ), w k tó ry ch (isis. 25—'59) autor o m a w ia m. i. n a stęp u ją ce te m aty: K o ś c ió ł i p r a w o , T e o lo g iczn e i społe c zn o filo zo f ic zn e p o d s t a w y
p r a w a kościeln ego, E l e m e n t y s t r u k t u r a l n e K ościo ła, H isto ria ź r ó d e ł p r a w a kościeln ego, S z c z e g ó ln a m i s j a K o śc io ła i p a ń s t w o w a w s p ó l n o t a itd.
Bo części w stę p n e j za m ieszcza autor p e łn y te k st (ła ciń sk o -n iem ieck i) b u lli p ro m u lg a cy jn ej Ja n a P a w ła II, S a c ra e d is c ip lin a e leges.
P oczyn ając od str o n y 73 id zie kom en tarz dio p oszczególn ych k sią g K od ek su . K ażd a k sięg a jest osobno zaznaczona, łą czn ie z p od ziałem n a części (jeśli je s t a k tu a ln y ). D a lsz y p od ział m a teria łu na r o zd zia ły i p u n k ty je s t już d ziełem autora. D opiero p o tek ście g łó w n y m sp o ty k a m y w sz y stk ie p rzyp isy (ss. 525—621), co m ocno u tru d n ia zapoznanie się z ich treścią. W yd aje się jednaik, że i te n m om en t m ia ł u ła tw ić a u to ro w i „szyb k ie” w y d a n ie k siążki. N ie p om in ięto in d ek su rzeczo w eg o , k tó ry bardzo ułatwiła z n a lezien ie p o szu k iw a n eg o tem atu.
G dy ch od zi o k om en tarze do p oszczególn ych in s ty tu c ji praw n ych , to jest zrozum iałe, że w o p ra co w a n iu jed n otom ow ym do całego K o d ek su (liczą ceg o 1752 k an on y) n ie m ożn a znaleźć o b szern ieejszy ch w y ja śn ień . T ej sp ra w ie autor p o św ięca 450 stron. S tąd w w ie lu w y p a d k a ch ty lk o przytacza (lub cza sem n a w e t streszcza) d ysp ozycje zaw arte w p o szcze g ó ln y ch k an on ach . N ie sp o ty k a m y też o p ra co w a n ia a sp ek tu h isto ry cz nego w iażniejszych n a w e t in sty tu c ji p ra w n y ch (mp. paraf®, czy probo szczów ).
Z teg o jed n ak b y n a jm n iej n ie w y n ik a , że p rezen to w a n y kom en tarz jest je d y n ie p ow tórzen iem , c z y ty m b ardziej streszczen iem norm k o d ek sow ych . W n ie k tó r y c h w y p a d k a ch ta k jest n ap raw d ę (por. np. s. 52). W idocznie autor u w a ża ł to za w y sta rcza ją ce dla. zo rien to w a n ia c z y te ln ik a ogóln ie w treśca „m niej w a ż n y c h ” sp raw . Jednakże w w ielu in n y ch sytu acjach sp o ty k a m y zn aczn e p o szerzen ie treści w sto su n k u do tego, co m ó w i K od ek s. T ak jeslt np. w w y p a d k u u n iw ersy tetó w i fa k u lte tó w k o ścieln y ch (poir. s, 309). P on ad to w p rzy p isa ch z a m iesz czon o sporo od n ośn ik ów , k tó re poszerzają m a teria ł i k ieru ją dio> źródeł, bądź do o p racow ań k o m en to w a n eg o m ateriału.
D ok on u jąc ca ło ścio w ej o cen y p rezen to w a n eg o d zieła n a leży p o w ie d zieć, że sta n o w i ono liczą cą się p ozycję w k a n o n isty ce, k tó ra zaraz po w y d a n iu K o d ek su d ostarczyła c z y te ln ik o w i p ełn y , choć z 'konieczności ogóln y, obraz zam ieszczon ego w n im m a teria łu p raw n ego. O w szem , trzeba w y ra zić w ie lk ie u zn a n ie au to ro w i za ta k szy b k ie p rzy g o to w a n ie k o m en tarza do n o w eg o K od ek su oraz ty m sam ym tłu m a czen ia k a n o n ó w n a języ k n iem ieck i.
