Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu – CCCLXXXIII (2007)
Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 417-420
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
ZBIGNIEW ANYSZKA, KRYSTYNA ELKNER
WPŁYW NIEKTÓRYCH HERBICYDÓW
NA PLON I CHEMICZNE CECHY JAKOŚCIOWE MARCHWI TYPU BABY CARROTS
Z Instytutu Warzywnictwa im. Emila Chroboczka w Skierniewicach
ABSTRACT.The studies were carried out in 2003-2004 to determine the influence of herbicides on weed infestation, growth, yield and some chemical composition of baby carrot. Herbicides pendimethalin, linuron and flurochlorione were applied immediately after sowing. All compounds were selective to carrot, and affected the yield in comparison to untreated plots and did not mod- ify its nutritional value.
Key words: baby carrot, herbicide, weed, chemical composition
Wstęp
Marchew jest jednym z podstawowych warzyw produkowanych i spożywanych w Polsce. Przemysł przetwórczy wykorzystuje około 10-12% zbiorów marchwi, produ- kując z niej głównie soki i mrożonki (Elkner 2003). Ostatnio dużą popularnością cieszą się konserwy i mrożonki marchwi typu mini (baby carrots). Marchew typu mini nie jest odmianą botaniczną, lecz jest pozyskiwana dzięki zastosowaniu nowoczesnej technolo- gii uprawy odpowiednich odmian o krótkim okresie wegetacji. Można ją pozyskać poprzez uprawę na zagonach odmian o krótkich, walcowatych korzeniach, wysiewa- nych w dużym zagęszczeniu lub odmian o długich, walcowatych korzeniach, które są cięte na krótkie odcinki w procesie technologicznym.
Zabiegi mechaniczne i ręczne pielenie w tym sposobie uprawy są trudne do wyko- nania; odchwaszczanie powinno opierać się na metodzie chemicznej. Herbicydy wnika- jące do tkanek roślinnych powodują zaburzenia metabolizmu w różnych organach, mogą więc oddziaływać zarówno na procesy przemiany materii chwastów, jak i roślin uprawnych oraz mogą wpływać na ich wartość biologiczną. Pendimetalina i linuron, stosowane do odchwaszczania marchwi, hamują przebieg procesu fotosyntezy, a fluro- chloridon – hamuje przebieg procesu biosyntezy karotenoidów (Cobb 1992). Wcześniejsze
Z. Anyszka, K. Elkner 418
badania nad wpływem linuronu i flurochlorydonu na zawartość cukrów, witaminy C, karotenoidów i innych składników, nie wykazały ich negatywnego wpływu na wartość odżywczą marchwi (Dobrzański 1991, Dobrzański i Bąkowski 1985).
Celem doświadczeń było określenie wpływu herbicydów na zachwaszczenie, wzrost i plonowanie oraz chemiczne cechy jakościowe marchwi typy mini (baby carrot).
Materiał i metody
Badania polowe przeprowadzono w latach 2003-2004 na Polu Doświadczalnym In- stytutu Warzywnictwa w Skierniewicach. Doświadczenia zakładano na glebie płowej, utworzonej z utworów piaskowych na glinie zwałowej, zawierającej około 1,5% materii organicznej, o pH równym 6,5. Zakładano je metodą losowanych bloków w czterech powtórzeniach, wielkość poletek wynosiła 6,1 m2. Przedplonem była mieszanka zbożo- wo-strączkowa. Nasiona marchwi odmiany ‘Mignion’ wysiewano na płaskich zagonach siewnikiem Stanhay, po osiem rzędów na każdym zgonie. Odległość między rzędami wynosiła 13 cm. Aby uzyskać korzenie marchwi jednakowej grubości, zagęszczenie roślin w rzędach bocznych zwiększono o 50% w stosunku do rzędów wewnątrz zagonu.
W rzędach środkowych wysiewano po 150 sztuk nasion, a w każdym z rzędów bocz- nych po 225 sztuk nasion na 1 m bieżący rzędu. Przy takim sposobie wysiewu na 1 hektar zużywano 10 mln. sztuk nasion marchwi. Siew wykonywano 30.04.2003 roku i 12.05.2004 roku.
Bezpośrednio po siewie marchwi stosowano następujące herbicydy: pendimetalinę (Stomp 300 EC) w dawce 1155 g·ha-1, linuron (Linurex 500 SC) – 1000 g·ha-1 i fluoro- chloridon (Racer 250 EC) – 625 g·ha-1. Zabiegi wykonywano kołowym opryskiwaczem poletkowym, na sprężone powietrze, z belkę polową, wyposażoną w rozpylacze Tee Jet 8002 VS. Ciśnienie robocze cieczy użytkowej wynosiło 0,2 MPa, wydatek cieczy – 230 dm3·ha-1.
Stopień zniszczenia chwastów oceniano metodą ramkowo-wagową, po 35-42 dniach od opryskiwania, na podstawie liczby i masy niezniszczonych chwastów. Wpływ herbi- cydów na marchew określano na podstawie fitotoksyczności, wyrażonej w procentach oraz wysokości plonu. Przed zbiorem marchwi, oceniano procentowy stopień pokrycia gleby przez chwasty (%). W czasie zbioru, po 85-91 dniach wegetacji, pobierano korze- nie marchwi do analiz chemicznych. Oznaczano zawartość suchej masy metodą grawi- metryczną, cukry – metodą Luffa-Schoorla, fenole rozpuszczalne – metodą koloryme- tryczną, β-karoten – metodą chromatografii kolumnowej i azotany – metodą potencjo- metryczną (aparatem Orion). Wyniki poddano analizie statystycznej za pomocą testu Newmana-Keulsa (LSDα = 0,05).
Wyniki i dyskusja
Linuron i flurochloridon skutecznie niszczyły chwasty. Herbicydy te redukowały liczbę chwastów o 97-100%, a ich masę o 98,9-100%. Nieco gorsze wyniki uzyskano po zastosowaniu pendimetaliny, która powodowała zmniejszenie liczby chwastów o 74,6%,
Wpływ niektórych herbicydów na plon... 419 a masy o 96,4%. Stopień zniszczenia chwastów przez herbicydy w marchwi typu mini kształtował się na podobnym poziomie, jak w uprawie marchwi na późny zbiór (Anyszka i Dobrzański 1998, Anyszka i in. 2001).
Stwierdzono, że pendimetalina i linuron wywoływały przejściowe, niewielkie ogra- niczenie wzrostu roślin marchwi, wynoszące 0,5-4,5%, w zależności od roku uprawy (tab.1). Większą fitotoksyczność, nawet do 10%, zaobserwowano po zastosowaniu flurochloridonu. Środek ten powodował okresowe ograniczenie wzrostu roślin oraz bielenie brzegów blaszek liściowych. Objawy bielenia są typowe dla tego herbicydu, gdyż – jak podaje Cobb (1992) – flurochloridon hamuje biosyntezę karotenoidów, które ochraniają chlorofil. Przejściowe ograniczenie wzrostu roślin marchwi przez herbicydy, obserwowane po wschodach rośliny uprawnej, nie wpływało ujemnie na jej późniejszy wzrost i plonowanie. Na skutek zniszczenia chwastów przez herbicydy zanotowano przyrost Tabela 1 Wpływ herbicydów na zniszczenie chwastów, plon i niektóre chemiczne cechy jakościowe
marchwi typu mini (średnie z lat 2003-2004)
The influence of herbicides on weed control, yield and some chemical quality factors of baby carrot (means for 2003-2004)
Herbicyd, dawka na ha – Herbicide, rate per ha Wyszczególnienie
Specification Pendimeta- lina 1155 g
Linuron 1000 g
Flurochlo- ridon 625 g
kontrola check Liczba chwastów (szt.·m-2)
Weeds number (pcs.·m-2)
42,2 5,0 0 166,3 Masa chwastów (g·m-2)
Weeds biomass (g·m-2) 34,7 10,6 0 963,0
Fitotoksyczność (%) – Phytotoxicity (%) 0,5-1,8 1,8-4,5 2,8-10,0 0 Pokrycie gleby przez chwasty (%)
Weed coverage before harvest (%)
4,7 2,4 0,5 12,3
Plon (kg·100 m-2) – Yield (kg·100 m-2):
– ogólny – total* 326,2 a 324,9 a 314,4 a 219,3 b – handlowy – marketable* 249,9 a 261,9 a 246,8 a 157,9 b Sucha masa (%) – Dry matter (%) 11,74 12,14 11,97 11,61 Cukry (%) – Sugar (%):
– proste – monosaccharides 3,13 3,43 3,42 3,43
– ogółem – total 6,07 6,44 6,43 6,14
Fenole rozpuszczalne (mg·100 g-1)
Soluble phenolics (mg·100 g-1) 13,8 22,7 26,1 28,4
β-karoten (mg·kg-1) – β-carotene (mg·kg-1) 10,12 10,81 10,26 9,55 Azotany (mg·kg-1) – Nitrates (mg·kg-1) 159,1 206,8 283,3 166,4
*Wartości oznaczone takimi samymi literami nie różnią się istotnie między sobą na poziomie α = 0,05 testu Newmana-Keulsa.
*Means followed by the same letter are not significantly different at the 5% level, according to Newman-Keul’s multiple range test.
Z. Anyszka, K. Elkner 420
plonu ogólnego o 43,4-48,7%, a handlowego o 56,6-65,9%, w porównaniu z marchwią nie opryskiwaną. Różnice między plonami marchwi opryskiwanej herbicydami były statystycznie nieistotne, chociaż zaznaczyła się tendencja nieznacznego zmniejszenia plonowania po zastosowaniu flurochloridonu.
Zastosowane herbicydy nie miały wyraźnego wpływu na zawartość suchej masy oraz cukrów prostych i cukrów ogółem w korzeniach marchwi typu mini. Zaznaczyła się jed- nak tendencja zmniejszenia zawartości fenoli rozpuszczalnych pod wpływem pendimeta- liny oraz zwiększenia zawartości azotanów po zastosowaniu flurochloridonu i linuronu.
Badane środki zwiększały nieznacznie zawartość β-karotenu, w porównaniu z kontrolą.
Wnioski
1. Stwierdzono dobrą skuteczność chwastobójczą pendimetaliny, linuronu i fluro- chloridonu w uprawie marchwi typu mini (baby carrots).
2. Herbicydy wykazywały niewielką fitotoksyczność dla badanego typu marchwi, nieco silniejsze objawy zanotowano jedynie po zastosowaniu flurochloridonu.
3. Zastosowane środki nie wpływały ujemnie na wartość odżywczą marchwi.
Literatura
Anyszka Z., Dobrzański A. (1998): Influence of reduced rates and split application of herbicides on weed control and on yield in carrots (Daucus carota L.) Veg. Crops Res. Bull. 49: 49-61.
Anyszka Z., Dobrzański A., Pałczyński J. (2001): New possibilities of split application of her- bicides in carrot. Veg. Crops Res. Bull. 54, 1: 117-123.
Cobb A. (1992): Herbicides and Plant Physiology. Chapman and Hall, London.
Dobrzański A. (1991): Wpływ ochrony przed chwastami na technologię produkcji, jakość i wartość biologiczną warzyw. W: Mater. 31 Sesji Nauk. IOR. Cz. 1. Referaty: 125-133.
Dobrzański A., Bąkowski J. (1985): Wpływ herbicydów na jakość i wartość odżywczą warzyw.
W: Mater. Kraj. Symp. „Wpływ herbicydów na jakość plonów”. IUNG, Puławy: 201-211.
Elkner K. (2003): Jakość i przydatność warzyw do przetwórstwa. W: Mater. Konf. Nauk. „Upra- wa warzyw do przetwórstwa”. Instytut Warzywnictwa, Skierniewice: 5-9.
THE INFLUENCE OF SOME HERBICIDES ON YIELD AND CHEMICAL COMPOSITION OF BABY CARROTS
S u m m a r y
Studies were carried out in 2003-2004 to determine the influence of herbicides on weed infes- tation, growth, yield and chemical composition of baby carrot. Herbicides pendimethalin, linuron and flurochloridone were applied immediately after carrot sowing. Herbicides, especially linuron and flurochloridone, effectively controlled weeds, and were selective to carrot. All herbicides affected the yield, in comparison to untreated plots and had no influence on nutritional value of baby carrot.
