Τ Ο L Ο S Μ ,
A p u d P e t r v m B o s c , B i b l i o p o l a m . Μ . D C . X X V 1.
Cum Trititltgio F t g ij,
C Η I R V R G I A
SPAGYRICA
P E T R I I O A N N I S F A B R I D O C T O R I S M E D I C I
Monfpelieniis.
1Ή QV A V E MOR R I S C V T
I y /V ^ o m n ilm Spagyrice & M ethodice l/V * Vagituri <& curatio eorum cita}mta3
& in eu n d a tra B a tu r.
D O M I N O D O M .
DE BVET,
D D E L B E R N E T . E T I N S 7 P R E M A
T O L O S A T V M CVRI A , Senatori clariffimo &
integerrimo.
H T M 1 C 0 - C H U rurgicum opus ,facro dt~
uin<e Tbemiiis
aduersus buiufce temporis Zeilorum impetus, tuen
dum offerre, non folum huius operis tenui
tas, & imbecillitas j at etiam ratio ipfa, &
decor j clare admodum diBant 3 abfonum ejje, & mcongruum, Nefas enim εβ, tan-
A λ
4 E p i s t o l a
tum vivum, afacru iuflitia exercitijs auer- iere, quibus adeo totus, totis datur & occu
patur 5 Vt momenta temporis maximo fm t pretio: Veri,tamen legitimicjue (ytme decet) decor ii ne fm oblitus, & <zqui Verique peni
tus immemor, humanitatem immenfe lite- ratura mdijjolubili "vinculo conglutinat amt qua illum proflare pr<e cateris prodicant omnes , fupplicem habere cogar , vt hoc -Trtcf) ce </of ov, tamquam veri flmillimum, ne di
cam stι^οξον, defendere mihi concedatur:
Chirurgiam iuflitiam Veram ejfe: hac enim cum fit conflans perpetuaque Voluntas , ius fuum cuique tribuendi, compefcendique vio
lentos , & prater gentium leges , concitatos humani animi motus θ ' impetus,extra lan
ces (equi bonique libratos. Illa vero intem
peratas natura humana conflitutiones yfo- lutavmtate conflufas, in temperatam erige- re confonantiam & harmoniam nata jit: ture merito videtur Chirurgiam iuflitia:
quamdam Speciem efje ,folutam enim refli- tuitpartium vnitatem, vitali ne flare qu*
D E D I C A T O R I A. 5
yiuunt bac folutione defraudatam , tam
quam ius peculiare & naturale, partibus omnibus natum. Quod enim exterius ho
minibus ius & commodum dicipotefi , vita:
balfamumviuificumjueneBar, quo Vixi
mus & concernamur, meliori titulo ius no- flrum^erum <£r legitimum dici poterityCbi- rurgiamcjue iufitiam Veram ejje} cum de
perditum illudbalsamum tamquam ius no- firumVerum & legitimum nobis refituat, libratis aequaliter fecundum natura leges dy' artis, cuiufcumque par tis, corporis no- β η menfuris & ponderibus.Non ergo diffo- numerit, Se n a t o r C l a r i s s i m e
ET I N T E G E R R I M E , Chirurgicam banc iufiitiam , facro tua Tbemidis templo recondere, vt ab muidorum liuidis Vmuibuso defendatur: quamylurimt enim eorum tur- matim in banc ad vituperandum infurgent, at concitato aerifmillimus3 qua me excita
bunt ea ipfa frangam & difyerdam, tuo
^otifimum clypeo te&us , Vitloriaque iftius ipolia, ampla quidem} memori<e per-
A 3
6 E p i s t o l a d e d i c a t o r i a . petu<e templi tholis appendam, in laudem &
gloriam nominis tu i, teque Tbefeum '»ere meum , & Herculem, hic & ybique terra
rum proclamabo. ZJale. ‘Pridie Calendas A p rilis, anni c id . d c . x x v i .
vT iis Η . M. Deuotus Petrvs Ioannes Fa b er
Medicus Phiiochymicus»
P R i E , F A T I O I N C H I R V R G I A M
SPAGYRI CAM.
H i r v r g i a eftpars Medicina; adeo nobi
lis & praftans vt ante
cellat omnibus alijs eiufdc M edicina par- tibusAionoremque &
titulum Gbi vendicec, primam muen- tam fu;ilesprimamque corpori huma
no opem tuliiTe. N am quos primos Antiquitas medicos celebrat antiquitas, Chirur- c h rurg,*‘
gosfuiflfe clarum eft; C hiron, Podali
rius & M achaon, diurni ./Efculapij fo- boles? Chirurgi potius fuere aut Chi-
A 4
7
8 P R A E F A T I O
rurgiam exercuere artem , quam aliam Medicinae nodrae partem. , vt videre cft paifim apud H om erum , qui carminibus eos Chirurgos in- fignes celebrat & decantat, vulnera Graecorum in Iliaco bello methodice CbirurgU & dogmatice curantes. Ratio etiam quare pnw p0 ^ ll|at hanc Medicinae partem pri-
mucnt*. r v . r f r
m o inuentam ruilie, humanoque cor
pori falubres & auxiliares inculiile ma
nus , quod morbos quos ipfatra&at manifeftos prius fuiiTe, & intelledui humano prius patefa&os &: cognitos fuiiTe, alijs omnibus internis affedti- b us, quos trad at Di?tetica 8c Phar- maccutica medicina, qui folo intel
lectu comprehenduntur. Alij vero quos Chirurgia tra& at, ieniibus ex
ternis percipiuntur , vnde neceifitas ipia, coegit ipfos homines indagare prius medelam cutaneoru affe&uum tamquam palpabilium)quam inuifibi- Jium,& ratione fola, & mentis vi cohi-
i n C h i r v r g . S p a g y r . 9 prehenforum, in quorum cognitione conie&uris ccrtis femper vtendum eft, quibus tanquam fallibilibus ipia ars noftra, a Zoilis vituperatur & con temnitur. At Chirurgia nullis hifcc coniecturis ambiguifque fubie<5h*s intricatur, quia ea omnia qu* tra&ac vifibilia funt & palpabilia, ea etiam viiibiliter curat & fanat, ideo mirabi
lis eft eius theoria Se pradica. A qui
bus partibus miram definitionem eli
ciunt Medici Spagyrici his verbis:
Chirurgia eft fcientia qua cognoici- tur balfamum internum naturale cor
poris hum ani, <\no partes omnes lin
gulae conferuantur , nutriuntur , &
fouentur, quo cognito, docet applica
tionem externam alterius balfami illi fim ilis& hom ogenei, ad curationem omniu cutaneorimiafFe&uii quivlce- ribus, tumoribus, vulneribus, fra&io- nibus& Iuxationibus comprehendun
tur: haec definitio dogmaticas excellit
I O P r ^ F A T I O
definitiones, quod in ea lateat arca
num certum & verura curandi o m nes affe&us cutaneos,& verum fubie- 6tum totius Chirurgiae circa quod verfatur, quapropter anteponenda eft om nibusalijs,& Chrurgia Spagyri- ca fummopereindaganda, tanquam
Chirurgorum omnium decus & ho
nor , & xgrorum vera falus & tuta.
Infurget Zoilus ? me Hippocraticu &
Galenicum Medicum non debere tot laudibus & encomijs hanc nouam do
cendi methodum extollere, quae cum noua fic erroribus plenam efle non
diffidendum, cum certum fit Hippo
cratem fcientiae patrem , & Galenum Medicin^coryph^um non approbafle vllo p ad o hanc fcientiam cum de ea nullam mentionem fecerint,& idcirco futilem & inanem eam exiftimaiTe cre
dendum effc : m c autem prudentio- rem &: intelleCtu acutiorem Hippo
crate & Galeno exiftimare vanitatis Sc
IN Chirvg. Spagyk. ΪΊ
gloria: funmium elle fymbolum. Ref- pondeo hanc fcientiam qua: Spagyri- ca dicitur, &; quae Medicina famulatur
&arcanainfinitafubminiftratj nouam minime elle 3 fed antiquiifimam, H er- mete cius ProfeiTorcteftante, & D e
m ocrito qui tempore florebat Hippo
cratis. Quod ii Hippocrates & Gale
nus hanc non nouerint fcientiam, h oc .eft quod in Jlg y p to nunquam pere- grinarint in qua fola terra: parte vi
gebat,tunc temporis fcientiaSpagyri- c a , & apud ^ g y p tio s in arcanis & fe- cretis erat,& cabaliftice tantum amicis
& filijs demonftrabatur. Adde etiam quodh^cfcientia rationibus perquam maximis 6c experientijs abundet & ve
ritate , veritatem potius, & rationem iequar quam authoritatem & fidem alicuius authoris, di&anteHippocra
te & Galeno infinitis fere locis , ve
ritatem & naturam in phyficis eiTe fequendam. Quapropter fi Spagy-
' l l P m E F . i n C h i r v r . S p a r g y .
ricam artem fequar, &c palam argu*
mentis defendam, hoc eft, quod in ea veritas & ratio elucefcat quibus tueri meretur, non contempta vllo
pa&o Galenic^ & Hippocratica do&rina, quibus iun&is
Medicus Bt admi
randus.
Η
19^ ~0>Η3 ί rojkHjl··i *«»»_
S E C T I O I.
D E T V M O R I B V S C O N T R A N A T V R A M .
J / r T V M O R A f V T ) Spagyncos Medicos.
C A P V T Ϊ.
P v d Spagyricos Chirurgo*
«umor pr^tcr naturam in cor
pore natus dicitur: materia
lis intemperies baJ/ami natu
ralis , quod corruptione pri
mordialium Tuarum fubftaa- tiarum falis,fulphuris&mer·
curij, diiToluit vnionem par
tium : & vitiat earum debitam magnitudinem fi
guram 6c naturalem fitum : haec definitio fecum continet quidquid eft neceflarium ad cognitio»
nem rumoris p rrte r naturam & curam illius > δί indicat neccffariam fore cognitionem balfami na-
Jiralis omni Chirurgo qui laudem, Sc honorem
14 C H I R V R G IjE
in arte Tua quaeritat* ideo antequam de tum ori·
bus verba faciamus, balfamum illud naturale cor
poris noftri pabulum & fotum, inueftigabimus,&
notum faciemus.
Balfamum naturale quid /it.
C A v v τ 1 1.
Balfamum V o d GhymiciPhilofophibalfamum naturale naturale diAitant , Hippocratis, Ga- fuidfit. lenus, &C alij Medici omnes eiufdem fe&at , humidum rad/cale appellant partium proximum alimentum, humorem vitat, fubftantiam vitalem, & ali js fere infinitis nomini
bus vtu n iu r, vt his virtutes,proprietates,&: ener
gias illius fubftantix indicare Valeant , Chymici praeterea communi illorum idiomate Mercurium vitas illam fubftantiam Vocant, quod humorem omnem qui fecum continet vitae lpiritum inclu- fum.mcrcutium di&itant, & quia balfamum iftud naturale quod & aliud humidum radicale dici
tur,turget fpiritu vit$, ideo iure .merito mercurius dicitur: h * c nomina humi,dum radicale, fubftan- tia vitalis, humor ν ίΐξ, balfamum naturale & alia fimilia, non habent tantum fignificandi energiam ncque poiTunt oftindere virtutes & proprietates ifiius fubftantia: tam efficaciter , & cnetgiticos quam vocabulunviftud (M ercurius ),qu ia cum M ercuri9 planetaccEicftis fpli cone<iHtur,eftSol, cum vero lunae copulatur eft luna,cum Ioui lupi- t e r, & fic de reliquis, cum communis fit om ni-
S P A G Y R I O ^ . i j bus & habeat eafdem fe ti virtutes & proprietates planetarum quibus conne& itur; fic pariter hu
mor ifte vit£,que e^lum & elementa conftituunt,;
ad generationem & conferuationem rerum om nium , mercurius dicitur ob fympathiam quam habet cum mercurio ccelefti: dum enim carni an - neditur caro fit, d u m o ffi,o s genetatur , & fic de reliquis corporis noftri partibus in quas per ali
mentum transformatur , habens virtutes & pro
prietates eafdem, cum partibus quibus con necti
tur ad conferuationem earum & nutritionem: E t quemadmodum fabulofa & myfteriofa antiquitas mercurium deorum nuncium efle teftatur,Iouif- qu efiliu m & A lum num :Pari ratione mercurius nolier,eftelem entorum nuncius .-mixtiones eo-i rum & vniones fua compage conftituens , filius eft louis, hoc e ft, Dei v e ri, verus eft filius , &
vera creatura, ex qua omnia quaeextant in rerum natura per creationem in initanti fa&a fuerunt, hinc fit quodhumor ifte vit$,fcu mercurius in om
nibus rebus reperiatur ,& in ccelo przcipue , ex quo in terris defeendit inftucntiatum radiorum- quetceleftium ope,& mifceturprarcipueacri quo anim alia, vegetantia & mineralia opus habeat ad conferuationem & generationem ipforum, quod in sere latitet plus (piritusvitar, quam in reliquis alijs omnibus elementis. Antiqui praeterea pcetas mercurium coeli & diei filium fecerunt,mercurius itidem nofter fubftantia vitalis , & quod balfa- mum natutale dicimus, nonne filius eft t a l i δζ d ie i,cum indefinenti fluxu i co lo defeendatin elementa, & cum hutniditasqua: repetitur in cir*
cumferentia media; regionis fecum rapiat & con-
Ϊ 6 C H I R V R G I j £
eludat illam vim vitx,foleque, furgentc.fic aurora radiante, humiditas illa (piritu vitae impregnata inroremdefcendatfuper terram ad alimentum &
conferuationem & generationem omnium rerum*
Coelum hanc vim vitas fpiritualiter ex fe ipfo eli
c it, elicitaque in aeris humiditatem immittit, quae aurora fui gente & fole, cadit in terram beneficio toris , bine percipimus oculitus antiquos otn-
CCS Philofophos multa cum ratione & profunda rerum fpeculatione has myfteriorum natur* fabu
las crcogiraflfc , eaque fic occulraiTe rerum my- fteria : colligimus etiam Medicos chymices fub- ilantianj vitalem & humidum radicale , ro- ftiilime & optime Mercurium voca/Te quod eo folonom ine» occultaque fua hifteriaproprieta
te* omses & virtutes illus fubftanti? percipi q u ean t, dc definitionem ipfam ipfius fubftantif Dtfitiitie- valeamus colligere: Quam definitionem fic con·
nes M trtu- ftruemui, Mercurius eft fpiritus vite quem Deui r j. creauit ad fabricationem mundi Sc conferuatio-
netn. Aut,Mercurius eft quinta effentia omnium elementorum fpiritu caelefti impregnata ad ge
nerationem & conferuationem rerum omnium.
Aut,Mercurius eft humidum radicaletotius mun
di , ex quo omnia fiunt , nutriuntur, fouen- turde conferuantur. Aut fi ad folum hominem definitionem illius accommodare velimus, M er
curius erit fubftantia proxima ex qua immediate partes corporis humani fiunt, mwiuntut & con- (eruamur in ftatu naturali.
E x
S P A G Y R l C A . i ?
E x quibus fnbflantijs balfamum naturale fcu Mcrcu- ria* vita componatur.
C a p v t I I L
E d i c i Spagyrici conftiruiini, fompofith compofitioncm rcium omnium im~ i#**
mediate fieri ex tribus diucrfisfub- nium €x ftantijs, quas vocant, fal, fulphui, & β φ mercurium. Dixi immediate, quod
Chym ici non negent,& improbent mixtionem res rum omnium mediatam ex quatuor elementis , hanc aurem admittufn compo£irionem,ex fulphu- re, fale, & mercurio, ηόη difpari fatione > ac Me
dici Hippocratici compofitioncm admittunt, co f- poris humani, ex fanguine3pituita & vtraque bile*
Medicos Chymicos hac inrefentio,& iudicofub- tiliorcs,in rerum cognitione,quam alios,quia ma*
nifeftum eft, &c omnibus apparet, infanguinea
mafla mercurium, falem,& iulphur latitare. Mcr- JMercurifU curius apparet clariffimc, cum iit humor virar, ex vtu ^ qu^
quo viuimus, hunc aurem humorem fatentur om* biurspcria*
nes M edici, in fanguinea maifa latitare, fubalio turhnmori*
tamen nom ine, humidi nempe radicalis: fa la u -£ w%
tem apparet in vrina, in iudoribus, in faliua , in quibus omnibus maxime turget , &: verum fal folutum eft , in eorum iubftanfi js. Sulphur vero manifeftum apparet in Axungijs, & pinguedini- bus,quae in corporibus noftris reperiuntur, Sc in meteoris igneis, quae ex corpore humano > & alijj animalibus, equis, & canibus, eliciuntur, qui be->
x S C H I R V R G I A
ne curata cute, folo fri&u igneos radios , & $am*
mas incomburentes em ittu n t, quod nunquam portet fi eri , nifi a&u & vere eiTct, ift eorum cor
poribus fulphur inflammabile , & combuftibile, cuius fubtiliores &c tenuiores partes tamquam flores, circa cutem animalium cfflorefcunt,ibique folo fri& uexcalefa& i, in flammas abeunt, & fic manifeftx funt hae fubftantiae fal, fulphur, & mer
curius, in mada fanguinea , in qua mercurius om nibus alijs praenitet, & praecellit, cum fit vt dixi
mus humor vitae ex quo partes omnes nutriuntur»
& conferuantur. At infurget aliquis ? E ftn ep o f- iibile vt mercurius componatur mercurio , & fe- ipfo conftet? ita eft veluti humidum radicale com- Mcrcnritu ponitur humido. Nam Chymici omnem fubftan- fulphurgr tiara aqueam mercurium di& itant, & fulphur faL genera- omne humidum ignibile , & fal omne humidum liter diem· quod frigido & humido diiToluitur, & calido &
tur. ficco congelatur. Facile iam eft aflerere , hanc ternam chymicorum,in fubftantijs omnibus cora- pofitionem , cum oculitus & manifefte reperian- tur hx Cubitandae in mixtis orenibus, & cum na
tura fagax & prudens , chymicis omnibus quoti
die per experientiam, circa feparationem harum fubftantiarum pra?di$a oftendat, vt feparet pu
rum ab impuro, & vindicet humidum radicale &
balfamum naturale ab omnibus rebus heteroge- neis Nam illae fnbftanriae qu$ ieparantur ab hu
mido mixti,non funt fimiles in qualitate, his fub*- ftantijsquaeremanentj nam hae funt acres & mor
daces, ali* vero quae remanent,vt partibus fint ali
mento, dulces funt,nec differunt inrer le eiTentia- Iiter in compoiatione humidi radicalis. Etii hanc
s p a g y r i c a ; T9 cotnpofitionem terna admittam & approbem, non
propterea medicoru Galenicorum compoimonem ex /anguine, pituita, bile, & melancholia im pro- barevoio , at fummopere probo, & tamquam ex
cogitatu miram & do&am laudo. Attamen in illa ipfa compoiuione fanguinea pituitofa, biliofa, Sc melancholica, & in illa mafTa fanguinea vt aiunt, rcperio meam ipfam, & ehymicorumcompofitio- n e m, ex fulphurc, fale, & mercurio. Q yam - obrcm ne in cognitione naturae ( quae cum fit vna, varias feientias & .cognitiones veras producere non p o teft) Medicos chymicos & Galenicos con
trarios faciamus , dicemus compofitionem bal*
fami naturalis, /eu mcrcutij vita?, quatuor confla
re humor/bus, fanguine,pituita, & vtraquebile, tamquam vehiculis harum fubftantiarum, mercu- rij fcilicet,falis & fulphuris, quae fubftantiae latitat in maifa fanguinea,non fecus ac alij tres humores,
pituita,bilis & melancholia in fanguine. Inveni* S angui*
nihil eft manifeftum5nifi fanguis, reliqui humores fit occulti funt, mailam hanc (anguineam chymica apU({
ratione mercurii nomine infignirepoflumus, pro- WfCOi pter mercurium in eo abundantem , & rurgen- A’
tem { bilem v ero , qua: repetitur/eparata in chy- pMdeofdem- fte fe llis , dicere poflumus mercurium fulphuris, p fiuita cor rupti & adufti, nam humidum calidum & dul- ^uidapt(d c e , forci co&ionc mutatur in amarum, & alium (hytnictt.
colorem fufeipir. Pituitam vocarc poiTumus mer
curium fpiritu vita priaatum i ideo natura expel
lit illum , tamquam inutilem, & nimis aquofumi melancholiam vero dicimus, mercurium teire- ftrem & fceculcntum & vnico nomine tartarum quod chymici omnes feeculcntum,& fcoriam tar*
B a
i o C H I R VR. GIA
tarum dicant ad imitationem tartari vinofi, qu©4 feparatum dum fpititus vita? v in i, vinum ipium depurat , & conflat in d o lijs, f^cem & amurcam feparando, & omne durum & terreftre excremen
tu m , illud ipfum chym icitartarum dicunt, & it&
non admodum eontrarij videntur Medici Galeni- ci.C h ym icii.
D e differenti* tumorum ex chymica
drilnna.
C A p v τ I V .
V e m a d m o d v m Medici Gale- nici tumorum differentias definiunt
tx humorum corpus conftituentium iliiFerentijj. Alios enim faciunt fan- guineos rumores.pituirolosalioi, me
lancholicos & biliofos, fic & Chym :ci pari ratio
ne fecundum fubftantiss quas confticuentcs fta- tuunt tumorum diffrentias defumere poflunt.
Nam flfgmonas fimplices tumores fangumeos chymici appellant mercuriales tumores,quoti his mercurius pratdominetur, E yfipelata vero dicunt fulphureos tumores, quod humor igneus & ful- phureus ibi exccllat, & oe iemarofos tumoresfa
ciunt falitos & ex falefu oortos, quod in phleg
mate & pituitofo humore , fal c hymicorum com
prehendatur : & feyrrhofos humores tartareos di&itant, quia qudd >Ilis tarrarum eft, eft ίςχ, &
amurca reliquorum humorum qui hslfamum v it*
conftitaurvt: hoc autem excrementum tartareutn Differenti*
tumorum fi·
eundum chymicot.
S P A G Y R I C a ; i i
humori melancholico Galenieorum p^rqukm optime quadrat , nam vt humor melancholicus eft excrementum maiTae fanguineae , fic hum or
«artareus eft excrementum baliami naturalis.
Obijciet Zoilus,cum humor tartareus faciat & ObicUio an confticuat ftyrrhos deberet etiam ingred! com po tartarus fi$
ficionem baliami naturalis nof t ri , quem tamen humor vi-A omifimus. Refpondemus nullum exrrememtum ralts.
taquam reie&aneum inutile poife & debere com - Stlutio*
pofirionembalfami vir$ conftituere. Attamen cum v itu tu r, feparatur, & incommodam malumque vitas ad fert, poreft adnumerari malis reliquis &
morbis. En iam quatuor fimplices differentias tumorum,quas cbymiciplvlofophi & medici pof- iunt deducere ex his quatuor fimpiicibu* lubftan- tijs,fale,fulphure, mercurio,& tartaro. Qu.x fub- ftanti<s cum inuicem po/Iinc permifeeri, per
mixta: facium etiam permixtas & compofitas hu
morum diiftrinas, nondiflimili ratione ac humo
res Galenicotu permixti permixtos coftituum hu
mores * nam mercutialis fulphureus tumor ref- pondet quadam ratione phlcgmoni eryfipelatoio G lienicorum» 3c tumor mercutialis falitus tumo
ri phlegmoni pituitofo q-jadrar , crdema ve
ro fcycrofum refpondec tumori falito tartarco chymicorum .
Cum particularium & fingutorum tumorum notas & capita perquiremusjcorum etiam diffete- tias maiori & longiori eloquio pertra&abimus.
Iam vero concludendo dicemus omnes do&rina·
tumorum fiuc iimplicium aut compofuorum qu r a chymicis aut Gilcnicis Medicis poffunt ex
a g ita ti, in relatas differentias in prxfenti capite
B i
* * C H I R V R G t A
poiFe refoiui,quod clarius in capitulis fubfequen*
tibus Deo dante exponetur.
€αΦ effi
cientes tu · morum*
Chymicd &
GAletticA fciente* non
4ifcwd*nt·
D e cavfit efficientibus tumorum omnium ex dottririA
£hymica.
C a v v τ V.
E d i c i Chymici adm ittunt, &: con
cedunt, vt & Medici G alen ici, inter
nas Sc externas caufas antecedentes &
_____'coriicquentes¥ad generationem tumo
rum,ad do&rinam faciiiorencr.etfi enim caufas ma- terialescoriitmdasadmittantdiuerfas nomine &
r e , nihilominus tamen concedere neceffe eft alias iimiles caufas»quae concurrunt ad generationem tumorum. Alioquin falfarh fuftineremus do& ri- nam HfppocraticamqUod abfit, non enim Chy- micam dodrriham/uftinemus & ample&imur vt Hippocraticam abnegemus fedfubtiliorem & acu
tiorem in arcanis natura indagandis Chymicum , oftcnditnus. Si tamen hx doftrin» diuerfis lo quantur terminis, non tamen contrariae fantjqubd diucrfitas terminorum coKfiftat tantum (xpiifi- me nomine non re , vnde fundamentaliter & ef- fentlaliter confcntitint Scin eamdem abeunt fen- tentiam , Sermo enim & loquendi facultas , non eft fcientia ipfa , fed tantum cortex & tegumen- tiim3qi2oiftientiainUoluitUr. Homo veftibus holo- fericis *e#i2S& ornatus * non differr eiTentialitcr ab homine, attritis & vilibus tddio veftimentis, ar^bo^himfunt homines. Piri ratione fe babenr
i '■
S P A G Y R I C A . η fcientia Chymica, & fcicntia G alenica, am b* «lo
cent natur; centrum & natura? purum, at vna fa
cilius quam alia & verbis efficatioribus, fed in his omnibus latitat fcientias fundamentum vnicum
&folumquodfummopere neceffe eft, vt ambas iint fcientise, cum enim fcientia vnica iit, funda
menta etiam & principia illius vnica effe debent, quod Chymici obferuant & vere dogmatici funt vt & a lij, & in pracienti capite huius libri m ani- feftum eft,non eos cohttanari medicis Galenicis
quoad medicinx fundamentum. Medici e.nim Conferm- Hippocratici admittunt inter caufas materiales mr fcie„tU coniun&as,omnes humores liquidos qui praetere/ea,·^
naturam Ruunt in partem aife&am, ihique intu- ckymiu.
m efetinr: Medici vero Chym ici illum humorem fluentem in partes tumore affe&as vocant balfa
mum naturale, mercurium vitae, qui cum trinus iit in eflentia, conftituit etiam tria genera tumo
rum qua; ex tribus fubftantiis materialibus co n - iun&is ortum habent ,ex fulphure fcilicet3fale &
mercurio , & quia h x tres fubftantix excremen
tum funduntjquod tartaras dicitur , admittunt aliam caufam naturalem coniun&am per acci
dens , conftituentem vnum genus peculiare $c particulare tumorum,& lic quatuor caiifas agnof- cunt materiales coniun&as tumorum omniumi, V t & Medici Galenici qui humorem fluentem in partem , materialem coniun&am caufam tumo
rum omnium dicunt, & haec caufa cum quater
nis conftet hum oribus, fanguine,pituita & vtraq;
bile , diuiditur in quatuor caufas materiales coni undas tum orum , & (ie in re conueniunt ,
& quadrant hac fcientise, Chy mica & H i ppocrati-
> B 4
ϊ 4 C H I R V R . O I A
e a , qmmuis vocabulis difcrepare videantur: hu
mores Galenicorum admittunt Chym ici; at in his latitare fulphur, fal & mercurium» omnino co n tendunt , & humores Galenicorum efle vehicula harum noftrarum fubftaHtiarum,tumores &c mor
bos omnes conftituentium , ex diuerfitate cor
ruptionis , & Ixdonis partium om nium , dum enim fal,fulphur ,aut Mercurius corrumpuntur, aut alterantur, a cautis praeter naturam , liquores
& humores, quibus coercentur hae fubftantiae al
terari & corrumpi etiam neceiTe eft, ex qua cor
ruptione & alteratione, in toto, aut in parte, fc*
quitur morbus.
D e TentporibfU tumorum fecundum Chymicam dottrinatth
C A p v τ V I .
E d i c i Spagyrici, prjeter quatuor Galenicorum Medicorum tem pora, principium , augm entum , ftatum , δζ declinationem , iquat in tumorum ge
neratione conftituUnt , admittunt &
alia tem pora, quae ab his aliqua ratione differunt, quae tempora defumunt ex m otu interni humoris, tumorem caufantis,conftituentes hac m ethodo, tempus peculiare definitum, & terminatum vn i- cjuque tu m o ri, vt curetur , & deiinat in bonam aut malam c rifim m o d o fcian t, pratdominantem hum orem , & fubftantiam tumorem facientem,ex hac enim materia dependet tempus illu d , ia quo·
S P A G Y R I C A . Μ crifis ϋε tumoris. Vt enim perperacuti morbi, quarto teripinantur, acutiffimi feptimo, & acuti decimo quarto, fic& apud C hym icos, tumores finguli,ftatutashabent crifes, & finita tempora, fua: co& ionis, quae diuerfa funt , ex diueriitate tumorum: tempore enim longiori vni quam alij finiuntur & terminantur tumores ; Ignei fiqui- dem , faliti, & fulphurei , pur i , fimplices, quarto terminantur, vel in falutem , vel in mor
tem : S i vero mixti fint feptim o, veluti eft gan
grena , carbunculus & Antrax. At mercuriales, fa liti, & ta rta re i, nulla fulphuris portione do
minantis per m ixti, longo tempore terminantur,
& tarde percurrunt fua tem pora, antequam ma
turentur, refoluantur, indurentur , aut putref- canr,quibus modis,natura tumores omnes ad lau
datam crifim reducit. In hifee omnibus tartareis
& falitis refoluendis, & ad crifim perducendis Chymici Medici conftituunt tempora longiffima, f*piffim'e enim vni tribuitur annus integer , alte
ri vero quatuor, alii* feptem,vndecim nonnullis tribuuntur anni,qaampiurimi vero nunquam re- foluunwmat indurati a?gris commoriuntur, pro
pter copiam tartarei hum oris, (ptrita falis coagu
lati, qui impedit co&ionem & maturitatem tumo
rum omnium,& eft fola indurationis eorum caufa.
Principium vero & fundamentum co& ionis, Sc pepafmi in tum oribus, eft fpiritus v itx , qui per- mifcetur balfami naturalis fubftantijs, quas dum alterantur & immoderationem patiuntur,tumores praeter naturam in corpore conftituunt, & hi tu
mores, qui plus illius vitalis fpiritus habent, citius adpepafmum perducuntur, qui vero minus, tar-
i f C H I R V R G r A '
dius etiam coquuntur. At vero h i, qui nullo vi
tali fpiritu perfunduntur, ita indurantur, vt vere lapidefcant in corpore, quod hiftorijs confirma
tur quamplutimis:vidi enim & ipfefcyrrhoj lapi- dofos, & nodos arthritidis lapides fa&os, & audi- ui, & leg i, apud optimos authores foetum ipfum in vtero praegnantis mulieris, lapideum fa&um fuiiTe, & toto vita fuse tem pore, hunc lapidem, D ixi rdtje- Pro foeta iri vtero mulierem geftafTe, quia cum fpi- nemhuius ntu vitali, & balfamo priuaretur, altetationem rei in T?*l- etiam fubirenonpoterat,nec tempore legitimo,8c ludia. * natura conftitutoex vtero excludi,& ideo com- rhortuaeif mulier illa, cum tali faecu, qiia: tamen poterat liberari,i Chirurgo prudenti, abfeifo vte
ro, & abilra<5to ra/i lapideo faetu. Pari etiam me
thodo, fcyrrh i lapidofi debent tra& ari, 'a pruden
tibus Chirurgis, indurati,enim Ϊ natura,arte n o- Tempui ftra debent extrahi. Itacfue tempora qux Medici quale tumo- Spagyrici otferiiant in generatione tttmorum n m . omnium, fiiin t tem pori, & limites co& ioftis, &
pepafmi tumorum. Q ui termini incerti femper reperiuntur, propter confufam &C permixtam hu
morum fubftantiam, qua; tumores generat , q u a cum fimplex, & puranunquam reperiatur iri tu
moribus eonfiituendis, id e i etiam term inus, &
finisvitimus codionistum orum , nunqtlsmcera
tus Severus eft, ‘ ’
S P A G Y R I C A .
Q uid Agendum in curatitne tumorum omnium exchymicts. ·
C A p v τ V I I .
N principio tumorum omnium cal i- In principio dorum , mercurialium &fulphureo- tumorum r u m, SpagyriciMedici folent, v td if-quii agtn- foluere eos valeant & eerura accre- dum.
tionem impedire, ne in magnam mo
lem extendantur , repercutione frigida Sc aftnngenti vti , purgato prius corpore , pilula vnica m ercurij, feu aquihe chymica:, vel pilula panchymagogi, vt hum ores, qui funt aliquando in motu & turgentes, & in partem tumore affe- ftam defluentes , foras expellant, vel etiam prius, miffo fanguine ad eumdem fcopum , & balfamurrt vitat noftrae refrjgerant,Aetta&0(vna cu fanguine,) caloris febrilis foco, qui in omnibus pratter natu
ram tumoribus,per fympathiam in corde excan- d efeit: haec autem repercutio frigida & aftringens fit, appofitione aqua: diftillatas, ex vitriolo, vel al- lum ine, calore ieuiffimo balnei aquas tep id e, ne fpiritus acres & mordaces vitrioli, & aluminis,ca·.
lore fortiori exeant & aquam acriorem, quam po- ftulat vfus repercutiendi, reddant; hasc vero aqua ex vitriolo & alumine diftillata, fubtilis admodum eft,& penetrans interiora tumoris, eaque cum fri- j>idiffima fit, temperat internum tumoris calorem
& fic partem tumore afFeftam roborat, & fpiritu
i S C H T R V R G I A
falis, quo mediocriter abundat, impedit ne balfa- mura partis fubito corrumpatur & fequ&cur in - tenfionesconiun&arum caufaram : falis enim io»- lus fpiritus* eft caufa conferuationis rerum om
nium, & dum ipfe integer m anet, manet & mix
tum integrum & a corruptione liberum ; fi vero Quidimpe- corrumpatur, corrumpitur & mixtam. Itaque dtat corru~ dum fpiritus falis integer & incorruptus aduenic fttonem in alicui parti,ad corruptionem ru enti, tunc tempo- tumoribus. ris fpiritus illius partis roboratur fimili fpiritu,&
impedit corruptionem balfami naruraiis illius partis , propter vitales fpiritus quibus turget &
abundat:HincCabaliftai omnesi£gyptij & Arabes communi omnium confenfu a/Teruerunt infalcia·
tere omnia fecreta, & vitas eonferuationem, &C morborum omnium curationem , per fc&ionem a&ionum &: facultatum animalium , fertilitatem vegetantium, fplendorem & radios lapidum pre- tjoforum, & rerum omnium vegetabilium anima- fium mineraliurn perfe<5fcione$ & proprietates, ab fpirituvnico falis dependere : & in Chirurgia fummum & tutum arcanum eft, ad curandos om~, nes morbos cutaneos, quod modo optime praepa
retur, eft balfamum homegeneum & fimile noftro interiori quo viuimus , & conferuam ur, cuius virtutes &c miranda fecreta detexi in Palladio Spa- ey rico, praeparationem docui in Myraehecio Spagyrico, capite vndecimo libri tertij. At quia multi fales funt, diucrfi geeeris & proprietatis,di- uerfi etiam erune, & multi fpiritus eorumdem faliu m , diuerfarum proprietatum nihilominus potentiffimarum : Et qui cxtra&ionem alicuius illius fpiritus pcrfc&q fciet,fixionetn Sc dulcifica-
S P A G Y R I C A . 19 donem , pcruenict ad fummum naturas arca
num.
Scopuspraecipuas totius C hirurgi* therapcu- Scopus te- tic x .e ft extraftio falis humani , & e x e o p u io & tttu Qfo.
puto , purum elicere fpiritum, & hunc dcnuo fali mygt(&
fuofixo coniungerc vt vnum fiant infeparabile,
homogeneum & incorruptibile , quo Chirurgus circt^uaili.
gratias fummas Deo poterit agere, tamquam ha- g(n^a wi_
bito medicamento diuino, quod erit morborum dicamenta omnium cutaneorom tuta, cita, & iucunda cura. fa.
D o cv i praeparationem huius medicamSti in prinao libro mei Myrothecij Spagyrici,o&auo capite,cum proprietatibus illiu s, viu, & dofi, quo poteris vti intrepide & auda<2er ad curationem vlcerum dc tumorum omnium in omni tem pore, exterius &
interius, quo habito alia floccipendendafunt. At
tamen quia difficilimum paratu eft, nec omnibus licet adire Corinthum , alia medicamenta docebi
mus paratu facilliora, qua: breui tempore fiunt nullis fere expenfis, & pocentiffims funt virtutis, vt oftendamus Medicinam Chymicam abundare m e d ic a m e n tis omnis generis Vulcano prarparatis, adfubleuamen & curam morborum.
In principio ergo tumoris alicuius mercurialis, fn principio faliti,aut (ulphurei poterit Chirurgus Chymicus tumoris v ti, aqua aluminis, & vitrioli cum pari quantita- qua It a me
te aqua: iufquiami papaueris, lentis aquatica:,qui- dicamtntA bus poterit imbuere & madefacere ftupas, quibus applicandar fuperponeturalbumemoui in fpumam agitatum
fpiritu tartareo irroratum , & hoc cataplafmatc repercuterepoterit.calorem natiuum partis, tu
morem patientis , & f r i a r e intemperatos balfa- mi interioris lpiricus,ne ruant in corruptionem,
jo C H I R V R G I A
at fenfim difloluant materiam fluentem & per ros inuifibiliter expellant, vtfspius vifum eft.
'fn augmen- gj koc eataplafmate tumor non diffoluatur, at to qualia. magjs accre(cat& inflametur3mutanda funtreme*
applicari Jia ? & accipiendum eft vitellum oui , cui admif- debcantmt- Gebjs parum fpiritus therebentinse , parum olei dicamcntA. ccix olei de lateribus, & h/ice permixtis fa
cies bafilieonChymicum, ad fuppurationem tu
morum calidorum aptum > in ftatu addes aliquid olei caryophyllorum, aut cimaamomi, ad augen*·
dam codionem & accelerandum pepafmum , &
ad roborandum calorem naturalem partis. Sup
putatum tumorem apperies fcalpello Chirurgico, velcanftico potentiali, suta&uali : edu&o pure vicus apertum tenendum eft & detergendum ter in die, indudiis penicillis oleo de lateribus, vei oleo m yrrha^veloleoex vitellis ouorum,& inie·
£ko in vicus per fiphonem extra&o ariftologiac ro
tunda , quod fit ex fpiritu vini infufo in radicem contufam ariftoiogir , donec coloretur vini in- iiar : fpiritu deinde balneo maria? abftradto*
manet in fundo alembici tindtura Ariftologiie γ ο
ιηηόχ 3qua?diiloIucnda eft in aqua plantaginis, autlinguse ferpentis ad vlccra detergenda, & tu
mores omnes apertos detergendos.
In tumori- In tumoribus frigidis , quos vocant Chyroici hm frigidis tartareos & lalitos, qui refpondent tumoribus a quid Agtn· Galenicis fcyrrhofis vocatis & <£dematofis3 pur- dum. gato corpore & praeparato medicamentis e C hy- mico fonte defumptis, ad antecedentes eaufas tol
lendas ^udorificis demum medicamentis iterum p r3Dparanducorpus,vt antimonio fudorifico,quod alij dicunt miqeralebezoar,vel auro tonanti ct fu-
S P A G Y R I C A . \ i dorifico,aqua cinamomi permixto3& deinde fupei tumorem vnguetum hoc applicand u .^ .o le i gum- mi ammoniaci vnciam vnam , olei de lateribus vnciafemis,peirokidragmastres, olei caryopbil- lo rii.jj incorporentur omnia cum faponenigro,
& gumini c a ra m n r,& reducantur in -vnguen- ti confiftentiam, quod erit potentiffirouro ad re- foluendum tumore tartareum & fcy irhofum tu»
mori applicatum j ante tamen applicationem il
lius vnguenti ficcabis tumorem diu linteis duris&
perunges fpiritu tartari: fi ad luppuratipnem hac methodo deueniat, tra&andum erit vicus fimili m ethodo, ac procedentes tumores, fi vero, poft quindecim , aut vigiati dies applicato vnguento non fuppuretur,ad indurationem & lapidificatio- nem deueniendum eft, frigidis,aftringentibus ap
plicatis, vt falepetra in aceto ftillatitio diffoluta,&
linteis imbutis tumor madefaciendus, dum autem optime induruerit, ferro & igne tollendus e ft, &
v icu s, deinde communi methodo ad cicatricem perducendum eft -, cui operationi in tenfionis pri- ηις vacandum eft, ni euidentiflime pateat Chirur
go , fuppurationis poffibilitas, citius enim hac methodo curantur, talestumores, alia* vero de- finunt in cancrum.
3 * C H I R V R G I A
Fltgmont quid.
Diuifiofieg*
trimis.
T>e Flegmone & eius cttra fecundum Chymicos*
C a p v t . V I I L
L e g m o h e apudGhymicos porcil definiri: materialis intemperiesbalfa- mi naturalis alicuius partis, quod cor
rumpitur in fu® fulphure & M crcurio Ixdens & vidans a&iones naturalesil·- lius partis, & figuram fitumque naturalem. Aut aliter:eft materialisintemperies Mercurij vitx ali
cuius partis, qui cxceffu fuo intcmpetato l*d it a&iones natnrales,figuram fitumque vitiando na
tu ralem corruptione falis fui & fulphuris.Diuerfa funt genera flegmonum quxSpagyrice diuidi pof- funt in finiplex & compofitum , Sc h x c gen era, in aftralia& coaftellata, venenata & maligna diui- duntur. Aftralia & conftellata dicuntur quibus pnrter communem corruptionem balfami natu
ralis aduenir,peculiaris aliqua m alignitas, &: ve
nenata qualitas ab aftris dependens, vt buboni
bus peftilentibus, carbunculis, & flegmonofis tu
moribus varioiarum & morbillorumjqui iure m e
rito poiTunt deduci in numerumMercurialium tu
morum. Eft enim hoc genus, ebullitio &c excan- defeentia vniuerfalisbaliami naturalis 3c M ercu-
$ij vir# , de quo Deo dante peculiariter tran ab i
mus in padiologia Chym ica , quam breui tem po- jn?# lucem dabimus: in prarfentiarum vero boc
h
S P A G Y R I C A . 3 j in capitulo agetur tantum de flegmone cem m u- n i, cuiuscumduplcx gen9 (latuerimus fimplcx SC compo/num , vtriufque curam, pertra&abimus, vna cademque methodo, autfaltem parum diffi
ni «Ii, flegmone enim quamuis fimplcx non fit j a?
al/js eriam fubftantijs,fale puta & fulphure acqua- lircraut.diueriimode pr£dominantibus & corrup
tis componatur , medicamenta tamen qua: infer - uiunt coriuptioni harum fubftantiarum , pcfTunc
&: inferuirc corruptioni Mercurialis fubftantise (impliciter dominantis, habenda tamen eft eaate- ia in refrigerantibus repercutientibus adhibendis, plus enim in compofuis flegmonis ( vbi fulphur dominans corrumpitur ) refrigerandum eft,& re- pcrcuriencfum,quam in a lijsJn falitis^ vbifale do
minatur plus fuppurandum quam refrigerandum, ne in tartareos tranfeant tumores, hac cautela ad
bibita, fequens cura omnibus idonea erit. In pri
mis laxata aluo emollienti &refrigeranti em mate, tundenda erit vena bafilicsha brachij oppofiti hu-C ura β,
mori , ¥t fecundum arabes medicos, debita
?euulfio,sd quantitatem virium.tcbori,astati,con- iaetudini»,tempori &c regioni conuenicmem, in ienibus enim parum fanguinis eft mirrendum, in iuuenibus vero & adoleicenribus,in maiori quanV tirate licec mittere fanguinem, laxata aluo,& m if*
io fanguine,ad purgationem deueniendum eri' % fi tumore affe&us cachochymus fit, & humoribus plenus, malignis , & tumoribus obnoxius Pote?
rit autem purgari fyruporofato folu iuo Cbymi»
c o , auc panchymagogo Chymico , aut antinu>niG praeparato ,iequenti. Antimonij & Mei<*urij fublimaitian aequale? p an es, ponantur in x m t t f j
C
94 C H I R V R G l A
ta & diftillenrur leujffimo ig n e, aqua egrefTa re·
& ficetur ter aut quater, donec glaciei candorem im itetu r, nam ftatim dum fentit aerem frigidum condenfatur in glaciem claram, & pt ilucidam, hanc glaciem accipe,in aquam fontis clari & p d - Jucidi proijce, donec tota glacies conuertatur in pulutremalbiffimum,& permifeeatur aquae fon
tis , & fiant ambo brodium album,feu lac , huic adhuc adde, magnam quantitatem aquae fontis, &
id omne fiat in vitreo vafe magno & amplo, vt ambo pollint a g it a r i^ deinde quiefeere poflinr*
vt in fundo fubfidcant feces alb flimir;Deinde pes inclinationem aqua clara & limpida, qua fuper- nacatfecibus, arecipienre tollitur & aufertur,haec prima aqua poterit Teruanin va/is vitreis ad diffo- tionero coraliorum ,m argaritarum ^ fimilium>&;
ad vlcera venerca curanda, &: fcabiem omnem, fecijbos vero quae fuperiumin fundo , fuper ad
dendi eft aqiia recentis fontis, & toties cum noua aqua racemi,lanandae iuntfcces & abluendae, do
nec aqua qua: fuper imponitur dulcis rgrediatur,
&r aCnmoniaomni priuetur , tunc temporis feces ilteatbiflfmae ponenda funt in cruribuio feu tigil
lo teftaceo, 8c in leuiflimo calore cxficcand^c , &
feruandae ad vfus varios, ad puigandos humores quofeumque fv rrvm &' deorium : abfque vllo periculo hypercatharfis, dofishuius puiueris eft quindecim grana ad fummum in pueris vero gra
na duo, aut vnum fufficiunt.
Purgato corpore,& fic dogrratice pra-parato, deucniendum eft,ad partem *ffe£hm rumore cor
reptam, quam in principio refrigerabis aliquam u- lum vt caior flaturali» , hac iepeica&onc^QUfia*
