Osuwiska leśne w bazie danych Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej SOPO

ROCZNIKI GEOMATYKI 2010 m T VIII m Z 7(43)

OSUWISKA LEŒNE W BAZIE DANYCH

SYSTEMU OS£ONY PRZECIWOSUWISKOWEJ SOPO

FOREST LANDSLIDES IN THE DATABASE OF SOPO

LANDSLIDE COUNTERACTION FRAMEWORK PROJECT

Jerzy Mozgawa, £ukasz Kwaœny

Katedra Urz¹dzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leœnictwa, Wydzia³ Leœny Szko³a G³ówna Gospodarstwa Wiejskiego

S³owa kluczowe: osuwiska leœne, system os³ony przeciwosuwiskowej SOPO Keywords: forest landslides, SOPO Landslide Counteraction Framework Project

Wstêp

Œnie¿na zima 2009/2010 i katastrofalne opady w 2010 r. kolejny raz w okresie kilkunastu ostatnich lat uœwiadomi³y problem zagro¿eñ naturalnych, zwi¹zanych z powierzchniowymi ruchami masowymi. Potwierdzi³o to tezê, ¿e zagro¿enie tymi zjawiskami przyrodniczymi w Karpatach jest znaczne i nie maleje, zw³aszcza po œnie¿nych zimach i intensywnych opadach (Kamiñski, 2006).

Proces osuwiskowy jest jedn¹ z form powierzchniowych ruchów masowych, do któ-rych zaliczane s¹ te¿ takie naturalne zjawiska przyrodnicze jak: spe³zywanie, obrywy, osiada-nie i procesy erozji w¹wozowej. Osuwisko (zsuw) jest definiowane (PIG, 2008) jako forma rzeŸby powsta³a w wyniku przemieszczania siê materia³u skalnego w dó³ stoku wzd³u¿ po-wierzchni poœlizgu.

Termin osuwisko leœne bêdzie u¿ywany w opracowaniu na okreœlenie identyfikowanych na obszarach pokrytych roœlinnoœci¹ drzewiast¹ powierzchniowych ruchów masowych, generuj¹cych zarówno specyficzne formy rzeŸby terenu jak i mierzalne symptomy w eko-systemie leœnym.

Osuwiska leœne powoduj¹ zarówno zak³ócenia ekosystemu leœnego, jak i mo¿liwe do wyceny szkody materialne. Zgodny jest pogl¹d, ¿e las jest stabilizatorem ruchów powierzch-niowych, ale brak jest pe³nego rozumienia mechanizmu, w jaki sposób las modyfikuje wa-runki uruchomienia i dynamiki ruchów powierzchniowych.

Zjawiska osuwiskowe zmieniaj¹ przede wszystkim warunki glebowe ekosystemu leœne-go. Wilgotnoœæ i zasobnoœæ gleb, typ œció³ki i próchnicy s¹ uwa¿ane (Nowosad, Mazur, 2010) za najwa¿niejszy czynnik przekszta³caj¹cy œrodowisko fizyczne i modyfikuj¹cy

do-stêpnoœæ zasobów dla roœlin i zwierz¹t. Zmiana warunków glebowych przyczynia siê do d³ugotrwa³ych fluktuacji struktury populacji roœlin i zwierz¹t oraz ca³ych ekosystemów. Pro-cesy osuwiskowe maj¹ st¹d szczególne w³asnoœci modyfikuj¹ce œrodowisko leœne, zwiêk-szaj¹c jego zmiennoœæ przestrzenn¹ (Alexandrowicz et al., 2010).

Zabezpieczenie terenów leœnych przed szkodami wyrz¹dzanymi przez czynniki abiotycz-ne, biotyczne i antropogeniczne jest przedmiotem zainteresowania ochrony lasu, bêd¹cej jedn¹ z podstawowych dziedzin dzia³alnoœci gospodarczych w leœnictwie. Z pojêciem szkód zwi¹zany jest problem oceny stopnia i dystrybucji przestrzennej ryzyka wyst¹pienia zjawisk osuwiskowych.

Pojêcie szkód powodowanych przez osuwiska ma aspekt ekonomiczny i dotyczy: uszko-dzenia lub zniszczenia infrastruktury technicznej gospodarstwa leœnego, bezpoœredniego uszkodzenia drzewostanu oraz modyfikacji warunków wzrostu drzew, wp³ywaj¹cych w przysz³oœci na jakoœæ surowca drzewnego.

Szczególnym aspektem aktywnoœci osuwiskowej jest modyfikacja po³o¿enia szczegó³ów wewn¹trz lasu i granic w³asnoœci, odwzorowywanych w leœnej mapie numerycznej.

Poznanie procesów, jakie zachodz¹ na osuwiskach leœnych, wymaga interdyscyplinarne-go podejœcia metodologiczneinterdyscyplinarne-go, wykorzystuj¹ceinterdyscyplinarne-go zarówno wiedzê geologiczn¹ jak i leœn¹. Definiowanie warunków powstawania zjawisk osuwiskowych, inwentaryzacja miejsc ich wyst¹pienia oraz wskazywanie obszarów wra¿liwych na procesy osuwiskowe s¹ tradycyj-nie przedmiotem zainteresowania ró¿nych dzia³ów geologii, ze szczególnym uwzglêdtradycyj-nietradycyj-niem kartografii geologicznej.

Próby zrozumienia roli roœlinnoœci leœnej w modyfikacji warunków tworzenia osuwisk (Brooks, 2003) powinny bazowaæ na inwentaryzacjach terenowych, które mog¹ dostarczyæ tylko eksperci z zakresu geologii. Brak takich danych by³ chyba g³ówn¹ przyczyn¹ niewiel-kiego dotychczas zainteresowania leœnictwa krajowego uszkodzeniami ekosystemów leœnych i szkodami powodowanymi przez procesy osuwiskowe. Powy¿sza sytuacja uleg³a zmianie na skutek opracowania i uruchomienia Systemu Os³ony Przeciwosuwiskowej SOPO, który obejmuje równie¿ tereny leœne, po³o¿one w granicach administracyjnych gmin objêtych dzia-³aniem programu.

System Os³ony Przeciwosuwiskowej SOPO – geneza

i najwa¿niejsze zapisy

Ostatnie dziesiêciolecie charakteryzuje siê wyj¹tkow¹ aktywnoœci¹ struktur nauki, zmie-rzaj¹cych do miêdzynarodowej koordynacji wysi³ków na rzecz lepszego poznania mechani-zmów powstawania i mo¿liwoœci zapobiegania lub ograniczenia skutków masowych ru-chów powierzchniowych.

Do takich dzia³añ mo¿na z pewnoœci¹ zaliczyæ:

m powstanie w styczniu 2002 r. ICL – International Consortium of Landslides (Sassa, 2004),

m rozpoczêcie wydawania periodyku naukowego Landslides, poœwiêconego zagadnie-niom osuwisk, jako rezultatu projektu IPL-C100 ICL i wspólnej inicjatywy ICL i UN (Sassa et al., 2009),

m zorganizowanie I Œwiatowego Forum Osuwisk, w 2008 r. przez University UN Tokio (Bednarczyk, 2008),

m podjêcie inicjatywy zorganizowania II Œwiatowego Forum Osuwisk, w 2011 r. w Rzymie (Heino et al., 2009),

m zorganizowanie w 2004 r. w Tessalonikach i w 2008 r. w Pekinie miêdzynarodowych konferencji zwi¹zanych z problemami stabilnoœci stoków (http://icgbe2.cirad.fr), m podjêcie inicjatywy zorganizowania w 2010 r. w Iranie nowej miêdzynarodowej

struk-tury LANDCON, ukierunkowanej na rozwi¹zywanie problemów in¿ynierii systemów glebowo-korzeniowych (http://www.landcon-ir.com/index.htm),

m uruchomienie procesu powstawania krajowych baz danych o osuwiskach krajów europejskich (Trigila et al., 2008; Foster et al., 2008; Bednarczyk, 2008).

System Os³ony Przeciwosuwiskowej SOPO mo¿na zaliczyæ do ostatniej z wymienio-nych wy¿ej grup dzia³añ. W latach 1997, 2000 i 2001 zaobserwowano intensyfikacjê ru-chów masowych, co by³o impulsem do wprowadzenia zmian w regulacjach prawnych ukie-runkowanych na minimalizowanie przysz³ych strat. System krajowych aktów prawnych obliguje do uwzglêdnienia informacji o ruchach masowych w procesie zagospodarowania przestrzennego, przeciwdzia³ania degradacji gleb oraz wskazuje starostów jako odpowie-dzialnych za prowadzenie rejestru terenów zagro¿onych ruchami masowymi ziemi i tere-nów, na których wystêpuj¹ te zjawiska.

Podstawowym aktem prawnym, uruchamiaj¹cym proces opracowania jednolitych zasad tworzenia map osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi oraz monitoringu tych zjawisk, by³o Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotycz¹cych ruchów masowych ziemi (Rozporz¹dzenie, 2007). Rozporz¹dzenie okreœla sposób ustalania rejestru terenów zagro¿onych ruchami masowymi, metody, zakres i czêstotliwoœæ prowadzenia obserwacji. Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy (PIG–PIB) podejmuje realizacjê du¿ego Projektu SOPO, który z za³o¿enia ma wspomóc starostów w wype³nianiu obowi¹zków skutecznego zarz¹dzania ryzykiem osu-wiskowym i dostarczyæ informacji dla efektywnej edukacji spo³eczeñstwa o zagro¿eniach zwi¹zanych z ruchami masowymi. W trakcie realizacji projektu „System Os³ony Przeciwo-suwiskowej SOPO” zosta³a opracowana „Instrukcja opracowania mapy osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000” wraz z za³¹cznikiem w postaci instrukcji u¿ytkownika baz danych, poziomu u¿ytkownika edycyjnego. Obydwa dokumenty stanowi¹ kompendium wiedzy w zakresie terminów i pojêæ zwi¹zanych z procesami osuwiskowymi i spe³niaj¹ funkcjê poradnika dla jednostek administracji samorz¹dowej, które, jak wspomnia-no, s¹ zobowi¹zane do prowadzenia rejestru terenów zagro¿onych ruchami masowymi.

Mapa osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi (MOTZ) jest opracowywana na podk³adach kartograficznych w uk³adzie wspó³rzêdnych 1992. Baza danych SOPO muje oprócz MOTZ, stanowi¹cych jej zasoby graficzne, równie¿ zasoby atrybutowe obej-muj¹ce szczegó³ow¹ charakterystykê osuwisk. W sk³ad zasobów atrybutowych wchodz¹ miedzy innymi karta rejestracyjna osuwiska (KRO) oraz karta KRTZ podaj¹ca charaktery-stykê terenu zagro¿onego ruchami masowymi.

Baza danych SOPO jest sporz¹dzana w ramach zadañ pañstwowej s³u¿by geologicznej w dziedzinie kartografii geologicznej. Zosta³a ona uruchomiona na serwerze Centralnej Bazy Danych Geologicznych w PIG-PIB oraz udostêpniona wszystkim u¿ytkownikom poprzez przegl¹darkê internetow¹. U¿ytkownicy bazy danych SOPO mog¹ przegl¹daæ i wyszukiwaæ dane atrybutowe (karty rejestracyjne) i przestrzenne (MOTZ) oraz maj¹ mo¿liwoœæ druko-wania tych danych. Aplikacja obs³uguj¹ca bazê danych SOPO umo¿liwia wprowadzenie i edycjê danych, realizacjê zapytañ oraz generowanie raportów i map.

W §21 ww. Instrukcji zapisano nakaz rozpoznania wszystkich istniej¹cych osuwisk, w tym osuwisk wystêpuj¹cych na terenach leœnych. Wa¿nym zapisem jest tekst § 62 pkt 1, który bezpoœrednio obliguje administracjê Lasów Pañstwowych przy aktualizacji MOTZ do lokalizacji na terenach leœnych miejsc masowych ruchów powierzchniowych, cyt.:

Infor-macja o powstaniu nowego osuwiska lub uaktywnieniu siê osuwiska istniej¹cego mo¿e zostaæ zg³oszona przez dowoln¹ osobê do jednostki administracji terenowej – urzêdu gminy lub starostwa powiatowego.

Tekst § 62 pkt. 1 poœrednio formu³uje potrzebê wprowadzenia elementów baz danych SOPO do Systemu Informatycznego Lasów Pañstwowych. Za podstawow¹ wartoœæ da-nych SOPO mo¿na uznaæ fakt, ¿e specyficzna informacja o lasach dotycz¹ca lokalizacji geograficznej, zasiêgu i charakterystyki obszarów wykazuj¹cych cechy powierzchniowych ruchów masowych jest kompetentn¹, opart¹ na wiedzy geologicznej informacj¹ przestrzenn¹, dotychczas niedostêpn¹ dla Systemu Informatycznego Lasów Pañstwowych.

Identyfikacja terenowa elementów baz danych SOPO

na obszarach leœnych osuwisk

W celu uzyskania wiedzy, jakie informacje o cechach ekosystemów leœnych mo¿na uzy-skaæ z baz danych SOPO, przeprowadzono pilota¿owe badania empiryczne na osuwiskach leœnych zainwentaryzowanych na obszarze gminy Strzy¿ów, w województwie podkarpackim. Do badañ empirycznych wybrano kompleks osuwisk leœnych, po³o¿ony na terenie pasma górskiego Brze¿anka, które terytorialnie le¿y w zasiêgu Czarnorzecko-Strzy¿owskiego Par-ku Krajobrazowego, w strefie granicznej nadleœnictw Strzy¿ów i Ko³aczyce.

Do obserwacji terenowej wybrano osuwiska o numerach identyfikacyjnych SOPO: 1819045-151, 1819045-183, 1819045-538 i 18119045-550. Szczegó³owy opis analizowa-nych osuwisk dostêpny jest na stronie internetowej pod adresem http://geoportal.pgi.gov.pl/ portal page/portal/SOPO.

Analizê stanu osuwisk prowadzono w sierpniu 2010 r. Podczas terenowego ogl¹du zwra-cano przede wszystkim uwagê na elementy rzeŸby wewn¹trzosuwiskowej, wystêpowanie charakterystycznych dla obszaru osuwisk form zwi¹zanych z warunkami hydrologicznymi oraz na cechy powierzchni osuwiska, wskazuj¹ce na stopieñ jego aktywnoœci.

MOTZ okaza³a siê dobrym Ÿród³em informacji o strefie, w której wystêpowa³a skarpa g³ówna. Znacznie trudniejsza i niepewna by³a identyfikacja boków osuwiska.

Stwierdzono du¿¹ zmiennoœæ rzeŸby wewn¹trz osuwiska. G³êboko wcinaj¹ce siê w kolu-wium cieki powoduj¹ powstawanie wewnêtrznego podzia³u osuwiska. Na stromych stokach w¹wozów wystêpowa³y „fajkowate” formy drzew, wskazuj¹ce na procesy spe³zywania gruntu. Skomplikowane przestrzennie s¹ strefy wysiêków wód gruntowych. W ich obrêbie czê-sto wystêpuj¹ luki w pokryciu drzewostanem oraz pochylone i wywrócone drzewa. Na ma³o zró¿nicowanych wysokoœciowo, podmok³ych fragmentach osuwiska spadek stabilnoœci mechanicznej drzewostanu mo¿na t³umaczyæ przede wszystkim zmianami w³asnoœci fizycz-nych nasyconego wod¹ gruntu, w³¹cznie z prawdopodobnym powstawaniem zjawisk jego up³ynnienia (Snieder et al., 2004, http://www.ce.washington.edu/-liquefaction/html/main.html). Na wszystkich analizowanych w terenie osuwiskach stwierdzono przejawy ich aktyw-noœci, któr¹ mo¿na t³umaczyæ wyj¹tkowo obfitymi opadami w roku 2010. Obserwowano objawy zewnêtrzne aktywnoœci osuwisk: powstanie œwie¿ych skarp wtórnych,

wystêpowa-nie silnych spêkañ i szczelin gruntu, wystêpowawystêpowa-nie przewróconych i pochylonych drzew, zaciskanie koryta potoku przez jêzor osuwiska. Drzewa silnie pochylone i przewrócone by³y sukcesywnie usuwane w trakcie dzia³añ gospodarczych w lasach.

Uwagi koñcowe i propozycje dalszych badañ

Zainteresowanie licznych zespo³ów badawczych problematyk¹ masowych ruchów po-wierzchniowych w kraju i za granic¹ zwi¹zane jest z obserwowan¹ zwiêkszon¹ czêstotliwo-œci¹ wystêpowania ekstremalnych zjawisk pogodowych (Marty et al., 2009, Dixon, 2008). Wyj¹tkowo intensywne opady na terenie Polski po³udniowej, jakie wyst¹pi³y w 2010 r., spowodowa³y uaktywnienie licznych uœpionych i powstanie nowych osuwisk. W tej sytuacji prowadzenia obserwacji przyrodniczych mo¿na rozpocz¹æ ju¿ w nastêpnym sezonie wege-tacyjnym po powstaniu osuwiska. Stwarza to mo¿liwoœæ zarejestrowania stanu pocz¹tko-wego populacji roœlin i zwierz¹t zaburzonego ekosystemu oraz ocenê t³a abiotycznego miej-sca, w którym wyst¹pi³o zjawisko osuwiskowe. Ró¿ne grupy systematyczne bezkrêgow-ców glebowych i roœlin mog¹ stanowiæ specyficzne „narzêdzia” oceny stanu i procesów w granicach osuwisk leœnych. Mo¿na to wykorzystaæ do opracowania nowych metod po-wierzchniowego monitoringu aktywnoœci osuwisk, uzupe³niaj¹cych stosowane metody den-drogeomorfologiczne (Van Den Eeckhaut et al., 2009; Stefanii, 2004; Garbaliñska, 2010).

Czynnikami kontrolnymi, determinuj¹cymi stabilnoœæ zalesionych stoków s¹ lokalne wa-runki geologiczne, hydrogeologiczne, geomorfologia i szata roœlinna. Tworzona przez s³u¿by geologiczne w ramach kartowania geologicznego baza SOPO zawiera g³ównie informacje dotycz¹ce geologii, hydrogeologii i geomorfologii. Roœlinnoœæ leœna obszaru osuwiska jest marginalnie opisana w karcie rejestracyjnej osuwiska.

Warstwy drzew, krzewów i runa hipotetycznie posiadaj¹ zwi¹zek ze stabilnoœci¹ stoków przez systemy korzeniowe oraz tworzenie specjalnych warunków retencji i ewapotranspira-cji (Danjon et al., 2008; Roering et al., 2003; Hales et al., 2009). Dla potrzeb modelowania wp³ywu roœlinnoœci leœnej na stabilnoœæ stoków powinna byæ ona stosownie scharakteryzo-wana zarówno dla samego osuwiska, jak i fragmentu zlewni przyleg³ego do osuwiska.

Geomorfologia osuwiska, silnie ró¿nicuj¹c przestrzennie teren, przyczynia siê do po-wstania wysokiej mozaikowatoœci fragmentów lasu (Alexandrowicz et al., 2010), w tym do czêstego wystêpowania obszarów zabagnionych i ma³ych zlewni zag³êbieñ bezodp³ywo-wych (Major, 2010). Powsta³a w rezultacie procesów osuwiskobezodp³ywo-wych wysoka bioró¿norod-noœæ mo¿e byæ przes³ank¹ do ubiegania siê dla tych miejsc o specjalny status ochronny (Grzywacz, 2010; Alexandrowicz et al., 2010).

Dotychczasowe dzia³ania gospodarki leœnej nie poœwiêca³y zbytniej uwagi problemom osuwisk w lasach. Mog¹ o tym œwiadczyæ jedynie ogólne stwierdzenia zawarte w instruk-cjach resortowych o potrzebie uwzglêdnieniu informacji o terenach osuwiskowych.

Jak wspomniano na wstêpie, projekt SOPO stawia za cel pe³n¹ inwentaryzacjê terenów zagro¿onych ruchami masowymi. Numeryczna baza danych SOPO sukcesywnie rozbudo-wywana i uaktualniana dla nadleœnictw po³o¿onych na fliszu karpackim mo¿e byæ wykorzy-stana do lepszego poznania zwi¹zków lasu z mechanizmami generowania ruchów maso-wych i wykorzystania tej wiedzy w gospodarce leœnej na terenach objêtych procesami osu-wiskowymi.

Baza danych SOPO (przez program INSPIRE) mo¿e byæ zintegrowana z Systemem Informatycznym Lasów Pañstwowych (SILP). W ten sposób stworzone by³yby niezbêdne przes³anki umo¿liwiaj¹ce funkcjonowanie systemu wspomagania decyzji przestrzennych w zarz¹dzaniu terenami osuwisk w lasach (Wilkinson et al., 2002; Huabin et al., 2005; Kamiñ-ski, 2007; Van Westen, 2004; Neuhauser et al., 2007). Nieregularna, o du¿ej zmiennoœci przestrzennej rzeŸba terenu osuwiska wymaga jednak szczególnego opracowania przy two-rzenia modeli numerycznych terenu, o dok³adnoœci niezbêdnej do oceny stabilnoœci stoków (McKean, Roering, 2004).

System obejmowa³by swym zasiêgiem wybrane fragmenty obszarów nadleœnictw kar-packich, na obszarze których w³aœciwoœci fliszu karpackiego wskazuj¹ na wysokie prawdo-podobieñstwo powstawania masowych ruchów zalesionych stoków. W zakresie inwentary-zacji i monitorowania obszarów aktywnych i uœpionych osuwisk leœnych oraz w zakresie gospodarki leœnej docelowe zadania systemu by³yby ukierunkowane na:

m tworzenie i uaktualnianie warstw leœnej mapy numerycznej o usuwiskach na podsta-wie informacji przestrzennej ju¿ zgromadzonej i przewidywanej do zgromadzenia w projekcie SOPO oraz dodatkowych inwentaryzacji terenowych, wyselekcjonowanych z punktu widzenia potrzeb gospodarki leœnej,

m wykorzystanie informacji przestrzennych, w tym szczególnie danych lotniczego ska-ningu laserowego, do tworzenia numerycznych modeli terenu osuwiska o dok³adno-œci niezbêdnej dla modeli prognostycznych stabilnodok³adno-œci stoków,

m wykorzystanie numerycznych modeli terenu i drzewostanu oraz warstw liniowych leœnej mapy numerycznej w symulacjach i prognozach skutków gospodarki leœnej i naturalnych procesów erozyjnych na stabilnoœæ stoków,

m wspomaganie prac projektowych w zakresie in¿ynierii leœnej, w kierunku ogranicza-nia lub eliminacji rozwi¹zañ zagra¿aj¹cych obni¿aniu stabilnoœci stoków,

m stymulowanie systemu kontroli stanu zdrowotnego i sanitarnego lasu na obszarach osuwiskowych,

m ocenê zasadnoœci prac z zakresu hodowli i u¿ytkowania lasu z punktu widzenia prze-pisów prawa, nakazuj¹cych specjalne dzia³ania gospodarcze na obszarach masowych ruchów ziemi,

m dostarczanie informacji do oceny wp³ywu planu urz¹dzania lasu na œrodowisko, m analizy zmiany po³o¿enia punktów granicznych Lasów Pañstwowych na skutek

pro-cesów osuwiskowych.

Wiêkszoœæ z wymienionych wy¿ej docelowych zadañ systemu mo¿na traktowaæ jako odrêbne problemy badawcze.

Literatura

Alexandrowicz Z., Margielewski W., 2010: Impact of mass movements on geo- and biodiversity in the Polish Outer ( Flysch) Carpathians. Geomorphology (in print).

Bednarczyk Z., 2008: Landslide geotechnical monitoring for mitigation measures in chosen location inside the SOPO Landslide Counteraction Framework Project, the Carpatian Mountains, Poland. The First World Landslide Forum, Tokyo, 75-78.

Brooks S.M., 2003: Slope and slope processes: research over the past decade. Progress in Physical Geogra-phy 27,1: 130-141.

Danjon F., Barker D.H., Drexhage M., Stokes A., 2008: Using three-dimensional plant root architecture in models of shallow-slope stability. Annals of Botany 101: 1281-1293.

Dixon N., 2008: Climat change and slope stability forecasting in the UK – an overview of research needs. The First World Landslide Forum, Tokyo, 154-158.

Foster C., Gibson A., Wildman G., 2008: The First World Landslide Forum, Tokyo, 430-433.

Garbaliñska P., 2010: Reakcja biegaczowatych (Coleoptera, Carabidae) na zaburzenia drzewostanów sosno-wych Puszczy Piskiej przez huragan w 2002 r. Rozprawa doktorska. Wydzia³ Leœny SGGW.

Grzywacz A., 2010: Problemy ochrony zasobów leœnej przyrody. [W:] Ochrona lasów wyzwaniem cywili-zacyjnym XXI wieku. Wydawnictwo SGGW. 66-76.

Hales T.C., Ford C.R., Hwang T., Vose J.M., Band L.E., 2009: Topographic and ecologic controls on root reinforcement. Journal of Geographical Research, vol.114: 1-17.

Heino J., Hofer T., 2009: Welcome message to the Second World Landslide Forum. Landslides (6): 273-274. Huabin W., Gangjun L., Weiya X., Gonghui W., 2005: GIS-based landslide hazard assessment: an overview.

Progress in Physical Geography (29): 548-567.

Kamiñski M., 2006: Analiza GIS osuwisk dla wybranego obszaru Pogórza Dynowskiego. Archiwum Foto-grametrii, Kartografii i Teledetekcji, vol.16. 279-287.

Kamiñski M., 2007: Mapa podatnoœci osuwiskowej – stadium z rejonu Jod³ówki (Pogórze Dynowskie). Przegl¹d Geologiczny (55), nr 9: 779-784.

Major M., 2010: Mo¿liwoœci zastosowania teorii funkcjonowania geoekosystemu do badañ obszarów bez-odp³ywowych. Przegl¹d Geograficzny t.82, z.1, 103-113.

Marty Ch., Philips M., Lehning M, Wilhelm Ch., Bauder A., 2009: Klimaaenderungen und Naturgefahren in Graubuenden. Schweizarische Zeitschrift fuer Forstwesen 160, 7, 201-209.

McKean J., Roering J., 2004: Objective landslide detection and surface morphology mapping using high-resolution airborne laser altimetry. Geomorphology (57): 331-351.

Neuhauser B., Papathoma M., Ratzinger K, 2007: Application: Geo-information systems(GIS) and multi-criteria assessment of landslide susceptibility applied on the Swabian Juraswabian Jura, Germany. LES-SLOSS – Risk mitigation for earthquakes and Landslides. LESLES-SLOSS Report No 2007/01:155-161. Nowosad A., Mazur A., 2010: Ró¿norodnoœæ gatunkowa chrz¹szczy kusakowatych (Coleoptera,

Staphylini-dae) w ekosystemach leœnych i ich ochrona. [W:] Ochrona lasów wyzwaniem cywilizacyjnym XXI wieku. Wydawnictwo SGGW. 77-100.

Pañstwowy Instytut Geologiczny 2008: Instrukcja opracowania mapy osuwisk i terenów zagro¿onych ruchami masowymi w skali 1:10 000.

Roering J.J., Schmidt K.M., Stock J.D., Dietrich W.E., Montgomery D.R., 2003: Shallow landsliding, root reinforcement and the spatial distribution of trees in the Oregon Coast Range. Canadian Geotechnology Jurnal 40: 237-253.

Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie informacji dotycz¹cych ruchów masowych ziemi (Dz.U. 2007 Nr 121 poz. 840).

Sassa K., 2004: The International Consortium on Landslides. Landslides (1): 91-94.

Sassa K., Tsuchiya S., Ugai K., Wakai A., Uchimura T., 2009: Landslides: a review of achivements in the first 5 years (2004-2009). Landslides (6): 275-286.

Snieder R., Beukel A., 2004: The liguefaction cycle and the role of drainage. Springer-Verlag. Granular Matter (6): 1-9.

Stefanini M.C., 2004: Spatio-temporal analysis of a complex landslide in the Northern Apennines (Italy) by means od dendrochronology. Geomorphology (63): 191-202.

Trigila A., Iadanza C., Spizzichino D., 2008: IFFI Project (Italian Landslide Inventory) and risk assessment. The First World Landslide Forum, Tokyo, 457-460.

Wilkinson P.L., Anderson M.G., Lloyd D.M., Renard J-P., 2002: Landslide hazard and bioengineering: towards providing improved decision suport through integrated numerical model development. Environ-mental Modelling and Software (1&): 333-344.

Van Den Eeckhaut M., Muys B., Van Loy K., Poesen J., Beeckman H., 2009: Evidence for repeated re-activation of old landslides under forest. Earth Surface Processes and Landforms (34): 352-365. Van Westen C., 2004: Use of spatial information for landslide hazard and risk assessment. ITC. http://www.ce.washington.edu/-liquefaction/html/main.html

http://geoportal.pgi.gov.pl/portal page/portal/SOPO http://icgbe2.cirad.fr

Abstract

A map of slope instability is an important element for forest management on Polish Flysch Carpathian, which are prone to mass movements. The SOPO Landslide Counteraction Framework Project may create maps and data base for existed dormant and active landslides, located both on non-forested and forested areas. The hypothesis has been formulated that the SOPO database may be used for forestry purposes.

On the territory of Czarnorzecko-Strzy¿owski Landscape Park (south-eastern Poland) four landsli-des landsli-described in the SOPO database as dormant forest landslilandsli-des were selected and the field investi-gations were conducted. The investigation proved that the SOPO database contained information about the landslide morphology and hydrogeology which could be useful for forestry. All field landsli-des analyzed had new activity features, most probably triggered by 2010 seasonal rainy weather. Practical and scientific consequences of the integration of SOPO databases with digital forest maps were discussed and the framework of the spatial decision support system for forest management on the forested landslide was proposed.

prof. dr hab. Jerzy Mozgawa Jerzy.Mozgawa@wl.sggw.pl tel. +48 22 593 82 21 mgr in¿. £ukasz Kwaœny kwasny@wl.sggw.pl tel. +48 22 593 82 16