PORADNIK GEOLOGA GÓRNICZEGO
Szanowni Państwo!
Przedstawiamy projekt realizowany w ramach zadań statutowych Stowarzyszenia, którego założeniem jest sporządzenie „Poradnika Geologa Górniczego”. W tym celu powołany został zespół do realizacji projektu pod przewodnictwem Marka Marcisza.
Na kolejnych stronach prezentujemy Państwu pierwsze efekty pracy zespołu -
„Kompendium merytorycznego zakresu treści PORADNIKA GEOLOGA GÓRNICZEGO”. Następnym etapem prac będzie sporządzenie treści merytorycznej Poradnika, który w swoim założeniu ma w sposób prosty i przejrzysty zawierać wszelkie informacje pomocne w pracy Geologa Górniczego.
Ostatni etap prac będzie obejmował skład i wydruk publikacji, co wiąże się z wysokimi kosztami.
Niniejszy informator stanowi jednocześnie cegiełkę w wyniku zakupu której możliwe będzie zrealizowanie przedmiotowego zadania. Zachęcamy do zapoznania się z Kompendium i nabycia jak największej liczby cegiełek. Projekt możecie również Państwo wesprzeć poprzez przelanie dowolnej kwoty na konto stowarzyszenia z dopiskiem „Poradnik Geologa Górniczego”.
Osoby które posiadają wiedzę i doświadczenie w zakresie przedstawionym w Kompendium serdecznie zapraszamy do współpracy merytorycznej. W tym celu prosimy o kontakt z Zarządem PSGG.
Projekt Polskiego Stowarzyszenia Geologów Górniczych
Osoby niezrzeszone zapraszamy do zapoznania się z naszą działalnością poprzez naszą stronę internetową www.psgg.pl bądź kontakt osobisty:
Polskie Stowarzyszenie Geologów Górniczych ul. Tadeusza Boya Żeleńskiego 95
40-750 Katowice e-mail: kontakt@psgg.pl
Polskie Stowarzyszenie Geologów Górniczych 62 2030 0045 1110 0000 0428 8620
Bank BGŻ BNP Paribas S.A.
Zarząd
Polskiego Stowarzyszenia
Geologów Górniczych
BLOK 1 - Wstęp i zagadnienia ogólne
Podstawowe denicje i zadania geologii górniczej
Podstawy prawne funkcjonowania zakładów górniczych
Wykaz podziemnych zakładów górniczych w Polsce wydobywających węgiel kamienny
BLOK 2 - Podstawowe denicje i zadania geologii górniczej
Pojęcie, rola i zadania służby geologicznej
Przepisy prawa geologicznego i górniczego oraz aktów wykonawczych przepisy innych ustaw Wewnętrzne uregulowania przedsiębiorcy lub kierownika ruchu zakładu górniczego
Sylwetka geologa górniczego
Kwalikacje w zakresie nadzoru i dozoru geologicznego Struktura służby geologicznej
Struktura służby geologicznej zakładu górniczego
BLOK 3 - Instrumenty pomiarowe i wyposażenie Służby Geologicznej
Narzędzia do wykonywania pomiarów struktur geologicznych i parametrów
geomechanicznych (kompas geologiczny, pochyłomierz, młotek geologiczny, ostrze do rys, łata miernicza, przyrząd do pomiaru kliważu, młotek Schmidta, penetrometr hydrauliczny) Narzędzia do pobierania próbek złożowych (dłuto, przecinak, pojemniki na próbki złożowe, sita do analiz granulometrycznych, kilof górniczy, łopata (saperka)
Narzędzia do wykonywania pomiarów hydrogeologicznych i pobierania próbek wody (pojemniki, stoper, manometry wraz z wyposażeniem, pływaki do pomiaru prędkości przepływu w cieku oraz metoda „mącenia”, świstawka, termometr górniczy, pojemniki szklane i z tworzywa sztucznego)
Znaczniki
Przyrządy do pomiaru długości (taśma miernicza, calówka, dalmierz, przydatne wymiary, oczko siatki z opinki obudowy, krawędź dziennika bądź notesu, rozstaw ramion, palców, długość młotka, długość kilofka sztygarskiego itp.)
Inne wybrane przyrządy wykorzystywane w podziemnych wyrobiskach górniczych (dalmierz elektroniczny, aparat fotograczny, palmtop do pomiarów podziemnych,
termometr elektroniczny, pirometr, przepływomierz skrzydełkowy (licznik), przepływomierz (licznik) masowy, elektryczne czujniki spiętrzenia wody)
Narzędzia do dokumentowania pomiarów w wyrobiskach kopalnianych (długopis, ołówek, szkicownik, notes, kreda, elektroniczne)
Wybrane narzędzia wykorzystywane w kartograi geologicznej (analogowy planimetr całkujący, planimetr elektroniczny, podziałka transwersalna, skalówka, cyrkiel – kroczek, cyrkiel redukcyjny, digitizer, skaner, drukarka, ploter, stół z lampą.
Kompendium merytorycznego zakresu treści
PORADNIKA GEOLOGA GÓRNICZEGO
BLOK 4 - Obserwacje i pomiary geologiczne w wyrobiskach podziemnych
Czynności przygotowawcze Prolowanie szybów i szybików
Prolowanie poziomych wyrobisk udostępniających
Prolowanie wyrobisk korytarzowych prowadzonych w węglu Prolowanie wyrobisk eksploatacyjnych (ścian)
Instrukcje bezpiecznego prowadzenia pomiarów geologicznych Wybór metody prolowania
Makroskopowe i organoleptyczne określenie właściwości złoża i skał otaczających (kolor, rysa, twardość – skala Mosh’a, struktura, tekstura, zawartość frakcji piaszczystej, rodzaj skał, repery, litotypy węgla kamiennego, pomiar parametrów złożowych, miąższość, gęstość przestrzenna, powierzchnia)
BLOK 5 - Wpływ struktury (tektoniki) złoża na warunki eksploatacji złoża i prowadzenie robót górniczych
Określenie rzeczywistych parametrów struktury pokładu
Obserwacje tektoniki fałdowej i rekonstrukcja struktur fałdowych
Obserwacje tektoniki uskokowej i określenie przemieszczeń uskokowych Rozpoznawanie uskoków w otworach wiertniczych i wyrobiskach górniczych Klasykacja i dokumentacja uskoków dla celów geologii kopalnianej
Obserwacja i pomiary spękań (gęstość spękań, bloczność, szczelinowatość, cios, kliważ, zestawienia wyników pomiarów spękań, wpływ spękań na zachowanie się górotworu w trakcie eksploatacji)
Określenie przebiegu zaburzeń sedymentacyjnych Intruzje magmowe w złożach węgla kamiennego
BLOK 6 - Obsługa geologiczna wierceń
Wiercenia prowadzone z powierzchni terenu i ich podstawy prawne
Rodzaje powierzchniowych otworów wiertniczych (przeznaczenie i oznakowanie na mapach) Projekt robót geologicznych
Plan ruchu Zakład górniczy
Zakład wykonujący roboty geologiczne
Projektowanie otworów wiertniczych z powierzchni (pgto) Nadzór geologiczny i dozorowanie prowadzonych prac Obserwacje i pomiary w trakcie wiercenia otworu Prolowanie otworów wiertniczych
Pobieranie i postępowanie z rdzeniem wiertniczym
Pobieranie próbek skał, wody i gazu do badań laboratoryjnych (wiercenia rdzeniowane i bezrdzeniowe)
Dokumentacja wiercenia
Wiercenia prowadzone z wyrobisk górniczych i ich podstawy prawne
Rodzaje podziemnych otworów wiertniczych (przeznaczenie i oznakowanie na mapach) Projektowanie otworów wraz z technologią ich wykonywania
Plan ruchu
Wykonywanie podziemnych otworów wiertniczych (sprzęt wiertniczy)
Nadzór geologiczny i dozorowanie prowadzonych prac Obserwacje i pomiary w trakcie wiercenia otworu Prolowanie otworów wiertniczych
Pobieranie i postępowanie z rdzeniem wiertniczym
Pobieranie próbek skał, wody i gazu do badań laboratoryjnych Dokumentacja wiercenia
Interpretacja wyników wyprzedzających wierceń badawczych
BLOK 7 - Obserwacje i pomiary hydrogeologiczne w wyrobiskach podziemnych
Zakres i charakterystyka obserwacji hydrogeologicznych (wyrobiska czynne (po zakończeniu drążenia), w trakcie drążenia, szyby)
Pobieranie próbek wody do analiz laboratoryjnych
Metody pomiarów hydrogeologicznych (wielkości dopływu, ciśnienia hydrostatycznego, wysokości zwierciadła wody)
Dokumentowanie pomiarów hydrogeologicznych Formularze hydrogeologiczne
Mapy specjalne hydrogeologiczne (konstrukcja warstwic spągu pokładu, ściany, bądź wybranej warstwy, progi przelewowe, kierunki spływu wód, niecki i kieszenie
bezodpływowe, lokalne obniżenia spągu wyrobisk chodnikowych)
BLOK 8 - Zagrożenia wodne i bilans wodny kopalni
Rodzaje źródeł zagrożenia wodnego (powierzchniowe zbiorniki wodne, podziemne zbiorniki wodne, poziomy wodonośne, niezlikwidowane otwory wiertnicze, zawodnione uskoki, zlikwidowane sąsiednie zakłady górnicze, czynne szyby i wyrobiska łączące z powierzchnią zagrożone powodzią)
Analiza warunków hydrogeologicznych Ocena stanu zagrożenia wodnego
Zaliczenie do stopni zagrożenia wodnego Projektowanie larów bezpieczeństwa
Zasady bezpiecznego prowadzenia robót górniczych Metody zwalczania zagrożeń wodnych
Ewakuacja - metody wyznaczania dróg ucieczkowych i punktów zbornych załogi Oświetlenie, oznakowanie i utrzymanie dróg ucieczkowych
Wprowadzanie wód do wyrobisk i zrobów
Zasady odwadniania podziemnych zbiorników wodnych
Nadzór nad prowadzeniem robót górniczych w strefach zagrożeń wodnych Działalność zespół ds. zagrożeń wodnych
Bilans wodny kopalni
BLOK 9 - Badania geomechaniczne ośrodka skalnego
Rodzaje badań
Obserwacja i pomiary prowadzone podczas badań Dokumentacja badań
Mapy specjalne parametrów geomechanicznych Klasykacje stropów i spągów
BLOK 10 - Opróbowanie złóż węgla kamiennego
Cele i zadania opróbowania złóż
Projektowanie opróbowania (odległości pomiędzy miejscami pobierania próbek, liczba i rozmieszczenie próbek)
Rodzaje próbek i sposób ich pobierania (próbki pobierane w otworach wiertniczych, rdzenie, zwiercina, próbki pobierane w wyrobiskach górniczych, punktowe, bruzdowe, zdzierkowe Wybór metody opróbowania
Przechowywanie i transport próbek (z otworów wiertniczych, z wyrobisk górniczych) Dokumentacja opróbowania
Mapy specjalne opróbowania i prognoz jakości
Przygotowanie próbek do analiz laboratoryjnych (rozdrabnianie, mieszanie, pomniejszanie, metoda klasyczna, aparat Johns'a)
Określanie jakości węgla (wskaźniki analizy technicznej, wskaźniki analizy elementarnej, wskaźniki analizy grupowej, wskaźniki własności technologicznych, wskaźniki zyczne, klasykacje węgla kamiennego i kierunki jego użytkowania)
Przykłady urządzeń do zdalnego badania jakości urobku (np. typu Wilpo) Zanieczyszczenie urobku węglowego skałą płoną i wodą (zubożenie)
BLOK 11 - Obserwacje i pomiary parametrów radiacyjnych w złożu
Denicje podstawowe
Zakres wykonywanych pomiarów i sposób ich dokumentowania
BLOK 12 - Obserwacje i pomiary geotermiczne złoża
Denicje podstawowe
Zakres wykonywanych pomiarów i sposób ich dokumentowania
BLOK 13 - Zasoby złoża węgla kamiennego jako kopaliny głównej
Klasykacja zasobów Straty w zasobach
Kryteria bilansowości, graniczne parametry złoża
Metody obliczania zasobów (średniej arytmetycznej, średniej ważonej, bloków geologicznych i eksploatacyjnych)
Wybór metody szacowania zasobów
Dokładność szacowania zasobów (klasykacja błędów szacowania) Rodzaje i struktura baz zasobowych
BLOK 14 - Bieżąca i okresowa analiza gospodarki złożem
Projekt eksploatacji złoża Plan ruchu
Projekty techniczne wyrobisk eksploatacyjnych Działalność zespołu ds. gospodarki złożem Książka uwag służby geologicznej
BLOK 15 - Ewidencja i bilans zasobów
Przyczyny zmian w zasobach
Sporządzanie operatu ewidencyjnego zasobów
Aktualizacja bazy zasobowej zakładu górniczego i przedsiębiorcy Aktualizacja krajowej bazy zasobowej
BLOK 16 - Dokumentacja mierniczo-geologiczna
Część pomiarowa (dzienniki zdjęć geologicznych, dzienniki obserwacji i pomiarów
hydrogeologicznych, dzienniki opróbowania, dzienniki prolowania otworów wiertniczych) Część obliczeniowa (zestawienia tabelaryczne, w tym arkusze sporządzone w formie
elektronicznej, formularze)
Część kartograczna (mapy, prole geologiczne, przekroje geologiczne, mapy cyfrowe)
BLOK 17 - Kartowanie geologiczne złóż
Rodzaje i skale map górniczych
Oznaczenia i symbole na zdjęciach geologiczno-złożowych Konstruowanie przekrojów i proli otworów geologicznych
Konstruowanie map górniczych (miąższości, jakości, stropu, spągu, urabialności, hydrogeologiczne, specjalne)
Wyznaczanie wychodni złoża
Wyznaczanie krawędzi przecięcia pokładu przez uskok Zestawianie map, przekrojów i modeli złożowych Identykacja i korelacja pokładów węgla
Metody geometryczno-strukturalne Metody litologiczno-petrograczne Metody paleontologiczne
Metody geozyczne
BLOK 18 - Zastosowanie rozwiązań informatycznych jako narzędzie wspomagające geologa górniczego
Kreślenie map górniczych
Konstruowanie przekrojów geologicznych i hydrogeologicznych
Wizualizacja struktury złoża w chodnikach i ścianach eksploatacyjnych oraz wierceń Korelacja i identykację pokładów węgla
Sporządzanie proli wyrobisk górniczych (na podstawie danych uzyskanych bezpośrednio z mapy)
Kreślenie map jakości węgla w pokładzie
Sporządzanie prognoz jakości węgla i urobku węglowego Tworzenie i uzupełnianie cyfrowej bazy danych geologicznych
BLOK 19 - Zakres dodatkowych działań i rola służby geologicznej związana z procesem wydobywania węgla kamiennego
Zadania służby geologicznej w zakresie ochrony środowiska i sieci hydrogracznej powierzchni
Zadania służby geologicznej w zakresie ochrony złóż w procesie wydobywania kopaliny Zadania służby geologicznej w zakresie ochrony złóż w procesie likwidacji zakładu górniczego
Zadania służby geologicznej w określaniu wartości opłat eksploatacyjnych
Zadania służby geologicznej w zakresie innych złóż przedsiębiorcy, w szczególności wydobywanych metodą odkrywkową
Zadania służby geologicznej w zakresie planowania zagospodarowania przestrzennego
BLOK 20 - Obsługa geologiczna w zakresie poszukiwania,
rozpoznawania i wydobywania nowych złóż lub ich części
Poszukiwanie i rozpoznawanie złoża Cel i zakres prac
Środki techniczne
Wybór sposobu poszukiwania i rozpoznania złoża
Projektowanie poszukiwawczych i rozpoznawczych otworów wiertniczych, bądź wyrobisk górniczych
Rozmieszczenie i gęstość sieci rozpoznawczej Projekt robót geologicznych
Metody geozyczne i geochemiczne w rozpoznawaniu złóż Koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie
Dokumentacja geologiczna
Dokumentacja geologiczna złoża kopaliny Dokumentacja hydrogeologiczna
Dokumentacja geologiczno-inżynierska Projekt zagospodarowania złoża
Proces uzyskania nowej koncesji na wydobywanie kopaliny
BLOK 21 - Źródła informacji o złożu
Bazy danych geologicznych (krajowy bilans zasobów, system midas, system infogeoskarb) Archiwa państwowego instytutu geologicznego (dokumentacje geologiczne otworów wiertniczych, dokumentacje geologiczne złóż kopalin)
Archiwa i zbiory muzealne
Składnice dokumentacji mierniczo-geologicznych sąsiednich zakładów górniczych Archiwum WUG
