1
T - 3 2 o ( tiS i< £
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — . .. .0 . .fit ...
z dL O c W s j c o ; . P s , (rA . ^ a
‘ 1/ (y^i-lslCoL JU
kji Z ^ e f ^ i - o ,
I. Materiały dokumentacyjne - 1/1 - relacja właściwa ^
I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora —
Ur
I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora —
II. Materiały uzupełniające relację V
III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”): — ■ II1/1- dot. rodziny relatora —
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. —
III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 -1 9 4 5 ) — III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r.
ill/5 - inne...
IV? Korespondencja
T *5 o3 i tTsi/C j ] r a ^ e U a .
4
V. Wypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”]
VI. Fotografie \ /
2
3
O c h le w s k a , od r o k u 1 9 2 1 / ? / - 2 G a l s k a , od 1 9 3 7 / ? / - 8 K o s t r z , od 19 4 9 , 6 , w r z e ś n i a - K o p e r s k a ,
Anna, H a l i n a , u r . 1 4 - * l i p c a 1897 r* w O l s z a n i e / n a p d . » wsch*od K i j o w a / , c ó r k a J ó z e f a i J a d w i g i z K o n a r z e w s k i c h . O j c i e c J ó z e f wraz z r o d z i c a m i w y j e c h a ł z Kujaw po k o n f i s k a c i e m a j ą t k u / p o r o k u 1 8 6 3 / i o s i a d ł na U k r a i n i e , n a j p i e r w w O l s z a n i e , potem S i e n i a w i e , w r e s z c i e w J e z i e e n e j k J f B i a ł e j C e r k w i , j a k o u r z ę d n i k , p ote m d y r e k t o r c u k ro w n i w m a j ą t k u B r a n i c k i c h *
R e l a c j ę s p i s u j e J e j s i o s t r z e n i e c i c h r z e ś n i a k , J . H u b e r t D r a p e l l a , z a m i e s z k a ł y w Milanówku*
Anna H a l i n a , p s e u d o n i m "Anna",, u k o ń c z y ł a ś r e d n i ą s z k o ł ę
i z d a ł a m a t u r ę w K i j o w i e * m i e s z k a j ą c n a p e n s j i p a n i P i e r e t i e t k o w i czowe j* Wraz z r o d z i c a m i w y j e c h a ł a do P o l s k i o k o ł o r o k u 1 9 1 8 . Z a t r z y m a l i s i ę we Lwowie* O j c i e c p r a c o w a ł p otem do r o k u ok*1924 j a k o z a r z ą d z a j ą c y d o b r a m i B r a n i c k i c h w S u c h e j B e s k i d z k i e j , m i e s z k a j ą c tam z c a ł ą r o d z i n ą *
Wyszła za mąż z a Romana S a l s k i e g o , sy n a z n a n e j r o d z i n y z G r o d n a , k u p ca zbożowego, c z ł o w i e k a m a j ę t n e g o * Z a m i e s z k a l i w Warszawie p r z y u l . Z i e l n e j , M a ł ż e ń s t w o n i e b y ł o u d an e i k i e d y
O j c i e c J ó z e f z a c z ą ł p r a c o w a ć w Warszawie w Banku C u k r o w n i c tw a , z a m i e s z k a ł a w ra z z R o d z ic a m i w B r w in o w ie k o ł o Warszawy, sama.
Z c a ł ą r o d z i n ą p r z e p r o w a d z i ł a s i ę w 1931 r o k u do Warszawy, g d z i e m i e s z k a l i p r z y u l . U n i w e r s y t e c k i e j , a po r o k u p r z y u l . P ł u g a 1 / 3 . Po ś m i e r c i O j c a , dom r o d z i n n y p r z e s t a ł i s t n i e ć , b r a t o w a z synem
z a m i e s z k a ł a n a Ż o l i b o r z u , w t e j samej k a m i e n i c y - s i o s t r a M i r a z mężem i synem, Anna H a l i n a , d z i ę k i z n a j o m o ś c i ±xnxx&: z F r a n c i s z kiern Jamka K o p e r s k i m , o f i c e r e m K o r p u s u Ochrony P o g r a n i c z a , d o s t a ł a p r a c ę w R a b c e , j a k o z a r z ą d z a j ą c a domem wypoczynkowym p o d o f i c e r ó w K .0*P -u* Około r o k u 1937 Roman G a l s k i , m i e s z k a j ą c y s t a -
| l e w G r o d n ie p r z e s t a ł być J e j mężem f o r m a l n i e i w n i e c a ł y r o k p ó ź n i e j Anna H a l i n a w y s z ł a za mąż za c h o r ą ż e g o K . O . P . - u, B r o n i
s ł a w a K o s f r z a , p r z e c h o d z ą c na w y a n an i e e w a n g e l i c k i e - r e f o r m o w a n e * Z a m i e s z k a l i w b l o k a c h p r z y b r a m i e C y t a d e l i w Warszawie*
W p a r ę d n i po wybuchu wojny p r z e p r o w a d z i ł a s i ę do s i o s t r y Miry . do domu p r z y u l . K r a s i ń s k i e g o 29* B r o n i s ł a K o s t r z b y ł n a f r o n c i e , a C y t a d e l a nęk a n a n a l o t a m i n i e m i e c k i m i *
W c z a s i e d z i a ł a ń w o je n n y c h p o m a g a ł a w ż y w i e n i u m ie sz k a ń c ó w domu p r z y u l . K r a s i ń s k i e g o . P o z a tym n i e b y ł a c z y n n a s p o ł e c z n i e , a n i
zawodowo* P r z e z c a ł y c z a s , do P o w s t a n i a W a rs z a w s k i e g o m i e s z k a ł a w r a z z r o d z i n ą s i o s t r y ,
W l u t y m 1942 r o k u / ? / - n i e p o t r a f i ę p o d a ć d o k ł a d n e j d a t y , 4
Anna H a l i n a Ochlewska
i U - z
2a n i p r z e ł o ż o n y c h , a n i ko m ór ki o r g a n i z a c j i w o j s k o w e j , r o z p o c z ę ł a
| p r a c ę w k o n s p i r a c j i . P r z e s z ł a k u r s s z y f r a n c k i . J a k i e p r o w a d z i ł a p r a c e - n i e wiera. 1 s i e r p n i a 194-4 r . w e s z ł a w s k ł a d gru p y p r z y dowodzącym g e n . " M o n t e r z e " . S z y f r o w a ł a p i e r w s z ą d e p e s z ę o wybuchu P o w s t a n i a do L on dy nu . S p o t y k a ł e m s i ę z K ią w Ś r ó d m i e ś c i u , w gma
chu p o c z t y p r z y u l . Ś w i ę t o k r z y s k i e j , k i e d y w r a z ze swą j e d n o s t k ą p r z e c h o d z i ł e m ze S t a r e g o M i a s t a n a P o w i ś l e . B y ł a wówczas r ó w n i e ż J w k o n t a k c i e ze swą s i o s t r ą * M i r ą , p s e u d . " M a r t a " , p r z e c h o d z ą c ą
w i e l e r a z y k a n a ł a m i do Ś r ó d m i e ś c i a i n a Mokotów, g d z i e b y ł a w dowództwie Mokotowa, p r z y p ł k - u " K a r o l u " ,
Po upadku P o w s t a n i a w y w i e z i o n a do o f l a g u w R z e s z y , z m i e n i a n o J e j m i e j s c e / M o l s d o r f , W e i n h o f / a ż do w kr o- l c z e n i a a r m i i a m e r y k a ń s k i e j ; b y ł a wtedy » o b o z i e pod L u b e k ą .
S p o t k a ł a tam, b ę d ą c e g o r ó w n i e ż w o f l a g u p r z y j a c i e l a c a ł e j r o d z i ny F r a n c i s z k a Jamka K o p e r s k i e g o . Z nim r a z e m w r ó c i ł a do P o l s k i , . k i e d y J e j mąż, B r o n i s ł a w K o s t r z , b ę d ą c y wówczas w L o n d y n i e , odmó
w i ł p o w r o t u .
Słów k i l k a o p r z y j a ź n i z F r a n c i s z k i e m Jamką K o p e r s k i m . Był on ż o ł n i e r z e m P i e r w s z e j Brygady L e g io n ó w . K ie d y B r y g a d a odmówilłs z ł o ż e n i a p r z y s i ę g i na w i e r n o ś ć c e s a r z o w i n i e m i e c k i e m u , z o s t a ł w ra z z innym i i n t e r n o w a n y i w y s ł a n y do obozu i n t e r n o w a n i a na U k r a i n ę , g d z i e p r a c o w a ł . O k o l i c z n e dwory p o l s k i e pomagały l e g i o n i s t o m p r z e t r w a ć n i e w o l ę . E a l a j e ź d z i ł a do obozu z z a p r z y j a ź n i o n y m i
r o d z i n a m i s ą s i e d z t w a J e z i e r n e j . Tak p o z n a ł a F r a n k a .
\J Po w o j n i e F r a n e k o ż e n i ł s i ę ze S t e f a n i ą P l i s z c z y ń s k ą ; z a m i e s z k a l i p r z y u l . Ł o w i c k i e j 51 m.42 w Warszawie i k o n t a k t o w a l i s i ę z H a l i n ą i J e j n a j b l i ż s z y m i . Kiedy w y b u c h ł a wojna i F r a n e k z n a l a z ł s i ę w o f l a g u / W o l d e n b e r g / , j e g o ż ona p o d j ę ł a p r a c ę k o n s p i r a c y j n ą . Znałem J ą i p a m i ę t a m . B y ł a o s o b ą e n e r g i c z n ą , Hte3CK3a3pcfux i a ż Wkrótce po u s t a n i u d z i a ł a ń w o je n n y c h p o d j ę ł a p r a c ę p r z y n i e l e g a l n e j r a d i o s t a c j i z a i n s t a l o w a n e j w J e j m i e s z k a n i u . Nie p a m i ę t a m , k i e d y t o b y ł o , a l e c h y b a n i e p ó ź n i e j n i ż w r o k u 194-1 d o w i e d z i e l i ś m y s i ę o J e j a r e s z t o w a n i u . Niemcy z l i k w i d o w a l i r a d i o s t a c j ę , a p a n i ą S t e f ę b a r d z o s z y b k o , po n i e d ł u g o t r w a j ą c y m d o c h o d z e n i u , z a m o r d o w a l i .
Po p r z y j e ź d z i e z N ie m ie c F r a n e k i H a l a z a m i e s z k a l i u n a s .
H a l a wraz z s i o s t r ą M i r ą p o d j ę ł a p r a c ę n i e l e g a l n ą r o z d z i e l a j ą . c
i r o z w o ż ą c p i e n i ą d z e n a d c h o d z ą c e z Lon d y n u , b y ł t o r o d z a j s t y
p e n d iu m , k t ó r e o t r z y m y w a l i l u d z i e * p r z e d e w s z y s t k i m , m ł o d z i .
B e z p o ś r e d n i m z w i e r z c h n i k i e m t e j d z i a ł a l n o ś c i b y ł m a j o r T y s k i ,
a l e n i e wiem, czy n i e b y ł czynny w t e j a k c j i P ł k . Sano j c a , może
t e ż i o d w i e d z a j ą c a n a s p o w s t a ń c z a P r z e ł o ż o n a H a l i , m a j o r " R y s i a " . 5
\- x \
< h - e >
Anna H a l i n a O chlews ka 3
D z i a ł a n i e t o u s t a ł o z c h w i l ą * k i e d y z o s t a ł a a r e s z t o w a n a j e d n a z b l i s k i c h w s o ó ł p r a c o w n i e c e k , p a n i H e l e n a S i e l e ż y ń s k a ,
B y ło t o ch yba w r o k u 194-9.
W tymże r o k u H a l a d o w i e d z i a ł a s i ę o ś m i e r c i swych mężów: Romana G a l s k i e g o i B r o n i s ł a w a K o s t r z a , W r ó c i ł a do w y z n a n i a k a t o l i c k i e g o i w z i ę ł a ś l u b z F r a n c i s z k i e m Jamka K o p e r s k i m . (\ ^ ° i J
Na k r ó t k o z a m i e s z k a l i n i e d a l e k o n a s w osobnym m i e s z k a n i u , a l e . po w y j ś c i u j a k i c h ś z a r z ą d z e ń * k i e d y g r o z i ł o nam przymusowe d o k w a t e r o w a n i e o b c y c h osób* o b o j e z F r a n k i e m p r z e p r o w a d z i l i s i ę do n a s z e g o domu p r z y u l , K a s p r o w i c z a 30 we W r o c ł a w i u .
Umarł mąż Miry* s i o s t r y H a l i n y /w r o k u 1 9 5 6 / a w d z i e w i ę ć l a t p o tem F r a n c i s z e k , 2 6 . c z e r w c a 1965 r o k u . Po ś m i e r c i męża H a l i n a , d o ś ć g w a ł t o w n i e s t r a c i ł a s i ł y , w k r ó t c e p r z e s t a ł a c h o d z i ć . L e ż a ł a w ł ó ż k u , o p i e k o w a ł a s i ę s i o s t r ą M i r a d o p ó k i m i a ł a na t o s i ł y . W 1973 r o k u , k i e d y t M i r a n i e mogła p o n o s i ć tr u d ó w o p i e k i i u t r z y m a n i a domu,, o b ie P a n i e z g o d z i ł y s i ę z a m i e s z k a ć w W a r s z a w ie , w dawnym m i e s z k a n i u F r a n c i s z k a , c z ę ś c i o w o uwolnionym - m i e s z k a l i w nim k w a te r u n k o w i l o k a t o r z y .
Na c z a s g r u n t o w n e g o r em on tu m i e s z k a n i a / n i e o d n a w ia n e g o p r z e z s i e d e m n a ś c i e l a t ! / Anna H a l i n a z o s t a ł a p r z e w i e z i o n a do P a ń s t w o wego Domu Pomocy S p o ł e c z n e j d l a D o r o s ł y c h p r z y u l . M e h o f f e r a w Warszaw-łe.. N i e u l e c z a l n a c h o r o b a b y ł a j u ż b a r d z o zaawansowana*
zapewne i f a k t p r z e n i e s i e n i a H a l i z domu r o d z i n n e g o p r z y ś p i e s z y ł p o s t ę p y c h o r o b y . H a l a p r z e b y w a ł a w domu p r z y u l . M e h o f f e r a z a l e d w i e p a r ę m i e s i ę c y . Umarła H . l i p c a 1974 r o k u .
Z o s t a ł a pochowaha na c m e n t a r z u powązkow skim-w oj skowym p r z y swej M a t c e , J a d w i d z e ,
6
7
J 1 " A *■'
Z a ł . 1 do r e l a c j i o " A n n i e " - H a l i n i e 2 O c h l e w s k i c h .
L i s t H a l i n y "Anny" z W r o c ła w ia do J a n i n y W y s o c k i e j - O c h l e w s - k i e j , żony b r a t a K a l i n y , T a d e u s z a O c h l e w s k i e g o , do Krakowa,
z d n i a 2 1 . l u t e g o 1951 r o k u , z o k a z j i r o c z n i c y ś m i e r c i m a t k i J a n i n y , S t a n i s ł a w y W y s o c k i e j ; f r a g m e n t :
" B i e g ż y c i a i spraw c o d z i e n n y c h odsuwa z m a r ł y c h w c i e ń z a p o m n i e n i a i t o j e s t r z e c z t a k n a t u r a l n a , s ą j e d n a k z m a r l i , k t ó r z y n i e t y l k o u c z u c i a m i l u b węzłami r o d z i n n y m i z w i ą z a n i b y l i z ż y -
jeżjes
j ą c y m i . T a k i e g o u c z u c i a d o z n a ł a m s ł y s z ą c p r z e z r a d i o wczo
r a j za p o w ied ź o r o z p o c z y n a j ą c y c h s i ę u r o c z y s t o ś c i a c h ku c z c i
S t a n i s ł a w y W y s o c k i e j . I p r z y p o m n i a ł a m s o b i e p r z e d z i w n ą " a k a d e m i ę "
w r o c z n i c ę ś m i e r c i Twej M a t k i tam d a l e k o , w E o l s d o r f i e / o b ó z j e n i e c k i , w k tó r y m "Anna" p r z e b y w a ł a po P o w s t a n i u W a r s z a w s k i m / , gdy s i e d z ą c na p r y c z y i j a s t a r a ł a m s i ę o p o w i e d z i e ć o ż y c i u p a n i W ys oc ki ej t o , co mi b y ł o z n a n e . . . "
i
8
- z .
