Piotr Michałowski
Odpowiedź na ankietę "Tekstów
Drugich"
Teksty Drugie : teoria literatury, krytyka, interpretacja nr 6 (71), 201-202
Ankieta
spektywie teoretyczno-metodologicznej, jak historycznoliterackiej. Stanowi (wraz z innymi pracami autora) może najbardziej dojrzały symptom polskiej post-struk-turalistycznej formacji literaturoznawczej.
Piotr Michałowski
O d p o w i e d ź na ankietę „Tekstów Drugich"
Hipoteza Księgi między książkami
Dziel ważnych zapewne znalazłoby się znacznie więcej niż dziesięć; kłopot z wy-borem sprawia jednak brak dystansu wobec dopiero co zamkniętego stulecia. Roz-waga nakazuje zrezygnować z nobilitacji prac nowszych jako nieprzetestowanych jeszcze upływem czasu, a sięgnąć do półki z klasyką. Aby nie upodabniać kanonu do listy przebojów czy bestsellerów, po głębokim namyśle i nie bez duchowych rozterek zacząłem idealistycznie poszukiwać pośród książek tej Księgi jedynej, która zmie-niła oblicze literaturoznawstwa, a potem - już bardziej pragmatycznie pozycji w ja-kiś sposób fundamentalnych. Ani przez chwilę nie dopuszczałem myśli, by listę ograniczyć do jednej tylko orientacji metodologicznej; obok siebie znaleźć się też musiały pozycje reprezentujące różne dyscypliny badawcze i gatunki - z uwzględ-nieniem również podręczników akademickich i innych kompendiów. Stąd kompro-misy wynikające z krzyżujących się kryteriów. Zdecydowałem się jednak nie uwzględniać zbiorów artykułów i antologii, choć uważam, że najważniejsze zwroty w literaturoznawstwie dokonują się właśnie poza (i przed) książkami. Dlatego nie-które moje preferencje mogą się wydać banalne jako nazbyt oczywiste, inne egzo-tyczne - jako anachroniczne i niepopularne. Ale chodzi przecież o bilans całego s t u 1 e c i a, a nie tylko najbliższej emocjonalnie i chronologicznie przestrzeni za milenijnym płotem, a więc kanon musi być w pewnym stopniu konserwatywny. Sens tej ankiety dostrzegam przede wszystkim w tym, że skłania ona do - tak dziś potrzebnej - refleksji nad trwałością naukowych dokonań.
1. R o m a n I n g a r d e n O dziele literackim ( u c h y l a j ą c z a s t r z e ż e n i e , że m i a ł a niepol-ski oryginał) - jako dzieło i m p o n u j ą c e r o z m a c h e m , ale p r z e d e wszyst-k i m a m b i t n a p r ó b a systemowego u j ę c i a z j a w i s wszyst-k a literatury, j e d y n a teoria całościowa i m o n u m e n t a l n a k o n s t r u k c j a myślowa, choć s ł u s z n i e k r y t y k o w a n a za n i e f u n k c j o n a l n o ś ć i zbyt p o w a ż n e „ m i e j s c a n i e d o o k r e
Ankieta
ś l e n i a " w k o n s t r u k c j i w y w o d u , j e d n a k n i e s ł u s z n i e z m a r g i n a l i z o w a n a , u s u n i ę t a w cień i n n y c h (równie n i e d o s k o n a ł y c h ) k o n c e p c j i i lekcewa-ż o n a jako n i e m o d n a ; b e s t s e l l e r e m z p e w n o ś c i ą n i e jest - d o s t ę p n a tylko w a n t y k w a r i a t a c h .
2. J a n u s z Sławiński Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej - jako wzorzec m o n o g r a f i i i pokaz k u n s z t u i n t e r p r e t a c j i zjawiska literackiego. 3. J e r z y Z i o m e k Retoryka praktyczna - jako t r u d n a do p r z e c e n i e n i a „ A r k a
P r z y m i e r z a m i ę d z y d a w n y m i a m ł o d s z y m i laty" l i t e r a t u r o z n a w s t w a i uczące p o k o r y p r z y p o m n i e n i e s t a r o ż y t n o ś c i źródeł w i e l u współcze-s n y c h pomywspółcze-słów.
4. M i c h a ł G ł o w i ń s k i , A l e k s a n d r a O k o p i e ń - S ł a w i ń s k a , J a n u s z S ł a w i ń s k i Zarys
teorii literatury - jako p o d r ę c z n i k wielu p o k o l e ń polonistów.
5. Słownik terminów literackich pod red. J. S ł a w i ń s k i e g o - jak wyżej.
6. H e n r y k M a r k i e w i c z Główne problemy wiedzy o literaturze - jako w a ż n a p r ó b a syntezy wielu teorii.
7. E d w a r d B a l c e r z a n Poezja polska w latach 19391965 j a k o p r ó b a u s y s t e m a t y -z o w a n i a historii poe-zji.
8. Ryszard Nycz Sylwy współczesne. P r o b l e m k o n s t r u k c j i t e k s t u - jako k l u c z do r o d z i m e g o p o s t m o d e r n i z m u .
9. J a n B ł o ń s k i Widzieć jasno w zachwyceniu. Szkic l i t e r a c k i o twórczości P r o u s t a - jako stylistyczny wzorzec i n t e r p r e t a c j i eseistycznej.
10. To m i e j s c e pozostawię p u s t e - jako sygnał w ł a s n e j n i e p e w n o ś c i aksjolo-g i c z n e j i w z aksjolo-g l ę d n o ś c i d o k o n a n e aksjolo-g o w y b o r u . M i e j s c e d l a wszystkich po-m i n i ę t y c h książek.
Tadeusz Oracki
O d p o w i e d ź na ankietę: „ 10 najwybitniejszych osiągnięć
polskiego literaturoznawstwa X X wieku":
1. S. S k w a r c z y ń s k a Wstęp do nauki o literaturze. T. 1-3 (1954-65)
2. H . M a r k i e w i c z Główne problemy wiedzy o literaturze (1965) oraz Prace
wybra-ne 1-4
