Wpływ procesu technologicznego na jakość wyrobów z autoklawizowanego betonu komórkowego

(1)

Wpływ procesu technologicznego na jakość wyrobów z autoklawizowanego betonu

komórkowego

INFLUENCE OF TECHNOLOGICAL PROCESS ONTO QUALITY OF AUTOCLAVED AERATED CONCRETE (AAC) PRODUCTS

Streszczenie

W referacie przedstawiono wprowadzone w ostatnim okresie w kraju zmiany w technologii wytwarzania autoklawizowanych betonów komórkowych, które skutkują podwyższaniem jakości wytwarzanych wyrobów. Omówiono zarówno osiągane cechy zewnętrzne jak i właściwości fizyczne drobnowymiarowych elementów na tle wyrobów wytwarzanych w sąsiednich krajach europejskich. Przedmiotem artykułu są również rozważania czy wytwarzany obecnie w kraju autoklawizowany beton komórkowy spełniał będzie wymagania najnowszej normy europejskiej uznanej z dniem 27 lutego 2004 r. jako PN- EN 771-4:2003 (U) Wymagania dla elementów murowych – Część 4: Elementy murowe z autoklawizowanego betonu komórkowego.

Abstract

The paper presents the technological changes, introduced recently in this country, in AAC production which are resulting in enhancing quality of manufactured products. Both, external characteristic as well as physical properties of masonry units / small size elements have been discussed and compared with similar products manufactured in neighbor European countries. The paper also deals with consideration whether AAC, produced at present in the country, will meet the requirements of the newest European standard recognized on 27 February 2004 as PN-EN 771-4:2003 (U) Specification for masonry units - Part 4: Autoclaved aerated concrete masonry units.

Genowefa Zapotoczna-Sytek

doc. dr inż. Genowefa Zapotoczna-Sytek – Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Betonów CEBET, Warszawa

(2)

(3)

Wpływ procesu technologicznego na jakość wyrobów ...

1. Wprowadzenie

Od momentu uruchomienia w Polsce w latach 50. produkcji betonu komórkowego w sposób systematyczny udoskonalano proces jego wytwarzania i technikę stosowania w budownictwie [1]. Zahamowanie intensywnego rozwoju nastąpiło w końcu lat 80.

i na początku 90., co wynikało głównie ze znacznego spadku produkcji spowodowanego tendencjami spadkowymi we wszystkich rodzajach budownictwa. Należy jednak odnoto- wać fakt, że w produkcji betonu komórkowego spadek ten był niższy aniżeli w produkcji innych materiałów i wyrobów dla budownictwa [2].

Mimo spadkowej tendencji w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych zaplecze badawczo-projektowe nie przerwało badań i prac rozwojowych zarówno w zakresie asortymentu, technologii, jak i wyposażenia maszyn i urządzeń [3]. Część z tych rozwiązań została wprowadzona podczas cząstkowych modernizacji zakładów. W efekcie uzyskano dość wyraźną poprawę jakości wyrobów, zwiększono udział lekkich odmian betonu i wprowadzono ciepłe zaprawy do łączenia elementów w murze.

Przy umiarkowanych cenach wyrobów pozwoliło to na zachowanie konkurencyjności betonu komórkowego na przekształcającym się rynku materiałów ściennych. Nasuwały się jednak pytania czy stan ten utrzyma się w dalszym ciągu.

2. Unowocześnienie produkcji

• W referacie opracowanym przeze mnie na XV Konferencję Naukowo-Techniczną Prze- mysłu Betonów „Jadwisin 95” [4] pozwoliłam sobie napisać: „Uznanie w dotychczasowej praktyce budowlanej, jakie zyskał beton komórkowy, wskazuje, że podstawowym warunkiem jego dalszego rozwoju jest rozwój budownictwa, zwłaszcza mieszkaniowego.

Szanse te jednak powstaną tylko wtedy, gdy przemysł betonów produkować będzie głównie odmiany 400 i 500 o wytrzymałości 3-4 MPa, gdy murować się będzie na ciepłych zaprawach lub łączyć zaprawami klejowymi elementy o niskich odchyłkach wymiaro- wych, pozwalających na zminimalizowanie zużycia zapraw oraz wypraw zewnętrznych i wewnętrznych, gdy kupującemu oferować się będzie nie tylko wyrób o wysokiej ja- kości, lecz i materiały pomocnicze oraz technologie, sprzęt i narzędzia pozwalające na najlepsze i najtańsze wykorzystanie właściwości oferowanego materiału. Kiedy technologie i wyposażenie zostaną zmodernizowane tak, by gwarantowały uzyskanie wyrobu o wysokiej jakości, charakteryzowały się ograniczonym zużyciem energii i pracy na jego wytwarzanie, by były konkurencyjne do światowych...”. Uwarunkowania te omówiłam również w [5].

• Dalszy rozwój produkcji betonu komórkowego stał się faktem, a było to możliwe dzięki wzrostowi rozmiarów budownictwa indywidualnego, zahamowaniu spadku produkcji betonu komórkowego w latach 1993-1994 i znaczącemu jej wzrostowi w dalszych latach.

Uzyskane dzięki temu środkowi finansowe zostały zużytkowane na zdecydowane uno- wocześnienie produkcji betonu komórkowego. Można powiedzieć, iż w ostatnich latach nastąpił w kraju przełom w technologii wytwarzania betonu komórkowego, pozwala- jący na wprowadzenie na rynek nowej generacji wyrobów i zdecydowane rozszerzenie asortymentu, który sprostać może wysokim wymogom rynku i wymogom Dyrektywy 89/106/EWG [6, 7]. Takie działanie było niezbędne, gdyż zaostrzono wymogi ochrony cieplnej budynków i wprowadzono nowe podejście do obliczeń cieplnych, wprowadzono nowe techniki łączenia elementów w murze na cienkie spoiny (o grubości 1-3 mm), co

(4)

wymagało stosowania wyrobów o dużej dokładności wymiarowej. Zwiększyła się również konkurencyjność w kraju na rynku materiałów budowlanych.

Unowocześnienie procesu wytwarzania betonu komórkowego objęło szereg węzłów produkcyjnych w tym głównie:

− Węzeł przygotowania i dozowania składników (młynownia, dozownia). W większości wytwórni w oddziałach tych wprowadzono automatyzację procesów z zastosowaniem techniki mikroprocesowej, przy jednoczesnej wymianie części urządzeń technologicznych [8, 9, 10]. Wprowadzono nowe bardziej precyzyjne narzędzia badawcze w laboratoriach. Gwarantuje to stabilność przebiegu procesów technologicznych a w konsekwencji stabilną, wysoką jakość wyrobów (gęstość, wytrzymałość i parametry z nimi związane), oszczędności surowcowe oraz poprawę warunków pracy i bezpie- czeństwa. Należy podkreślić, że stabilność i zdyscyplinowane prowadzenie procesu technologicznego jest tym bardziej ważne, im lżejszą odmianę betonu produkuje wy- twórnia.

− Węzeł krojenia masy. Opracowano i wprowadzono w większości wytwórni nowe polskie agregaty krojące z zastosowaniem obrotu masy co daje możliwość obróbki elementów w świeżej masie, w fazie przed procesem autoklawizacji (wpusty, wypusty).

Nowe krajalnice umożliwiają wytwarzanie wyrobów o dużej dokładności wymiarowej (odchylenia od wymagań nominalnych wynoszą nawet od ±1 mm do ±3 mm) i prawidłowym wyglądzie zewnętrznym. Na podkreślenie zasługuje fakt, że krajalnice te wprowadzone zostały w istniejący układ formowania i transportu wewnątrzzakła- dowego (fot. 1., fot. 2.).

Fot. 1. Węzeł krojenia bloków masy o długości 3 m w „Prefbet” Śnia- dowo

(5)

Genowefa Zapotoczna-Sytek Wpływ procesu technologicznego na jakość wyrobów ...

Fot. 2. Węzeł krojenia bloków masy o długości 6 m z elektronicznym sterowaniem w wytwórni betonu komórkowego „Solbet”: a) Blok masy obrócony o 90^o w trakcie procesu krojenia na elementy wyprofilowane na pióro i wpust oraz z uchwytem montażowym, b) Powrót bloku masy do położenia poziomego i transport do procesu hartowania

− Węzeł rozładunku wyrobów z zastosowaniem paletyzacji i pakietyzacji, co poprawia kulturę techniczną, niezbędną przy magazynowaniu i transporcie wyrobów z betonu komórkowego. Ułatwia transport i składowanie, minimalizuje uszkodzenia elementów (fot. 3.).

− Węzeł hartowania wyrobów. Wprowadzono rejestrację i częściowe sterowanie pracą autoklawów.

a)

b)

(6)

Fot. 3. Węzeł paletyzacji wyrobów w wytwórni „Faelbet”

• Współczesne technologie wytwarzania autoklawizowanego betonu komórkowego nie tylko pozwalają na uzyskiwanie wyrobów wysokiej jakości, lecz charakteryzują się ma- łym zużyciem surowców oraz energii w stosunku do technologii wytwarzania innych materiałów budowlanych [11]. Sprawia to niska gęstość betonu komórkowego oraz odpowiednio prowadzony proces produkcji. Jest to proces bezodpadowy gdyż zarówno naddatki świeżej masy betonu ponad założony wymiar, jak i woda odpadowa kierowane są z powrotem do procesu technologicznego. Do procesu kierowane są również odpady powstające po procesie autoklawizacji. Te ostatnie stosowane są także do wytwarzania nowych produktów (np. ciepłych zapraw).

• W procesie wytwarzania betonu komórkowego nie powstają żadne materiały, substancje, które mogłyby być szkodliwe dla organizmów żywych lub środowiska.

Przedstawiona charakterystyka procesu wytwarzania betonu komórkowego oraz inne, omówione w [12], aspekty wskazują, iż proces wytwarzania betonu komórkowego wpisuje się w uwarunkowania zrównoważonego rozwoju.

3. Asortyment wyrobów

W wyniku unowocześnienia w ostatnich latach procesu wytwarzania autoklawizowanego betonu komórkowego, produkowany jest szeroki asortyment wyrobów (głównie ściennych drobnowymiarowych) zarówno w zakresie gęstości (odmiany od 300 do 700) jak i kształtu oraz wymiarów [13, 14, 15].

Biorąc pod uwagę kształt oraz wymiary są to głównie:

• elementy drobnowymiarowe w kształcie prostopadłościanów o gładkich powierzch- niach oraz zróżnicowanej długości (590 i 490 mm) i szerokości (60-420 mm) (rys. 1a.),

(7)

• elementy drobnowymiarowe w kształcie prostopadłościanów z wyprofilowanymi powierzchniami czołowymi przystosowanymi do łączenia elementów na pióro i wpust (rys. 1b.),

• elementy drobnowymiarowe z wyprofilowanymi powierzchniami czołowymi stanowią- cymi uchwyty (rys. 1c.) (rodzaj profili i uchwytów jest charakterystyczny dla danego producenta),

• bloki modułowe (rys. 1d.),

• elementy ocieplające z doklejoną warstwą materiału izolacyjnego,

• elementy nadproży w kształcie litery U oraz L (szalunki tracone do wykonywania na budowie nadproży, wieńców i słupów żelbetowych) (rys. 1e i rys. 2.) – lub gotowe nadproża zbrojone,

• elementy osłonowe instalacji wentylacyjnych, kominowych, a na rys. 2. przedstawiono wykonanie nadproża z kształtek U na budowie: 1 – ocieplenie ze styropianu lub wełny mineralnej (rys. 1e);

Rys. 1. Przykładowy asortyment elementów ścien- nych

Rys. 2. Wykonanie nadproża z kształtek U na budowie: 1 – ocieplenie ze styropianu lub wełny mineralnej

(8)

• elementy (pomocnicze) uzupełniające (np. w kształcie cegieł o różnych wymiarach, kształtki klinowe do montażu żuków).

Oprócz elementów drobnowymiarowych i modułowych ściennych w kraju wytwarzane są:

− płyty dachowe (tylko w jednym zakładzie),

− płyty stropowe żelbetowe długości 240-600 cm (w module co 30 cm) wypełnione betonem komórkowym – szczególnie przydatne do stropów nad nieogrzewanymi pomieszczeniami piwnicznymi,

− pustaki drążone i pełne z przeznaczeniem do stropów gęstożebrowych (rys. 3).

W tabeli 1 przedstawiono dane dotyczące wybranych charakterystyk wyrobów z betonu komórkowego produkowanych w Polsce oraz w kilku innych krajach europejskich [16].

Na rysunku (rys. 4.) przedstawiono udział poszczególnych krajów Europy Środkowej w rynku betonu komórkowego [17].

Ściany z betonu komórkowego

Beton komórkowy może być stosowany do każdego rodzaju ścian w konstrukcjach nad- ziemnych, a więc do ścian [16, 18]:

• zewnętrznych konstrukcyjnych i izolacyjno-konstrukcyjnych (nośnych i samono- śnych),

• zewnętrznych wypełniających (osłonowych) w konstrukcjach szkieletowych,

• wewnętrznych konstrukcyjnych (nośnych i samonośnych),

• wewnętrznych wypełniających (działowych).

Ściany wewnętrzne wykonywane są jako jednowarstwowe, a ściany zewnętrzne – jako jednowarstwowe lub warstwowe. Do ścian części podziemnej budynku można stosować beton komórkowy odmiany 600 i powyżej pod warunkiem użycia odpowiedniej izolacji przeciwwilgociowej i wypełnienia zaprawę wszystkich spoin poziomych i pionowych.

W Polsce traktuje o tym PN-B-19301:2004 Prefabrykaty budowlane z autoklawizowanego betonu komórkowego. Elementy drobnowymiarowe [13] oraz PN-B-03002:1999 Konstrukcje murowe niezbrojone. Projektowanie i obliczanie wraz ze zmianą PN-B-03002:1999/Az1:2001 i poprawką PN-B-03002:1999/Ap1:2001 [19].

Rys. 4.

Rys. 3. Pustaki drążone i pełne do stropów gęstożebrowych

(9)

Tabela 1. Porównanie wybranych charakterystyk wyrobów z betonu komórkowego produkowanych w poszczególnych krajach WłaściwościPolskaLitwaSłowacjaCzechyWęgryAustriaNiemcy minmaxminmaxmin maxminmaxminmaxminmaxminmax Gęstość objętościowa [kg/m

3]300700400500400500400700500700400600350650

Wytrzymałość na ściskanie [MPa]

1,57,02,55,02,55,02,56,02,56,02,56,02,57,5

Współczynnik przewodzenia ciepła λ [W/m•K]0,090,20,110,150,110,150,110,20,150,20,110,160,090,18

Przykładowe szerokości bloczków [mm]

50, 60, 115, 120, 240, 300, 360, 365, 400,

420125, 150, 200, 250, 300, 375

50, 120, 240, 300, 350, 400

50, 125, 240, 300, 365 Wysokość bloczków [mm]199, 200, 240240249249, 499249200, 250249, 499, 624

Najmniejszy element muro- wy LxBxH [mm]

599x50x199599x125x249600x50x250624x50x249

Największy element muro- wy LxBxH [mm]

600x360x500599x375x249599x375x449599x375x249600x400x200624x365x624 Parametry ogniowena tym samym poziomie Parametry akustycznena tym samym poziomie

(10)

Trzeba dodać, że w kraju ten sposób budowy ścian piwnic jest jeszcze mało popularny.

Związane jest to z niską kulturą techniczną wykonywania warstw izolacyjnych. Znacznie częściej można spotkać takie rozwiązania w Niemczech.

Zaletą zewnętrznych ścian jednowarstwowych z betonu komórkowego jest ich wy- starczająca izolacyjność cieplna, bez potrzeby dodatkowego ocieplania, przy spełnieniu wymagań bezpieczeństwa konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego i ochrony przed hałasem.

Ściany jednowarstwowe są szczególnie zalecane dla budynków jednorodzinnych.

W takich budynkach wykorzystywane są walory konstrukcyjne i izolacyjne betonu komórkowego. Ściany jednowarstwowe są proste w projektowaniu – odpadają kłopoty z zaprojektowaniem wielu szczegółów, równie łatwe są w murowaniu – zapewnia to niskie koszty budowy i pewność właściwego wykonania. Dobra izolacyjność cieplna ścian, w połączeniu ze zwartą bryłą budynku, dobrym rozwiązaniem izolacji dachu, właściwą stolarką, zapewnia niskie koszty ogrzewania [16, 20].

Ściany jednowarstwowe z betonu komórkowego zapewniają odpowiednio stabilną temperaturę w budynku i właściwy mikroklimat. Podkreślić należy, że beton komórko- wy jest materiałem zdrowym i ekologicznym. W świetle długoletniego doświadczenia materiał ten zapewnia też wielopokoleniową trwałość.

4. Elementy murowe z autoklawizowanego betonu komórkowego w świetle normy EN 771-4:2003 zharmonizowanej z Dyrektywą 89/106/EWG

• Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) przyjął normę EN 771 dotyczącą elementów murowych. Składa się ona z sześciu części i jest jedną z nielicznych jeszcze norm zharmo- nizowanych z Dyrektywą 89/106/EWG dotyczącą wyrobów budowlanych [7]. Jedna z tych części to EN 771-4:2003 Wymagania dla elementów murowych – Część 4: Elementy murowe z autoklawizowanego betonu komórkowego [21].

• W normie EN-771-4:2003 określono wymagania dotyczące właściwości użytkowych elementów murowych z AAC przeznaczonych do różnego rodzaju zastosowań, jako elementy nośne i nienośne ścian budynków: jednowarstwowych, warstwowych, szcze- linowych, działowych, oporowych, podziemia oraz ogólnego zastosowania poniżej poziomu gruntu. Elementy te mogą być również wykorzystane do ścian przeznaczonych dla ochrony ogniowej, izolacji cieplnej, izolacji akustycznej oraz do budowy kominów (z wyjątkiem elementów kanałów dymowych).

• Norma nie narzuca producentom szczegółowych wymagań w zakresie kształtu, wy- miarów, gęstości i wytrzymałości. Podaje natomiast maksymalne wymiary elementów murowych: długość 1500, wysokość 1000, szerokość 600 (wymiary w milimetrach) oraz dopuszczalne odchyłki wymiarów – dla elementów o kształtach regularnych w zależności od tego, jak będą łączone: zaprawami zwykłymi lub lekkimi czy zaprawami do cienkich spoin. W przypadku łączenia zaprawami do cienkich spoin norma podaje wymagania dla dwóch grup wyrobów – tabela 2.

(11)

Tabela 2. Dopuszczalne odchyłki wymiarowe dla elementów murowych z betonu komór- kowego o kształtach regularnych [mm]

Elementy do wznoszenia murów ze spoinami wykonanymi:

z zapraw zwykłych

lub lekkich z zapraw do wykonywania cienkich spoin

GPLM Grupa 1 – TLMA Grupa 2 - TLMB

Długość Wysokość Szerokość

+3; –5 +3; –5

±3

±3±2

±2

±3±1

±2

Producent może deklarować mniejsze tolerancje w odniesieniu do jednego lub kilku wymiarów.

• Norma podaje, że gęstość (w stanie suchym) elementów z betonu komórkowego za- zwyczaj zawiera się w zakresie 300 – 1000 kg/m³. Producent deklaruje w jakim zakresie gęstości oferuje wytwarzane przez siebie wyroby. Zgodnie z normą najniższa, deklarowana przez producenta, wytrzymałość na ściskanie wyrobów powinna wynosić 1,5 N/mm², przy wilgotności (6 ±2) %, określonej wg normy PN-EN 772-1 Metody badań elementów murowych – Część 1: Określenie wytrzymałości na ściskanie, przy czym producent powinien również deklarować, czy elementy murowe są kategorii I, czy II.

Do kategorii I zalicza się elementy murowe, których producent deklaruje, że w zakła- dzie stosowana jest kontrola jakości stwierdzająca, że prawdopodobieństwo wystąpienia średniej wytrzymałości na ściskanie mniejszej od wytrzymałości zadeklarowanej jest nie większe niż 5%.

Do kategorii II zalicza się elementy murowe, jeśli producent deklaruje ich wytrzymałość średnią, a pozostałe wymagania kategorii I nie są spełnione.

• Oprócz właściwości użytkowych wymienionych wyżej (maksymalne wymiary i tolerancje wymiarów, gęstość i wytrzymałość na ściskanie) norma ujmuje również: wła- ściwości cieplne, trwałość (określoną przez odporność na zamrażanie i rozmrażanie), ruch wilgoci (rozumiany jako skurcz), przepuszczalność pary wodnej, absorpcję wody, reakcję na ogień, wytrzymałość na ścinanie i przyczepność przy zginaniu połączenia elementu murowego z zaprawą. W normie nie określono wielkości tych parametrów, pozostawiając je do deklarowania przez producenta na podstawie przeprowadzonych badań produkowanych przez siebie wyrobów lub na podstawie wartości tabelarycznych w przypadku właściwości cieplnych, przepuszczalności pary wodnej i wytrzymałości na ścinanie.

Odnośnie do trwałości (czyli odporności na zamrażanie i rozmrażanie) norma zobowiązuje producenta do ocenienia i zadeklarowania mrozoodporności produkowanych elementów, jeśli jest to istotne ze względu na warunki klimatyczne w miejscu zastosowania.

Jednocześnie w normie stwierdza się, że poszczególne kraje, w formie załączników informacyjnych, mogą podawać szczegóły dotyczące systemów klasyfikacji.

• Na wniosek Komitetu Technicznego nr 193^*) norma EN 771-4 jako PN-EN 771-4:2004 (U) została uznana 27 lutego 2004 r. i wprowadzona do zbioru polskich norm w języku oryginału. Komitet Techniczny nr 193 PKN przygotował również polską wersję językową

*) Komitet ds. Elementów Prefabrykowanych z Betonu Komórkowego i Elementów Niezbrojonych z Betonu Lekkiego Kruszywowego

(12)

tej normy, łącznie z propozycjami informacyjnych załączników krajowych dotyczących klasyfikacji wyrobów w zakresie gęstości i wytrzymałość na ściskanie [22].

W wyniku dyskusji z przedstawicielami projektantów zaproponowano w załączniku krajowym do normy minimalne klasy wytrzymałości dla danych klas gęstości.

Po omówieniu uwag z ankiety opracowano ostateczną treść normy i skierowano ją w dniu 8 lipca 2004 do zatwierdzenia przez Prezesa PKN. Po zatwierdzeniu norma ta zastąpi normę PN-EN 771-4:2004 (U).

• Norma EN 771-4:2003 i projekt normy prPN-EN 771-4 stanowiący, poza proponowany- mi załącznikami krajowymi, tłumaczenie normy EN-771-4:2003 określają elementy oceny zgodności wyrobu tj.:

– badanie typu wyrobu przeprowadzane w celu potwierdzenia, że właściwości wyrobów spełniają wymagania normy i wartości deklarowane przez producenta,

– zakładową kontrolę produkcji, rozumianą jako system ciągłej wewnętrznej kontroli produkcji, stosowany w celu zapewnienia, że wyrób wprowadzany na rynek jest zgod- ny z wyspecyfikowanymi lub deklarowanymi wartościami. Elementami tego systemu są badania i kontrole surowców, stosowanych materiałów, procesów produkcji oraz gotowych wyrobów, a także stały nadzór nad wyposażeniem produkcyjnym, badaw- czym i pomiarowym, aby umożliwić uzyskanie wymaganej charakterystyki wyrobu.

Zgodnie z ustaleniami przyjętymi w Unii Europejskiej producent lub jego upoważ- niony przedstawiciel jest odpowiedzialny za dokonanie oceny zgodności. Prezentowana norma określa, zgodnie z Decyzją Komisji 97/740/WE z 14.10.1997, systemy oceny zgod- ności dla poszczególnych kategorii (I lub II) elementów murowych (tabela 3).

Tabela 3. Procedury oceny zgodności elementów murowych z autoklawizowanego betonu komórkowego, stanowiące warunek naniesienia na wyrób oznakowania CE

Zamierzone zastosowa- elementównie

Kategoria elemen-

muro-tów wych

System oceny zgodno-

ści

Metody oceny zgodności Podstawa oznakowania Zadania CE

producenta Zadania

jednostki notyfikowanej

W ścianach słupach i ścianach

działowych I 2+

• Wstępne badanie typu wyrobu

• Zakładowa kontrola produkcji

• Badanie próbek zgodnie z usta- lonym planem badania

• Certyfikacja zakładowej kontroli produkcji na podstawie wstępnej inspekcji zakładu produkcyjnego.

• Ciągły nadzór, ocena i akceptacja kontroli produkcji

Deklaracja zgodności wystawiania przez producenta uzupełniona certyfikatem zakładowej kontroli produkcji W ścianach

słupach i ścianach działowych

II 4

• Wstępne badanie typu wyrobu

• Zakładowa kon-

trola produkcji –

Deklaracja zgodności wy- stawiana przez producenta

(13)

Analiza postanowień normy EN 771-4:2003 wskazuje na różnice między naszymi dotychczasowymi, krajowymi doświadczeniami normalizacyjnymi, a podejściem do normalizacji prezentowanym w omawianej normie.

Norma ta w wielu punktach nie określa poziomu wymagań, a jedynie wskazuje jakie parametry producent powinien deklarować, w zależności od planowanego przeznaczenia wyrobu i miejsca jego zastosowania.

Norma nie uszczegóławia również zadań zakładowej kontroli produkcji. W tej sytuacji opracowane zostały wytyczne, ustalające jednolite kryteria oceny (m.in. przez jednostki notyfikowane) działań producenta w ramach zakładowej kontroli produkcji. Dokument roboczy NB-CPD/SG10/03/008 do Dyrektywy 89/106/EWG opracowany został przez Grupę Roboczą SG10 Jednostek Notyfikowanych w zakresie Dyrektywy budowlanej.

Przepisy UE dotyczące obowiązku znakowania wyrobów oznakowaniem CE określają okresy przejściowe, w których producent może, ale nie musi dokonywać oceny zgodno- ści zgodnie z procedurami normy zharmonizowanej i umieszczać oznakowanie CE. Dla normy EN 771-4:2003 okres przejściowy został przyjęty od 1 grudnia 2004 r. do 1 grudnia 2005 r. Od tego dnia elementy murowe z autoklawizowanego betonu komórkowego, aby mogły być umieszczane na wspólnym rynku europejskim muszą posiadać oznakowanie CE.

Producenci betonu komórkowego przygotowują się do spełnienia wymogów niezbęd- nych do umieszczania oznakowania CE na swoich wyrobach [23]. Powołane już zostały europejskie jednostki notyfikowane, w tym i polskie, certyfikujące Zakładową Kontrolę Produkcji (ZKP), która stanowi jeden z elementów oceny zgodności tych wyrobów.

• Wyprzedzające badania szeregu właściwości elementów murowych z autoklawizowanego betonu komórkowego prowadzone (wg metodyki podanej w normie EN 771-4) przez COBRPB Cebet jak i przez niektórych producentów wskazują, iż producenci polscy nie powinni mieć problemów z uzyskiwaniem właściwości wyrobów sprecyzowanych w normie EN-771-4.

5. Podsumowanie

• Wprowadzone w ostatnich latach zasadnicze zmiany w procesie wytwarzania autoklawizowanego betonu komórkowego, obejmujące głównie węzeł krojenia, automaty- zację i komputeryzację procesów przygotowania i dozowania składników oraz węzeł rozładunku wyrobów spowodowały, iż większość producentów produkuje wyroby o wysokich walorach technicznych. Dotyczy to zarówno jakości tworzywa jak i wyglą- du zewnętrznego i dokładności wymiarowej. Zwiększyła się również skala produkcji ciepłych, lekkich odmian betonu.

• Produkowany, szeroki asortyment elementów drobnowymiarowych oraz oferowane materiały do ich łączenia stanowią system kompleksowego wykonania budynków. Dają możliwość wykonywania bardzo dobrze rozwiązanych ścian zarówno pod względem izolacyjności cieplnej, jak i konstrukcyjnym, możliwość wykonywania ścian jednowarstwowych bez dodatkowych ociepleń, przy obniżonych kosztach transportu materiału i kosztów budowy, z zachowaniem bardzo korzystnego mikroklimatu mieszkań.

• Współczesne technologie wytwarzania betonu komórkowego, właściwości wyrobów i charakterystyki obiektów z nich wykonanych, wskazują iż zarówno proces produkcji,

(14)

jak i zastosowanie betonu komórkowego wpisują się w uwarunkowania zrównowa- żonego rozwoju.

• Wyprzedzające badania szeregu właściwości elementów murowych z autoklawizowanego betonu komórkowego prowadzone (wg metodyki podanej w normie EN 771-4) przez COBRPB Cebet, jak i przez niektórych producentów wskazują, iż producenci polscy nie powinni mieć problemów z uzyskiwaniem właściwości wyrobów sprecyzowanych w normie EN-771-4.

• W najbliższej przyszłości w produkcji betonów komórkowych nastąpić powinien dalszy wzrost produkcji lekkich odmian; wówczas materiał ten ma szanse zwiększyć swój udział w rynku ściennych materiałów budowlanych. Jednocześnie nie będzie się to łączyło ze zwiększoną eksploatacją surowców naturalnych, gdyż proces wytwarzania betonu komórkowego charakteryzuje się niższym zużyciem surowców i energii w stosunku do technologii wytwarzania innych materiałów ściennych.

• W dalszym rozwoju betonów komórkowych zasadne jest uwzględnienie dodatków optymalizujących strukturę porów oraz wytrzymałość matrycy betonu komórkowe- go.

Literatura

[1] G. Zapotoczna-Sytek: Beton komórkowy w Polsce. Przegląd Budowlany 1’92 str. 17.

[2] R. Kowalski, W. Konieczny: Stan bazy przemysłu betonowego w Polsce. Materiały XV Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja” Jadwisin 95. Część I Referaty wiodące str. 5.

[3] Sprawozdania z prac badawczo-rozwojowych i wdrożeniowych (1975-1994 r.) dotyczących betonów komórkowych, realizowanych przez zaplecze badawczo-projektowe.

[4] G. Zapotoczna-Sytek: Pozycja betonu komórkowego w branży betonów w Polsce i uwarunkowania jego rozwoju. Materiały XV Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja” Jadwisin 95.

Część I. Referaty wiodące str. 62.

[5] G. Zapotoczna-Sytek: Wizja przyszłości betonu komórkowego w Polsce. Przegląd Budowlany 10/94 str. 14.

[6] G. Zapotoczna-Sytek: Polski beton komórkowy – przełom w technologii wytwarzania. Przegląd Bu- dowlany 11/2000 str. 4.

[7] Dyrektywa 89/106/EWG w sprawie zbliżenia przepisów prawnych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych – wersja polska – Instytut Techniki Budowlanej.

Warszawa 1994.

[8] T. Latuszek. W. Folga, J. Kula, J. Michalak, A. Strzeliński: Automatyzacja i komputeryzacja proce- sów przygotowania i dozowania składników w wytwórniach betonów komórkowych jako czynnik zabezpieczający wysoką jakość wyrobów. Materiały XVI Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja” Jadwisin 98. Tom 2 str. 193.

[9] Z. Kozakiewicz, M. Kozłowski, R. Piechocki, J. Pietkiewicz, A. Płodowski: Tolerancje wymiarowe i wygląd zewnętrzny wyrobów z betonu komórkowego po modernizacji procesów krojenia. Materiału XVI Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja” Jadwisin 98. Tom 2 str. 179.

[10] G. Zapotoczna-Sytek: Przełom w technologii wytwarzania autoklawizowanego betonu komórkowego w Polsce na przykładzie SOLBET-u. Zeszyty Naukowe Nr 235 ATR im. J. i J. Śniadeckich w Bydgoszczy.

str. 296.

[11] G. Zapotoczna-Sytek: Beton komórkowy. Technologia i elementy. Materiały III Konferencji Naukowo- Technicznej Stowarzyszenia Producentów Betonu „Nowe generacje prefabrykacji betonowej” Zegrze 4-5 października 2001 zamieszczone w Materiałach Budowlanych 9/2001 str. 162.

[12] G. Zapotoczna-Sytek: Współczesne technologie betonu komórkowego, prognozy w świetle zasad zrównoważonego rozwoju. Materiały XIX Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja”

Jadwisin 2004. str. 137.

[13] PN-B-19301:2004 Prefabrykaty budowlane z autoklawizowanego betonu komórkowego. Elementy drobnowymiarowe.

[14] J. Małolepszy. W. Pichór: Beton komórkowy XXI wieku. Materiały Budowlane 4/2001 (nr 344) str. 8.

[15] Poradnik dla budujących z betonu komórkowego. Kwartalniki Stowarzyszenia Producentów Betonów.

(15)

[16] G. Zapotoczna-Sytek: Ściany z betonu komórkowego. Materiały Budowlane 4’2004 (nr 380) str. 75.

[17] L. Misiewicz: Rynek materiałów budowlanych do wznoszenia ścian w Polsce i Unii Europejskiej.

Materiały Budowlane 4’2004 (nr 380) str. 67.

[18] T. Rybarczyk: Historia, teraźniejszość i przyszłość ściany jednowarstwowej. Materiały Budowlane 4’2004 (nr 380) str. 71.

[19] PN-B-03002 Konstrukcje murowe nie zbrojone. Projektowanie i obliczanie.

[20] G. Zapotoczna-Sytek, M. Łaś, B. Górska: Determination of declared and design thermal conductivity of autoclaved aerated concrete. 9th International Symposium on Temperature and Thermal Measurements in industry and Science. page 236, Croatia June 2004.

[21] EN 771-4:2003 Specification for masonry units – Part 4: Autoclaved aerated concrete masonry units.

[22] B. Dobosz, G. Zapotoczna-Sytek, W. Zamojska: Elementy murowe z autoklawizowanego betonu ko- mórkowego w świetle normy EN 771-4:2003 zharmonizowanej z Dyrektywą 89/106/EWG. Materiały XIX Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja” Jadwisin 2004 str. 209.

[23] S. Wierzbicki, M. Kaproń: Sytuacja prawna na rynku wyrobów budowlanych w świetle regulacji Unii Europejskiej. Materiały XIX Konferencji Naukowo-Technicznej „Beton i Prefabrykacja” Jadwisin 2004, str. 109.