ROCZNIKI GEOMATYKI 2019 m TOM XVII m ZESZYT 1(84): 73–86
Przegl¹d zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego
pod wzglêdem mo¿liwoœci ich wykonania
z wykorzystaniem danych VGI
pochodz¹cych z projektu OpenStreetMap
Overview of the tasks of local government units
in terms of their execution capabilities
using VGI data from the OpenStreetMap project
Sylwia Krzysztofowicz
Politechnika Warszawska, Wydzia³ Geodezji i Kartografii Zak³ad Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej
S³owa kluczowe: spo³ecznoœciowe dane przestrzenne, zadania samorz¹du terytorialnego, dane przestrzenne, OSM
Keywords: volunteered geographic information, tasks of local government units, spatial data, OSM
Wstêp
Bardzo du¿e kompetencje jednostek samorz¹du terytorialnego (JST) w zakresie wykony-wanych zadañ publicznych wynikaj¹ z dwóch zasad – decentralizacji w³adzy publicznej i subsydiarnoœci (pomocniczoœci). Pierwsza z nich zapisana w art. 15 Konstytucji Rzeczpo-spolitej Polskiej oznacza przekazanie zadañ przez organy centralne jednostkom ni¿szego szcze-bla (Szczechowicz, 2015). Zasada pomocniczoœci zosta³a wyra¿ona w preambule Konstytu-cji w nastêpuj¹cy sposób: … ustanawiamy Konstytucjê Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa
podstawowe dla pañstwa oparte na poszanowaniu wolnoœci i sprawiedliwoœci, wspó³dzia³a-niu w³adz, dialogu spo³ecznym oraz na zasadzie pomocniczoœci umacniaj¹cej uprawnienia obywateli i ich wspólnot …. Oznacza to, ¿e zadania publiczne powinny byæ wykonywane na
najni¿szym szczeblu w³adzy, przez organy najbli¿sze obywatelom (Szczechowicz, 2015). Te ogólne zapisy ustawy zasadniczej s¹ uszczegó³owione w trzech tak zwanych ustawach sa-morz¹dowych: ustawie z 8 marca 1990 roku o samorz¹dzie gminnym (Ustawa, 1990), usta-wie z 5 czerwca 1998 roku o samorz¹dzie powiatowym (Ustawa, 1998a) i ustausta-wie z 5 czerwca 1998 roku o samorz¹dzie województwa (Ustawa, 1998b). Zadania gmin zgodnie
z zapisami ustawy o samorz¹dzie gminnym mo¿na podzieliæ na dwa rodzaje: w³asne i zleco-ne. Zadania w³asne cechuj¹ siê tym, ¿e s³u¿¹ zaspokojeniu potrzeb lokalnej spo³ecznoœci, a gmina wykonuje je w imieniu w³asnym i na w³asn¹ odpowiedzialnoœæ. Natomiast zadania zlecone maj¹ charakter zadañ z zakresu administracji rz¹dowej i wykonywane s¹ w jej imie-niu (Augustyniak i Moll, 2018). Przyk³adem zadania zleconego jest wydawanie dowodów osobistych, które gmina realizuje na zlecenie administracji rz¹dowej. Katalog zadañ w³asnych wymienionych w ustawie o samorz¹dzie gminnym ma charakter otwarty w zakresie spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, niezastrze¿onych ustawami na rzecz innych podmiotów. Oznacza to, ¿e mo¿e byæ rozszerzony w miarê potrzeb i mo¿liwoœci danej jednostki. Ustawa o samorz¹dzie powiatowym definiuje zadania powiatu jako zadania o charakterze ponad-gminnym. Mo¿na zatem uznaæ za Cybulsk¹ (2007), ¿e s¹ to zadania, które maj¹ pe³niæ funk-cjê uzupe³niaj¹c¹, tak aby wspólnie z gminami zosta³a stworzona ca³oœciowa struktura samo-rz¹dowa, która podo³a wykonywaniu wszystkich przeznaczonych dla samorz¹du zadañ pu-blicznych o charakterze lokalnym. Katalog zadañ powiatu wymienionych w ustawie jest katalogiem przedmiotowym, co oznacza, ¿e s¹ one obligatoryjne i doprecyzowane w usta-wach szczegó³owych. Wymienione w ustawie o samorz¹dzie województwa zadania to takie, których odbiorc¹ lub adresatem jest mieszkaniec danego regionu. Zadania regionalne, bo za takie nale¿y uznaæ zadania województwa, w g³ównej mierze nastawione s¹ na rozwój regio-nalny i spo³eczny (Dolnicki, 2012). Katalog tych zadañ, tak jak w przypadku gmin jest kata-logiem otwartym w zakresie, o którym mówi art. 2 i art. 14 ustawy o samorz¹dzie woje-wództwa (Ustawa, 1998b).
Zadania jednostek samorz¹du terytorialnego
Kategorie zadañ przypisane w ustawach samorz¹dowi terytorialnemu s¹ bardzo szerokie (Ustawa, 1990; Ustawa, 1998a; Ustawa 1998b). Niektóre z nich powtarzaj¹ siê pomiêdzy jednostkami poszczególnych szczebli, co nie oznacza, ¿e maj¹ one to¿same kompetencje (tab. 1). Mimo tego, ¿e zarówno gmina, powiat, jak i województwo wykonuj¹ zadania z zakresu na przyk³ad edukacji publicznej, to ka¿da z tych jednostek dzia³a w innej skali i ma ró¿ne kompetencje – gmina zak³ada i prowadzi przedszkola, ¿³obki i szko³y podstawowe, powiat – szko³y ponadpodstawowe, a województwo samorz¹dowe – szko³y wy¿sze. Ko-lejn¹ istotn¹ kwesti¹ jest fakt, ¿e w polskim ustroju samorz¹dowym nie ma relacji hierarchii i podporz¹dkowania pomiêdzy poszczególnymi szczeblami w³adzy, oznacza to, ¿e ¿aden organ samorz¹du nie jest organem nadzoruj¹cym i kontroluj¹cym wzglêdem drugiego (Szcze-chowicz, 2015). W tabeli 1 przedstawiono zakres zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego na podstawie ustaw samorz¹dowych.
Tak szerokie kompetencje jednostek samorz¹dowych powoduj¹ z jednej strony stworze-nie kompletnej struktury, której zadastworze-niem jest wykonastworze-nie wszystkich zadañ publicznych przeznaczonych dla samorz¹du terytorialnego, z drugiej strony wymagaj¹ ci¹g³ego d¹¿enia do usprawnienia ich realizacji.
Tabela 1. Zadania jednostek samorz¹du terytorialnego w Polsce (Ÿród³o: opracowanie w³asne na
podsta-wie: Ustawa, 1990; Ustawa,1998a; Ustawa, 1998b)
a w o d ¹ z r o m a s a k t s o n d e J Zakreszadañ ) h c y w o d ¹ z r o m a s w a t s u e i w a t s d o p a n ( e n l ó p s w a i n a d a Z T S J i l b e z c z s h c i k t s y z s w a n z c i l b u p a j c a k u d E a i w o r d z a n o r h c o i a j c o m o r P a n z c e ³ o p s c o m o P a n n i z d o r o r p a k y t i l o P i m a k t y b a z d a n a k e i p o i w ó k t y b a z a n o r h c o z a r o a r u t l u K a k y t s y r u t i a n z c y z i f a r u t l u K a k s i w o d o r œ a n o r h c O i j c a k i n u m o k e l e t e i s e r k a z w æ œ o n l a ³ a i z D e n z c i l b u p i g o r d i y w o r o i b z t r o p s n a r T e n z c i l b u p o w t s ñ e z c e i p z e B æ œ o n n o r b O o g e i k s l e t a w y b o u t e ¿ d u b e i n a w o z i n a g r O a i n a d a Z h c y w o d ¹ z r o m a s w t z d ó w e j o w a w t z d ó w e j o w i i g e t a r t s a j c a z i l a e r i e i n e z r o w T e n n e z r t s e z r p e i n a w o r a d o p s o g a Z y c a r p u k n y r o g e n l a k o l i j c a z i w y t k a i u i c o b o r z e b e i n a ³ a i z d w i c e z r P w ó t n e m u s n o k w a r p a n o r h c O h c y n w a r p s o n ³ e p e i n b ó s o e i n a r e i p s W h c i k s j e i w w ó n e r e t a j c a z i n r e d o M y c w a d o c a r p i c œ o n l a c a ³ p y w e i n e i z a r w h c y z c i n w o c a r p ñ e z c z s o r a n o r h c O a i n a d a Z w ó t a i w o p y c a r p u k n y r o g e n l a k o l i j c a z i w y t k a i u i c o b o r z e b e i n a ³ a i z d w i c e z r P w ó t n e m u s n o k w a r p a n o r h c O h c y n w a r p s o n ³ e p e i n b ó s o e i n a r e i p s W i m a i c œ o m o h c u r e i n a k r a d o p s o G a n d o w a k r a d o p s o G m y n n i e i n a g e i b o p a z i a w o r a ¿ o p w i c e z r p , a w o i z d o w o p w i c e z r p a n o r h c O a k s i w o d o r œ z a r o i z d u l a i w o r d z i a i c y ¿ a i n e ¿ o r g a z m y n j a z c y w z d a n h c y w o d ¹ z r a z o p i j c a z i n a g r o z c e z r a n æ œ o n l a ³ a i z d i a c a r p ³ ó p s W a i f a r g o t r a k i a j z e d o e g ,i c œ o m o h c u r e i n r e t s a t a K a n a l w o d u b -o n z c i n o t k e t i h c r a a j c a r t s i n i m d A e w o d ¹ l d ó r œ o w t c a b y r i o w t c i n œ e l , o w t c i n l o R j e n z c i l b u p i c œ o n z c e t y ¿ u ñ e z d ¹ z r u i w ó t k e i b o h c y w o t a i w o p e i n a m y z r t U h c y n j y c a r t s i n i m d a w ó t k e i b o z a r o u t a i w o p a j c o m o r P a i n a d a Z n i m g e n n e z r t s e z r p e i n a w o r a d o p s o g a Z i m a i c œ o m o h c u r e i n a k r a d o p s o G a n d o w a k r a d o p s o G m y n n i e i n a g e i b o p a z i a w o r a ¿ o p w i c e z r p , a w o i z d o w o p w i c e z r p a n o r h c O a k s i w o d o r œ z a r o i z d u l a i w o r d z i a i c y ¿ a i n e ¿ o r g a z m y n j a z c y w z d a n h c y w o d ¹ z r a z o p i j c a z i n a g r o z c e z r a n æ œ o n l a ³ a i z d i a c a r p ³ ó p s W , z a g z a r o ¹ n l p e i c i ¹ n z c y r t k e l e ê i g r e n e , ê j c a z i l a n a k , ê d o w w e i n e z r t a p o a Z h c y n l a n u m o k w ó k e i c œ e i n a z c z s y z c o i e i n a w u s u e w o i n a k z s e i m o w t c i n w o d u b e n n i m G i m y w o g r a t i m a l a h i i m a k s i w o g r a t z e n a z ¹ i w z y w a r p S a i n e i w e z r d a z i ¹ n n i m g ñ e l e i z o e i n a b D i m y n n i m g i m a z r a t n e m c z e n a z ¹ i w z y w a r p S j e n z c i l b u p i c œ o n z c e t y ¿ u ñ e z d ¹ z r u i w ó t k e i b o h c y n n i m g e i n a m y z r t U h c y n j y c a r t s i n i m d a w ó t k e i b o z a r o y n i m g a j c o m o r P a i n e z r o w t m y t w , j e w o d ¹ z r o m a s i e d i e i n a i n h c e z s w o p u i e i n a r e i p s W a i n a ¿ a r d w i h c y z c i n c o m o p k e t s o n d e j u j o w z o r i a i n a ³ a i z d o d w ó k n u r a w j e i k s l e t a w y b o i c œ o n w y t k a a i n a z d u b o p w ó m a r g o r p
Wykorzystanie danych przestrzennych
do wykonywania zadañ JST
Jednym ze sposobów optymalizacji wykonywania tak szerokiego zakresu zadañ przez jednostki samorz¹dowe jest wykorzystanie danych przestrzennych. Niejednokrotnie w lite-raturze przedmiotu wskazywano, ¿e wiêkszoœæ decyzji administracyjnych wydawana jest w³aœnie na podstawie danych przestrzennych (Bia³ousz, 2013; Tomlinson, 2008; Chmiel i in., 2014), a samorz¹d terytorialny jest ich najwiêkszym u¿ytkownikiem (Janczar, 2018). Korzy-stanie z technologii systemów informacji przestrzennej i danych gromadzonych w ramach Krajowej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (KIIP) obecnie jest ju¿ niemal standardem w ka¿dym województwie, w wiêkszoœci powiatów i w czêœci gmin. Ci¹gle trwaj¹cy postêp technologiczny oraz niew¹tpliwe korzyœci p³yn¹ce ze stosowania danych przestrzennych sprawiaj¹, ¿e publiczna œwiadomoœæ w tym zakresie stale roœnie (GaŸdzicki, 2012), a korzy-stanie z danych przestrzennych w codziennej pracy administracji publicznej (w tym samo-rz¹dowej) jest powszechne (Pluto-Kossakowska i in., 2016; Chmiel i in., 2014). Badania przeprowadzone przez Janczar (2018) wskazuj¹, ¿e najczêœciej wykorzystywane do realiza-cji zadañ publicznych zbiory danych to: numeryczny model terenu, ortofotomapa, BDOT10k, kartograficzne opracowania tematyczne i mapa topograficzna. Jednoczeœnie autorka wska-zuje, ¿e dane przestrzenne o wielu obiektach zbierane s¹ wielokrotnie przez ró¿ne podmioty administracji publicznej (Janczar, 2018). Oczywiœcie taka redundancja danych jest zjawi-skiem niepokoj¹cym, dlatego nale¿y zastanowiæ siê, z czego mo¿e ono wynikaæ.
Dane przestrzenne najczêœciej u¿ywane przez samorz¹dy terytorialne to te wchodz¹ce w sk³ad tematów zidentyfikowanych w Krajowej Infrastrukturze Informacji Przestrzennej, która zosta³a utworzona w Polsce na podstawie zapisów ustawy o IIP (Ustawa, 2010) imple-mentuj¹cej dyrektywê INSPIRE, ustanawiaj¹c¹ europejsk¹ infrastrukturê informacji prze-strzennej (Dyrektywa, 2007). Jej celem g³ównym zapisanym w artykule 1. jest: …
ustano-wienie infrastruktury informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (zwanej dalej INSPIRE) dla celów polityk wspólnotowych w zakresie ochrony œrodowiska oraz polityk lub dzia³añ mog¹cych oddzia³ywaæ na œrodowisko. W zwi¹zku z powy¿szym wszystkie dane
wchodz¹ce w sk³ad KIIP powinny s³u¿yæ realizacji tego celu i wpisywaæ siê w tematy da-nych, które zosta³y zdefiniowane w dyrektywie INSPIRE. Oczywisty zatem wydaje siê fakt, ¿e nie s¹ one wystarczaj¹ce do realizacji szerokiego zestawu zadañ publicznych wykonywa-nych przez jednostki samorz¹du terytorialnego, na co zwraca uwagê równie¿ Izdebski (2017). Mo¿e to prowadziæ do koniecznoœci pozyskiwania przez jednostki samorz¹dowe danych przestrzennych, których szczegó³owoœæ zarówno tematyczna, jak i geometryczna bêdzie pozwala³a zwiêkszyæ liczbê zadañ wykonywanych z ich udzia³em.
Kolejnym aspektem, który nale¿y rozwa¿yæ, jest aktualnoœæ danych wykorzystywanych przez administracjê publiczn¹. Oczywiste jest, ¿e aby dobrze wykonaæ jakiekolwiek zadanie w³asne lub zlecone, jednostki samorz¹du terytorialnego musz¹ opieraæ siê na aktualnych danych, w tym równie¿ przestrzennych. Niestety aktualnoœæ danych topograficznych, które s¹ najczêœciej wykorzystywane, pozostawia wiele do ¿yczenia. Wed³ug rozporz¹dzenia doty-cz¹cego bazy danych BDOT10k (Rozporzadzenie, 2015), aktualizacja powinna nastêpowaæ niezw³ocznie po uzyskaniu nowych danych Ÿród³owych, które stanowi¹ rejestry publiczne prowadzone przez ró¿ne instytucje. Niestety wymaga to faktycznej harmonizacji danych pochodz¹cych z tych rejestrów. O ile w ramach zbiorów pañstwowego zasobu
geodezyjne-go i kartograficznegeodezyjne-go taka harmonizacja przewidziana jest stosownymi zapisami w aktach wykonawczych, o tyle w odniesieniu do innych rejestrów takie przepisy nie istniej¹. Konse-kwencj¹ tego faktu jest to, ¿e automatyczne lub pó³automatyczne zasilanie bazy BDOT10k danymi z rejestrów referencyjnych jest póki co niemo¿liwe, a aktualizacja BDOT10k odby-wa siê w formie zamówieñ publicznych, zlecanych zazwyczaj co kilka lat. Bior¹c pod uodby-wagê bardzo du¿e znaczenie tych danych w kontekœcie zadañ wykonywanych przez administracjê publiczn¹, okres kilkuletni czêœciowo wyklucza ich wykorzystanie.
Przedstawione powy¿ej powody na pewno nie wyczerpuj¹ przyczyn wielokrotnego zbie-rania danych przestrzennych przez administracjê publiczn¹, ale wskazuj¹, i¿ zjawisko to mo¿e wynikaæ miêdzy innymi z potrzeb u¿ytkowników, których KIIP w obecnym jej kszta³-cie, nie jest w stanie zaspokoiæ. Przedstawiony powy¿ej tok rozwa¿añ doprowadzi³ autorkê do przekonania, ¿e w pewnych zakresach potrzeby te czêœciowo mog³yby byæ zrealizowane z wykorzystaniem danych przestrzennych zbieranych na zasadzie wolontariatu przez u¿yt-kowników Internetu, zwanych spo³ecznoœciowymi danymi przestrzennymi (ang. voluntereed
geographic information, VGI). W przekonaniu tym utwierdzi³ autorkê artyku³ GaŸdzickiego
(2012), przedstawiaj¹cy miêdzy innymi zapisy raportu Banku Œwiatowego na temat infra-struktur danych przestrzennych, w którym zauwa¿ony zosta³ trend wzrostu znaczenia da-nych przestrzenda-nych zbierada-nych na zasadzie wolontariatu. Co wiêcej, w wizji przysz³oœci dotycz¹cej SDI autorzy raportu wskazuj¹, ¿e dane topograficzne bêd¹ produkowane g³ównie przez firmy komercyjne, samorz¹dy terytorialne oraz pozyskiwane na zasadzie wolontariatu, a rola agencji geodezyjnych i kartograficznych ulegnie zmianie (GaŸdzicki, 2012). Dane VGI s¹ przyk³adem crowdsourcingu, czyli zjawiska, w którym do wykonywania ró¿nego rodzaju zadañ anga¿owana jest spo³ecznoœæ wirtualna. Wed³ug Lenart-Gansiniec (2017) crowdsourcing mo¿e byæ i jest wykorzystywany przez instytucje publiczne, w tym jednostki samorz¹du terytorialnego. O ile w Polsce zjawisko to jest w pocz¹tkowej fazie rozwoju, o tyle w krajach zachodnich, na przyk³ad Stanach Zjednoczonych, sta³o siê niemal obowi¹zkiem. Wartoœci¹ dodan¹ informacji zbieranych za pomoc¹ crowdsorcingu jest w³¹czenie obywateli w dzia³ania instytucji publicznych, co przek³ada siê na zwiêkszenie ich chêci partycypacji w podejmo-waniu lokalnych decyzji.
Jednym z projektów crowdsourcingowych, w ramach którego zbierane s¹ dane przestrzenne (VGI), jest OpenStreetMap (OSM), który z pe³nym przekonaniem mo¿na okreœliæ mianem najpopularniejszego – niemal 5 milionów u¿ytkowników na ca³ym œwiecie. Historia projektu i jego specyfika by³a dok³adnie opisywana w literaturze (Cichociñski, 2012; Marczak, 2016, 2017), dlatego autorka ograniczy siê do wymienienia jego zalet z punktu widzenia wykony-wania zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego. Pierwsz¹ z nich jest wysoka aktualnoœæ danych. Szczególnie w obszarach silnie zurbanizowanych, zmiany zachodz¹ce w przestrzeni wprowadzane s¹ przez u¿ytkowników niemal natychmiast po ich zaistnieniu, na d³ugo przed ich uwidocznieniem w rejestrach publicznych. Ma to du¿e znaczenie w kontekœcie niezado-walaj¹cej aktualnoœci danych topograficznych wchodz¹cych w sk³ad KIIP. Drug¹ zalet¹ danych z OSM jest ich niemal nieograniczona szczegó³owoœæ tematyczna – u¿ytkownicy mog¹ opisywaæ obiekty dowoln¹ liczb¹ tagów. Ma to szczególnie du¿e znaczenie w kontek-œcie zbyt niskiej i niewystarczaj¹cej szczegó³owoœci tematycznej danych KIIP do wykony-wania zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego. Wymienione zalety danych pochodz¹cych z projektu OpenStreetMap w zestawieniu z ograniczeniami danych wchodz¹cych w sk³ad KIIP pozwalaj¹ autorce przypuszczaæ, ¿e dane VGI mo¿na wykorzystaæ jako uzupe³nienie publicznych danych przestrzennych w wykonywaniu zadañ jednostek samorz¹du terytorial-nego i osi¹gn¹æ dziêki temu efekt synergiczny.
W niniejszym artykule przeanalizowano zakresy zadañ jednostek samorz¹du terytorialne-go wymienione w ustawach samorz¹dowych (tabela 1), a tak¿e ustawy szczegó³owe odno-sz¹ce siê do nich – by³o to w sumie ponad 70 aktów prawnych. Na ich podstawie wyodrêb-niono oko³o 440 zadañ i grup zadañ jednostek samorz¹dowych i do ka¿dej z nich przypisano informacjê o tym, w jakim stopniu do jego wykonania potrzebne s¹ dane przestrzenne. Nale-¿y tutaj zauwaNale-¿yæ, ¿e pod wiêkszoœci¹ tych zadañ b¹dŸ grup zadañ kryje siê wiele procesów sk³adaj¹cych siê z wielu zadañ elementarnych, które nie by³y analizowane. Analizy dokonano wed³ug stanu prawnego na dzieñ 31 paŸdziernika 2018 roku. Nastêpnie, dla wybranych przyk³adów zadañ publicznych, wskazano w jaki sposób do ich wykonania mo¿na wykorzy-staæ dane przestrzenne z projektu OpenStreetMap.
Wyniki analizy zadañ
jednostek samorz¹du terytorialnego
Wyniki analizy dla obszarów zadañ wspólnych dla wszystkich jednostek samorz¹dowych zestawiono w tabeli 2. Pozosta³e zakresy zadañ wraz z ocen¹ potrzeby korzystania z danych przestrzennych do ich wykonania zestawiono w tabeli 3. W zakresie wczeœniej wspomnianej edukacji publicznej dane przestrzenne okaza³y siê konieczne do realizacji 33% zadañ, a po-trzebne w 39% zadañ wykonywanych przez jednostki samorz¹du terytorialnego. Drugim obszarem, na który warto zwróciæ uwagê, jest ochrona œrodowiska, w którym dane prze-strzenne by³y co najmniej potrzebne do realizacji wszystkich zadañ. Dane przeprze-strzenne zo-sta³y uznane za potrzebne do wykonywania wiêkszoœci zadañ z obszarów: drogi publiczne i transport zbiorowy, kultura oraz ochrona zabytków i opieka nad zabytkami, promocja i ochrona zdrowia oraz polityka prorodzinna.
Tabela 2. Ocena potrzeby korzystania z danych przestrzennych w realizacji wybranych obszarów zadañ
jednostek samorz¹du terytorialnego (wspólnych dla wszystkich szczebli JST) (Ÿród³o: opracowanie w³asne)
T S J ñ a d a z r a z s b O Konieczne Potrzebne Niepotrzebne ] % [ a n z c i l b u p a j c a k u d E 33 39 28 a i w o r d z a n o r h c o i a j c o m o r P 7 63 30 a n z c e ³ o p s c o m o P 0 69 31 a n n i z d o r o r p a k y t i l o P 3 63 34 i m a k t y b a z d a n a k e i p o i w ó k t y b a z a n o r h c o z a r o a r u t l u K 14 86 0 a k y t s y r u t i a n z c y z i f a r u t l u K 14 52 33 a k s i w o d o r œ a n o r h c O 61 39 0 i j c a k i n u m o k e l e t e i s e r k a z w æ œ o n l a ³ a i z D 50 0 50 e n z c i l b u p i g o r d i y w o r o i b z t r o p s n a r T 77 14 9 e n z c i l b u p o w t s ñ e z c e i p z e B 5 45 50 æ œ o n n o r b O 0 83 17 i k s l e t a w y b o t e ¿ d u B 100 0 0
Kolejnym wa¿nym obszarem zadañ jest zagospodarowanie przestrzenne, które nale¿y do kompetencji gmin w zakresie planów miejscowych i województw w zakresie planów zago-spodarowania przestrzennego województw. Ze wzglêdu na specyfikê tego zakresu, dane przestrzenne zosta³y uznane za potrzebne do realizacji wszystkich zadañ wymienionych
Tabela 3. Ocena potrzeby korzystania z danych przestrzennych w realizacji wybranych obszarów zadañ
jednostek samorz¹du terytorialnego (Ÿród³o: opracowanie w³asne)
T S J ñ a d a z r a z s b O JSTrealizuj¹ca e i n a d a z e n z c e i n o K Potrzebne Niepotrzebne ] % [ e n n e z r t s e z r p e i n a w o r a d o p s o g a Z gmina, o w t z d ó w e j o w 3 9 7 0 i j c a z i w y t k a i u i c o b o r z e b e i n a ³ a i z d w i c e z r P y c a r p u k n y r o g e n l a k o l , t a i w o p o w t z d ó w e j o w 3 3 39 28 w ó t n e m u s n o k w a r p a n o r h c O powiat, o w t z d ó w e j o w 7 63 30 ¹ i c œ o n w a r p s o n ³ e p e i n z b ó s o e i n a r e i p s W powiat, o w t z d ó w e j o w 0 35 65 i m a i c œ o m o h c u r e i n a k r a d o p s o G gmina,powiat 94 6 0 a n d o w a k r a d o p s o G gmina,powiat 25 50 25 -w i c e z r p , a w o i z d o w o p w i c e z r p a n o r h c O -y w z d a n m y n n i e i n a g e i b o p a z i a w o r a ¿ o p i z d u l a i w o r d z i a i c y ¿ a i n e ¿ o r g a z m y n j a z c a k s i w o d o r œ z a r o t a i w o p , a n i m g 38 46 17 z c e z r a n æ œ o n l a ³ a i z d i a c a r p ³ ó p s W h c y w o d ¹ z r a z o p i j c a z i n a g r o t a i w o p , a n i m g 3 63 34 , ê j c a z i l a n a k , ê d o w w e i n e z r t a p o a Z , z a g z a r o ¹ n l p e i c i ¹ n z c y r t k e l e ê i g r e n e w ó k e i c œ e i n a z c z s y z c o i e i n a w u s u h c y n l a n u m o k a n i m g 25 38 37 e w o i n a k z s e i m o w t c i n w o d u b e n n i m G gmina 0 100 0 i m a l a h i i m a k s i w o g r a t z e n a z ¹ i w z y w a r p S i m y w o g r a t a n i m g 0 100 0 a i n e i w e z r d a z i ¹ n n i m g ñ e l e i z o e i n a b D gmina 100 0 0 i m a z r a t n e m c z e n a z ¹ i w z y w a r p S i m y n n i m g a n i m g 50 50 0 a j z e d o e g ,i c œ o m o h c u r e i n r e t s a t a K a i f a r g o t r a k i t a i w o p 100 0 0 a n a l w o d u b -o n z c i n o t k e ti h c r a a j c a r t s i n i m d A powiat 100 0 0 o w t c a b y r i o w t c i n œ e l , o w t c i n l o R e w o d ¹ l d ó r œ t a i w o p 83 17 0 h c i k s j e i w w ó n e r e t a j c a z i n r e d o M województwo 25 50 25 h c y z c i n w o c a r p ñ e z c z s o r a n o r h c O y c w a d o c a r p i c œ o n l a c a ³ p y w e i n e i z a r w o w t z d ó w e j o w 0 0 100 i i g e t a r t s a j c a z i l a e r i e i n e z r o w T a w t z d ó w e j o w o w t z d ó w e j o w 40 40 20
w ustawach szczegó³owych. Szczególnie istotnym obszarem zadañ, dla którego dane prze-strzenne maj¹ du¿e znaczenie, jest ochrona przeciwpowodziowa, przeciwpo¿arowa i zapo-bieganie innym nadzwyczajnym zagro¿eniom ¿ycia i zdrowia ludzi oraz œrodowiska.
Jeœli chodzi o zakresy zadañ, które nale¿¹ tylko do kompetencji gmin, to w najwiêkszym zakresie dane przestrzenne s¹ potrzebne do tych z nich, które dotycz¹ dbania o zieleñ gminn¹ lub sieci uzbrojenia terenu. W zakresach zadañ, które nale¿¹ tylko do kompetencji powiatów, dane przestrzenne zosta³y uznane za niezbêdne do wykonywania niemal wszystkich zadañ zwi¹zanych z katastrem nieruchomoœci, administracj¹ architektoniczno-budowlan¹ i rolnic-twem. Jeœli chodzi o zadania, które nale¿¹ tylko do kompetencji województw, to dane prze-strzenne s¹ co najmniej potrzebne do realizacji wiêkszoœci zadañ zwi¹zanych z tworzeniem i realizacj¹ strategii województwa oraz przydatne do wykonywania wiêkszoœci zadañ zwi¹-zanych z modernizacj¹ terenów wiejskich.
Wykorzystanie danych OSM do wykonywania zadañ
jednostek samorz¹du terytorialnego
W literaturze zarówno polskiej, jak i zagranicznej istnieje wiele przyk³adów zastosowañ danych z projektu OpenStreetMap. Pocz¹wszy od analiz sieciowych (Cichociñski, 2012; Cichociñski i Dêbiñska, 2012), przez tworzenie danych o u¿ytkowaniu terenu (Arsanjani i in., 2014), a¿ po budowanie trójwymiarowych modeli miast (Schilling i in., 2009) i zarz¹-dzanie kryzysowe (Eckle i in., 2016). W tabeli 4 przedstawiono potencjalne przyk³ady zasto-sowañ danych przestrzennych, uzupe³nionych o te pochodz¹ce z projektu OSM, do realizacji wybranych zadañ jednostek samorz¹dowych, w których potrzeba korzystania z danych przestrzennych jest najwiêksza. Ze wzglêdu na niezwykle du¿¹ liczbê obowi¹zków samorz¹-du, poni¿sze zestawienie jest bardzo ogólne i nie zawiera szczegó³owych opisów, które mo-g³yby siê znaleŸæ w kolejnych publikacjach dotycz¹cych tego zagadnienia. Z przygotowane-go zastawienia wynika, ¿e g³ównym ograniczeniem efektywneprzygotowane-go wykorzystania danych pochodz¹cych z rejestrów publicznych jest ich niska aktualnoœæ i brak rzeczywistej harmo-nizacji danych. W tym kontekœcie najwiêksz¹ zalet¹ danych OSM jest to, ¿e informacje tematyczne przypisane s¹ bezpoœrednio do obiektów przestrzennych (za pomoc¹ tagów), co pozwala na ich natychmiastowe wykorzystanie w celu realizacji konkretnych zadañ. Ponad-to nieograniczona szczegó³owoœæ tematyczna sprawia, ¿e zakres gromadzonych informacji jest niejednokrotnie wiêkszy ni¿ w przypadku danych publicznych. Nale¿y jednak pamiêtaæ o tym, ¿e dane OSM s¹ wysoko heterogeniczne – ró¿ni¹ siê zarówno szczegó³owoœci¹ tema-tyczn¹, jak i geometryczn¹ w zale¿noœci od charakteru obszaru (miejski/wiejski). To z kolei sprawia, ¿e w zasadzie ka¿de zadanie w zestawieniu nale¿a³oby rozpatrywaæ indywidualnie i pog³êbiæ badania w zakresie mo¿liwoœci wykorzystania danych OSM do ich realizacji.
Wymienione przyk³ady zadañ oczywiœcie nie wyczerpuj¹ kompetencji samorz¹du teryto-rialnego, do których mo¿na wykorzystaæ dane z projektu OpenStreetMap. Oprócz wy¿ej omówionych mog¹ to byæ równie¿ zadania zwi¹zane miêdzy innymi z: promocj¹ gminy/ powiatu, bud¿etem obywatelskim, a tak¿e wspó³prac¹ z mieszkañcami i podniesieniem chêci partycypacji w procesach podejmowania lokalnych decyzji, na przyk³ad konsultacje spo³ecz-ne planów zagospodarowania przestrzenspo³ecz-nego.
ei na da Z ai na ks yz o p o d e wil ¿ o m en a D hc yn zci l bu p w órt se je r z hc yn zci l bu p hc yn a d ai ne zci na rg O M S O z ai na ks yz o p o d e wil ¿ o m en a D hc ynl o kz s w ó d o w b o ci na rg ei nal at s U og e d¿ a k ³ ó kz s i il o kz s de zr p ic ei s za r o u kz ¹i w o b o ui nei n dêl gz wu yz r p( uj az d or ) m oi cei z d utr o ps na rt ai nei n we pa z k 0 1 T O D B Ai U M E L E S E P rt se je R æ œ onl au t ka a ksi n – hc yn a d ij ca zi n o mr ah je tsi wy zc ez r ka r b – hc yn zci l bu p w órt se je r hc yn ¿ ór z hc yc ¹z d oh c o p y w o du ba z ,j e w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d yr ut ku rt sa rf ni ,)j e w os er da ij ca re mu n my t w( en a d ,j enl ar utl u k ,j e w otr o ps ,j en jy ca ki nu m o k al d ic œ on pê ts o d o aj ca mr of ni ,e w os er da el et ei pê ts o d o aj ca mr of ni ,h cy n wa r ps on ³e pei n b ós o ). dti ifi w o d pê ts o d ,n es a b( yr ut ku rt sa rf ni o d ke t pa yc ar p ni z d og u da ³ kz or ei nal at s U hc yn pê ts o d onl óg o ke t p A rt se je R k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B Ai U M E æ œ onl au t ka a ksi n – hc yn a d ij ca zi n o mr ah je tsi wy zc ez r ka r b – hc yn zci l bu p w órt se je r hc yn ¿ ór z hc yc ¹z d oh c o p ,y w o du ba z ,j e w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d , og e w og u³ su ut kn u p uj az d or o aj ca mr of ni ,h cy w og u³ su w ót kn u p ai cr a wt o yni z d og e w os er da el et en a d w ót kei b o ij cn e di we ei ne z da w or P hc y w o ka wi b l ó p/ hci ks ral et oh /h ci ks ral et o H w ót kei b O aj cn e di w E hc y w o ka wi B l ó P aj cn e di w E k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B Ai U M E hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – hc yn a d ij ca zi n o mr ah je tsi wy zc ez r ka r b – hc yn zci l bu p w órt se je r hc yn ¿ ór z hc yc ¹z d oh c o p an zc yt a me t æ œ o w o³ óg ez cz s an oz ci na rg o – uj az d or o aj ca mr of ni ,y w o du ba z ec ¹z cy t o d en a d en a d ,ai cr a wt o hc ani z d og , og e w og u³ su ut kn u p al d ic œ on pê ts o d o aj ca mr of ni ,e w os er da el et ei pê ts o d o aj ca mr of ni ,h cy n wa r ps on ³e pei n b ós o o d pê ts o d ,n es a b ,t a m o kn a b( yr ut ku rt sa rf ni o d ). dti ifi w je nl ar utl u k ic œ onl a³ ai z d ei na w ozi na gr O w ó kt y ba Z aj cn e di w E an ni m G yr utl u K ij cu ty ts nI rt se je R ) d¹ zr o ma s ze zr p hc yn a w ozi na gr o( hc yr ót k al d yr utl u k ij cu ty ts ni rt se je R yr utl u K re tsi ni M ts ej me r ot azi na gr o og e w o d or a N a wt ci z dei z D i w óe zu M rt se je R y w o wt sñ a P k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B Ai U M E hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – hc yn a d ij ca zi n o mr ah je tsi wy zc ez r ka r b – hc yn zci l bu p w órt se je r hc yn ¿ ór z hc yc ¹z d oh c o p an zc yt a me t æ œ o w o³ óg ez cz s an oz ci na rg o – b ós o ps w an oz da w or p w órt se je r æ œê zc – y w og ol an a ,y w o du ba z ,j e w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d ,j enl ar utl u k ic œ onl a³ ai z d uj az d or o aj ca mr of ni ,e w os er da el et en a d ,ai cr a wt o yni z d og b ós o al d ic œ on pê ts o d o aj ca mr of ni hc yn wa r ps on ³e pei n yz a b uj o wz or w ó ma rg or p ei na w oi ni p O ei ne re t my na d an je w otr o ps k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B Ai U M E hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – an zc yt a me t æ œ o w o³ óg ez cz s an oz ci na rg o – ,y w o du ba z ,j e w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d ¹j ca mr of ni ¹n asi py zr p z hc y w otr o ps w ót kei b o hc yn a d ,ai cr a wt o hc ani z d og ,u t kei b o uj az d or o al d ic œ on pê ts o d o aj ca mr of ni ,h cy w os er da el et ei pê ts o d o aj ca mr of ni ,h cy n wa r ps on ³e pei n b ós o pê ts o d ,a jc ar ua ts er ,t a m o kn a b( yr ut ku rt sa rf ni o d ). dti ifi w o d T abela 4. W ybrane zadania JST
do realizacji których mo¿liwe jest wspólne wykorzystanie danych przestrzennych z rejestrów publicznych
cd. tabeli 4 ei na da Z ai na ks yz o p o d e wil ¿ o m en a D hc yn zci l bu p w órt se je r z hc yn zci l bu p hc yn a d ai ne zci na rg O M S O z ai na ks yz o p o d e wil ¿ o m en a D yn ai mz je c¹ zc yt o d ii ni p o ei na wa dy W ,h cy w oz ar b oj ar k w ó kr a p ci na rg og en oi n or hc w ór az s b o ,h cy w o d or an 0 0 0 2 ar ut a N i uz ar b oj ar k k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B a pa m ot of otr O ai na w or a d o ps og a Z yn al P e w oc sj ei M og en ne zrt se zr P hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – hc yn a d ij ca zi n o mr ah je tsi wy zc ez r ka r b – – en wyt kef e hci yc ¹j ai n du rt u hc yn a d pyt ei nat sy zr o ky w ,y w o du ba z ,j e w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d w ót kei b o hc yn ni za r o hc ynl ar ut an w ót kei b o ,u t kei b o uj az d or o ¹j ca mr of ni ¹n asi py zr p z ,h cy w os er da el et hc yn a d ,ai cr a wt o hc ani z d og b ós o al d ic œ on pê ts o d o aj ca mr of ni hc yn wa r ps on ³e pei n w ó ma rg or p aj ca zil ae r i ei na w oc ar p O b ós o sn az s ai na wy n w ór y w hc yc ¹z cy t o d ai na ³ai z d wi ce zr p i hc yn wa r ps on ³e pei n u me nz ce ³ o ps ui ne zc ul ky w hci k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B a pa m ot of otr O Ai U M E hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – an zc yt a me t æ œ o w o³ óg ez cz s an oz ci na rg o – ,y w o du ba z ,j e w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d ¹j ca mr of ni ¹n asi py zr p z w ót kei b o hc yn ni b ós o al d ic œ on pê ts o d o i ut kei b o uj az d or o hc yn wa r ps on ³e pei n i my n oz da w or p i mai na ³ai z d ei na w or ei K i ks êl k m o kt u ks ai ne ¿ei b o pa z ul ec w ai cêi nu su hci bul je w o³ oi wy ¿ k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B a pa m ot of otr O Ai U M E hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – ic ei s ec ¹z cy t o d en a d enl au t ka o k os y w w ót kei b o hc yn ni ,y w o du ba z ,j e w og or d ut kei b o uj az d or o ¹j ca mr of ni ¹n asi py zr p z ic ei s ei na my zrt u i uj o wz or ei na w on al P hc y w or e w or sa rt k 0 1 T O D B az ci n da sa z a pa M/ 0 0 5 T O D B a pa m ot of otr O hc yn ne zrt se zr p hc yn a d æ œ onl au t ka a ksi n – hc yn a d ij ca zi n o mr ah je tsi wy zc ez r ka r b – hc yn a d ka r b – – en wyt kef e hci yc ¹j ai n du rt u hc yn a d pyt ei nat sy zr o ky w sa rt my t w je w og or d ic ei s ec ¹z cy t o d en a d ai ne ¿ o³ o p ec ¹z cy t o d en a d ,h cy w or e w or w ór e w or al d w óg ni kr a p R ysunek. W yniki analizy
Podsumowanie i dyskusja
Z przeprowadzonej analizy zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego wynika, ¿e dane przestrzenne s¹ potrzebne niemal w ka¿dym obszarze wymienionym w ustawach samorz¹-dowych. Przy czym najwiêksze potrzeby w tym zakresie maj¹ gminy, nastêpnie wojewódz-twa i powiaty (rys.).
Obszary zadañ, w których dane przestrzenne s¹ niezbêdne to te dotycz¹ce: dróg publicz-nych i transportu zbiorowego, architektury, urbanistyki i planowania przestrzennego, ny œrodowiska, gospodarowania nieruchomoœciami, gospodarki komunalnej, kultury, ochro-ny zabytków, kultury fizycznej i turystyki, obroochro-ny cywilnej i zarz¹dzania kryzysowego i rolnictwa.
Jeœli chodzi o wykorzystanie spo³ecznoœciowych danych przestrzennych (VGI) do reali-zacji zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego, to w pewnych zakresach jest ono mo¿liwe. Oczywiœcie wiele zadañ, które wykonuj¹ te instytucje koñczy siê wydaniem decyzji admini-stracyjnej, co sprawia, ¿e wykorzystanie danych VGI jest niemo¿liwe – decyzje takie mog¹ byæ wydane tylko na podstawie danych urzêdowych. S¹ to zadania z wielu zakresów, reali-zowanych na wszystkich szczeblach samorz¹du terytorialnego. Bior¹c jednak pod uwagê bardzo szerokie kompetencje samorz¹du, istniej¹ wœród nich równie¿ takie zadania, do któ-rych wykonania spo³ecznoœciowe dane przestrzenne mo¿na by by³o traktowaæ jako uzupe³-nienie danych urzêdowych. Szczególnie du¿¹ uwagê nale¿y zwróciæ na mo¿liwoœæ wyko-rzystania tych danych do nawi¹zania pewnej interakcji na linii mieszkaniec – urz¹d, co stano-wi znacz¹cy problem, zw³aszcza w gminach, w których partycypacja mieszkañców w po-dejmowaniu lokalnych decyzji powinna byæ najwiêksza, na co wskazuj¹ doœwiadczenia kra-jów zachodnich opisane w przytaczanej wczeœniej literaturze (Lenart-Gansiniec, 2017).
Istotn¹ kwesti¹ wykorzystania danych z projektu OpenStreetMap w jednostkach samo-rz¹du terytorialnego jest temat licencjonowania. Dane OSM udostêpniane s¹ na licencji Open Data Commons Open Database Licence (ODbL), co umo¿liwia kopiowanie i rozpowszech-nianie z zastrze¿eniem podania OpenStreetMap i jego autorów jako Ÿród³a. Zgodnie z infor-macjami udostêpnionymi przez OpenStreetMap Foundation (dystrybutora danych), jeœli in-stytucja lub firma nie wprowadzi zmiany w danych OSM, nie musi ich udostêpniaæ. Nato-miast gdy dane z projektu OpenStreetMap zostan¹ zmienione, poprawione lub zaktualizowa-ne wynik nale¿y udostêpniæ równie¿ na licencji ODbL (OpenStreetMap Foundation, 2019). Bior¹c jednak pod uwagê fakt, ¿e jednostki samorz¹du terytorialnego wykorzystywa³yby dane OSM do realizacji w³asnych potrzeb (bez ich dalszego udostêpniania), zapisy licencji zosta³yby spe³nione.
Podziêkowania: Autorka sk³ada podziêkowania dwóm anonimowym recenzentom za cenne uwagi.
Finansowanie: Badania statutowe Wydzia³u Geodezji i Kartografii Politechniki Warszaw-skiej.
Literatura (References)
Arsanjani Jamal J., Vaz Eric, Bakillah Mohamed, Mooney Peter., 2014: Towards initiating OpenLandMap founded on citizens’ science: The current status of land use features of OpenStreetMap in Europe. Proceedings of the AGILE’2014 International Conference on Geographic Information Science, Hiszpania. Augustyniak Monika, Moll Tomasz, 2018: Art. 7. [W:] Ustawa o samorz¹dzie gminnym. Komentarz, wyd. II (The Act of March 8,1990 on municipal local governments. Comments. 2nd edition). Wolters Kluwer Polska.
Bia³ousz Stanis³aw (red.), 2013: Informacja przestrzenna dla samorz¹dów terytorialnych (Spatial informa-tion for local governments). Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa.
Chmiel Jerzy, Fija³kowska Anna, £oœ Helena, 2014: Przegl¹d mo¿liwoœci wykorzystania analiz przestrzen-nych w realizacji wybraprzestrzen-nych zadañ z zakresu zarz¹dzania dla obszaru gminy (Review of possibilities to use spatial analyses in implementation of selected management tasks of a community). Roczniki
Geoma-tyki 12 (1): 31-39, Warszawa, PTIP.
Cichociñski Piotr, 2012: Ocena przydatnoœci OpenStreetMap jako Ÿród³a danych dla analiz sieciowych (Assessment of OpenStreetMap suitability as a data source for network analysis). Roczniki Geomatyki 10 (7): 15-24, Warszawa, PTIP.
Cichociñski Piotr, Dêbiñska Ewa, 2012: Badanie dostêpnoœci komunikacyjnej wybranej lokalizacji z wyko-rzystaniem funkcji analiz sieciowych (Accessibility study of a selected location using network analysis functions). Roczniki Geomatyki 10 (4): 41-48, Warszawa, PTIP.
Cybulska Renata, 2007: Art. 4. [W:] Ustawa o samorz¹dzie powiatowym. Komentarz, wyd. II ((The Act on June 5,1998 on district (powiat) governments. Comments. 2nd edition). ABC.
Dolnicki Bogdan, 2012: Samorz¹d terytorialny (Local governments). Wolters Kluwer Polska.
Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 roku ustanawiaj¹ca infra-strukturê informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE), (Directive 2007/2/EC of the European Parliament and of the Council of 14 March 2007 establishing an Infrastructure for Spatial Information in the European Community (INSPIRE)). Dziennik Urzêdowy UE L108/1 z 25.4.2007 r. Eckle Melanie, de Albuquerque João P., Herfort Benjamin, Zipf Alexander, Leiner Richard, Wolff Rüdiger,
Jacobs Clemens, 2016: Leveraging OpenStreetMap to Support Flood Risk Management in Municipali-ties: A Prototype Decision Support System. ISCRAM.
GaŸdzicki Jerzy, 2012: Trendy rozwojowe w dziedzinie informacji geoprzestrzennej (Geospatial informa-tion development trends). Roczniki Geomatyki 10 (3): 7-16, Warszawa, PTIP.
Izdebski Waldemar, 2017: Informacja przestrzenna w Polsce – teoria i praktyka (Spatial information in Poland – theory and practice). Roczniki Geomatyki 15 (2): 175-186, Warszawa, PTIP.
Janczar Ewa, 2018: Model przep³ywu danych przestrzennych w administracji publicznej wykorzystuj¹cy podejœcie procesowe (Model of spatial data flow in public administration based on process approach).
Roczniki Geomatyki 16 (4): 333-346, Warszawa, PTIP.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (The Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997). Dz.U. Nr 78, poz. 483 z póŸn. zm.
Lenart-Gansiniec Regina, 2017: Mo¿liwoœci i ograniczenia wykorzystania crowdsourcingu przez jednostki samorz¹du terytorialnego (Possibilities and Limitations of Making Use of Crowdsourcing by Local Government Units). Handel Wewnêtrzny 1 (3(368)): 223-233, Instytut Badañ Rynku, Konsumpcji i Koniunktur.
Marczak Sylwia, 2017: Wyznaczenie cech spo³eczeñstwa wp³ywaj¹cych na zaanga¿owanie w tworzenie VGI w Polsce (Determination of socioeconomic features of a society influencing the involvement in VGI creation in Poland). Roczniki Geomatyki 15 (2): 233-248, Warszawa, PTIP.
Marczak Sylwia, 2016: Porównanie zaanga¿owania obywateli wybranych krajów europejskich w tworzenie VGI (Comparison of public involvement of selected european countries in VGI creation). Roczniki
Geo-matyki 14 (4): 497-510, Warszawa, PTIP.
OpenStreetMap Foundation, 2019: dostêp styczeñ 2019 r. https://wiki.osmfoundation.org/wiki/Licence/ Licence_and_Legal_FAQ
Pluto-Kossakowska Joanna, Marczak Sylwia, Rad³o-Kulisiewicz Ma³gorzata, 2016: Ocena potrzeb i mo¿li-woœci wykorzystania bazy danych przestrzennych obiektów rolniczych i akwakultury (ORA) w modelu
podstawowym (Evaluation of needs and possibilities to use the basic model of a spatial database of agricultural and aquaculture facilities (AF)). Roczniki Geomatyki 14 (5): 617-626, Warszawa, PTIP. Rozporz¹dzenie, 2011: Rozporz¹dzenie Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 17 listopada
2011 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz bazy danych obiektów ogólnogeograficz-nych, a tak¿e standardowych opracowañ kartograficznych (Decree of the Minister of Interior and Admi-nistration of November 17, 2011 on the topographic objects database and the general geographic objects database, as well as standard cartographic works). Dz.U. 2011, nr 279, poz. 1642 z póŸn. zm.
Rozporz¹dzenie, 2015: Rozporz¹dzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 2 listopada 2015 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej (Decree of the Minister of Administration and Digitisation of November 2, 2015 on the topographic objects database and the basic map). Dz.U. 2015, poz. 2028.
Schilling Arne, Over Martin, Neubauer Steffen, Neis Pascal, Walenciak Georg., Zipf Alexander, 2009: Inte-roperable Location Based Services for 3D Cities on the Web Using User Generated Content from OpenStreet-Map. Proceedings of the 27th Urban Data Management Symposium 2009, S³owenia.
Szczechowicz Hanna, 2015: Wykonywanie zadañ publicznych w jednostkach samorz¹du terytorialnego (The performance of public tasks in local government units). Zeszyty Naukowe Zbli¿enia Cywilizacyjne 273: 255-287, W³oc³awek, PWSZ.
Tomlinson Roger F., 2008: Rozwa¿ania o GIS. Planowanie Systemów Informacji Geograficznej dla mened¿erów (Thinking About GIS: Geographic Information System Planning for Managers), ESRI Polska, Warszawa. Ustawa, 2010: Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (The Act of March
4, 2010 on the spatial information infrastructure). Dz.U. 2017, poz. 1382.
Ustawa, 1989: Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (The Act of May 17, 1989, Geodetic and Cartographic Law). Dz.U. 2017, poz. 2101 z póŸn. zm.
Ustawa, 1990: Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym (The Act of March 8,1990 on municipal local governments). Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95 z póŸn. zm.
Ustawa, 1998a: Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiatowym (The Act on June 5,1998 on district (powiat) governments). Dz.U. 1998, nr 91 poz. 578 z póŸn. zm.
Ustawa, 1998b: Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie województwa (The Act of June 5,1998 on voivodship (provincial) government). Dz.U. 1998, nr 91 poz. 576 z póŸn. zm.
Streszczenie
Dane przestrzenne zbierane przez u¿ytkowników Internetu (VGI) niebêd¹cych profesjonalistami w tym zakresie z roku na rok zyskuj¹ coraz wiêcej zastosowañ. G³ówn¹ przyczyn¹ tego zjawiska jest ich darmowy charakter oraz bardzo wysoka aktualnoœæ, a tak¿e wrêcz nieograniczona szczegó³owoœæ tematyczna. Cech tych nie mo¿na przypisaæ profesjonalnym danym przestrzennym wchodz¹cym w sk³ad Krajowej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. W artykule podjêto próbê odpowiedzi na pytanie – czy mo¿na wykorzystaæ dane VGI pochodz¹ce z najwiêkszego projektu tego rodzaju Open-StreetMap do realizacji wybranych zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego? Analizie poddano zadania wyszczególnione w ustawie z 8 marca 1990 r. o samorz¹dzie gminnym w odniesieniu do zadañ gmin, ustawie z 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiatowym w odniesieniu do zadañ powia-tów oraz ustawie z 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie województwa w odniesieniu do zadañ woje-wództw. Nastêpnie dokonano przegl¹du kompetencji wyszczególnionych w ustawach samorz¹do-wych, a tak¿e ustawach je uszczegó³awiaj¹cych i do ka¿dej z nich przypisano informacjê o tym czy do jego wykonania potrzebne s¹ dane przestrzenne. Nastêpnie przedstawiono mo¿liwoœci wykorzystania danych OpenStreetMap w realizacji przyk³adowych zadañ jednostek samorz¹du terytorialnego.
Abstract
Voluntereed geographic information (VGI) gains more and more applications every year. The main reason for this phenomenon is their free nature and very high timeliness, as well as unlimited thematic details. These features can not be attributed to professional spatial data included in the Spatial Infor-mation Infrastructure. The paper attempts to answer the question – can you use VGI data from OpenStreetMap, the largest project of this kind, to implement selected tasks of local government units? The tasks specified in the Act of 8 March 1990 on municipal local governments, Act of 5 June 1998 on district (powiat) government and the Act of 5 June 1998 on provincial (voivodship) government were analyzed. Next, the competences listed in local government laws, as well as the laws detailing them, were reviewed and information on whether spatial data was required for their implementation was assigned to each of them. Then, the possibilities of using OpenStreetMap data in the implementation of exemplary tasks of local government units were presented.
Dane autorki / Author details: mgr in¿. Sylwia Krzysztofowicz https://orcid.org/0000-0002-7715-6009 sylwia.krzysztofowicz@pw.edu.pl
Przes³ano /Received 28.12.2018
Zaakceptowano / Accepted 22.02.2019
