Zarządzanie. Teoria i Praktyka# 12 (2) / 2015
In this issue:
P. Dzikowski, Sources of information for innovation and R&D expenditures and investment in new fixed assets in MHT and HT industry in Poland J. Drzewiecki, Outsourcing from the perspective of Polish companies` functions – research results
О. Беднарська, А. Голод, Управление рисками
туристических предприятий как элемент системы
экономической безопасности туризма в регионе
PUBLIKACJA JU BILEUSZOW
A. 20-L ECIE W
YŻSZEJ SZ
ŁYKO
MEN
ŻER ED J W SKIE ARS W ZAW / A IE IVE NN RY RSA
PUBL
ICAT
ION
. 20 YEARS
OF WARSAW MANAGEMENT UNIVERSITY /
LAT / YEARS
Czasopismo indeksowane na liście czasopism punktowanych MNiSW (5 pkt.) / Journal indexed in Ministry of Science and Higher Education Index (5 pts.)
Wydawca / Publisher: Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie /
# 12 (2) ROK / YEAR 2015
ISSN 2081-1586
zarządzanie
teoria i praktyka
W umerze między innymi:
P. Dzikowski, Źródła informacji o innowacjach
a nakłady na B+R i
inwestycje w środki trwałe w przemyśle MHT i HT w Polsce
J. Drzewiecki, Outsourcing w kontekście obszarów funkcjonalnych polskich przedsiębiorstw – wyniki badań
О. Беднарська, А. Голод, Zarządzanie ryzykiem przedsiębiorstw
turystycznych jako element bezpieczeństwa ekonomicznego
turystyki w regionie
PUBLIKACJA JU
BILEUSZOW A. 20-L
ECIE W
YŻSZEJ SZ
ŁY KO EN M ŻER ED J W SKIE ARS W ZAW / A IE IVE NN RY RSA BL PU AT IC N IO
. 20
YEARS
OF WARSAW MANAGEMENT UNIVERSITY /
LAT / YEARS
Redakcja „Zarządzania. Teorii i Praktyki” zaprasza do współpracy Autorów, którzy chcieliby publikować swoje teksty na łamach naszego pisma. Uprzejmie informujemy, że przyjmujemy do publikacji artykuły nie dłuższe niż 15 stron znormalizowanego maszynopisu (1800 znaków ze spacjami na stronę), a w przypadku recenzji – niż 8 stron. Do artykułów prosimy dołączyć stresz- czenie w języku polskim i angielskim (wraz z angielskim tytułem artykułu) o objętości do 200 słów. Prosimy o niewprowadza- nie do manuskryptów zbędnego formatowania (np. nie należy wyrównywać tekstu spacjami czy stosować zróżnicowanych uwy- pukleń, wyliczeń itp.).
Szszegółowe informacje dotyczące formatowania są dostępne an stronie internetowej pod adresem:
http://wsm.warszawa.pl/wydawnictwo/czasopisma/zarzadzanie-teoria-i-praktyka/instrukcje-dla-autorow
Zaznaczamy, że Redakcja nie płaci honorariów, nie zwraca tekstów niezamówionych oraz rezerwuje sobie prawo do skracania tekstów.
Teksty prosimy przesyłać drogą elektroniczną na adres redakcjaztip@wsm.warszawa.pl Materiały można również składać w dwóch egzemplarzach maszynopisu wraz z wersją elektroniczną (zapisaną na nośniku, np. płycie CD, w formacie Microsoft Word lub Open Office), w siedzibie Redakcji lub wysyłać pocztą na adres:
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Warszawie ul. Kawęczyńska 36, 03-772 Warszawa
Do tekstu należy dołączyć informację o aktualnym miejscu zamieszkania, nazwie i adresie zakładu pracy, tytule naukowym, sta- nowisku i pełnionych funkcjach. Każdy tekst przesłany pod adres Redakcji z prośbą o druk na łamach czasopisma podlega ocenie.
Proces recenzji przebiega zgodnie z założeniami „double blind” peer review (tzw. podwójnie ślepej recenzji). Do oceny tekstu powołuje się co najmniej dwóch niezależnych recenzentów (tzn. recenzent i autor tekstu nie są ze sobą spokrewni, nie wystę- pują pomiędzy nimi związki prawne, konflikty, relacje podległości służbowej, czy bezpośrednia współpraca naukowa w ciągu ostatnich 5 lat). Recenzja ma formę pisemną i kończy się stwierdzeniem o dopuszczeniu lub niedopuszczeniu tekstu do druku.
W związku z przypadkami łamania prawa autorskiego oraz dobrego obyczaju w nauce, mając na celu dobro Czytelników, uprasza się, aby Autorzy publikacji w sposób przejrzysty, rzetelny i uczciwy prezentowali rezultaty swojej pracy, niezależne od tego, czy są jej bezpośrednimi autorami, czy też korzystali z pomocy wyspecjalizowanego podmiotu (osoby fizycznej lub prawnej).
Wszystkie przejawy nierzetelności naukowej będą demaskowane, włącznie z powiadomieniem odpowiednich podmiotów (insty- tucje zatrudniające Autorów, towarzystwa naukowe itp.).
Do przedłożonych tekstów z prośbą o druk, Autor tekstu jest zobowiązany dołączyć:
1. Informację mówiącą o wkładzie poszczególnych Autorów w powstanie publikacji (z podaniem ich afiliacji oraz kontrybu- cji, tj. informacji, kto jest autorem koncepcji, założeń, metod, protokołu itp. wykorzystywanych przy przygotowaniu publi- kacji), przy czym główną odpowiedzialność ponosi Autor zgłaszający manuskrypt.
2. Informację o źródłach finansowania publikacji, wkładzie instytucji naukowo-badawczych, stowarzyszeń i innych podmiotów.
Informacja dla Autorów
# 12 (2) ROK / YEAR 2015 ISSN 2081-1586
zarządzanie
teoria i praktyka
Rada Naukowa / Editorial Board:
Przewodniczący / Chairman:
prof. dr hab. Stanisław Sudoł Dr h.c. (Polska / Poland) Członkowie / Members:
prof. PhDr. Viera Bacova, DrSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab.
Ewgenii Bobosow (Białoruś / Belarus), prof. dr hab. Paweł Czarnec- ki (Polska / Poland), prof. dr hab. Marian Daniluk (Polska / Poland), prof. Stanisław Dawidziuk dr h.c. (Polska / Poland), prof. ThDr.
Josef Dolista, CSc. (Czechy / Czech Republic), prof. dr hab. Alexander Belochlavek, dr h.c. (Czechy / Czech Republic), prof. PhDr. Rudolf Dupkala, CSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Marek Garbicz (Pol- ska / Poland), prof. dr. Otar Gerzmava (Gruzja / Georgia), PhDr. Mar- ta Gluchman, PhD. (Słowacja / Slovakia), prof. Ing. Dr. Renáta Hótová (Czechy / Czech Republic), prof. dr hab. Lech Jaczynowski (Polska / Poland), prof. dr Eberhard Kalwait (Niemcy / Germany), doc. PhDr.
Nadežda Krajčova, PhD. (Słowacja / Slovakia), prof. MUDr. Vladi- mir Krčmery, PhD, DrSc. dr h.c. Mult. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Stanisław Lis (Polska / Poland), prof. dr hab. Stanisław Marciniak (Polska / Poland), prof. Liviu Marian (Rumunia / Romania), prof. dr hab. John McGraw (Kanada / Canada), prof. PhDr. František Mihina, CSc. (Słowacja / Slovakia), prof. dr hab. Nella Nyczkało (Ukraina / Ukraine), prof. dr hab. Alicja Sajkiewicz (Polska / Poland), prof. dr hab. dr h.c. Hans Joachim Schneider (Niemcy / Germany), prof. zw.
dr hab. Marian Strużycki (Polska / Poland), dr h.c. prof. Daniel J. West Jr. PhD. FACHE, FACMPE (USA), prof. dr hab. Minoru Yokoyama (Japonia / Japan)
Wydawca / Publisher:
Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie / Warsaw Management University
Adres Redakcji i Wydawcy / Address of the Publisher and Editorial Office:
Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie ul. Kawęczyńska 36, 03-772 Warszawa, wsm.warszawa.pl, tel. 22 59 00 868 , e-mail: wydawnictwo@mac.edu.pl / Warsaw Management University 36 Kawęczyńska St., 03-772 Warsaw, Poland, phone: +48 22 59 00 868 ,
e-mail: wydawnictwo@mac.edu.pl
Wersja pierwotna (referencyjna) czasopisma to wersja drukowana. / The original (reference) version of the journal is printed.
Za publikację w „Zarządzaniu. Teorii i Praktyce” (zgodnie z Wykazem czasopism naukowych MNiSW, część B), Autorzy wpisują do dorobku naukowego 5 pkt. / Authors of “Zarządzanie. Teoria i Praktycka” receive 5 points (according Polish Ministry of Science and Higher Education)
„Zarządzanie. Teoria i Praktyka” – kwartalnik z zakresu nauk ekonimicznych, zawiera artykuły odzwierciedlające procesy ekonomiczne zachodzące w Polsce, w Europie i na świecie / “Zarządzanie. Teoria i Praktyka” – quarterly scientific magazine publishing articles on economic processes in Poland, Europe and the whole world Redaktor Naczelny / Editor-in-Chief:
dr inż. Alfreda Kamińska
Sekretarze Redakcji / Managing Editors:
dr Rafał Cieślik
Redaktorzy tematyczni / Section Editors:
prof. dr hab. Krzysztof Wituszyński prof. dr hab. Jadwiga Marek prof. dr hab. Zbigniew Staniek
Redaktor statystyczny / Statistical Editor:
dr hab. Ewa Frątczak
Redaktorzy językowi / Language Editors:
język polski / Polish: Dorota Bruszewska, język angielski / English: Eric Banks (native speaker), Marta Dawidziuk, język rosyjski / Russian: Jadwiga Piłat, język słowacki / Slovak language: Andrea Gieciová-Èusová (native speaker) Redaktor techniczny / Technical Editor: Wiesław Marszał Opracowanie okładki / Cover designe by:
Elżbieta Kąkol Skład i łamanie / DTP:
Wydawnictwo WSM, Fedir Nazarchuk.
Grafiki oraz zdjęcia zgodne z / All images in accordance with:
Wszystkie nadsyłane artykuły naukowe są recenzowane. Procedura re- cenzowania artykułów, zapora ghostwriting oraz zasady przygotowywa- nia tekstów i instrukcje dla autorów znajdują się na stronie internetowej czasopisma www.wsm.warszawa.pl w zakładce Wydawnictwo / All arti- cles are peer reviewed. The procedure for reviewing articles, and the Guide for Authors can be found on the website of the journal (www.kaweczynska.
pl/wydawnictwo/czasopisma)
Korekta artykułów zamieszczanych w czasopiśmie wykonywana jest przez Autorów periodyku / Proofreading by authors.
Drukowane w Polsce / Printed in Poland — Nakład / Circulation: 500
© Copyright by Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie (Warsaw Management University)
Żaden fragment tej publikacji nie może być reprodukowany, umi- eszczany w systemach przechowywania informacji lub przekazywany w jakiejkolwiek formie − elektronicznej, mechanicznej, fotokopii czy innych reprodukcji – bez zgodny posiadacza praw autorskich. / All rights reserved by Warsaw Management University. No part of this pub- lication may be reproduced, stored in a retrieval system, transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, record-
ing or otherwise, without the prior written permission of the publisher.
Spis treści / Contents
Piotr Dzikowski
Źródła informacji o innowacjach a nakłady na B+R i inwestycje w środki trwałe w przemyśle MHT i HT w Polsce / Sources of information for innovation and R&D expenditures and investment in new fixed assets in MHT and HT industry in Poland
3
Jakub Drzewiecki
Outsourcing w kontekście obszarów funkcjonalnych polskich przedsiębiorstw – wyniki badań / Outsourcing from the perspective of Polish companies` functions – research results
11
Ольга Беднарська, Андрій Голод
Управление рисками туристических предприятий как элемент системы экономической
безопасности туризма в регионе / Zarządzanie ryzykiem przedsiębiorstw turystycznych jako element bezpieczeństwa ekonomicznego turystyki w regionie
19
Dorota Jegorow Samodzielność finansowa polskich gmin – dyspersja regionalna / Financial independence of polish
municipalities - regional dispersion 25
Zbigniew Pawlak,
Andrzej Smoleń The organisational effectiveness of professional sports
clubs in Poland 31
Ilona Bondos, Marcin
Lipowski Usage of assumptions of value-based pricing in
bundling strategy 39
Jolanta Buczek
Mechanizm finansowania czeskiej edukacji wyższej – ujęcie przekrojowe / Mechanism of financing higher education in Czech Republic - the comprehensive approach
45
Piotr Dzikowski
Uniwersytet Zielonogórski
Źródła informacji o innowacjach a nakłady na B+R i inwestycje w środki trwałe w przemyśle MHT i HT w Polsce / Sources of information for
innovation and R&D expenditures and investment in new fixed assets in MHT and HT industry in Poland
AbstrAct
The paper presents the results of a study aimed at identify- ing the nature of relations between the sources of informa- tion for innovation and R&D expenditures and investment in new fixed assets in MHT and HT industry in Poland. It is assumed that the importance of sources of information for innovation is proportional to the number and scope of in- novation activity involved. The scope of the survey relates to innovation in both MHT & HT industry. It is characterized by innovation at the firm level and takes into account the diffusion to the „new for the company”. Innovation activi- ty includes (1) expenditure on research and development and (2) investments in fixed assets not used so far such as:
a) buildings, premises and land; b)machinery and equip- ment, c) computer software. Sources of information for innovation include: customers, internal sources, suppliers, conferences, fairs, exhibitions, competitors, journals, trade magazines, scientific societies, foreign and domestic R&D
units, universities, Polish Academy of Sciences units. The survey covers 1355 both MHT & HT industry companies.
The methodological part of the analysis is based on a pro- bit modeling, which allows to determine the probability of innovative behaviors depending on the source of informa- tion for innovation. The highest number of dependencies concerns customers (57,56%), internal sources (40,66%) and conferences, fairs and exhibitions (40,30%). The lowest number of linkages concerns Polish Academy Units (3,76%) and national R&D units (3,47%). The most significant in- formation originate from universities (5 positive models), competition (4 positive models) and conferences, fairs and exhibitions (4 positive models). There are no significant models for customers what suggests that there is a tech- nological gap between Poland and developer economies.
Keywords: sourcesofinformAtionforinnovAtion; innovAtion Activity; innovAtion; mHt; Ht.
1. wprowAdzenie
Bycie przedsiębiorstwem innowacyjnym wymaga takie- go kształtowania produktów, usług, procesów, organiza- cji i przekazu marketingowego, aby móc zaspokoić nie tylko obecnych, ale i przyszłych klientów (Janasz, 2009:
42). Każde działanie innowacyjne jest wynikiem relacji zachodzącej pomiędzy danym przedsiębiorstwem a róż- norodnymi źródłami informacji, wiedzy i technologii (Chesbrough 2006: 1-12). Wyróżniamy dwa rodzaje
źródeł transferu wiedzy i technologii dla innowacji: we- wnętrzne i zewnętrzne. Do źródeł wewnętrznych zali- czamy te, które funkcjonują w ramach przedsiębiorstwa:
dział badawczo-rozwojowy, produkcja, marketing i dys- trybucja lub inne przedsiębiorstwa funkcjonujące w ra- mach grupy przedsiębiorstw. Zewnętrznymi źródłami komercyjnymi są konkurenci, inne przedsiębiorstwa prowadzące ten sam rodzaj działalności, klienci, konsul- tanci, dostawcy i laboratoria. Źródła pochodzące z sek- tora publicznego można podzielić na szkoły wyższe,
Adres do korespondencji:
dr inż. Piotr Dzikowski Uniwersytet Zielonogórski
Wydział Ekonomii i Zarządzania, Zakład Innowacji i Przedsiębiorczośc
ul. Podgórna 50, Zielona Góra email: p.dzikowski@wez.uz.zgora.pl
Zarządzanie. Teoria i Praktyka 12 (2) 2015 ISSN 2081-1586
str. 3-9
publiczne instytucje badawcze, prywatne niekomercyjne instytuty badawcze i wyspecjalizowane ośrodki oferujące usługi pomocnicze. Wśród tak zwanych ogólnych źródeł informacji wyróżnia się ujawnione patenty, konferen- cje, targi, wystawy, czasopisma i publikacje branżowe, stowarzyszenia zawodowe, kontakty i sieci nieformalne, normy, regulacje publiczne. Z otwartych źródeł informa- cji mogą być pozyskiwane ogólnie dostępne informacje, nie wymagające zakupu technologii czy praw własności intelektualnej ani też interakcji ze źródłem informacji.
Nabycie wiedzy i technologii, gdzie nie ma potrzeby wchodzenia w interakcję ze źródłem, wymaga zakupu zewnętrznej wiedzy lub technologii oraz dóbr inwesty- cyjnych w tym: maszyn, urządzeń i oprogramowania (OECD, 2008: 26-27). Natomiast współpraca w sferze in- nowacji wymaga aktywnego współdziałania w zakresie działalności innowacyjnej z innymi firmami lub publicz- nymi instytucjami badawczymi (OECD, 2008: 85-86).
Celem pracy jest wskazanie z jakich źródeł informacji o innowacjach korzystają przedsiębiorstwa przemysłowe charakteryzujące się średnio-wysokim i wysokim pozio- mem techniki w Polsce. Hipotezą badawczą jest zało- żenie, iż znaczenie źródła informacji dla innowacji jest proporcjonalnie do liczby i zakresu powiązanych z nim działań innowacyjnych.
2. innowAcjeA dziAłAlnośćinnowAcyjnA przedsiębiorstw
Innowacja jest zjawiskiem skomplikowanym i wielo- płaszczyznowym. Jednym z perspektyw jest definicja, która określa innowację jako proces lub rezultat szeregu działań (Dolińska, 2010: 13). Rezultat dotyczy jakiego- kolwiek dobra, usługi lub pomysłu, który jest postrze- gany przez odbiorcę jako nowy (Pomykalski, 2001: 17).
Proces innowacyjny zawiera wiele etapów: powstanie pomysłu, prace badawczo-rozwojowe i projekt, produk- cję i upowszechnienie (Stawasz, 1999: 24-25). Definicja innowacji przyjęta w tym opracowaniu określa innowa- cję jako wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalo- nego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyj- nej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem (OECD, 2008: 48). Inno- wacje są wynikiem różnorakich działań o charakterze naukowym, technicznym, organizacyjnym, finansowym i komercyjnym, które prowadzą lub mają w zamierzeniu prowadzić do ich wdrożenia. Definiuje się trzy rodzaje działalności innowacyjnej: (1) działalność badawczo- -rozwojowa (B+R), (2) zakup gotowej wiedzy w postaci patentów, licencji, usług technicznych, (3) nabycie inno- wacyjnych maszyn i urządzeń niezbędnych do wytwo-
rzenia nowych procesów i produkcji nowych wyrobów (Janasz i Kozioł-Nadolna, 2011: 18-19). Podejmowanie działalności innowacyjnej wiąże się z ponoszeniem na- kładów na: (a) prace badawczo rozwojowe (B+R) do- tyczące w większości innowacji w obrębie produktów i procesów oraz w małym stopniu innowacji marketin- gowych lub organizacyjnych, (b) technologie niemate- rialne (licencje, prawa do korzystania z patentów i wy- nalazków nieopatentowanych, znaki towarowe, know how), (c) nabycie zaawansowanych maszyn, urządzeń, sprzętu lub oprogramowania komputerowego, a także gruntów i budynków (w tym ulepszeń, modyfikacji i na- praw), które są konieczne do wdrażania innowacji w ob- rębie produktów lub procesów, (d) szkolenia personelu i marketing nowych oraz ulepszonych produktów (e) pozostałe działania takie jak prace projektowe, planowa- nie i testowanie nowych produktów (wyrobów i usług), procesy produkcyjne i metody dostarczania (Dwojacki i Hlousek, 2008: 48).
3. struKturAprzemysłuśrednio-
wysoKieji wysoKiejtecHniKi
Jednym z rodzajów klasyfikacji przemysłów jest klasy- fikacja oparta na intensywności działalności badawczo- -rozwojowej. System ten definiuje 4 rodzaje przemy- słów: niskiej techniki, średnio niskiej, średnio wysokiej techniki oraz wysokiej techniki. Dziedziny przemysłu wchodzące w skład poszczególnych grup zostały wy- odrębnione na podstawie standardu ISIC1. Przynależ- ność dziedziny do danej grupy technologicznej została wyznaczona na podstawie danych będących ilorazem wysokości wydatków na B+R i wartości dodanej oraz ilorazu wysokości wydatków na B+R i wielkości pro- dukcji w 12 krajach OECD w latach 1991-992. Prze- mysł wysokiej techniki obejmuje produkcję: wyrobów farmaceutycznych, maszyn biurowych i komputerów, sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i komu- nikacyjnych, instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarków i zegarów, statków powietrznych i kosmicznych. Natomiast przemysł średnio-wysokiej techniki składa się z przemysłów obejmujących produk- cję: wyrobów chemicznych bez wyrobów farmaceutycz- nych, maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowa- nych, maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej nie sklasyfikowanych, pojazdów mechanicznych, przyczep i naczep, lokomotyw kolejowych i tramwajowych oraz
1 ISIC to skrót od the United Nations International Standard industrial Classification of All economic activities.
2 Państwa na bazie których zbudowano ten wskaźnik to: USA, Kanada, Japonia, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Hiszpania, Szwecja i Wielka Brytania. Dane obejmują okres 1991-1999.
taboru kolejowego i tramwajowego, motocykli i rowe- rów oraz pozostałego sprzętu transportowego, gdzie in- dziej nie sklasyfikowanego (Hatzichronoglou, 1997).
4. metodyKAbAdAniA
W celu określenia prawdopodobieństwa podjęcia współ- pracy innowacyjnej wykorzystano modelowanie pro- bitowe (Liao, 1994: 10). Modele spełniają następujące założenia: dane pochodzą z próby losowej, Y może przyj- mować tylko dwie wartości: 0 lub 1, kolejne wartości Y są statystycznie niezależne od siebie, prawdopodobień- stwo, że Y=1 zdefiniowane jest przez rozkład normalny (NCD) dla modelu probit lub rozkład logistyczny (LCD) dla modelu logit, oraz występuje założenie o braku współliniowości zmiennych niezależnych (Lipiec-Zaj- chowska; 2003: 129-130). Szacowanie parametrów jest obliczane za pomocą metody największej wiarygodności (MNW). Zgodnie z jej zasadami, poszukuje się wektora parametrów, który gwarantuje największe prawdopo- dobieństwo otrzymania wartości zaobser-
wowanych w próbie (Welfe, 1998: 73-76).
Metoda MNW wymaga sformułowania funkcji wiarygodności i znalezienia jej ekstremum. W procedurze estymacji nie- liniowej, oparto się na algorytmie quasi-
Newtona, w celu odnalezienia minimum funkcji straty, dzięki czemu uzyskano zbiór najlepszych estymatorów dla danej funkcji straty (Stanisz, 2007: 190-191). Mak- symalizacji funkcji wiarygodności dla modelu probito- wego dokonuje się za pomocą technik używanych przy estymacji nieliniowej (Maddala, 2006: 373). W analizie przyjęto, że zmienne zależne (nakłady i inwestycje) jak i zmienne niezależne (źródła informacji o innowacjach) mają postać binarną, a szukane relacje przyjmują postać równań liniowych. Dla każdego modelu istotnego staty- stycznie, wyznaczono prawdopodobieństwo P1 wystą- pienia danego działania innowacyjnego dla wybranego rodzaju źródła informacji o innowacjach oraz prawdo- podobieństwo P2 jej wystąpienia dla pozostałych źródeł.
Każdorazowo dla modeli istotnych statystycznie podano asymptotyczny standardowy błąd estymatora parametru zmiennej niezależnej (BłSt), statystykę t-studenta, praw- dopodobieństwo nieistotności parametru (P>|z|), oraz prawdopodobieństwo nieistotności modelu (P).
5. próbAbAdAwczA
Prezentowany zakres badania, dotyczy innowacji w przedsiębiorstwach należących do grupy przedsię- biorstw reprezentujących grupę średnio wysokiej i wy- sokiej techniki. Innowacje są rozpatrywane na poziomie
przedsiębiorstwa i uwzględniają dyfuzję do poziomu
„nowości w skali przedsiębiorstwa”. Badanie przeprowa- dzono w oparciu o ankietę wysyłaną emailem. Została uzupełniona o wywiad telefoniczny z właścicielem bądź menadżerem danego przedsiębiorstwa. Gromadze- nie danych miało miejsce w okresie od 2008 do 2013 na terenie całej Polski. Do badania została zbudowana specjalna baza teleadresowa, do której zostały wprowa- dzone dane pochodzące z różnych źródeł takich jak Tele- adreson, PKT i szereg baz sektorowych. Poziom zwrotu wysłanych ankiet wyniósł około 15%. Otrzymano 1355 poprawnie wypełnionych ankiet w tym 981 (72,4%) od przedsiębiorstw reprezentujących sektor średnio wyso- kiej techniki i 374 od firm reprezentujących sektor wy- sokiej techniki 374 (27,6%). Tabela 1 obrazuje strukturę badanych przedsiębiorstw z perspektywy ich wielkości i sektora.
Tabela 1. Struktura badanych przedsiębiorstw ze względu na ich rozmiar i sektor
Źródło: Opracowanie własne.
1105 (81,55%) przedsiębiorstw to jednostki posiadające krajowy kapitał, podczas, gdy przedsiębiorstw z kapita- łem zagranicznym jest 142, co stanowi 10,48% wszyst- kich przebadanych przedsiębiorstw. Natomiast podmio- tów z kapitałem mieszanym jest 108, co stanowiło 7,97%
wszystkich przebadanych przedsiębiorstw. W tabeli 2 przedstawiono strukturę badanych przedsiębiorstw ze względu na ich przynależność do podsekcji PKD.
Tabela 2. Struktura badanych przedsiębiorstw ze względu na klasyfika- cje PKD
PKD (nazwa branży)
Liczba przedsię-
biorstw
% udział branży w sektorze
% udział branży w sektorze śred- nio wysokiej
i wysokiej techniki ogółem 33 Produkcja
instrumentów medycznych, pre- cyzyjnych i optycz- nych, zegarków
i zegarów
187 50,00 13,80
24.4 Produkcja wyrobów farma-
ceutycznych 60 18,72 5,17
Poziom
technologiczny Mikro Małe Średnie Duże Razem
Średnio-wysoka
technika 252 25,69% 350 35,68% 275 28,03% 104 10,60% 981 72,4%
Wysoka technika 172 45,99% 103 27,54% 66 17,65% 33 8,82% 374 27,6%
Razem 424 31,29% 453 33,43% 341 25,17% 137 10,11% 1355 100%
PKD (nazwa branży)
Liczba przedsię-
biorstw
% udział branży w sektorze
% udział branży w sektorze śred- nio wysokiej
i wysokiej techniki ogółem 32 Produkcja
sprzętu i urządzeń radiowych, telewi-
zyjnych i komuni- kacyjnych
70 16,04 4,43
30 Produkcja maszyn biurowych
i komputerów 52 13,90 3,84
35.3 Produkcja stat- ków powietrznych
i kosmicznych 5 1,34 0,37
Wysoka technika
razem 374 100 27,60
29 Produkcja maszyn i urządzeń
gdzie indziej nie sklasyfikowana
480 48,93 35,42
31 Produkcja maszyn i aparatury
elektrycznej gdzie indziej nie sklasyfi-
kowana
227 23,14 16,75
24 Produkcja wyro- bów chemicznych bez produkcji wyrobów farma-
ceutycznych
156 15,90 11,51
34 Produkcja pojazdów mecha- nicznych, przyczep
i naczep
82 8,36 6,05
35.5 Produkcja po- zostałego sprzętu transportowego gdzie indziej nie sklasyfikowana
21 2,14 1,55
35.2 Produkcja lokomotyw kolejowych i tram-
wajowych oraz taboru kolejowego
i tramwajowego
15 1,53 1,11
Średnia wysoka
technika razem 981 100 72,40
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonego badania.
6. wpływźródłAinformAcji
o innowAcjAcHnAdziAłAlnośćinnowAcyjną w obszArzefinAnsowAniA
Najczęściej wskazywanym źródłem informacji dla in- nowacji są klienci, blisko 58% wskazań. Ponad 40%
wskazań dotyczy źródeł wewnętrznych przedsiębiorstwa oraz źródeł zewnętrznych takich jak: konferencje, targi i wystawy. Istotnym źródłem informacji są dostawcy po- nad 33% wskazań. Dla niemal 30% badanych przedsię- biorstw inspiracją są czasopisma i publikacje branżowe oraz konkurenci. Najrzadziej wykorzystywanymi źró-
dłami informacji okazały się placówki Polskiej Akademii Nauk i krajowe jednostki badawczo-rozwojowe - mniej niż 6% wskazań. Wykres 1 przedstawia źródła infor- macji o innowacjach uporządkowane malejąco według
% wskazań. W następnej części analizy zbudowano 55 modeli ekonometrycznych, w tym 31 (56,36%) istotnych statystycznie, obrazujących wpływ badanego źródła in- formacji o innowacjach na częstotliwość podejmowania danego rodzaju działalności innowacyjnej.
Wykres 1. Źródła informacji o innowacjach według % wskazań
Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań.
Tabela 3 zawiera modele istotne statystycznie opisujące źródła informacji wpływające na wielkość podejmowa- nych nakładów na działalność badawczo-rozwojową. Na podstawie zaprezentowanych modeli można stwierdzić, że inwestowaniu w działalność badawczo-rozwojową sprzyja czerpanie przez przedsiębiorstwa informacji o innowacjach z wielu różnych źródeł, przy czym praw- dopodobieństwo podjęcia nakładów na B+R we wszyst- kich modelach jest niemal równe i zamyka się w prze- dziale 0,47-0,50.
Tabela 3. Źródła informacji o innowacjach a nakłady na działal- ność badawczo-rozwojową
Rodzaj źródła informacji
o innowacji Parametr S T P>|z| P1 P2 P
Źródła wewnętrzne
przedsiębiorstwa +0,24 0,07 3,40 0,00 0,47 0,57 0,00 Informacje od
konkurentów +0,17 0,08 2,28 0,02 0,49 0,56 0,02 Informacje od placó-
wek PAN +0,47 0,19 2,53 0,01 0,50 0,68 0,01 Informacje od krajo-
wych JBR +0,87 0,22 3,96 0,00 0,50 0,81 0,00 Informacje od
zagranicznych JBR +0,55 0,11 5,18 0,00 0,49 0,70 0,00 Informacje od szkół
wyższych +0,64 0,13 5,07 0,00 0,49 0,73 0,00 Informacje uzyskane
na konferencjach,
targach i wystawach +0,14 0,07 2,03 0,04 0,49 0,55 0,04 Informacje od
stowarzyszeń naukowo-technicz-
nych
+0,30 0,10 2,93 0,00 0,50 0,61 0,00
Oznaczenia:
S – błąd standardowy,
T –statystyka T studenta dla parametru,
P>|z| - prawdopodobieństwo nieistotności parametru,
P1 – prawdopodobieństwo wystąpienia danego zjawiska dla wybrane- go rodzaju źródła informacji o innowacjach
P2 – prawdopodobieństwo wystąpienia danego zjawiska dla pozosta- łych źródeł informacji o innowacjach
P – prawdopodobieństwo nieistotności modelu Źródło: Badanie własne.
Największą grupę źródeł istotnych dla działalności B+R tworzą instytucje powiązane ze sferą nauki takie jak: pla- cówki Polskiej Akademii Nauk, krajowe i zagraniczne JBR, szkoły wyższe. Mniejszą grupę tworzą źródła, któ- rych podstawowym celem istnienia jest rozpowszechnia- nie informacji o pojawiających się nowościach. Wśród nich znajdują się konferencje, targi i wystawy oraz infor- macje pochodzące od stowarzyszeń naukowo-technicz- nych. Trzecią grupę tworzą informacje powstające za- równo wewnątrz przedsiębiorstwa jak i w jego otoczeniu tj. u konkurentów.
Tabela 4 zawiera modele istotne statystycznie opisują- ce źródła informacji wpływające na inwestycje w do- tychczas niestosowane środki trwałe ogółem związane z wprowadzaniem nowych wyrobów lub procesów.
Prawdopodobieństwo inwestycji w nowe środki trwałe jest wyższe niż w przypadku nakładów na B+R i zamyka się w przedziale 0,75-0,77.
Tabela 4. Źródła informacji o innowacjach a inwestycje w dotych- czas niestosowane środki trwałe ogółem
Rodzaj źródła informacji
o innowacji Parametr S T P>|z| P1 P2 P
Informacje od
dostawców +0,28 0,08 3,35 0,00 0,76 0,84 0,00 Informacje od
konkurentów +0,24 0,09 2,75 0,00 0,76 0,83 0,00 Informacje od
szkół wyższych +0,33 0,15 2,27 0,02 0,77 0,86 0,02 Informacje uzyskane
na konferencjach,
targach i wystawach +0,29 0,08 3,58 0,00 0,75 0,83 0,00 Informacje pochodzą-
ce z czasopism i publikacji branżo-
wych
+0,22 0,09 2,52 0,01 0,76 0,83 0,01
Źródło: Ibid.
Inwestowaniu w nowe środki trwałe sprzyja czerpanie przez przedsiębiorstwa informacji o innowacjach zarów- no bezpośrednio od innych podmiotów rynkowych ta- kich jak dostawcy i konkurenci, jak i instytucji, których podstawowym celem istnienia jest rozpowszechnianie informacji o pojawiających się nowościach takich jak konferencje, targi i wystawy oraz szkoły wyższe. Dodat- kowym źródłem są czasopisma i publikacje.
Tabela 5 przedstawia źródła informacji o innowacjach wpływające na inwestycje w budynki, lokale i grunty związane z wprowadzaniem nowych wyrobów lub pro- cesów. Prawdopodobieństwo inwestycji w nowe budyn- ki, lokale i grunty jest niższe niż w przypadku nakładów na B+R i zamyka się w przedziale 0,24-0,27.
Tabela 5. Źródła informacji o innowacjach a inwestycje w budyn- ki, lokale i grunty związane z wprowadzaniem nowych wyro- bów lub procesów
Rodzaj źródła informacji
o innowacji Parametr S T P>|z| P1 P2 P
Źródła wewnętrzne
przedsiębiorstwa +0,33 0,07 4,48 0,00 0,24 0,35 0,00 Informacje od
dostawców +0,26 0,08 3,43 0,00 0,25 0,34 0,00 Informacje od
konkurentów +0,21 0,08 2,63 0,00 0,26 0,33 0,00 Informacje od
zagranicznych JBR +0,29 0,10 2,76 0,00 0,27 0,37 0,00 Informacje od
szkół wyższych +0,42 0,12 3,53 0,00 0,27 0,42 0,00 Źródło: Ibid.
Inwestowaniu w nowe budynki, lokale i grunty sprzyjają informacje pochodzące z rynku od dostawców i konku- rentów jak i od źródeł zajmujących się ich tworzeniem:
zagranicznych jednostek badawczo-rozwojowych i szkół wyższych. Dodatkowym źródłem są informacje pocho- dzące z wnętrzna samych przedsiębiorstw.
Tabela 6 przedstawia źródła informacji o innowacjach wpływające na inwestycje maszyny i urządzenia tech- niczne, środki transportowe. Prawdopodobieństwo in- westycji w maszyny i urządzenia techniczne oraz środki transportowe jest wyższe niż w przypadku nakładów na B+R i zamyka się w przedziale 0,66-0,70.
Tabela 6. Źródła informacji o innowacjach a inwestycje w maszy- ny i urządzenia techniczne oraz środki transportowe
Rodzaj źródła informacji
o innowacji Parametr S T P>|z| P1 P2 P
Informacje od
placówek PAN +0,42 0,21 1,99 0,05 0,70 0,82 0,04 Informacje od
krajowych JBR +0,63 0,24 2,67 0,00 0,69 0,87 0,00 Informacje od
szkół wyższych +0,27 0,13 2,05 0,04 0,69 0,78 0,04 Informacje uzyskane
na konferencjach,
targach i wystawach +0,32 0,07 4,29 0,00 0,66 0,77 0,00 Informacje pochodzą-
ce z czasopism i publi-
kacji branżowych +0,21 0,08 2,69 0,00 0,68 0,75 0,00 Źródło: Ibid.
W podejmowaniu decyzji związanych z inwestowaniem w maszyny i urządzenia techniczne oraz środki trans-
portowe pomagają informacje pochodzące z krajowych instytucji zajmujących się tworzeniem wiedzy, takich jak placówki PAN, krajowe JBRy i szkoły wyższe. Istot- ne okazały się również informacje pozyskiwane podczas konferencji, targów i wystaw oraz informacje zawarte w czasopismach i publikacjach branżowych.
Tabela 7 przedstawia źródła informacji o innowacjach wpływające na inwestycje w oprogramowanie kompute- rowe. Prawdopodobieństwo inwestycji w oprogramowa- nie komputerowe nieco wyższe niż w przypadku nakła- dów na B+R i zamyka się w przedziale 0,67-0,76.
Tabela 7. Źródła informacji o innowacjach a inwestycje w opro- gramowanie komputerowe
Rodzaj źródła informacji
o innowacji Parametr S T P>|z| P1 P2 P
Źródła wewnętrzne
przedsiębiorstwa +0,15 0,07 2,01 0,04 0,67 0,72 0,04 Informacje od dostaw-
ców +0,16 0,08 2,14 0,03 0,67 0,73 0,03 Informacje od konku-
rentów +0,23 0,08 2,83 0,00 0,67 0,75 0,00 Informacje od placó-
wek PAN +0,60 0,24 2,46 0,01 0,76 0,90 0,00 Informacje od krajo-
wych JBR +0,46 0,22 2,10 0,04 0,69 0,83 0,03 Informacje od szkół
wyższych +0,42 0,14 3,05 0,00 0,68 0,81 0,00 Informacje uzyskane
na konferencjach,
targach i wystawach +0,35 0,07 4,75 0,00 0,64 0,77 0,00 Informacje pochodzą-
ce z czasopism i publi-
kacji branżowych +0,22 0,08 2,76 0,00 0,67 0,75 0,00 Informacje od sto-
warzyszeń naukowo-
-technicznych +0,32 0,11 2,87 0,00 0,69 0,79 0,00 Źródło: Ibid.
Najważniejszym źródłem informacji w przypadku in- westycji w oprogramowanie komputerowe okazały się placówki PAN, gdyż prawdopodobieństwo skorzystania z informacji zawartych w tym źródle wyniosło (0,76).
Inwestycje w oprogramowanie komputerowe wymagają pozyskiwania informacji z wielu źródeł informacji stąd też 9 na 11 zbudowanych modeli okazało się istotne sta- tystycznie.
7. wniosKi
Przeprowadzona analiza wykazała, że najczęściej wska- zywanymi źródłami informacji dla innowacji w prze- myśle średnio-wysokiej i wysokiej techniki w Polsce są:
klienci (57,56%), źródła wewnętrzne przedsiębiorstwa (40,66%) oraz konferencje, targi i wystawy (40,30%).
Najrzadziej wskazywanymi źródłami informacji są: kra- jowe jednostki badawczo-rozwojowe (3,47%), placówki Polskiej Akademii Nauk (3,76%) oraz krajowe szkoły wyższe (9,08%), co sugeruje, że badane przedsiębiorstwa mają niewielką potrzebę korzystania z krajowych źródeł wiedzy. Niemniej dalsza analiza wykazała, że to właśnie krajowy system szkolnictwa wyższego jest dla badanych przedsiębiorstw najistotniejszym źródłem informa- cji o innowacjach. W badanej grupie przedsiębiorstw najważniejszym źródłem informacji o innowacjach są szkoły wyższe (5 pozytywnych modeli), konkurenci (4 pozytywne modele) i konferencje, targi i wystawy (4 po- zytywne modele). Nieistotnym źródłem informacji oka- zali się klienci (brak modeli), co wskazuje na istnienie luki rozwojowej pomiędzy krajowym a zagranicznym systemem gospodarczym. Najbardziej wymagającym pod względem informacyjnym rodzajem działalności innowacyjnej okazały się inwestycje w oprogramowa- nie komputerowe (9 pozytywnych modeli) i finansowa- nie działalności badawczo-rozwojowej (8 pozytywnych modeli). Najwyższe wartości bezwzględne prawdopodo- bieństw wystąpiły dla inwestycji w nowe środki trwałe ogółem (0,75-0,77), w tym inwestycji w maszyny i urzą- dzenia techniczne oraz środki transportowe (0,66-0,70).
Zjawisko to pokazuje, że działania podejmowane przez przedsiębiorstwa należące do przemysłu średnio-wyso- kiej i wysokiej techniki w Polsce są głównie związane z pasywnym transferem technologicznym, co dowo- dzi, że istniejąca luka technologiczna pomiędzy Polską, a krajami rozwiniętymi nie będzie w najbliższym okresie zniwelowana.
literAturA
1. Chesbrough, H. (2006). Open innovation: A new paradigm for understanding industrial innovation. In Open Innovation: Researching a New Paradigm, ed. H. Chesbrough, W.Vanhaverbeke, and J. West, Oxford University Press, Oxford.
2. Dolińska, M. (2010). Innowacje w gospodarce opartej na wiedzy, Warszawa: PWN.
3. Dwojacki, P. (2008). Hlousek J., Zarządzanie innowacjami, Gdańsk: Centrum Badawczo-Rozwojowe.
4. Hatzichronoglou, T. (1997). Revision of the high-technology sector and product classification, Paris: OECD.
5. Janasz, W. (2009), Innowacje w strategii rozwoju organizacji w Unii Europejskiej, Warszawa: Difin.
6. Janasz, W., Kozioł-Nadolna, K. (2011). Innowacje w organizacji, Warszawa: PWN.
7. Liao, T.F. (1994). Interpreting probability models: Logit, probit, and other generalized linear models, Sage University Paper series on Quan- titative Applications in the Social Sciences, series no. 07-101, DA: Sage, Thousand Oaks.
8. Wspomaganie procesów decyzyjnych. Ekonometria, red. M. Lipiec-Zajchowska (2003), Warszawa: Wyd: C.H.Beck.
9. Maddala, G. S. (2006). Ekonometria. Warszawa: PWN
10. OECD, (2008). Podręcznik Oslo, Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji. Warszawa: Wydanie polskie.
11. Pomykalski, A. (2007). Zarządzanie innowacjami. Warszawa-Łódź: PWN.
12. Stanisz, A. (2007). Przystępny kurs statystki. Kraków: Statsoft: vol. 2.
13. Stawasz, E. (1999). Innowacje a mała firma. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
14. Welfe, A. (1998). Ekonometria. Warszawa: PWE.
Jakub Drzewiecki
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
Outsourcing w kontekście obszarów
funkcjonalnych polskich przedsiębiorstw – wyniki badań
*/ Outsourcing from the perspective of Polish companies` functions – research results
AbstrAct
The aim of this paper is to present and analyze the results of empirical research on the scope and depth of outsour- cing in Polish companies. The article, apart from introduc- tion and summary, consists of four main parts. The first one contains basic information on the importance and the forms of outsourcing used in companies operating nowa- days. Point three of the paper includes information on the methodology of the study and the research sample. The next section presents the results of research, respectively, in the fourth point - for the whole sample, in the fifth point
- taking into account the size of the surveyed enterprises.
The result of the analysis should be obtaining the answers to questions related primarily to the popularity of this me- thod of management within companies` functional areas and the way outsourcing influences the shape of the value chain of Polish enterprises.
Keywords: outsourcing; process; function; vAluecHAin;
outsourcingdeptH; outsourcingscope.
1. wprowAdzenie
Outsourcing1 jest od kilkunastu lat jedną z najczę- ściej stosowanych metod zarządzania wśród polskich przedsiębiorstw. Jego popularność2 wynika, z jednej strony, z coraz większej świadomości wśród menedże-
* Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki przyznanych na podstawie decyzji numer DEC-2013/09/D/
HS4/00583
1 Outsourcing zdefiniowano w badaniu jako „korzystanie przez przedsiębiorstwo z zasobów zewnętrznych przy wytwarzaniu produktów i usług oraz innych czynnościach tworzących wartość w sytuacji, gdy występuje możliwość wyboru między zasobami we- wnętrznymi przedsiębiorstwa a zasobami znajdującymi się w jego otoczeniu”. Jest zatem outsourcing szczególną formą kooperacji przedsiębiorstw, zakładającą: podejmowanie wspólnych działań i samodzielność gospodarczą podmiotów, brak centralnego kie- rownictwa oraz dobrowolny i odwracalny charakter współpracy.
2 Zob. np.: M. Kłos, Outsourcing w polskich przedsiębiorstwach, CeDeWu, Warszawa 2009, s. 137–140; M. Lisiński, W. Sroka, P. Brze- ziński, Nowoczesne koncepcje zarządzania w kierowaniu przed- siębiorstwami – wyniki badań, „Przegląd Organizacji” 2012, nr 1, s.
26–30.
rów znaczenia decyzji make or buy oraz kwestii związa- nych z łańcuchem wartości przedsiębiorstwa, z drugiej – z rosnących możliwości znalezienia odpowiedniego partnera outsourcingu i, tym samym, dokładniejszego dopasowania rodzaju i zakresu świadczonych usług out- sourcingowych do potrzeb organizacji stosującej outso- urcing.
W jakim zakresie polskie przedsiębiorstwa stosują outsourcing? Jak, w kontekście outsourcingu, należy scharakteryzować poszczególne obszary funkcjonal- ne przedsiębiorstwa tworzące jego łańcuch wartości?
Wreszcie, jakie są wskaźniki szerokości oraz głębokości outsourcingu: które obszary łańcucha wartości mody- fikowane są najczęściej przez polskie przedsiębiorstwa i jak głęboki charakter mają wydzielenia w każdym z nich? Jak mocno outsourcing ingeruje w kształt łańcu- cha wartości przedsiębiorstwa? Przeprowadzone przez autora badania, których wyniki zaprezentowane zostały
Adres do korespondencji:
e-mail : jakub.drzewiecki@ue.wroc.pl
Zarządzanie. Teoria i Praktyka 12 (2) 2015 ISSN 2081-1586
str. 11-17
w artykule, stanowią próbę odpowiedzi na postawione wyżej pytania. Celem niniejszego opracowania jest nato- miast prezentacja i analiza wyników badań empirycz- nych dotyczących zakresu stosowania outsourcingu przez polskie przedsiębiorstwa.
2. znAczeniei wyKorzystAnie współczesnegooutsourcingu w przedsiębiorstwie
Stwierdzonemu wcześniej wzrostowi popularności out- sourcingu towarzyszy istotna zmiana jakościowa doty- cząca sposobu jego wykorzystania. Outsourcing służy coraz częściej realizacji innych celów, niż tylko obniżka kosztów; coraz częściej przyczynia się on również do po- prawy jakości świadczonych usług (produkowanych wy- robów) oraz ułatwia organizacji skoncentrować się na jej kluczowych kompetencjach. To nowoczesne podejście do outsourcingu przejawia się m.in. w: coraz częstszym występowaniu jego zróżnicowanych form takich, jak:
outsourcing procesów biznesowych (BPO, czyli Business Process Outsourcing)3, off-shoring, multi-sourcing, total outsourcing itp., ujmowaniu w kontraktach outsourcin- gowych zapisów polegających na współdzieleniu zaso- bów o różnorodnym charakterze (w tym strategicznych:
ludzie, wiedza itp.), dzielenie korzyści, ryzyka, wspólne przedsięwzięcia kapitałowe i inwestycje, konsultowanie decyzji o charakterze strategicznym itp., zróżnicowanych procedurach i technikach implementacji outsourcingu4, budowaniu wspólnej płaszczyzny współpracy w postaci np. systemów informacyjnych oraz informatycznych, uwzględnianiu zjawiska kooperencji w kontraktach out- sourcingowych (Drzewiecki, Krasiński, 2014).
W efekcie, outsourcing staje się częścią strategii przed- siębiorstwa (co przejawia się w używaniu takich pojęć, jak: „outsourcing strategiczny”, „strategia outsourcingu”
itp.)5, a stosowanie tej metody zarządzania umożliwia rozwiązanie szeregu problemów organizacji, także tych o strategicznym znaczeniu. Warto w tym miejscu zwró- cić również uwagę na powiązanie outsourcingu z proce- sami identyfikacji, implementacji oraz modyfikacji mo-
3 Czyli wydzielanie całych procesów, obejmujących kilka obszarów funkcjonalnych działalności przedsiębiorstwa, w tym – procesów o fundamentalnym znaczeniu dla wartości tworzonej w przedsię- biorstwie.
4 Przykładem może być procedura tzw. zaangażowanego outsourcin- gu – szerzej w: Vitasek K., Ledyard M., Manrodt K., Zaangażowany outsourcing. Pięć zasad, które zmienią oblicze outsourcingu, MT Biz- nes, Warszawa 2011.
5 Patrz: J. Drzewiecki, Outsourcing jako kluczowa kompetencja przed- siębiorstwa: charakterystyka i uwarunkowania wewnętrzne, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, „Studia Ekonomiczne Regionu Łódzkie- go. Formy i uwarunkowania współpracy we współczesnej gospodar- ce” 2012, s. 303-304.
delu biznesowego przedsiębiorstwa - sposób stosowania outsourcingu ma coraz większe znaczenie dla efektyw- ności przebiegu tych procesów6. Badania przeprowadzo- ne przez S. Cyferta dowodzą natomiast, że jest outsour- cing istotną metodą zarządzania granicami organizacji (Cyfert, 2012, s. 114-116).
Powyższe przesłanki wskazują na wszechstronność out- sourcingu; staje się on w wielu przypadkach swoistą me- tametodą umożliwiającą osiągnięcie niezwykle zróżni- cowanych celów organizacji, oferującą wiele wariantów rozwiązań w obszarze kooperacji i kooperencji i będącą odpowiedzią na zmiany zachodzące w turbulentnym otoczeniu współczesnych organizacji gospodarczych (Drzewiecki, 2012, s. 304).
3. metodyKAbAdAńorAz
cHArAKterystyKApróbybAdAwczej
Narzędziem badawczym wykorzystanym w trakcie ba- dań był kwestionariusz ankiety. Celem zapewnienia jak największej liczebności próby, do kontaktu z responden- tami wykorzystane zostały cztery kanały komunikacji:
poczta tradycyjna, poczta elektroniczna, kontakt bezpo- średni oraz kontakt telefoniczny7. Próba badawcza objęła ostatecznie 281 przypadków, a szczegółowe dane doty- czące sposobu kontaktu z respondentami (z uwzględnie- niem wielkości badanych przedsiębiorstw) ukazuje tab.
1:
Tabela 1: Sposób kontaktu z respondentami w podziale na wiel- kość przedsiębiorstwa
Sposób kontaktu Wielkość przedsiębiorstwa8 Suma Małe Średnie Duże (%)
Poczta elektroniczna 3 2 2 7 (2,5%)
Poczta tradycyjna 7 2 1 10 (3,6%)
Kontakt bezpośredni 18 4 5 27 (9,6%)
Kontakt telefoniczny 75 101 61 237
(84,3%)
Suma (%) 103
(36,6%) 109
(38,8%) 69
(24,6%) 281 (100%) Źródło: opracowanie własne.
6 Szerzej na ten temat w: J. Drzewiecki, Decyzje menedżerskie w ob- szarze outsourcingu z perspektywy modelu biznesu, Politechnika Łódzka „Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie” 2013, s. 99–
112; Drzewiecki J.: Outsourcing jako narzędzie modyfikacji modelu biznesu, „Marketing i Rynek” nr 5/2014, s. 317-324.
7 Kontakt telefoniczny odbywał się z wykorzystaniem metody CATI, czyli Computer-Assisted Telephone Interview. Kwestionariusz został za- pisany w formie elektronicznej, przy użyciu specjalistycznego oprogra- mowania ułatwiającego prowadzenie rozmowy, przy czym układ oraz treść pytań pozostały niezmienione w stosunku do kwestionariusza przekazywanego innymi kanałami.
8 Wielkość przedsiębiorstwa określona według kryteriów zastoso- wanych w Ustawie z dnia 02 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz. U. 2004 Nr 173 poz. 1807 (klasyfikacja uwzględnia dwa kryteria: wielkość zatrudnienia oraz obrót).
