(=$0,10$785$/1< =(2*5$),,

(1)

MGE-R1A1P-052

EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

Arkusz II

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 120 minut

Instrukcja dla zdaj!cego

1. Sprawd!, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron.

Ewentualny brak zg"o# przewodnicz$cemu zespo"u nadzoruj$cego egzamin.

2. W rozwi$zaniach zada% przedstaw tok rozumowania prowadz$cy do ostatecznego wyniku.

3. Pisz czytelnie. U&ywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

4. Nie u&ywaj korektora.

5. B"'dne zapisy wyra!nie przekre#l.

6. Pami'taj, &e zapisy w brudnopisie nie podlegaj$ ocenie.

7. Podczas egzaminu mo&esz korzysta( z o"ówka i gumki (wy"$cznie do rysunków), linijki, lupy oraz kalkulatora.

8. Wype"nij t' cz'#( karty odpowiedzi, któr$ koduje zdaj$cy.

Nie wpisuj &adnych znaków w cz'#ci przeznaczonej dla egzaminatora.

9. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj$ dat' urodzenia i PESEL.

Zamaluj pola odpowiadaj$ce cyfrom numeru PESEL.

B"'dne zaznaczenie otocz kó"kiem i zaznacz w"a#ciwe.

!yczymy powodzenia!

ARKUSZ II

MAJ ROK 2005

Za rozwi$zanie wszystkich zada%

mo&na otrzyma(

"$cznie 100 punktów

Wype"nia zdaj!cy przed rozpocz#ciem pracy PESEL ZDAJ$CEGO

tylko OKE Kraków, OKE Wroc"aw

KOD ZDAJ$CEGO

z kodem szko"y

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

(2)

Zadanie 39. (2 pkt)

Spo#ród podanych ni&ej miejscowo#ci, wybierz i wpisz w odpowiednie miejsce t', w której:

a) w lecie d"ugo#( dnia jest wi'ksza ni& w pozosta"ych ...

b) w zimie d"ugo#( dnia jest wi'ksza ni& w pozosta"ych ...

A. S"ubice 52⁰20` N 14⁰22` E B. Brze#( 52⁰07` N 23⁰40` E C. )eba 54⁰40` N 17⁰30` E D. Zakopane 49⁰20` N 19⁰50` E

Zadanie 40. (2 pkt)

Schemat przedstawia termiczne pory roku w Polsce.

*ród"o: na podstawie P. W"ad Geografia-Bogactwo przyrodnicze Ziemi, Wydawnictwo O#wiatowe ORTUS Sp. J Piaseczno 2003

a) Przyporz$dkuj poszczególnym warto#ciom temperatury nazwy pór roku:

1. ... 2. ...

3. ... 4. ...

5. ... 6. ...

b) Wpisz numery tych pór roku, w których odbywa si' wegetacja ro#lin: ...

Zadanie 41. (3 pkt)

Uzupe"nij schemat dotycz$cy ruchów wody morskiej, tak aby powsta"y ci$gi przyczynowo skutkowe.

przyczyny rodzaj ruchów wody morskiej podmorskie trz'sienia ziemi

sta"e wiatry

p"ywy

sejsze

(3)

Zadanie 42. (4 pkt)

Przeczytaj uwa&nie fragment z pami'tnika Iwony i odpowiedz na poni&sze pytania:

Niedziela 22.12.2002

... Zbli!aj" si# $wi#ta Bo!ego Narodzenia a wraz z nimi mi%a perspektywa odpoczynku w gronie najbli!szych i prezentów pod choink#. Martwi mnie jednak niekorzystna prognoza pogody na &wi#ta. Dzisiaj las wygl"da bajkowo, jest mro'no, ga%#zie drzew pokryte s" szadzi". Ale ju! jutro temperatura nieznacznie wzro&nie a na drogach pojawi si# lodowa pow%oka. Odpada wiec zaplanowany d%ugi spacer z przyjació%mi, bo w tak" pogod# nawet strach wychodzi( z domu ...

a) W jakich warunkach atmosferycznych tworzy si' szad! ?

...

b) Podaj nazw' zjawiska nazwanego w tek#cie lodow$ pow"ok$: ...

c) Podaj warunki, w jakich dochodzi do oblodzenia jezdni i chodników.

...

d) Na podstawie w"asnych wiadomo#ci napisz, jakie negatywne skutki w funkcjonowaniu komunikacji samochodowej przynosi ten osad.

...

Zadanie 43. (3 pkt)

Wykresy przedstawiaj$ stany miesi'czne wielko#ci przep"ywów dwóch rzek o ustroju (re&imie) #nie&no deszczowym i deszczowym monsunowym.

Pod ka&dym z wykresów wpisz w"a#ciwy typ ustroju. Podaj przyczyny wysokich stanów wody w rzekach obydwu ustrojów.

A ... B ...

Przyczyny wysokich stanów wody (wy&ówek) w rzekach przedstawionych na wykresach A ...

B ...

(4)

Zadanie 44. (4 pkt)

Na podstawie mapy rozmieszczenia opadów atmosferycznych na kuli ziemskiej (za". 1), podaj po jednej g"ównej przyczynie bardzo du&ej lub bardzo ma"ej ilo#ci opadów na wskazanych obszarach.

A. ...

...

B. ...

...

C. ...

...

D. ...

...

Zadanie 45. (3 pkt)

Uzupe"nij tabel' obrazuj$c$ genez' i wiek wybranych surowców mineralnych Polski.

Lp.

Surowiec mineralny

(skalny)

Okres

powstania Geneza

1 karbon w wyniku karbonatyzacji obumar"ych szcz$tków

ro#lin

2 sól kamienna perm

3 jura w wyniku nagromadzenia zwierz'cych szcz$tków

w'glanowych w #rodowisku morskim

Zadanie 46. (3 pkt)

Rysunki przedstawiaj$ wydm' paraboliczn$ i barchan.

kierunek wiatru

... ...

a) Wpisz pod rysunkami w"a#ciwy typ wydmy.

b) Wyja#nij przyczyny ró&nego ustawienia ramion wydm w stosunku do kierunku wiatru.

A ...

...

B ...

...

(5)

Zadanie 47. (3 pkt)

Rysunki przedstawiaj$ typy wybrze&y morskich.

a) Rozpoznaj i wpisz pod rysunkami nazwy typów wybrze&y.

*ród"o: S. Piskorz St. Zaj$c Geografia $wiat i Polski, WSiP, Warszawa 1995

b) Opisz genez' typu wybrze&a przedstawionego na rysunku A.

...

Zadanie 48. (5 pkt)

W tabeli zestawiono czynniki, procesy i formy polodowcowe. Uzupe"nij tabel', tak aby powsta" ci$g przyczynowo skutkowy.

czynnik proces forma

cyrk lodowcowy (kar) wody fluwioglacjalne erozja wzd"u& czo"a l$dolodu

sandr dolina U-kszta"tna

l$dolód akumulacja przed czo"em

l$dolodu

A B

C D

... ...

(6)

Zadanie 49. (4 pkt)

Rysunek przedstawia profil glebowy.

a) Wpisz na rysunku brakuj$ce nazwy poziomów glebowych.

b) Podaj nazw' typu genetycznego gleby przedstawionej na profilu oraz nazw' strefy klimatycznej, w której te gleby wyst'puj$.

Typ gleby (genetyczny) ..., strefa klimatyczna ... .

Zadanie 50. (2 pkt)

Na podstawie poni&szych informacji podaj nazw' pi'ter ro#linnych wyst'puj$cych w Polsce:

a) Wyst'puje powy&ej górnej granicy lasu, a poni&ej hal w Tatrach: ...

b) Wyst'puje bezpo#rednio powy&ej pi'tra lasów mieszanych jod"owo bukowych w Sudetach i w Tatrach.: ...

c) Wyst'puje powy&ej pi'tra lasów bukowych (i zaro#li olchy kosej) w Bieszczadach:

...

- ...

- poziom wymywania - poziom ...

- ska"a macierzysta - #ció"ka

(7)

Zadanie 51. (3 pkt)

W tabeli zamieszczono dane dotycz$ce ludno#ci województwa ma"opolskiego w roku 2000.

Przyrost naturalny Saldo migracji

Liczba ludno#ci

w tysi$cach w

3216 1,3 -0,5

Korzystaj$c z danych w tabeli, wykonaj zadania. Zapisz obliczenia.

a) Oblicz, o ile osób zwi'kszy"a si' liczba ludno#ci województwa ma"opolskiego w 2000 roku w wyniku przyrostu naturalnego.

...

b) Oblicz, o ile wi'cej osób wyjecha"o ni& przyby"o do województwa ma"opolskiego w 2000 roku.

...

c) Oblicz przyrost rzeczywisty ludno#ci województwa ma"opolskiego w roku 2000. Podaj, czy liczba mieszka%ców zwi'kszy"a si' czy zmniejszy"a i o ile osób.

...

Zadanie 52. (2 pkt)

Napisz, mi'dzy jakimi odmianami cz"owieka (wielkimi rasami) najcz'#ciej pojawia"y si' konflikty w:

a) Republice Po"udniowej Afryki ... i ...

b) Ameryce Pó"nocnej w pocz$tkach kolonizacji ...i ...

c) Australii w pocz$tkach kolonizacji ... i ...

Zadanie 53. (3 pkt)

Struktura u!ytkowania ziemi na &wiecie ulega ci"g%ym zmianom uzasadnij to stwierdzenie, podaj$c przyk"ady zmian w u&ytkowaniu ziemi na wskazanych obszarach.

1. Amazonia ...

...

2. Wschodnie wybrze&e Stanów Zjednoczonych ...

...

3. Okolice Be"chatowa ...

...

(8)

Zadanie 54. (4 pkt)

Wykres ilustruje wielko#( migracji ludno#ci Polski w latach: 1981 1990 i 1991 2000.

*ród"o: T.Michalski E.So"ohubiak Borchert Geografia 1 Nowa Era 2002

Z prognoz wynika, &e w najbli&szych latach saldo migracji zewn'trznych b'dzie zbli&a"o si' do zera.

a) Uzupe"nij wykres o przewidywane warto#ci emigracji i imigracji w latach 2001-2010.

b) Podaj trzy najwa&niejsze argumenty, jakimi kierowali si' autorzy prognozy.

1. ...

...

2. ...

...

3. ...

...

Zadanie 55. (2 pkt)

Schemat przedstawia struktur' aglomeracji miejskiej w kraju wysoko rozwini'tym.

C centrum miasta

M strefa mieszkaniowa wielorodzinna P strefa podmiejska zabudowa jednorodzinna

Przeprowad! analiz' migracji ludno#ci w obr'bie aglomeracji. Wpisz w wykropkowane miejsca liter', oznaczaj$c$ stref', w której obserwuje si':

a) odp"yw ludno#ci zamo&niejszej i nap"yw na jej miejsce ludno#ci biednej: ...

b) nap"yw ludno#ci zamo&nej: ...

0 50 100 150 200 250 300

1981-1990 1991-2000 2001-2010 lata

Ludno!" w tys.

em igracja im igracja

C M P

(9)

Zadanie 56. (2 pkt)

Podaj przyczyny, z powodu których w Polsce zmniejsza si' w ostatnich latach liczba ludno#ci w miastach powy&ej 200 tys.

...

Zadanie 57. (4 pkt)

Sytuacja gospodarcza Polski po roku 1989 ulega zmianom.

a) Wyja#nij podane ni&ej terminy, obrazuj$ce sytuacj' gospodarcz$ w naszym kraju po 1989 roku:

!" restrukturyzacja przemys"u

...

!" reprywatyzacja

...

b) Podaj dwie pozytywne i dwie negatywne konsekwencje restrukturyzacji przemys"u Górno#l$skiego Okr'gu Przemys"owego:

!" pozytywne:

...

!" negatywne:

...

(10)

Zadanie 58. (4 pkt)

Korzystaj$c z za"$czonej tabeli i diagramu (za". 2 i 2a) wykonaj zadania:

a) Wyja#nij przyczyny zmian wielko#ci produkcji energii elektrycznej na #wiecie w latach 1960-1997.

...

b) Przeanalizuj wielko#ci globalne produkcji energii elektrycznej oraz jej produkcji na jednego mieszka%ca w wybranych krajach. Oce%, który z tych mierników jest lepszym wska!nikiem rozwoju gospodarczego pa%stw. Swój wybór uzasadnij, podaj$c przyk"ady.

...

Zadanie 59. (2 pkt)

Podaj trzy przyk"ady zmian spo"eczno gospodarczych, które niesie ze sob$ du&e tempo rozwoju nowoczesnych systemów "$czno#ci (Internet, telefonia bezprzewodowa):

...

Zadanie 60. (2 pkt)

Wed"ug FAO jedn$ z przyczyn g"odu i niedo&ywienia na #wiecie jest szybki wzrost liczby ludno#ci.

a) Podaj dwa regiony #wiata (lub kraje), w których przyczyn$ g"odu jest wysoki przyrost naturalny.

...

b) Napisz, dlaczego tak trudno zlikwidowa( przyczyny g"odu i niedo&ywienia na #wiecie.

...

(11)

Zadanie 61. (4 pkt)

Na podstawie zamieszczonego poni&ej wykresu wykonaj polecenia:

Zmiany strukturalne zachodz"ce w rolnictwie wraz z rozwojem gospodarczym

a) Zapisz cztery zmiany strukturalne, dotycz$ce rolnictwa, które zachodz$ wraz z rozwojem gospodarczym.

1. ...

...

2. ...

...

3. ...

...

4. ...

...

b) Podaj przyczyny zmian towarowo#ci rolnictwa i jego udzia"u w tworzeniu PKB zwi$zanych ze wzrostem rozwoju gospodarczego kraju.

...

%

Kraje s"abo rozwini'te Kraje wysoko rozwini'te

(12)

Zadanie 62. (3 pkt)

Na podstawie danych zawartych w poni&szej tabeli wykonaj zadania.

Eksport i import w mld dolarów USA w 2000 r.

Kraj Import Eksport Bilans handlu

Niemcy 500,9 549,7 + 48,8

Japonia 379,7 479,3

Polska 48,9 31,7

Turcja 54,5 27,8 -26,7

*ród"o: Ma%y rocznik statystyczny Polski 2002, GUS, Warszawa 2002

a) Oblicz bilans handlu zagranicznego Polski i Japonii i wpisz te warto#ci do tabeli.

b) Porównaj bilans handlowy Niemiec i Turcji i oce%, który z nich jest korzystniejszy dla gospodarki kraju. Odpowied! uzasadnij.

...

Zadanie 63. (4 pkt)

Zapisz w tabeli pozytywne i negatywne skutki nast'puj$cych zjawisk spo"eczno gospodarczych wspó"czesnego #wiata.

WZROST INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH

Skutki pozytywne Skutki negatywne

a) ...

...

a) ...

...

b) ...

...

b) ...

...

KONSUMPCYJNY STYL +YCIA

Skutki pozytywne Skutki negatywne

a) ...

...

a) ...

...

b) ...

...

b) ...

...

(13)

Zadanie 64. (5 pkt)

Poni&sza tabela prezentuje #redni$ d"ugo#( &ycia kobiet i m'&czyzn w wybranych krajach.

Kraje %rednia d"ugo&' (ycia m#(czyzn

%rednia d"ugo&' (ycia kobiet

Indie 57,7 58,1

Japonia 77,2 83,8

Niemcy 74,0 80,3

Polska 68,9 77,3

Rosja 61,1 72,9

Szwecja 76,7 81,8

*ród"o: $wiat w liczbach, WSiP, Warszawa 1999

a) Porównaj dane i zapisz wnioski dotycz$ce:

1. D"ugo#ci &ycia Polaków i d"ugo#ci &ycia ludno#ci w innych krajach:

...

2. D"ugo#ci &ycia kobiet i m'&czyzn w Polsce:

...

b) Sformu"uj prawid"owo#( wyst'puj$c$ mi'dzy d"ugo#ci$ &ycia a poziomem gospodarczym kraju: ...

...

c) Podaj dwie propozycje dzia"a% zmierzaj$cych do przed"u&enia &ycia ludno#ci w Polsce:

...

Zadanie 65. (2 pkt)

Spo#ród ni&ej wymienionych dzia"a% cz"owieka podkre#l cztery, które nie s"u(! racjonalnej gospodarce zasobami #rodowiska przyrodniczego:

A. Wycinanie lasów równikowych.

B. Wyrzucanie #mieci do lasu.

C. Segregacja odpadów.

D. Przeznaczanie &yznych gleb pod budownictwo.

E. Nadmierne stosowanie nawozów sztucznych i #rodków ochrony ro#lin.

F. Wykorzystywanie alternatywnych !róde" energii.

G. Budowa oczyszczalni #cieków.

H. Rekultywacja terenów zdewastowanych przez przemys".

I. Tworzenie parków narodowych i rezerwatów przyrody.

(14)

Zadanie 66. (2 pkt)

Podaj nazw' parku narodowego w Polsce, który jest obiektem wpisanym na list' ,wiatowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO.

Nazwa parku narodowego: ...

Napisz, jaka jest przyczyna uznania tego parku za obiekt przyrodniczy Dziedzictwa ,wiatowego.

...

Zadanie 67. (3 pkt)

Przeczytaj uwa&nie zamieszczony poni&ej fragment artyku"u Raport o stanie Ziemi i na jego podstawie wykonaj zadania:

Zaporowa gigantomania

... Wielkie zapory ... zak%ócaj" migracje ryb, a spi#trzone wody zatapiaj" cenne zabytki kultury. W 1950 roku na &wiecie istnia%o 5 000 wielkich (o wysoko&ci ponad 15 metrów) tam.

Do roku 2000 ich liczba wzros%a do 45 000. Znaczy to, !e codziennie oddano do u!ytku 2 zapory w tym jedn" na terenie Chin. Budowa wysokiej na 185 metrów i d%ugiej na 2 km Zapory Trzech Prze%omów na rzece Jangcy (uko)czenie budowy planuje si# na rok 2009) prawdopodobnie b#dzie wymaga( przesiedlenia 2 mln ludzi, a tafla jeziora przykryje oko%o 97 000 ha gruntów ornych. Rio Grande, przegradzana tamami w ubieg%ym roku wysch%a przed uj&ciem ... .

+ród"o: National Geographic Polska, Nr 12 (39) grudzie% 2002.

a) Wska& po dwa negatywne skutki, jakie niesie za sob$ budowa tam zaporowych dla #rodowiska przyrodniczego i dla gospodarki cz"owieka.

!" dla #rodowiska przyrodniczego:

1. ...

2. ...

!" dla gospodarki cz"owieka:

1. ...

2. ...

b) Wymie%, inny ni& wymienione w artykule, negatywny skutek budowy jezior zaporowych:

...

Zadanie 68. (1 pkt)

Z podanego ni&ej zestawienia dzia"a% podkre#l trzy, które s"u&$ zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych do atmosfery:

A. Wzrost wykorzystania alternatywnych !róde" energii.

B. Wzrost wykorzystania energii j$drowej w produkcji energii elektrycznej.

C. Wzrost zu&ycia w'gla kamiennego i brunatnego na #wiecie w produkcji energii elektrycznej.

D. Budowa elektrowni wodnych.

E. Rozpowszechnienie alternatywnych !róde" energii s"u&$cych do nap'du #rodków transportu.

(15)

Zadanie 69. (2 pkt)

Wyja#nij wp"yw pasatów i Zachodnioaustralijskiego pr$du morskiego na wyst'powanie wielkich obszarów pustynnych i cz'ste wyst'powanie suszy w Australii.

Wp"yw pasatów ...

...

Wp"yw pr$du morskiego ...

...

Zadanie 70. (4 pkt)

Dokonaj analizy mapy, przedstawiaj$cej wyst'powanie powodzi w Polsce (za". 3).

a) Sformu"uj spostrze&enia dotycz$ce rozmieszczenia powodzi w Polsce (wg typów zaznaczonych na mapie).

...

b) Wyja#nij, czym s$ spowodowane powodzie w Polsce, uwzgl'dniaj$c ich typy oraz miesi$ce ich najcz'stszego wyst'powania.

...

Zadanie 71. (4 pkt)

Mapa (za". 4) przedstawia obszary ekologicznego zagro&enia w Polsce.

Dla ka&dego z ni&ej podanych obszarów podaj przyczyn' degradacji #rodowiska przyrodniczego (ga"$! gospodarki, obiekt przemys"owy lub inn$ przyczyn'):

!" be"chatowski:

...

!" tarnobrzeski:

...

!" legnicko- g"ogowski:

...

!" krakowski:

...

(16)

(*=$0,10$785$/1< =*(2*5$),,

EGZAMIN MATURALNY Z GEOGRAFII

Arkusz II

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 120 minut

ARKUSZ II

MAJ ROK 2005

z kodem szko"y

Zadanie 39. (2 pkt)

Zadanie 40. (2 pkt)

Zadanie 41. (3 pkt)

Zadanie 42. (4 pkt)

Zadanie 43. (3 pkt)

Zadanie 44. (4 pkt)

Zadanie 45. (3 pkt)

Zadanie 46. (3 pkt)

Zadanie 47. (3 pkt)

Zadanie 48. (5 pkt)

Zadanie 49. (4 pkt)

Zadanie 50. (2 pkt)

Zadanie 51. (3 pkt)

Zadanie 52. (2 pkt)

Zadanie 53. (3 pkt)

Zadanie 54. (4 pkt)

Zadanie 55. (2 pkt)

Zadanie 56. (2 pkt)

Zadanie 57. (4 pkt)

Zadanie 58. (4 pkt)

Zadanie 59. (2 pkt)

Zadanie 60. (2 pkt)

Zadanie 61. (4 pkt)

Zadanie 62. (3 pkt)

Zadanie 63. (4 pkt)

Zadanie 64. (5 pkt)

Zadanie 65. (2 pkt)

Zadanie 66. (2 pkt)

Zadanie 67. (3 pkt)

Zadanie 68. (1 pkt)

Zadanie 69. (2 pkt)

Zadanie 70. (4 pkt)

Zadanie 71. (4 pkt)

BRUDNOPIS

(=$0,10$785$/1< =(2*5$),,