ELIGIUSZ ROSZYK, BRONISŁAW GIEDROJĆ, STEFANIA ROSZYK, ZOFIA STROJEK
WPŁYW POLIELEKTROLITÖW NA PLONOWANIE I SKŁAD CHEMICZNY JĘCZM IENIA ORAZ NIEKTÓRE WŁAŚCIWOŚCI GLEBY
K atedra Chemii Rolniczej, Katedra Gleboznawstwa Akademia Rolniczej w e W rocławiu
Odwadnianie ścieków po ich przeferm entow aniu prowadzone jest w oczyszczalniach krajow ych na poletkach filtracyjnych. Proces ten obarczony jest w ielu niedogodnościami uniemożliwiającymi stosowanie go w dużych nowoczesnych oczyszczalniach. Spośród nich wymienić można:
— zajęcie dużej powierzchni pod poletka filtracyjne,
— uzależnienie procesu odwadniania osadów od w arunków atmosfe rycznych,
— długi okres niezbędny do odpowiedniego osuszenia osadów, docho dzący niekiedy do trzech lat,
— trudności techniczne związane z usuwaniem osadu oraz regenera cją poletek.
Coraz częściej więc w nowoczesnych oczyszczalniach odwadnianie osa dów przeprowadza się za pomocą wirówek, pras filtracyjnych lub fil trów próżniowych, po uprzednim skoagulowaniu w nich części koloidal nych. Do początku lat siedemdziesiątych używano w tym celu wodoro tlenku wapnia, soli żelazowych i glinowych, które w wielu oczyszczal niach zachodniej Europy ustąpiły miejsca syntetycznym , rozpuszczalnym w wodzie polim erom akrylam idow ym [1, 2]. Ich stosowanie, w porów na niu z koagulentam i nieorganicznymi, prowadzi do zmniejszenia objętości osadu dzięki łatw iejszem u jego odwodnieniu pod nieobecność kłaczków wodorotlenków m etali, zatrzym ujących w swej strukturze znaczne ilości wody. Wielkość dawek polielektrolitów zależna jest od rodzaju osadu i samego procesu odwodnienia, najczęściej waha się jednak w granicach od 1 do 6 kg na tonę pow ietrznie suchego osadu.
CEL I ZAKRES BADAŃ
Przydatność polielektrolitów w procesie oczyszczania ścieków jest nie kwestionowana; pow staje jednak pytanie, czy osady otrzym ane na dro dze koagulacji mogą być w ykorzystane w nawożeniu gleb uprawnych, mając na uwadze ich ew entualny w pływ na niektóre właściwości fi zyczne i chemiczne gleb oraz ilość i jakość plonów roślin uprawnych. W grę wchodzą oczywiście osady, których użycie do celów nawozowych nie dyskwalifikuje nadm ierna zawartość m etali ciężkich.
Badania własne przeprowadzono z trzem a polielektrolitam i: zetag 47, zetag 57 i praestol K-411, produkcji firm y Allied Colloids . LTD z Wielkiej Brytanii, używanymi w procesie oczyszczania w C entralnej Oczyszczalni Ścieków w Częstochowie l.
Doświadczenie przeprowadzono w hali wegetacyjnej w wazonach typu W agnera pojemności 15 kg, na glebie gliniastej średniej, słabo kwaśnej (pH w KCl 6,1), mało próchnicznej (0,97% С org.). Zawartość rozpu szczalnych form niektórych składników oznaczonych metodami przyję tym i w stacjach chemiczno-rolniczych wynosiła na 100 g gleby: P w ed ług Egnera-Riehm a — 9,2 mg, К według Egnera-Riehm a 25,0 mg, Mg według Schachtschabela — 13,5 mg, Cu według W esterhoffa — 8,5 ppm, Zn według Rinkisa — 15,4 ppm, Mn według Schachtschabela — 51,0 ppm, Fe według Giedrojcia — 130,0 ppm.
Doświadczenia założono według schem atu przedstawionego w tab. 1, mieszając glebę przed napełnieniem wazonów z odpowiednią ilością
poli-‘2 Ci b o 1 a 1 i i ;n л Г ■■ w a z o n u : r I V y i- l i s i r. fj o:' d r y n u 6 t- j r f r o m pot К :r.:■ in iC J-. li n i сопч ^ t r i w C--i';. 0 . -bo :: r. r. i л - :.'o fu r t i l i r . . : i on 3 3 , 5 J o , ‘5 7 0 , 4 :и'-г.у.с S'7 , 2 57, 1 1 1 4, 3 :;i у;.;,; + 2 s - t^ - 4 7 5 ^, 1 5 1 , 2 1 - 1 , 3 + 5 г 4 J , 1 49 ,5 9ti,6 NPK Li g + 2 ~ e t a £ - 5 7 5 0 , o 5 5 , 5 1J 6 .1 riFKMg + 5 3 s e t a c - 5 7 4 d f 6 5 2 , 9 10 1, 5 yPKiig + 2 с p r a e s t o l - : ' . - 4 l 1 4'3,9 54, 3 1 0 3 , 2 NPKMg + 5 g p r a e s t o l - K - 4 1 1 4 3 , 9 5 2, 1 102 ,0 NIK - L ii ) 2 , 2 3,1 3 , 3
elektrolitów w postaci roztw oru wodnoalkoholowego oraz nawozów mi neralnych w ilości: 0,5 g N w postaci NH4NO3 w roztworze wodnym na wazon, 0,5 g P w postaci stałego superfosfatu potrójnego, 0,8 g К w po
1 Autorzy składają podziękow anie D yrekcji COS w Częstochowie za odstąpienie
staci KC1 w roztworze wodnym oraz 0,3 g Mg w postaci MgSO/A w roz tworze wodnym.
Rośliną doświadczalną był jęczmień jary odmiany Diva, którego wschody były równomierne, a do końca fazy krzewienia nie obserwowa no różnic w wyglądzie pomiędzy poszczególnymi kombinacjami nawo zowymi.
W fazie strzelania w źdźbło nastąpiło zróżnicowanie w zabarwieniu i wzroście roślin. Najwyższe i najintensyw niej zielone były rośliny na kombinacji NPKMg; najgorzej prezentow ały się rośliny na kombinacji kontrolnej — nie nawożonej. Natom iast rośliny na kombinacjach z do datkiem polielektrolitów, w porów naniu z NPKMg, odznaczały się jaś niejszą barw ą i mniejszą ilością zielonej masy. Wpływ rodzaju polielek- tro litu i wysokości dawki w tej fazie rozwojowej nie był widoczny.
W fazie kłoszenia utrzym yw ały się opisane różnice, a ponadto dało się zaobserwować różnicujące działanie dawek polielektrolitów. Większe dawki tych związków powodowały zmniejszenie wysokości roślin i inten sywności zielonego zabarwienia. W m iarę upływ u czasu różnice te jednak zatarły się i w fazie dojrzałości woskowej były już niewidoczne.
Rośliny dojrzały jednocześnie na wszystkich kombinacjach, tak że ich sprzętu dokonano w tym samym term inie. Po sprzęcie z wazonów pobrano próbki gleby do badań właściwości chemicznych i fizycznych.
WPŁYW POLIELEKTROLITÓW NA PLONY
Plon ziarna i słomy jęczmienia potwierdza poczynione obserwacje w czasie trw ania w egetacji (tab. 1). Istotnie najwyższy plon całkowity i plon ziarna uzyskano na kom binacji NPKMg, natom iast najniższy na kombinacji kontrolnej, bez nawożenia. Na wszystkich kombinacjach na wożonych polielektrolitam i stwierdzono istotne obniżenie plonu całkowi tego (ziarna + słomy) w stosunku do plonu z kombinacji NPKMg — śre dnio o 11% .
Zwiększenie dawki polielektrolitów powodowało we wszystkich p rzy padkach tendencje do obniżki plonów ziarna (w yjątek stanowił praestol K-411) i słomy. Istotna jednak różnica w ystąpiła jedynie w plonie cał kow itym w dawce 2 i 5 g polielektrolitu zetag 57.
Spośród kombinacji nawożonych polielektrolitam i najniższy plon cał kow ity uzyskano z zetagiem 47, przy czym różnice te były istotne jedy nie dla pojedynczej dawki między zetagiem 47 i 57, a przy zastosowaniu wyższej dawki między zetagiem 47 i praestolem K-411. Tak więc w u je m ny sposób na plonowanie podziałał przede wszystkim zetag 57, a w dal szej kolejności tendencje takie ujaw niły się dla zetagu 47 oraz p ra- estolu K-411.
Analiza chemiczna plonów w ykazała (tab. 2 i 3), że najniższe zaw ar
kon-T a b e l a 2 Z a w a r t o ś ć a a k r o e l e r n e n t ć w w z i a r n i e j ę c z m i e n i a w p r o c e n c i e a . m . C o n t e n t o f m a c r o e l e m e n t s i n t h e b a r l e y g r a i n i n p a r c e n t o f d r y m a t t e r • K o m b i n a c j a T r e a t m e n t s N P К Mg Bez n a w o ż e n i a - No f e r t i l i z a t i o n 1 , 2 8 0 , 4 2 0 , 6 5 0 , 0 9 NPKMg 1 . 9 1 0 , 4 7 0 , 6 8 0 , 0 9 îvTKMg + 2 g ze t a g - 4 7 1 . 4 2 0 , 4 2 0 , 6 3 0 , 0 9 NPKMg + 5 g z e t a g - 4 7 1 . 3 5 0 , 3 9 0 , 5 9 0 , 0 8 NPKMg + 2 g ze t a g - 5 7 1 . 4 3 0 , 4 1 0 , 6 1 0 , 0 9 NPKMg + 5 g z e t a g - 5 7 1 , 3 8 0 , 4 0 0 , 6 1 0 , 0 9 NPKMg + 2 g p r a e s t o l K - 41 1 1 , 4 0 0 , 4 1 0 , 6 4 0 , 0 9 NPKMg + 5 g p r a e s t o l K - 4 1 1 1 , 3 5 0 , 4 1 0 , 6 2 0 , 0 9 T a b e l a 3 Z a w a r t o ś ć ma k r o e l e m e n t ów w s ł o m i e J ę c z m i e n i a w p r o c e n c i e s . m . C o n t e n t o f m a c r o e l e m e n t s i n t h e b a r l e y s t r a w i n p e r c e n t o f d r y m a t t e r K o m b i n a c j a T r e a t m e n t s К P к Mg Bez n a w o ż e n i a - No f e r t i l i z a t i o n 0 , 8 5 0 , 0 8 2 , 7 5 0 , 0 6 NPKMg 1 , 2 0 0 , 0 6 3 , 4 0 0 , 0 6 NPKMg + 2 g z e t a g - 4 7 0 , 5 9 0 , 0 9 3 , 0 2 0 , Od NPKMg + 5 g z e t a g - 4 7 1, 0 1 0 , 1 0 3 , 0 3 0 , 0 6 NPKMg + 2 g z e t a g - 5 7 0 , 5 8 0 , 0 7 3 , 1 5 0 , 0 6 NPKMg + 5 g z e t a g - 5 7 0 , 3 6 0 , 0 8 3 , 2 9 0 , 0 6 NPKMg + 2 g p r a e s t o l K- 41 1 1,02 0 , 1 0 3 , 1 4 o v-0o NPKMg + 5 g p r a e s t o l K- 411 0 , 9 0 0 , 0 7 3 , 1 5 0,06
trolnej, najwyższe natom iast z kombinacji NPKMg. Zastosowanie poli- elektrolitów powodowało w yraźne obniżenie zawartości oznaczonych m a- kroelementów, oprócz magnezu, tak w ziarnie, jak i słomie. Średnio w wartościach względnych było w ziarnie o 13% mniej azotu i fosforu oraz 11% potasu; natom iast w słomie o 20% m niej azotu i 8% mniej
potasu. Zastosowane polielektrolity nie w płynęły na zmianę zawartości magnezu w ziarnie i słomie oraz fosforu w słomie.
Pobranie m akroelem entów przez części nadziemne jęczmienia było zróżnicowne (tab. 4). Dodatek do gleby polielektrolitów spowodował w po rów naniu z kom binacją NPKMg obniżenie pobrania azotu o 35%-, fos foru o około 20%, potasu o 18% i magnezu o 13%.
Szczególnie polielektrolit zetag 47 w płynął w yraźnie ham ująco na pobranie potasu przez jęczmień (tab. 5).
W ykorzystanie składników pokarmowych z nawozów dodanych do gleby było najwyższe na kom binacji NPKMg (tab. 5). Dodatek
polielek-T a b e l a 4 P o b r a n i e m a k r o e l e m e n t ó w p r z e z c z ę ś c i n a d z i e m n e j ę c z m i e n i a w mg z w az o n u U p t a k e o f m a c r o é l é m e n t s b y a b o v e g r o u n d p a r t s o f b a r l e y p l a n t s i n mg f r o m p o t K o m b i n a c j a T r e a t m e n t s N P К Kg Be z n a w o ż e n i a - No f e r t i l i z a t i o n 528 1 53 1 1 20 45 NPKMg 1315 2 7 7 2 12 8 76 NPKMg + 2 g z e t a g - 4 7 8 7 9 2 28 16 93 67 NPKMg + 5 g z e t a g - 4 7 8 36 214 1 629 6 3 NPKMg + 2 g z e t a g - 5 7 908 226 1870 68 NPKMg + 5 g z e t a g - 5 7 8 2 4 2 15 1860 66 NPKL’g + 2 g p r a e s t o l K-411 8 81 231 1 835 67 NPKMg + 5 g p r a e s t o l K- 411 8 2 7 212 1 777 67 T ri h e 1 a 5 Procentowi.* л'yr.orzvs ta n i e makr•oelernentów prz->z ;ęcz:?.if:i
F c r c e n t u a l . u t i l i z a t i o n o f стir-icroeàferr.tnts Ъ у :V ir l . y
Kombin.-ic j a
Tre atm ent s N P к *“g
NPKMg 79 25 100 10 NPKMg -»-2 g z e t a g - 4 7 35 15 72 7 NPKMg + 5 g z e t a g - 4 7 31 12 64 6 NPKMg -»-2 g z e t a g - 5 7 36 15 34 8 NPKMg + 5 g z e t a g - 5 7 30 12 52 7 NPKMg + 2 g p r a e s t o l K- 411 35 15 8 9 7 NPKMg + 5 g p r a e s t o l K- 411 30 12 82 7
trolitów wyraźnie ograniczał w ykorzystanie przede wszystkim azotu, a w nieco mniejszym stopniu pozostałych składników. Zwiększenie dawki polielektrolitów w większości przypadków powodowało gorsze w ykorzy stanie badanych makroskładników.
WPŁYW POLIELEKTROLITÓW NA GLEBĘ
Analiza gleby pobranej z wazonów po sprzęcie jęczmienia wykazała, źe jej pH mierzone w roztworze KC1 kształtowało się niezależnie od kombinacji nawozowej (tab. 6).
Na podstawie wyników analiz chemicznych stwierdzono, że nawoże nie gleby m akroelem entam i spowodowało wzrost zawartości form roz puszczalnych fosforu, potasu i magnezu w porów naniu z kombinacją kon trolną. Nie zaobserwowano natom iast w pływ u polielektrolitów na zróż nicowanie rozpuszczalności badanych składników. Podobnie zawartość form rozpuszczalnych manganu, miedzi i cynku była niezależna od kom binacji nawozowej.
Odczyn i r . r : r t h e a d i on ar. form sk b i i n i к ów Гогшг» o f r.u ü r i .-г: <-:rmowyc:. n - L i b i o Lom-.-nïJ i г. s o i l Kombinp.c j a T r e a t m e n t s гяr j 100 sr
Be-/ n a w o ż o r i a - NTo for li i i n a t i o n IV P yjii 5,1 5 , 0 4 , 9 1 o , 0 1 6 , 5 1 6, 2 16,0 5 .-.■Лчг-'Л V, 1 4 , 3 5 , 0 1 6 , 5 16,0 IPY-f.r, + Г' У.--1 î I IPKI.'ig + 5 о p r - i « 3 t o l K-411 , , 1 , 1 4,4 / , , 4 100 1 02 y,0 5 , 0 1 7 , 0 1 7 , 5
Celem przebadania w w arunkach laboratoryjnych w pływ u użytych do doświadczeń polielektrolitów wydzielono z gleby użytej do doświad czeń frakcje pyłowe, ilaste i ił koloidalny, które następnie potraktowano roztworam i polielektrolitów o różnej koncentracji. Obserwowano szyb kość przebiegu koagulacji cząstek glebowych oraz przebieg reakcji.
Stwierdzono, że roztw ory o koncentracji 0,01 i 0,005% działały szyb ko i powodowały całkowite w ytrącenie części stałych niezależnie od śred nicy cząstek (tab. 7). W yjątek stanowił roztwór praestolu, który co praw
-a b e 1 a 7 P r z e b i e g k o a g u l a c j i w y d z i e l o n y c h f r a k c j i z g l e b y p r z y u ż y c i u p o l i o l o k t r o l i t ó w C o a g u l a t i o n c o u r s e o f d i s t i n g u i s h e d f r a c t i o n s f r o m s o i l w i t h t h e u s e o f p o l y e l e c t r o l y t e3 K o n c e n t r a c j a p o l i e l e k t r o l i t u P o l y e l e c t r o l y t e o r o d n i c a D i a m e t e r o f f r a k c j i w f r a c t i o n s i ram i p r z e b i e g k o a g u l a c j i i i i i mm a n d c o a g u l a t i o n c o u r s ;0 0 , ■I 0 , 02 0 , 0 2 ! - 0 ,002 p o n i ż e j С1,002 - be;lo.v 0 .GD2 c o n c e n t r a t i o n % Z - 4 7 Z - 5 7 K- 411 Z - 4 7 Z - 5 7 K-411 Z - 4 7 Z - 5 7 K-411 0 , 0 1 + + + + -Г + + + + + + + + + + + + + + -1-+ ł--t-+ + + + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 , 0 0 5 + f t- + <■+ t !- + t h HH- + r + +++ + ь+ , ,■* 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 , 0 0 1 + T + Hh + f + + + + + + + *- r + + f + + + + + + 0 0 0 0 0 с 0 0 0 , 0 0 0 5 ++ + + + + + r m- + + + + + + + + + + + 0 0 0 0 • 0 0 0 0 0 , 0 0 0 1 + + ++ + r 0 + + + + 0 + + + + + + Z - 4 7 - z e t a g - 4 7 Z - 5 7 - z e t a g - 57 K - 4 1 1 - p r a e s t o l K- 4 1 1 P r z e b i e g k o a g u l a c j i - C o a g u l a t i o n c o u r s e : ( -++ - s z v b K i - f a s t H + — p o v / o l n y - s l o w + - b a r d z o p o w o l n y - v e r y a l o w O - k o a g u l a c j a c a ł k o w i t a t o t a l c o a g u l a t i o n 0 - k o a g u l a c j a n i f i C a J t k o ' f l i t i n o n t o t a l c o a g u l a t i o n . - k o a g u l a c j a m i n i m a l n a m i n i m . c o a g u l a t i o n
F izy czn e i wodne w ła ś c iw o ś c i g le b y po z a sto so w a n iu p o l i e l e k t r o l i t u w d ośw ia d czen iu wazonowym P h y sic a l and h y d r o lo g i c a l p r o p e r t ie s o f s o i l a f t e r a p p lic a tio n o f p o l y e l e c t r o l y t e s in a pot ex p erim en t
K o m b i n a c j a T r e a t m e n t s G ę s t o ś ć g / c m3 D e n s i t y P o j e m n o ś ć w o d n a % W a t e r c a p a c i t y Z a w a r t o ś ć w o d y p r z y p ? % W a t e r c o n t e n t a t pP Z r ó ż n i c o w a n i e p o r ó w wg <& jim D i f f e r e n t i a t i o n o f p o r e s a c c o r d i n g t o 0 P o r o w a t o ś ć c a ł k o w i t a w ł a ś c i w a o p e c i f i c o b j ę t o ś c i o w a b u l k k a p i l a r n a c a p i l l a r y p o l o w a f i e l d 1 , 0 2 , 0 2 , 2 2 , 5 2 , 7 3 , 0 > 3 0 3 0 - 1 0 1 0 - 3 ^ 3 T o t a l p o r o s i t y % K o n t r o l n a - b e z n e w o ż e n i a C o n t r o l - n o f e r t i l i z a t i o n 2 , 5 7 1 , 4 3 3 3 , 0 2 2 , 0 3 2 , 4 2 9 , 2 2 4 , 2 2 2 , 0 2 1 , 5 1 0 , 0 1 5 , 2 7 , 2 4 , 0 1 3 , 0 4 4 , 4 NPKMg 2 , 5 8 1 , 4 2 3 5 , 0 2 1 , 4 3 2 , 8 2 9 , 5 2 3 , 0 2 1 , 4 2 0 , 6 1 3 , 0 1 5 , 4 0 , 1 3 , 4 1 3 , 0 4 4 , 9 NPKMg + 1 / Z - 4 7 2 , 5 4 1 , 3 0 2 8 , 5 1 9 , 2 2 7 , 1 2 3 , 7 2 0 , 9 1 9 , 2 1 0 , 6 1 0 , 5 2 2 , 0 4 , 5 2 , 7 1 6 , 5 4 5 , 7 NPKMg + 2 / Z - 4 7 2 , 5 6 1 , 3 3 2 9 , 0 1 0 , 5 2 7 , 4 2 1 , 1 2 0 , 0 1 0 , 5 1 7 , 7 1 6 , 5 2 5 , 4 2 , 6 2 , 0 1 6 , 5 4 6 , 5 NPKMg + 1 / Z - 5 7 2 , 5 0 1 , 4 0 3 2 , 5 1 0 , 7 3 0 , 9 2 2 , 2 2 1 , 5 1f t , 7 1 0 , 1 1 6 , 5 2 3 , 5 3 , 5 ' 2 , 2 1 6 , 5 4 5 , 7 NPKMg + 2 / Z - 5 7 2 , 5 7 1 , 3 2 2 6 , 3 1 5 , 9 2 4 , 7 1 8 , 2 1 7 , 2 1 5 , 9 1 5 , 4 1 4 , 0 3 0 , 4 2 , 3 1 , 9 1 4 , 0 4 0 , 6 NPKMg + 1 / K - Î 1 1 2 , 5 9 1 , 5 0 3 1 , 5 1 8 , 0 2 9 , 7 2 0 , 6 1 9 , 6 1 0 , 0 1 7 , 4 1 5 , 5 2 1 , 5 2 , 6 2 , 5 1 5 , 5 4 2 , 1 NPKMg + 2 / K - 4 1 1 2 , 5 7 1 , 4 2 2 4 , 5 1 7 , 1 2 3 , 2 1 8 , 7 1 0 , 2 1 7 , 1 1 6 , 4 1 5 , 0 2 6 , 0 1 , 6 2 , 1 1 5 , 0 4 4 , 7
da działał szybko, lecz nie w ytrącał w całości cząstek średnicy poniżej
0,002 mm.
Roztwory badanych polielektrolitów bardziej rozcieńczone (0,0005 i 0,0001% ) działały powoli i nie w ytrącały w całości części stałych obec nych w zawiesinach. Wytworzone galaretow ate żele były nietrw ałe i ule gały przy uw odnieniu rozpadowi.
Zbadane niektóre fizyczne i wodne właściwości gleby po zastosowa niu różnych dawek polielektrolitów nie wykazały widocznego zróżnico w ania gęstości właściwej i objętościowej.
Największą pojemność wodną kapilarną i połową, stwierdzono w gle bie kombinacji kontrolnej i nawożonej NPKMg. W przypadku zetagu 57 i praestolu K-411 wyższe ich dawki (5 g) powodowały widoczne zm niej szenie kapilarnej pojemności wodnej gleby w porów naniu z 2 g tych
preparatów dodanymi na wazon (tab. 8). We wszystkich kombinacjach dodatek polielektrolitów obniżał połową pojemność wodną.
Zróżnicowanie porowatości efektyw nej w odniesieniu do obiektu kon trolnego najbardziej uwidoczniło się w ilości porów o 0 mniejszej niż
30 juin. Porowatość całkowita w ahała się od 42,1% na dawce 2 g praesto lu K-411 do 48,6% na dawce 5 g zetagu 57. Ogólnie między porów ny w anym i kombinacjami nawozowymi nie stwierdzono różnic w porowa tości całkowitej gleby.
W pływ polielektrolitów spowodował w glebie zmniejszenie zaw arto ści gruzełków o średnicy powyżej 6 mm, niezależnie od rodzaju poli-
elektrolitu i wysokości dawki, oraz zwiększenie ilości gruzełków w prze dziale 1-2 mm średnicy.
Nawożenie NPKMg bez elektrolitów w yraźnie obniżyło stru k tu rę gleby zm niejszając zawartość gruzełków o średnicy poniżej 6 mm (tab. 9).
T a b e l a 9 Z a w a r t o ś ć g r u z e ł k ó w w g l e b i e i i c h z r ó ż n i c o w a n i e C o n t o n t o f a g g r e g a t e s i n s o i l a n d t h e i r d i f f e r e n t i a t i o n K o m b i n a c j a T r e a t m e n t s P r o c e n t o w a z a w a r t o ś ć g r u z e ł k ó w o ś r e d n i c y P e r c e n t o f a g g r e g a t e o o f rem i n d i a m e t e r D 21Ш 6 - 3 mm 3 - 2 mm 2 - 1 mm ^ 1 mm Г.е". n a w o ż e n i a - Mo f e r t i l i s a t i o n 3 0 , 9 1 3 , 7 9 , 4 1 5 , 7 2 6 , 1 :jPKMg 32 ,6 3 , 3 5 , 4 o , 9 1 4 , 3 Vit i Z tE + 2 g zc t a j - 4 7 2 3 , 9 1 0 , 0 6 , 5 1 2 , 3 1 3 , 8 !.TKMg + 'j t ' z o t a g - 4 7 2 6 , 3 1 0 , 9 7 , 0 1 4 , 3 2 1 , 3 .’iPKKg + 2 g z e t a g - 3 7 1 4 , 9 1 4 , 3 8 , 2 1 6 , 1 2 4 , 3 .’JTKLIs + 5 g s o t a n - 5 7 1 9 , 3 ‘. 1 . 7 7 , 6 1 3 , r 2 0 , 7 NPXLfig + 2 g p r a e s t o l h - 4 1 1 <-■ ; , 4 1 1 , 6 ß , 5 2 1 , 3 2 9 , 8 S P S ćg + 5 g p r a c и t o ! ;. — 4 11 2 ^ , 2 1 1 , 9 7 , 8 1 7 , 1 2 4 , 9
T a b e l a 10 P r o c e n t o w a w o d o o d p o r n o ś ć g r u z e ł k ó w g l e b y p o 3 min P e r c e n t u a l w a t e r s t a b i l i t y o f a g g r e g a t e s a f t e r 3 m in K o m b i n a c j a ś r e d n i c a g r u z e ł k ó w mm - D i a m e t e r o f a g g r e g a t e s T r e a t m e n t s > 6 6 - 3 3 - 2 2 - 1 Bez n a w o ż e n i a - No f e r t i l i z a t i o n 5 , 8 5 , 5 4 , 6 3 , 0 NTKMg 6 , 0 5 , 5 5 , 0 4 , 0 NPKMg + 2 g z e t a g - 4 7 5 , 7 6 , 2 5 , 9 4 , 4 NPKMg + 5 g z e t a g - 4 7 6 , 4 6 , 2 4 , 2 5 , 8 NPKMg + 2 g z e t a g - 5 7 5 , 9 5 , 9 4 , 5 4 , 7 NPKMg + 5 g z e t a g - 5 7 6 , 6 6 , 6 4 , 6 4 , 7 NPKMg + 2 g p r a e s t o l K- 4 1 1 5 , 9 5 , 7 5 , 3 5 , 5 NPKMg + 5 g p r a e s t o l K- 4 11 5 , 9 5 , 9 5 , 8 . 6 , 0
Nie stwierdzono jednoznacznego w pływ u polielektrolitów na wodood porność gruzełków po zakończonym doświadczeniu (tab. 10). Pew na te n
dencja zwiększenia wodoodporności ujaw niła się jedynie na obu dawkach praestolu K-411 w przedziale o średnicy gruzełków poniżej 3 mm.
WNIOSKI
Przeprowadzone badania wegetacyjne i laboratoryjne nad wpływem trzech polielektrolitów stosowanych do koagulacji zawiesin w ściekach pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków.
1. Użyte do doświadczeń polielektrolity spowodowały istotną zniżkę
plonów ziarna i słomy jęczmienia (średnio o 1110/o), przy czym najbardziej
ujem nie podziałał zetag 57, a w dalszej kolejności zetag 47 i praestol K-411.
2. Dodatek do gleby polielektrolitów spowodował obniżenie zaw ar tości N, P i К w ziarnie i słomie rośliny doświadczalnej, nie w płynął natom iast na zawartość magnezu.
3. W ykorzystanie podanych w nawozach składników pokarmowych było największe na kombinacji NPKMg. Dodatek polielektrolitów ogra niczał w ykorzystanie przede wszystkim azotu, a następnie pozostałych makroskładników.
4. Analiza chemiczna gleby pobranej do wazonów po sprzęcie do świadczenia nie wykazała zróżnicowania odczynu i zawartości form roz puszczalnych makroskładników: P, K, Mg, oraz w ybranych m ikroskład- ników: Mn, Cu i Zn.
5. Wyższe dawki polielektrolitów w płynęły na zmniejszenie pojem ności wodnej gleby oraz zawartość w niej gruzełków o 0 powyżej 6 mm.
Nie stwierdzono w pływ u badanych preparatów na porowatość efektyw ną i wodoodporność gruzełków oraz inne fizyczne właściwości gleby.
LITERATURA
[1] C h a r l e s w o r t h B.R., K n o t t T.A., F o x R.A.: Effluent and Water. Treat
ment Journal, August, 1975.
12] W h i te M.J.D., B a s k e r v i l l e R.C.: Journal Inst. W.P.C., 5(73), 1974.
W p łyn ęło do Re dakcji 30.IX.1983
Э. РОЩЫК; Б. ГЕДРОЙЦЬ, С. РОЩЫК, 3. СТРОЕК ВЛИЯНИЕ ПОЛИЭЛЕКТРОЛИТОВ НА УРОЖАЙ И ХИМИЧЕСКИЙ СОСТАВ ЯЧМЕНИЯ, А ТАКЖЕ НА НЕКОТОРЫЕ СВОЙСТВА ПОЧВЫ Кафедра агрохимии, Кафедра почвоведения Вроцлавской сельскохозяйственной академии Резюме В сосудном опыте исследовали влияние 3 полиэлектролитов: Зетаг-47, Зетаг-57 и Рре~ столь К-411, на величину и качество урожаев ячменя и на некоторые свойства почвы. Примененные дозы полиэлектролитов привели к снижению урожаев ячменя и сокра щению содержания в растениях N, Р и К. Влияние полиэлектролитов на почву проявлялось в снижении влагоёмкости и содержания почвенных агрегатов.
E. ROSZYK, В. GIEDROJĆ, S. ROSZYK, Z. STROJEK
EFFECT OF POLYELECTROLYTES ON YIELDING AND CHEMICAL COMPOSITION OF BARLEY AS WELL AS ON SOME PROPERTIES OF SO IL
Department of Agricultural Chemistry, D epartment of S oil Science, Agricultural U niversity of W rocław
S u m m a r y
In a pot experim ent the effect of three polyelectrolytes : Zetag-47, Zetag-57 and Praestol K-411 on m agnitude and quality of barley yields and on som e properties of soil was investigated.
The applied doses of polyelectrolytes led to a decrease of th e barley yields and to a reduction of the N, P and К content in plants. The effects of polyelectro lytes on soil m anifested itself in a reduction of water capacity and decrease o f the content of soil aggregates.
Prof. dr hab. Eligiusz R os zyk Katedra Chemii Rolniczej AR Wroclaw, ul. Grunwaldzka 53
