promieniotwórczych Zasady transportu substancji

Zasady transportu substancji promieniotwórczych

OCHRONA RADIOLOGICZNA 1

Jakub Ośko

Na podstawie materiałów

Prawo atomowe

• Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz. U. 2012 poz. 264 późn. zm.)

Art. 4. 1. Wykonywanie działalności związanej z narażeniem, polegającej na:

1) … transporcie … materiałów jądrowych, źródeł i odpadów promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa jądrowego …

…

- wymaga zezwolenia albo zgłoszenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, z zastrzeżeniem art. 6 pkt 1.

Prawo Atomowe Rozdział 8.

Transport materiałów jądrowych, źródeł promieniowania

jonizującego, odpadów

promieniotwórczych i wypalonego

paliwa jądrowego

Prawo Atomowe Rozdział 8a.

Przywóz na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej i tranzyt przez to

terytorium odpadów

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8

– Pod pojęciem transportu należy rozumieć również czynności polegające na przygotowaniu do transportu, załadunek, wyładunek,

magazynowanie podczas transportu

– Materiały promieniotwórcze należy przewozić w sposób bezpieczny (tzn. należy uwzględniać stwarzane przez nie zagrożenia:

promieniowaniem, rozszczepieniem, chemią itd.) zgodnie z przepisami o transporcie towarów niebezpiecznych

– Materiały jądrowe podlegają ochronie fizycznej, w rozumieniu ustawy Prawo atomowe, również w czasie transportu

– Wymagania i warunki dotyczące transportu wewnętrznego określa Prezes w zezwoleniu

– Osoby uczestniczące w transporcie pracują w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8

– Narażenie osób uczestniczących w transporcie podlega kontroli – Wymagania i warunki dotyczące transportu na terenie jednostek

organizacyjnych określa Prezes Agencji w zezwoleniu.

– Przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tranzyt przez to terytorium odpadów

promieniotwórczych, o których mowa w art. 62b pkt 2, oraz wypalonego paliwa jądrowego wymaga dodatkowo zezwolenia albo zgody, o których mowa w rozdziale 8a.

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8a

- Zezwolenia wydanego przez Prezesa Agencji wymaga:

1) wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego;

2) przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego z państwa trzeciego;

3) tranzyt przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów

promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego, przemieszczanych pomiędzy państwami trzecimi, w przypadku, gdy Rzeczpospolita Polska jest pierwszym

państwem członkowskim.

- Zgody wydanej przez Prezesa Agencji wymaga:

1) przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego z państwa członkowskiego;

2) tranzyt przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów

promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego w przypadku innym niż

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8a

Zakazany jest wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego do:

1) miejsca przeznaczenia położonego na południe od 60 stopnia szerokości geograficznej południowej;

2) państwa trzeciego, które jest stroną Umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony (Umowa AKPE – WE z Kotonu);

3) państwa trzeciego, które nie posiada możliwości administracyjnych, technicznych lub struktury regulacyjnej dla bezpiecznego postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym.

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8a

Art. 62g.

1. Prezes Agencji wydaje odpowiednio zezwolenie albo zgodę na przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub tranzyt przez to terytorium odpadów promieniotwórczych po ich przetworzeniu, odpadów promieniotwórczych powstałych w wyniku przerobu wypalonego paliwa jądrowego, innych produktów powstałych w wyniku

przetworzenia odpadów promieniotwórczych lub przerobu wypalonego paliwa jądrowego, jeżeli poprzednio wydał zezwolenie albo zgodę na przywóz, wywóz lub tranzyt tych odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa

jądrowego w celu ich przetworzenia lub przerobu.

2. Prezes Agencji wydaje odpowiednio zezwolenie albo zgodę na przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych lub

wypalonego paliwa jądrowego, jeżeli poprzednio wydał zezwolenie na ich

wywóz, a przemieszczenie nie może zostać ukończone i odbywa się na podstawie

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8a

Prezes Agencji może podjąć decyzję o przerwaniu przemieszczenia w przypadku naruszenia warunków jego przeprowadzenia określonych w przepisach prawa, zezwoleniu lub zgodzie.

Prezes Agencji niezwłocznie informuje Szefa Agencji Bezpieczeństwa

Wewnętrznego, Komendanta Głównego Straży Granicznej i Szefa Służby Celnej o:

1) wydaniu zezwolenia, 2) wydaniu zgody,

3) podjęciu decyzji o przerwaniu przemieszczenia.

Akty wykonawcze

– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007 r. w sprawie warunków przywozu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywozu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz tranzytu przez to terytorium materiałów jądrowych, źródeł

promieniotwórczych i urządzeń zawierających takie źródła (Dz.

U. z 2007 r. Nr 131, poz. 911) - deklaracja przewozu między państwem trzecim a państwem członkowskim

• Zawartość dokumentu (wzór formularza)

1. Informacja o jednokrotności/wielokrotności przewozu 2. Adres docelowy źródła

3. Dostawca źródła w kraju wysyłającym 4. Opis przewożonego źródła

5. Deklaracja osoby upoważnionej lub odpowiedzialnej

6. Potwierdzenie przez właściwą władzę kraju odbiorcy, że zapoznała się z niniejszą deklaracją

7. Potwierdzenie przez służbę celną przywozu/wywozu

Odbiorca, który przywiózł na terytorium RP lub dostawca, który wywiózł z terytorium RP

materiały jądrowe, zamknięte źródła promieniotwórcze lub urządzenia zawierające takie źródła,

Akty wykonawcze

inne przepisy

– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 kwietnia 2011 r. w sprawie wykazu przejść granicznych, przez które mogą być wwożone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wywożone z tego terytorium materiały jądrowe, źródła promieniotwórcze, urządzenia zawierające takie źródła, odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe (Dz. U. z 2011 r.

Nr 89, poz. 513)

– RUS – 3D (Bezledy, Gronowo, Gryechotki) + 1K (Braniewo) – BY – 3D (Bobrowniki, Kukuryki, Kuźnica) +1K (Terespol)

– UA – 3D (Dorohusk, Korczowa, Medyka) +2K (Dorohusk, Przemyśl) – 4 porty morskie (Gdańsk-Port, Gdynia, Szczecin, Świnoujście)

– 7 portów lotniczych (Gdańsk-Rębiechowo, Katowice-Pyrzowice, Kielce-Masłów, Kraków-Balice, Poznań-Ławica, Warszawa-Okęcie, Wrocław-Strachowice)

Przepisy międzynarodowe

– rozporządzenie Rady (EURATOM) Nr 1493/93 z dnia 8 czerwca 1993 r. w sprawie przesyłania substancji

radioaktywnych między Państwami Członkowskimi (Dz. Urz. WE L 148/1 z 19.6.1993, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie

specjalne, rozdz. 12, t. 1, str. 155) – deklaracja przewozu między państwami członkowskimi

Inne przepisy

• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2011.227.1367 z późn. zm.)

Inne przepisy

• Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U.

2006.123.857 z późn. zm.)

– Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu

śródlądowymi drogami wodnymi materiałów niebezpiecznych (ADN) zawarta w Genewie dnia 26 maja 2000 r. (Dz. U. 2010.235.1537 i 1538)

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2004 r.

w sprawie przewozu materiałów niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowej (Dz. U. 2004.88.839)

• International Maritime Dangerous Goods Code (kodeks IMDG)

Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), stanowiący załącznik do Międzynarodowej konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu, 1974, sporządzonej w Londynie dnia 1 listopada 1974 r. (Dz. U.

Inne przepisy

• Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. 2006.100.696 z późn. zm.)

DEFINICJE

Materiał promieniotwórczy

każdy materiał zawierający izotopy

promieniotwórcze, w którym zarówno stężenie promieniotwórcze (c

) jak i aktywność całkowita (A) przesyłki przekraczają poziomy graniczne

(odpowiednio c

i A

)

Materiał rozszczepialny

materiał zawierający dowolny z następujących izotopów:

U-233, U-235, Pu-239 lub Pu-241

Określenie to nie obejmuje nienapromieniowanego lub

napromieniowanego wyłącznie w reaktorach termicznych

U

lub U

Materiał nierozszczepiany lub rozszczepialny-wyłączony

materiał zwolniony z wymagań dla materiałów rozszczepialnych.

kryteria zwolnień:

– ograniczenie masy materiału rozszczepialnego (do 180 g lub 400 g w zależności od rodzaju materiału rozszczepialnego i średniej gęstości wodoru) na przesyłkę przy jednoczesnym ograniczeniu min. wymiarów zewn. sztuki przesyłki oraz

masy materiału rozszczepialnego w sztuce przesyłki lub zawartości wodoru bądź stężenia materiału rozszczepialnego; zawartość berylu i deuteru też jest

ograniczona; albo

– ograniczenie wzbogacenia (do 1% lub 2%) dla materiałów w określonej postaci fizycznej i chemicznej, składzie, budowie, zawartości azotu itp.; albo

– ograniczenie masy Pu (do 1 kg) w sztuce przesyłki, przy jednoczesnym ograniczeniu zawartości izotopów rozszczepialnych Pu.

Skażenie promieniotwórcze

obecność substancji promieniotwórczej na powierzchni, w ilości przekraczającej:

– 0,4 Bq/cm² dla emiterów promieniowania beta i gamma oraz dla niskotoksycznych emiterów promieniowania alfa

lub

– 0,04 Bq/cm² dla wszystkich innych (pozostałych) emiterów promieniowania alfa

• Skażenie niezwiązane – skażenie, które może być usunięte z powierzchni w normalnych warunkach przewozu (bez jej

zniszczenia)

• Skażenie związane – skażenie inne niż skażenie niezwiązane

Materiał promieniotwórczy w postaci specjalnej (S)

– nierozpraszalny stały materiał promieniotwórczy

albo

– zamkniętą kapsułę zawierającą materiał promieniotwórczy,

które spełniają określone wymagania (podlega badaniom)

UWAGA:

1. co najmniej jeden z wymiarów nie może być mniejszy niż 5 mm, 2. wzór S wymaga zatwierdzenia jednostronnego

Aktywność

• A

– wartość aktywności materiału

promieniotwórczego w postaci specjalnej

stosowana do określania limitów aktywności dla potrzeb przepisów

• A

– wartość aktywności materiału

promieniotwórczego w postaci innej niż

specjalna stosowana do określania limitów

aktywności dla potrzeb przepisów

Izotop A₁ [TBq]

A₂ [TBq]

A₀ [Bq]

c_A0 [kBq/kg]

Am-241 1 × 10¹ 1 × 10^-3 1 × 10⁴ 1 × 10⁰

C-14 4 × 10¹ 3 × 10⁰ 1 × 10⁷ 1 × 10⁴

Co-60 4 × 10^-1 4 × 10^-1 1 × 10⁵ 1 × 10¹

Cs-137 2 × 10⁰ 6 × 10^-1 1 × 10⁴ 1 × 10¹

I-125 2 × 10¹ 3 × 10⁰ 1 × 10⁶ 1 × 10³

I-131 3 × 10⁰ 7 × 10^-1 1 × 10⁶ 1 × 10²

Ir-192 1 × 10⁰ 6 × 10^-1 1 × 10⁴ 1 × 10¹

Ra-226 2 × 10^-1 3 × 10^-3 1 × 10⁴ 1 × 10¹

Sr-90 3 × 10^-1 3 × 10^-1 1 × 10⁴ 1 × 10²

Tc-99m 1 × 10¹ 4 × 10⁰ 1 × 10⁷ 1 × 10²

Th(nat) bez ograniczeń bez ograniczeń 1 × 10³ 1 × 10⁰

!U-233 4 × 10¹ !9 × 10^-2 !1 × 10⁴ !1 × 10¹

U-235 bez ograniczeń bez ograniczeń 1 × 10⁴ 1 × 10¹ U-238 bez ograniczeń bez ograniczeń 1 × 10⁴ 1 × 10¹

Limity aktywności dla poszczególnych radionuklidów

Materiał o niskiej aktywności właściwej (LSA)

materiał promieniotwórczy, który ze względu na naturalne właściwości ma ograniczoną aktywność właściwą lub

materiał promieniotwórczy, do którego mają zastosowanie ograniczenia dotyczące oszacowanej średniej aktywności właściwej (w obliczeniach ww. oszacowanej średniej

aktywności właściwej nie uwzględnia się materiałów

stosowanych na osłony zewnętrzne LSA). Materiały LSA

kwalifikuje się do jednej z trzech grup: LSA-I, LSA-II lub

LSA-III

Materiał o niskiej aktywności właściwej (LSA)

LSA-I –

– rudy i koncentraty rud U i Th oraz inne rudy zawierające naturalne izotopy promieniotwórcze, – nienapromieniowany stały lub ciekły U_nat, U_dep, Th_nat lub ich związki i mieszaniny,

– materiały dla których wartość A₂ jest nieograniczona,

– inne materiały, dla których oszacowana średnia aktywność właściwa ≤ 30c_A0,i

LSA-II

– woda trytowa o ograniczonym stężeniu,

– inne materiały, dla których oszacowana średnia aktywność właściwa ≤ (10^-4 lub 10^-5) x A₂/g odpowiednio dla ciał stałych i gazów oraz cieczy

LSA-III –

– materiał promieniotwórczy jest rozłożony w miarę równomiernie, – oszacowana średnia aktywność właściwa materiału ≤ 2 x 10^-3 x A₂/g,

Definicje „transportowe”

• Przedmiot skażony powierzchniowo (SCO)

oznacza obiekt w postaci ciała stałego (przedmiot), który sam nie jest promieniotwórczy, ale na jego powierzchni znajduje się materiał promieniotwórczy (skażenie).

Przedmioty SCO kwalifikuje się do jednej z dwóch grup:

SCO-I lub SCO-II

Definicje „transportowe”

SCO-I –

– skażenie niezwiązane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm²) ≤ 4 Bq/cm² dla βγ lub 0,4 Bq/cm² dla α, oraz

– skażenie związane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm²) ≤ 4 x 10⁴ Bq/cm² dla βγ lub 4 x 10³ Bq/cm² dla α, oraz

– suma skażenia niezwiązanego i związanego na niedostępnej powierzchni (dla 300 cm²) ≤ 4 x 10⁴ Bq/cm² dla βγ lub 4 x 10³ Bq/cm² dla α;

SCO-II –

– skażenie niezwiązane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm²) ≤ 400 Bq/cm² dla βγ lub 40 Bq/cm² dla α, oraz

– skażenie związane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm²) ≤ 8 x 10⁵ Bq/cm² dla βγ lub 8 x 10⁴ Bq/cm² dla α, oraz

– suma skażenia niezwiązanego i związanego na niedostępnej powierzchni (dla 300 cm²) ≤ 8 x 10⁵ Bq/cm² dla βγ lub 8 x 10⁴ Bq/cm² dla α.

Wzór (konstrukcja)

opis materiału promieniotwórczego w postaci specjalnej, materiału promieniotwórczego słabo rozpraszalnego,

opakowania lub sztuki przesyłki, który pozwala dokładnie określić te wyroby. Opis ten to po prostu dokumentacja techniczna ww. wyrobów (projektowa, badawcza,

wykonawcza i kontrolna)

Zatwierdzenie wielostronne

zatwierdzenie wzoru lub zatwierdzenie przewozu przez

właściwą władzę zarówno państwa pochodzenia, jak i

każdego państwa, przez którego terytorium dokonywany

jest przewóz (nie dotyczy przelotu ponad terytorium bez

międzylądowań)

Zatwierdzenie jednostronne

zatwierdzenie wzoru wyłącznie przez właściwą władzę

państwa pochodzenia tego wzoru

Materiał promieniotwórczy słabo rozpraszalny (LD)

stały materiał promieniotwórczy o ograniczonej

rozpraszalności, nie będący w postaci proszku (bez obudowy lub w zamkniętej kapsule)

UWAGA:

wzór LD wymaga zatwierdzenia wielostronnego

Opakowanie

zestaw elementów i materiałów, które razem mają zapewnić szczelność (utrzymać materiał niebezpieczny wewnątrz

opakowania), a także spełniać inne funkcje związane z bezpieczeństwem

Dla materiałów promieniotwórczych „spełnienie innych funkcji związanych z bezpieczeństwem” oznacza zapewnienie co najmniej osłonności, a niekiedy odpowiednich warunków temperaturowych, ciśnieniowych itp. W przypadku materiałów rozszczepialnych oznacza również zapewnienie zachowania podkrytyczności

opakowanie materiałów promieniotwórczych musi, w określonych warunkach,

Sztuka przesyłki

końcowy produkt operacji pakowania, składający

się z opakowania wraz z jego zawartością, które

przygotowane są do wysyłki.

Kategoria sztuki przesyłki

jedna z trzech ustalonych w przepisach

transportowych kategorii, do której zalicza się sztuki przesyłki lub opakowania zbiorcze, w zależności od wartości parametrów

radiologicznych (poziomu promieniowania na

powierzchni i wskaźnika transportowego)

Poziom promieniowania

moc dawki wyrażona w mSv/h

• Wskaźnik transportowy (TI)

wyznaczony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego, kontenera lub nieopakowanych (przewożonych luzem) materiałów LSA-I lub

przedmiotów SCO-I, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do kontroli narażenia na

promieniowanie

Wskaźnik transportowy (TI)

wyznaczony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego, kontenera lub nieopakowanych (przewożonych luzem) materiałów LSA-I lub

przedmiotów SCO-I, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do kontroli narażenia na

promieniowanie

Wskaźnik bezpieczeństwa krytycznościowego (CSI)

• określony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego lub kontenera zawierającego

materiał rozszczepialny, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do kontroli nagromadzenia sztuk przesyłki, opakowań zbiorczych lub

kontenerów zawierających materiały

rozszczepialne

Używanie wyłączne (ładunek całkowity)

używanie środka transportu lub dużego kontenera

wyłącznie przez jednego nadawcę, przy czym wszystkie czynności załadunku i rozładunku – początkowe,

przejściowe i końcowe – wykonywane są zgodnie z instrukcjami nadawcy lub odbiorcy

• Warunki specjalne (X)

warunki zatwierdzone przez właściwą władzę, na

podstawie których mogą być przewożone przesyłki

Warunki specjalne

warunki zatwierdzone przez właściwą władzę, na podstawie których mogą być przewożone przesyłki

zawierające materiału promieniotwórcze niespełniające

odpowiednich wymagań przepisów transportowych

Sposób przewozu

• luzem – przewóz w pojazdach lub kontenerach

nieopakowanych materiałów stałych lub przedmiotów

UWAGA: przewóz luzem nie jest dopuszczony w transporcie lotniczym

• w opakowaniach – jako sztuki przesyłki

Przewóz luzem

dotyczy tylko LSA-I, SCO-I pod warunkiem

zabezpieczenia podczas przewozu przed utratą

materiału promieniotwórczego ze środka transportu,

a także utratą osłony oraz na warunkach używania

wyłącznego

Przewóz jako sztuki przesyłki

Klasyfikacja sztuk przesyłki – wyłączone (EXC)

– inne niż wyłączone:

– przemysłowe IP (IP-1, IP-2, IP-3) – typu A

– typu B [B(U), B(M)]

– typu C

wytrzymałość na warunki

przewozu

rutynowe (bez- wypadkowe)

normalne (drobne wypadki)

awaryjne

(poważne wypadki)

typ sztuki

przesyłki EXC, IP-1 IP-2 IP-3, A B(U), B(M)**** C

wymagania ^- brak utraty lub

rozproszenia zawartości

utrata zawartości nie większa niż:

- 10^-6A₂/h - dla warunków normalnych - A₂/tydzień** - dla warunków awaryjnych nie większy niż 20%

wzrost poziomu promieniowania na powierzchni

wzrost poziomu promieniowania w

odległości 1m od powierzchni do wartości nie większej niż 10mSv/h dla

maksymalnej zawartości, dla której została zaprojektowana

badania sztuki przesyłki

- opryskiwanie

wodą, swobodny spadek*, nacisk przy piętrzeniu

+

przebicie*

uszkodzenia mechaniczne, żaroodporność, zanurzenie, (głębokie zanurzenie)***

głębokie zanurzenie, + przebicie z rozdzieraniem, długa

żaroodporność, uderzenie

Wytrzymałość sztuk przesyłki

materiały nierozszczepialne lub rozszczepialne-wyłączone

wytrzymałość na warunki

przewozu

rutynowe (bez- wypadkowe)

normalne (drobne wypadki)

awaryjne

(poważne wypadki)

typ sztuki

przesyłki EXC, IP-1 IP-2 IP-3, A B(U), B(M) C

dodatkowe wymagania

zachowanie podkrytyczności

dodatkowe badania sztuki przesyłki

- wodoszczelność

Wytrzymałość sztuk przesyłki

materiały nierozszczepialne lub rozszczepialne-wyłączone

sztuki przesyłki zawierające UF (zarówno rozszczepialny, jak i nierozszczepialny) w ilości ≥ 0,1

KWALIFIKACJA

grupy towarów klasy 7

materiały

nierozszczepialne lub

rozszczepialne- wyłączone

materiały

rozszczepialne

uwagi

EXC UN 2908, UN 2909,

UN 2910, UN 2911

-

IP LSA UN 2912, UN 3321, UN 3322

UN 3324, UN 3325 dla LSA-I dozwolony też przewóz luzem

SCO ^{UN 2913 UN 3326} dla SCO-I dozwolony też przewóz luzem

A UN 2915, UN3332 UN 3327, UN 3333

B(U) ^{UN 2916 UN 3328} B(M) ^{UN 2917 UN 3329}

C ^{UN 3323 UN 3330}

X ^{UN 2919 UN 3331} wymagane zatwierdzenie

Sztuki przesyłki wyłączone

UN 2908 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA

PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – PRÓŻNE OPAKOWANIE UN 2909 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA

PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – PRZEDMIOTY

WYKONANE Z URANU NATURALNEGO lub URANU ZUBOŻONEGO lub TORU NATURALNEGO

UN 2910 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – ILOŚĆ MATERIAŁU OGRANICZONA

KLASYFIKACJA

Materiały promieniotwórcze o niskiej aktywności właściwej

UN 2912 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, O NISKIEJ AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-I),

nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony UN 3321 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, O NISKIEJ

AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-II),

nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony UN 3322 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, O NISKIEJ

AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-III),

nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony UN 3324 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, O NISKIEJ

AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-II), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Przedmioty skażone powierzchniowo

UN 2913 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, PRZEDMIOT SKAŻONY POWIERZCHNIOWO (SCO-I lub SCO-II), nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

UN 3326 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, PRZEDMIOT SKAŻONY POWIERZCHNIOWO (SCO-I lub SCO-II), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Sztuki przesyłki typu A

UN 2915 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU A, w postaci innej niż specjalna, nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

UN 3327 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA

PRZESYŁKI TYPU A, ROZSZCZEPIALNY, w postaci innej niż specjalna

UN 3332 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU A, W POSTACI SPECJALNEJ, nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony UN 3333 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA

PRZESYŁKI TYPU A, W POSTACI SPECJALNEJ, ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Sztuki przesyłki typu B(U)

UN 2916 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU B(U), nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

UN 3328 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU B(U), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Sztuki przesyłki typu B(M)

UN 2917 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU B(M), nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

UN 3329 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU B(M), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Sztuki przesyłki typu C

UN 3323 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU C, nierozszczepialny lub

rozszczepialny-wyłączony

UN 3330 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA PRZESYŁKI TYPU C, ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Warunki specjalne

UN 2919 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY,

PRZEWOŻONY NA WARUNKACH SPECJALNYCH, nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

UN 3331 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY,

PRZEWOŻONY NA WARUNKACH SPECJALNYCH, ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

Sześciofluorek uranu

UN 2977 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY,

SZEŚCIOFLUOREK URANU, ROZSZCZEPIALNY UN 2978 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY,

SZEŚCIOFLUOREK URANU, nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

KLASYFIKACJA

Zawartość sztuki przesyłki

Ilość materiału promieniotwórczego w sztuce przesyłki nie powinna przekraczać odpowiednich limitów dla poszczególnych typów sztuk przesyłki

– wyłączone (materiały nierozszczepialne lub

rozszczepialne-wyłączone) – (10^-4A_{1 lub 2} ÷ A_{1 lub 2}) zależnie od postaci materiału, jego postaci fizycznej oraz rodzaju (przyrząd lub przedmiot albo materiał)

– przemysłowe – tyle, by poziom promieniowania w

odległości 3 m od nieosłoniętego materiału lub przedmiotu nie przekraczał 10 mSv/h

– typu A – nie więcej niż A₁ lub A₂ odpowiednio do postaci materiału

– typu B, typu C – nie więcej niż uznana dla wzoru sztuki przesyłki zgodnie ze świadectwem zatwierdzenia

typ sztuki przesyłki

maksymalne wartości parametrów radiologicznych sztuki przesyłki

moc dawki

skażenia powierzchni

niezwiązane związane

(moc dawki na powierzchni)

na powierzchni

w odległości 1 m od powierzchni

emitery promieniowania

β i γ oraz niskotoksyczne

emitery promieniowania

α

wszystkie inne emitery promieniowania

α

wyłączona 5 μSv/h -

4 Bq/cm² 0,4 Bq/cm² 5 μSv/h standard 2 mSv/h 100 μSv/h

Parametry radiologiczne sztuki przesyłki

Definicje „transportowe”

Przypomnienie

• Wskaźnik transportowy (TI) wyznaczony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego,

kontenera lub nieopakowanych (przewożonych

luzem) materiałów LSA-I lub przedmiotów SCO-

I, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do

kontroli narażenia na promieniowanie

określanie wskaźnika transportowego (TI)

1. wyznaczyć najwyższy poziom promieniowania zmierzony w

odległości 1 metra od zewnętrznych powierzchni sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego, kontenera albo nieopakowanych materiałów LSA-I lub przedmiotów SCO-I (dla rud U i Th oraz ich koncentratów wartości te można przyjąć za przepisami) i pomnożyć go przez 100;

2. dla cystern, kontenerów albo nieopakowanych materiałów LSA-I lub

przedmiotów SCO-I liczbę otrzymaną zgodnie z 1. dodatkowo pomnożyć przez współczynnik (podany w przepisach) zależny od wielkości

największej powierzchni przekroju ładunku;

3. liczbę otrzymaną zgodnie z 1. i 2. zaokrąglić w górę do pierwszej cyfry po przecinku (dla wartości 0,05 lub mniejszej przyjmujemy

Wskaźnik transportowy

wskaźnik transportowy

(TI)

1m

1m 1m

1m

0,012

0,046 0,042

TI = 6,2

największa ze zmierzonych wartości w mSv/h, pomnożona przez 100 i zaokrąglona w górę

do jednej cyfry po przecinku

0,052

1m

1m

Wskaźnik transportowy

wskaźnik transportowy

(TI)

1m

1m 1m

12,3

46,1 42,0

TI = 6,3

największa ze zmierzonych wartości

52,4 1m

Moc dawki na powierzchni [mSv/h]

Kategoria sztuki przesyłki

Nalepka ostrze- gawcza

0 < H` ≤ 0,005 I-BIAŁA

0,005 < H` ≤ 0,5 II-ŻÓŁTA

0,5 < H` ≤ 2

III-ŻÓŁTA**

2 < H` ≤ 10*

Kategorie sztuki przesyłki

DWIE

nalepki ostrzegawcze 7A lub 7B lub 7C na przeciwległych powierzchniach wymiary nalepek: 100 mm x 100 mm

Oznakowanie sztuki przesyłki

innej niż wyłączona

7A

7B

nalepka ostrzegawcza

7

WKAŹNIK BEZPIECZEŃSTWA KRYTYCZNOŚCIOWEGO

ROZSZCZEPIALNY

Dodatkowa nalepka ostrzegawcza dla materiałów rozszczepialnych – 7E

Oznakowanie sztuki przesyłki

innej niż wyłączona

DWIE

nalepki ostrzegawcze 7E

na przeciwległych powierzchniach wymiary nalepek: 100 mm x 100 mm

Przewóz, załadunek, rozładunek, manipulowanie ładunkiem

• Zakaz ładowania z materiałami i przedmiotami wybuchowymi oraz posiadającymi właściwości wybuchowe

• Zakaz ładowania sztuk przesyłki ŻÓŁTYCH z materiałami światłoczułymi (FOTO)

• Ograniczenia odległości od miejsc przebywania ludzi (zależnie od sumy TI)

• Oddzielenie sztuk przesyłki z materiałami rozszczepialnymi w zależności od sumy CSI

• Nadzorowanie pojazdu ze sztukami przesyłki innymi niż wyłączone

• Konieczność przyjęcia uszkodzonej sztuki przesyłki

typ sztuki przesyłki

maksymalne wartości parametrów radiologicznych pojazdu

moc dawki

skażenia powierzchni

niezwiązane związane

(moc dawki na powierzchni)

na powierzchni

w odległości 2 m od powierzchni

emitery promieniowania

β i γ oraz niskotoksyczne

emitery promieniowania

α

wszystkie inne emitery promieniowania

α

wyłączona 5 μSv/h -

4 Bq/cm² 0,4 Bq/cm² 5 μSv/h inna niż

wyłączona

standard

2 mSv/h 100 μSv/h używanie

wyłączne

warunki

Parametry radiologiczne pojazdu

DWIE

Tablice barwy pomarańczowej:

z przodu i z tyłu pojazdu Wymiary tablic:

400 mm x 300 mm lub

300 mm x 120 mm

TRZY Nalepki ostrzegawcze 7D:

na obu bokach i z tyłu pojazdu Wymiary nalepek:

250 mm x 250 mm lub

Oznakowanie pojazdu

przewożącego sztuki przesyłki inne niż wyłączone

Tablice pomarańczowe

• Z numerem zagrożenia i numerem rozpoznawczym materiału:

1. 70/XXXX – w przypadku materiałów przewożonych luzem 2. 70/XXXX – w przypadku materiałów przewożonych w

sztukach przesyłki, gdy występuje tylko jeden nr UN

3. 7X/XXXX – w przypadku przewozu na warunkach specjalnych 4. 78/XXXX – w przypadku UF₆

• W pozostałych przypadkach – GŁADKIE – bez numeru zagrożenia i numeru rozpoznawczego materiału

70

3332

wymagania dla załogi pojazdu

• przewożący sztuki przesyłki wyłączone

– szkolenie wewnętrzne (wg Prawa atomowego)

• przewożący sztuki przesyłki inne niż wyłączone (jeżeli są to sztuki przesyłki typu A w ilości nie przekraczającej 10, a suma TI ≤ 3)

– szkolenie wewnętrzne potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez pracodawcę (wg ADRu)

• przewożący sztuki przesyłki inne niż wyłączone w pozostałych przypadkach

– musi ukończyć szkolenie podstawowe oraz szkolenie specjalistyczne w zakresie przewozu materiałów promieniotwórczych (wg ADRu) –

zaświadczenie ADR

• jeżeli jest wymagany konwojent, to musi on w pełni

wyposażenie pojazdu

• gaśnica – 2 szt. (2+6)

• klin pod koła

• dwa stojące znaki ostrzegawcze

• płyn do płukania oczu

• kamizelka ostrzegawcza dla każdego członka załogi

• latarka dla każdego członka załogi

• para rękawic dla każdego członka załogi

• okulary ochronne dla każdego członka załogi

wymagane dokumenty

• Dokument przewozowy

• Dokument tożsamości

• Instrukcje pisemne – nie dot. sztuk przesyłki wyłączonych

• Zaświadczenie ADR (lub zaświadczenie pracodawcy) – nie dot.

sztuk przesyłki wyłączonych

• Inne dokumenty (karta badania technicznego pojazdu – ważna 1 rok)

• Kopia zezwolenia (lub potwierdzenia dokonania zgłoszenia)

dokumenty

DOKUMENT PRZEWOZOWY

MATERIAŁÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH nierozszczepialnych lub rozszczepialnych-wyłączonych

Znak (numer) dokumentu: ……… Miejsce i data: ………, ……/……/…………

NADAWCA (nazwa, adres):

………

ODBIORCA (nazwa, adres):

………

Miejsce załadunku: ……… Miejsce rozładunku: ………

Trasa przewozu (jeżeli wymagają tego przepisy):

L.p.

Numer UN, prawidłowa nazwa przewozowa, numer klasy, (kod tunelu), nazwa i symbol

każdego izotopu promieniotwórczego

Postać fizyczna i chemiczna ¹⁾

Aktywność w dniu rozpoczę- cia przewo-

zu ²⁾ [GBq]

TI Kate- goria sztuki prze-

syłki Masa brutto

[kg]

Świa dec- two za- twier-

dze- nia

Uwagi

1. UN …… Materiał promieniotwórczy,

………, 7, (…),

………

……… sztuk… przesyłki

2. UN …… Materiał promieniotwórczy,

………, 7, (…),

………

……… sztuk… przesyłki Suma:

Wykaz zawartości każdego opakowania zbiorczego:

Całkowita aktywność materiałów LSA-II, LSA-III, SCO-I, SCO-II wyrażona jako wielokrotność A2: Sposób przewozu: ³⁾

DEKLARACJA NADAWCY:

Niniejszym oświadczam, że zawartość przesyłki jest dokładnie opisana powyżej poprzez podanie prawidłowych nazw przewozowych i numerów UN oraz została zaklasyfikowana, opakowana, oznakowana i zaopatrzona w nalepki zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Osoba odpowiedzialna (imię i nazwisko): ……… Podpis: ………

PRZEWOŹNIK (nazwa, adres): ………

Pojazd (marka, model i nr rejestracyjny): ………

Data i godzina rozpoczęcia przewozu: ……/……/…………, ……:……

Kierowca (imię i nazwisko): ……… Podpis: ………

Inne dokumenty

………., dn. ……….

(miejscowość)

Protokół Nr ………. pomiarów dozymetrycznych pojazdu przewożącego materiały promieniotwórcze

Przewoźnik ………

(nazwa; nr zezwolenia /zgłoszenia PAA)

Pojazd ………

(marka i typ, nr rejestracyjny)

Imię i nazwisko kierowcy ………

Pomiar wykonano dnia ……… o godz. ………..

Maksymalne zmierzone moce dawki

Tło promieniowania ………. μSv/h Informacje dodatkowe:

BOK PRAWY powierzchnia ………… μSv/h

odległość 2 m ………... μSv/h

BOK LEWY powierzchnia ………… μSv/h

odległość 2 m ………... μSv/h

TYŁ powierzchnia ………… μSv/h

odległość 2 m ………... μSv/h

Postępowanie

• Określić izotop

• Zakwalifikować do UN

• Opakować, oznakować

• Przygotować dokumenty

• Przygotować pojazd, oznakować, wyposażyć

wymagane zatwierdzenia – 1/2

wzór lub przewóz

zatwierdzenie uwagi

jedno- stronne

wielo- stronne 1 materiały S LD 2 sztuki

przesyłki

B(U)¹⁾, C, H(U)^2A)

B(M), IF-…,

AF, B(…)F,

F – materiał rozszczepialny H – UF₆

1) – wielostronne dla LD

2A) – nierozszczepialny lub rozszczepialny- wyłączony o m < 0,1 kg

wymagane zatwierdzenia – 2/2

wzór lub przewóz

zatwierdzenie uwagi

jedno- stronne

wielo- stronne

3 przewóz T

X

T – przewóz:

- niektórych sztuk przesyłki B(M) (niespełniających pewnych wymagań

temperaturowych; wymagających okresowego zrzutu ciśnienia; dużych źródeł

promieniowania)

-sztuk przesyłki zawierających materiały rozszczepialne, gdy ∑CSI>50 (z wyjątkiem statków morskich)

- wg Programu Ochrony przed

Promieniowaniem dla przewozu specjalnym statkiem cargo

X – przewóz na warunkach specjalnych

Dziękuję za uwagę 