Po długoletniej pracy naukow ej i pedagogicznej na Kato lickim U niw ersytecie Lubelskim od 1952 do 1976 r. ks. prof, zw ycz. dr hab. Stanislaw Łach przeszedł na em eryturę. Z w y czajem każdego szanującego się uniw ersytetu b yłym jego pro fesorom poświęca się specjalną księgę pamiątkową — skrom ny w yraz wdzięczności i uznania dla pracy i zasług profesora dla wszechnicy. W w ypadku ks. Profesora Stanisława Lacha sekcja biblijna W ydziału Teologicznego Katolickiego U niw ersytetu L u belskiego pragnęłaby w szczególny sposób podkreślić to uzna nie za pracę i w yrazić równocześnie swoją w ielką wdzięczność. Jedną z form i możliwości w yrażenia wdzięczności stanowić ma niniejsza Księga Pamiątkowa poświęcona ks. Profesorowi Stani sławow i Łachowi. Zbiór rozpraw zespołu Szko ły Biblijnej zo stał poszerzony przez a rtyku ły napisane przez profesorów in n ych sekcji W ydziału Teologicznego. Są one dostrojone do ca łości jako prace parabiblijne.
Za co Lubelska Szkoła Biblijna chciałaby podziękować sw o jem u Profesorowi? Głównie za to, że nie szczędził sił i czasu, by w Polsce stw orzyć tak potężny ośrodek nauk biblijnych, ja ki stanowi dziś Lubelska Szkoła Biblijna. B ył je j założycielem i kierował nią przez długie łata, dbał o je j w yso ki poziom sta rając się o specjalistów, rozwinął działalność w ydaw niczą, miał dar sprowadzania z różnych ośrodków teologicznych Polski zdol nych studentów . Ks. Profesor Stanisław Łach w prost tw orzył historię pow ojennej biblistyki polskiej.
Ks. Profesor Stanislaw Łach pozostawił po sobie wspaniale dzieło, które posiada wszelkie dane, by mogło dalej owocować.
Szkoła Biblijna pragnie także wyrazić ks. Profesorowi Sta nisławow i Łachowi sw oje najlepsze życzenia dalszej owocnej pracy badawczej i długich łat w czerstw ym zdrowiu.
Hugolin Langkam m er OFM K ierow nik Szkoły B iblijnej przy KUL Lublin, 1 X I 1977 r.
B O C Z N IK I T E O L O G IC Z N O -K A N O N IC Z N E T o m X X V , z e s z y t 1 — 1978
KSIĄDZ PROFESOR DOKTOR STANISŁAW Ł A C H
Ksiądz profesor d r Stanisław Łach urodził się 7 III 1906 r. w Gorzko w ie koło Bochni jako syn Antoniego i M arianny z domu Śmietana. Przez 3 lata uczęszczał do szkoły podstawowej w Gorzkowie, przez następne 2 la ta do szkoły powszechnej im. Jachowicza w Bochni. Zm iana szkoły w yni kła z faktu, że w szkołach w iejskich program nie obejm ował niektórych przedm iotów (np. nauki języka niemieckiego od klasy III), bez których nie można było ubiegać się o przyjęcie do ośmioklasowego gimnazjum. Po ukończeniu szkoły podstawowej kontynuow ał przez 4 lata naukę w gim nazjum w Bochni, a następnie — ponieważ gim nazjum to, początkowo kla syczne, zamieniono n a hum anistyczne — przeniósł się do gim nazjum kla sycznego im. K. Brodzińskiego i S. Szujskiego w Tarnowie. Po zdaniu m a tu ry w r. 1926 rozpoezął studia w Sem inarium Duchownym w Tarnowie, które ukończył w 1930 r. W tym też roku otrzym ał święcenia kapłańskie. Przez okres 2 lat pracow ał w duszpasterstw ie n ajpierw jako w ikariusz w Dębicy, a następnie jako prefek t Męskiego Sem inarium Nauczycielskiego w S tarym Sączu. Z kolei został przeniesiony na stanowisko dyrektora Niż szego Sem inarium Duchownego w Tarnow ie pełniąc równocześnie funkcje W icekanclerza K urii Biskupiej oraz sekretarza ówczesnego ordynariusza diecezji tarnow skiej ks. bpa L. Wałęgi, a potem jego następcy ks. bpa F. Lisowskiego. Równocześnie w latach 1933-1936 kontynuow ał studia na U JK we Lwowie, które uwieńczył 31 X 1936 r. uzyskaniem stopnia dok to ra teologii n a podstaw ie pracy pt. Udział ubogich w dobrach kościel nych, napisanej pod kierunkiem ks. prof. M. Wyszyńskiego.
Bezpośrednio po doktoracie rozpoczął studia specjalistyczne z dziedziny biblistyki na Papieskim Instytucie B iblijnym w Rzymie, które uwieńczył uzyskaniem stopnia licencjata nau k biblijnych. Po powrocie do kraji^ w r. 1938 objął w ykłady biblijne w Sem inarium Duchownym w Tarnowie. W ykłady te kontynuow ał w początkowym okresie okupacji pełniąc funkcje najpierw prefekta, a potem w icerektora Sem inarium Duchownego. Równo cześnie przygotow yw ał rozpraw ę habilitacyjną n a tem at dekalogu, którą zaraz po wyzwoleniu 2 VII 1945 r. przedłożył n a Wydziale Teologicznym
6 K S . PR O F . D R S T A N IS Ł A W ŁA CH
U J jako podstawę otw arcia przewodu habilitacyjnego. Recenzentami roz praw y habilitacyjnej i dorobku naukowego ks. dr. Stanisław a Łacha byli: ks. prof. d r J. Kaczmarczyk, ks. prof. d r A. Klaw ek i ks. prof. d r P. Stach. Uchwała Rady W ydziału Teologicznego U J o nadaniu ks. dr. S. Łachowi stopnia naukowego docenta została zatw ierdzona 10 V I I I 1945 r.
Dnia 1 X 1952 r. ks. doc. S. Łach rozpoczął pracę w KUL-u otrzym ując kierownictwo katedry Egzegezy Starego Testam entu. Pracę w KUL-u rozpoczynał w charakterze zastępcy profesora. W roku akademickim 1956/ 57 odbył podróż naukow ą do Palestyny i krajów arabskich zorganizowaną przez Papieski In sty tu t Biblijny w Rzymie. D nia 10 X II 1956 r. uzyskał ty tu ł naukow y profesora nadzwyczajnego, a w dniu 1 X 1966 r. ty tu ł pro fesora zwyczajnego. W latach 1957-1963 przez 3 kadencje był dziekanem Wydziału Teologicznego KUL i przez jedną, następną kadencję prodzie kanem tegoż Wydziału. Od 1956 r. był kierow nikiem Sekcji Biblijnej, z któ rej zorganizował Szkołę Bibfijną. Staraniem ks. profesora S. Łacha utw o rzone zostały 2 nowe katedry biblijne (Filologii Biblijnej oraz Archeologii i Geografii Biblijnej) oraz zaangażowani zostali nowi wykładowcy, m ia nowicie: ks. J. Kudasiewicz, ks. K. Romaniuk, ks. L. Stachowiak, ks. M. Filipiak, o. H. Langkammer, ks. J. Homerski, ks. J. Szlaga. Kierownictwo utworzonej przez siebie Szkoły Biblijnej piastował niem al do końca swej pracy w KUL-u (do r. 1975). Przez rok akadem icki 1976/77 prowadził w Szkole Biblijnej zajęcia dydaktyczne zlecone w w ym iarze 3 godzin ty godniowo. Z dniem 30 IX 1976 r. przeszedł na em eryturę.
Z inicjatyw y ks. profesora S. Łacha odbywały się w KUL-u co roku (od r. 1972 począwszy) Tygodnie Biblijne poświęcone najbardziej aktual nym problemom biblijnym.
Ks. profesor S. Łach był inicjatorem i redaktorem naukow ym wielu prac zbiorowych oraz w ydaw nictw seryjnych. Spośród tych ostatnich n a j ważniejsze to 4 tom y Materiałów pomocniczych do w ykładów z biblistyki oraz seria wydawnicza Obietnica i w ypełnienie złożona z 3 kolejnych to mów: Mesjasz w biblijnej historii zbawienia (Lublin 1974), K rólestwo Bo że w Piśmie Ś w iętym (Lublin 1976), Biblia — księga życia ludu Bożego (w druku); wszystkie 3 tom y nakładem Towarzystwa Naukowego KUL. Z prac zbiorowych najważniejsze to W stęp do Pisma Świętego, w którym jest redaktorem tomu drugiego (Stary Testament), kom entarz egzegetycz- ny do czytań mszalnych niedzielnych i świątecznych oraz praca zbiorowa pt. Jeszcze o Biblii prezentująca najważniejsze problem y biblijne w formie popularnej (2 ostatnie prace w druku). Jest redaktorem odpowiedzialnym za dział „Pismo Święte Starego Testam entu” w Encyklopedii Katolickiej. Do najw ażniejszych osiągnięć naukow ych ks. profesora S. Łacha należy redakcja naukowego kom entarza egzegetycznego do Starego Testam entu (dotychczas ukazało się 16 woluminów). W serii tej sam opracował kom en
K S . P R O F . D R S T A N IS Ł A W Ł A C H 7
tarze do w szystkich ksiąg Pięcioksięgu i przygotow uje kom entarz do Psał terza. Je st ponadto autorem w ielu rozpraw m onograficznych i kilkudzie s ię c iu artykułów naukow ych ogłoszonych drukiem w czasopismach pol skich i zagranicznych z zakresu biblistyki, orientälistyki i teologii biblijnej. B adania i stu d ia ks. profesora S. Łacha dotyczą przede w szystkim proble mów egzegetycznych Pięcioksięgu i Psałterza.
Szczególny rozdział w biografii ks. profesora S. Łacha stanow i jego działalność dydaktyczna. W ciągu 24 la t jego profesury w KUL-u 24 osoby napisały pod jego kierunkiem prace doktorskie, m ianowicie: ks. E. Chm u ra, S. Cinal, ks. H. Danecki, ks. A. Dreja, ks. A. Eckmann, ks. M. Filipiak, ks. J. Hom erski, ks. Z. Kaznowski, ks. W. Kowalski, ks. A. Kubik, ks. P. Leks, ks. A. Müller, ks. B. Misztal, W. Pałubicki, ks. I. Pawlak, ks. S. Potocki, ks. S. Stańczyk, ks. J. Synowiec, ks. T. Szczurek, ks. A. Tro- nina, W. Tyloch, ks. J. Warzecha, ks. E. Zawiszewski, ks. Z. Zdebski. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przez w szystkie lata pracy w KUL-u do jeżdżał z w ykładam i do Sem inarium Duchownego w Tarnowie. Inspiro w ał w iele pfac habilitacyjnych, służył recenzjam i doktorskimi, habilita cyjnym i i profesorskim i w KUL-u, ATK i w Sem inarium Duchownym w Krakowie.
O trzym ał odznaczenia, nagrody, w yrazy uznania. P iastuje godność p ra łata Jego Świątobliwości. W roku akadem ickim 1973/74 jako redaktor serii kom entarzy do Starego Testam entu otrzym ał główną nagrodę R ektoratu K UL-u w kategorii prac zbiorowych.
Działalność naukow a i dydaktyczna ks. profesora S. Łacha nie zacieś niała się tylko do KUL-u. Przez 19 la t (do r. 1976) był przewodniczącym Sekcji Biblistów Polskich. W ty m charakterze zorganizował 13 ogólnopol skich zjazdów biblijnych. Jego staraniem m ateriały 6 ostatnich zjazdów zostały opublikow ane w form ie książkowej. Był pierw szym spośród Po laków, i jak dotąd jedynym , konsultorem Papieskiej Komisji Biblijnej (mianowany n a to stanowisko 5 V 1965 r.). Je st członkiem czynnym Towa rzystw a Naukowego KUL i Towarzystwa Orientalistycznego. A ktyw nie uczestniczy w pracach Sekcji Orientalistycznej PAN. Dnia 12 IV 1972 r. został powołany w skład osobowego K om itetu N auk Orientalistycznych PAN. W dniu 20 II 1975 r. jego m andat został przedłużony na lata 1975- 1977. Wygłosił kilkadziesiąt referató w w ośrodkach naukow ych w Polsce i za granicą. Do najw ażniejszych należą: re fe ra t wygłoszony 7 VI 1972 r. na Ogólnopolskim Zjeździe O rientalistów w W arszawie („Czy i o ile m etoda badań G unkela nad Psalm am i jest uzasadniona”), 9 V 1974 r. rów nież na Ogólnopolskim Zjeździe O rientalistów w W arszawie („Próba okreś lenia środowiska pow stania Psalm u 2 i jego wkładu w rozwój ideologii sta- rotestam entow ej”), 17 IV 1974 r. na posiedzeniu Komisji Orientalistycznej
8 K S . P R O F . D R S T A N IS Ł A W Ł A C H
PAN („Współczesne opinie o pow staniu Psałterza i próba ich oceny”) oraz 8 V 1974 roku na Sympozjum K atedry Archeologii U J („Czy archeologia opracowana pod redakcją ks. doc. L. Stefaniaka zadośćczyni potrzebom archeologii biblijnej”). W miesiącach letnich 1975 r. wygłosił w Uniw er sytecie w Monachium cykl odczytów o współczesnej biblistyce polskiej
i stanie badań nad Psałterzem. ,
Kilku słów domaga się sylw etka ks. profesora S. Łacha jako człowieka. Na podkreślenie zasługuje przede wszystkim jego bezgraniczne oddanie sprawie rozwoju Szkoły Biblijnej KUL. Pozostanie jego niezaprzeczalną zasługą, że ze skromnej Sekcji uczynił wszechstronnie rozbudowany ośro dek kształcenia specjalistów i dynam iczny ośrodek badań biblijnych. Był niestrudzony w zabiegach o dobre wyposażenie Zakładu Biblijnego, napływ nowych studentów, a przede wszystkim o dobór wysoko wykw alifikow ane go zespołu profesorów. Sam żelaznej pracowitości, narzucił ry tm wytężo nej pracy całej Szkole B iblijnej: profesorom i studentom . Sam udział w pracach zbiorowych i wydawnictwach seryjnych, których ks. profesor S. Łach był inicjatorem i redaktorem , wym agał od wykładowców ciągłej mobilizacji twórczej. Dbał o awanse swoich podwładnych, kierując się przy tym kryteriam i obiektywnymi. Szczególnie popierał pracowników młodych stw arzając im szanse rozwoju naukowego. Dla studentów był wymagający, ale po ojcowsku życzliwy. Służył każdą książką własnego księgozbioru, ko rzystał z pryw atnych znajomości za granicą w celu zdobycia dla swego studenta książki niedostępnej w kraju.
Nie ma w sobie nic ze znudzenia; prace dyplomowe jego uczniów pas jonowały go jak powieść krym inalna. Swoich sem inarzystów „ścigał” lis tam i naw et w czasie wakacji, prosząc o przysłanie kolejnej partii pracy do przejrzenia. Bardzo tolerancyjny dla odrębnego zdania, w obliczu praw dy pokorny — potrafił przyznać rację najm łodszem u uczestnikowi sem ina rium . Ks. profesor S. Łach jest rzadkim przykładem teoretyka obdarzonego godnym podziwu zmysłem praktyczności. Zaskakiwał wciąż nowym i po mysłami prac zbiorowych, im prez biblijnych, nowych rozwiązań trudnych problemów. W drobiazgach codziennego życia roztargniony, rozbrajająco nieporadny, w spraw ach ważnych — w brew pozorom — zorganizowany, działający metodycznie, planowo, konsekwentnie.
N adaw any nieraz ks. profesorowi S. Łachowi ty tu ł „ojca biblistyki polskiej” jest nie tylko zwykłą grzecznością. U praw niają do takiego ty tu łu jego osiągnięcia naukowe, a przede wszystkim jego wkład organizacyjny w rozwój polskiej myśli biblijnej. Jeśli polska m yśl biblijna m a szanse do trzym yw ać kroku biblistyce światowej, to jest w tym ogrom na zasługa ks. profesora S. Łacha.
