Emerytury z nowego systemu emerytalnego w latach 2011–2015
Bożena Kłos
Pensions from the new pension system in 2011–2015
The article analyses the pensions calculated in accordance with the new regulations in 2011–2015 by the Polish Social Insurance Institution (ZUS), with particular focus on average retirement age, average pension payments, and the difference related to sex.
The author also looks at the issue of the recent decrease in the retirement age in Poland to 60 years for women and 65 years for men, and its impact on these factors. The article draws on the data published by ZUS.
WSTĘP
Emerytury naliczane według zasad nowego systemu eme- rytalnego przyznawane są od 2009 r. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) na dzień 31 grudnia 2015 r.
emerytury te otrzymywało ogółem 1 388 639 świadczenio- biorców, w tym 422 813 mężczyzn i 965 826 kobiet. Świad- czenia z nowego systemu stanowiły wówczas 27,4% emerytur wypłacanych przez ZUS. Średni wiek emeryta pobierającego świadczenia z nowego systemu emerytalnego wynosił 64,0 lata, dla mężczyzn – 64,8 lat i 63,7 lat dla kobiet. W wieku po- niżej 60 lat emerytury otrzymywały 32 903 kobiety, tj. tylko 3,4% ogółu kobiet, a poniżej 65 lat – 200 968 mężczyzn, a więc 47,5% ogółu mężczyzn. Emeryci z nowego systemu emerytal- nego stanowią więc stosunkowo młodą populację, albowiem co do zasady nowy system obejmuje osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. Dla porównania przeciętny wiek emeryta dla całej populacji emerytów (ze starego i nowego systemu) wynosił 70,5 lat, dla mężczyzn – 71,7 lat, dla kobiet – 69,8 lat.
Do kategorii świadczeń ustalonych według nowych zasad zaliczane są:
• emerytury przyznane po raz pierwszy osobom urodzo- nych po dniu 31 grudnia 1948 r.;
• emerytury z urzędu przyznawane w miejsce renty z ty- tułu niezdolności do pracy po osiągnięciu przez rencistę ustawowego wieku emerytalnego;
• emerytury dla osób urodzonych przed 1949 r. kontynu- ujących ubezpieczenie emerytalne i rentowe;
• emerytury powszechne przyznawane po emeryturach wcześniejszych.
Tylko pierwsza z wymienionych kategorii poddaje się do- kładniejszym analizom, albowiem ZUS systematycznie upub- licznia dane o emeryturach nowo przyznanych. W latach 2009–2015 Zakład przyznał po raz pierwszy ogółem 687,5 tys.
emerytur z nowego systemu. Od 2011 r. emerytury te zaczy- nają wyraźnie dominować wśród nowo przyznanych świad- czeń emerytalnych i w 2015 r. emerytury ze starego systemu miały już niewielkie znaczenie w strukturze nowych świad- czeń (tab. 1).
Emerytury były naliczane według nowych zasad częściej dla kobiet niż dla mężczyzn, bowiem wchodziły one do syste- mu wypłat szybciej niż mężczyźni ze względu na niższy o 5 lat wiek emerytalny (tab. 2). Dopiero od czerwca 2014 r. przyzna- wane były pierwsze emerytury w powszechnym wieku eme- rytalnym przewidzianym dla mężczyzn, z uwzględnieniem – w podstawie ich obliczenia – środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS, w tym środków przeniesionych z otwar- tych funduszy emerytalnych.
W opracowaniu poddane zostały szczegółowszej analizie
emerytury z nowego systemu emerytalnego przyznane po
raz pierwszy w latach 2011–2015, a więc za okres, w którym
emerytury te wyraźnie dominowały wśród nowo przyznanych świadczeń i za który ZUS publikuje dokładniejsze dane o eme- ryturach ustalonych według nowych zasad.
Analiza koncentruje się na dwóch zasadniczych parame- trach systemu emerytalnego: rzeczywistym wieku przecho- dzenia na emeryturę i wysokości przeciętnego świadczenia.
Celem opracowania jest też zwrócenie uwagi na kształtowanie się rozkładu emerytów ze względu na wysokość świadczenia oraz na zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć. Analizę kończą projekcje dotyczące poziomu emerytur po obniżeniu wieku emerytalnego kobiet do 60 lat i mężczyzn do 65 lat.
1. Przeciętny wiek
przechodzenia na emeryturę osób objętych nowym systemem emerytalnym
Na przeciętny wiek przechodzenia na emeryturę wpływa ustawowy wiek emerytalny oraz prawo do emerytur w wie- ku niższym od powszechnego wieku emerytalnego. W no- wym systemie emerytalnym obydwa czynniki kształtowały przeciętny wiek kończenia aktywności zawodowej w latach 2011–2015.
Do 2012 r. mężczyźni urodzeni w 1947 r. i wcześniej na- bywali prawo do emerytury po ukończeniu 65 lat, a kobiety urodzone w 1952 r. i wcześniej – w wieku 60 lat. Wygaszenie emerytur wcześniejszych z tytułu ukończenia 55 lat przez ko- bietę z 30 letnim stażem i 60 lat przez mężczyznę z 35 letnim stażem oraz rozpoczęty w 2013 r. proces podnoszenia wie- ku emerytalnego wpłynęły na podwyższenie przeciętnego wieku przechodzenia na emeryturę (w 2008 r. wynosił 59 lat, a w 2015 r. – 62 lata). Zgodnie ze schematem podnoszenia wieku emerytalnego w IV kwartale 2015 r. wiek emerytalny wzrósł dla mężczyzn do 65 lat i 9 miesięcy, a dla kobiet do 60 lat i 9 miesięcy.
Z kolei zachowane w nowym systemie możliwości otrzy- mania emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wieku niższym od po- wszechnego, stanowiły czynnik obniżający ten wiek. Upraw- nienia te mają jednak charakter wygasający, a więc ich wpływ na kształtowanie poziomu przeciętnego wieku emerytalnego był coraz bardziej ograniczony.
Tab. 3. Przeciętny wiek osób, którym przyznano emery- tury w latach 2011–2015 według nowych zasad
2011 2012 2013 2014 2015
Ogółem 60,0 59,6 59,7 60,8 62,0
Mężczyźni 60,3 60,0 60,1 62,2 63,9
Kobiety 59,7 59,3 59,4 59,9 60,7
Źródło: jak pod tab. 1.
Jak pokazują dane zawarte w tab. 3, w nowym systemie emerytalnym od 2012 r. przeciętny wiek przechodzenia na emeryturę systematycznie wzrastał, tak dla ogółu emerytów, jaki i dla mężczyzn i kobiet. Szczególnie duży wzrost przecięt- nego wieku mężczyzn wystąpił w 2014 r. i 2015 r., albowiem w latach tych podwyższony powszechny wiek emerytalny osiągnęli mężczyźni z pierwszych roczników objętych nowym systemem emerytalnym, tj. urodzeni w 1949 r. oraz w I kwar- tale 1950 r. Wcześniej mężczyźni otrzymywali emerytury z no- wego systemu głównie na podstawie przejściowych przepi- sów pozwalających na odejście na emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wieku niższym od powszechnego wieku emerytalnego.
Rzeczywisty wiek emerytalny mężczyzn w 2015 r. ukształtował się jeszcze na poziomie poniżej powszechnego wieku emery- talnego, podczas gdy dla kobiet osiągnął ten poziom.
Kobiety najczęściej odchodziły na emeryturę w wieku 60 lat i odsetek ten systematycznie wzrastał w analizowanych latach (tab. 4). Świadczy to o spadku liczby kobiet uprawnio- nych do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ale przede wszystkim o popu- larności decyzji o zakończeniu aktywności zawodowej wkrót- ce po osiągnięciu wieku emerytalnego. W 2015 r. w wieku przewyższającym obowiązujący powszechny wiek emerytal- ny kobiet, tj. w wieku 61 lat i powyżej, emeryturę przyznano 11,3% kobiet, w tym 1,6% po ukończeniu 65 lat. W przypadku mężczyzn, ze względu na przyjęte przez ZUS przedziały wie- ku i kroczący wzrost powszechnego wieku emerytalnego, nie można stwierdzić, jaki odsetek mężczyzn pracował dłużej po osiągnięciu wieku emerytalnego.
W 2014 r. wśród mężczyzn gwałtownie spadł odsetek eme- rytów w wieku 60 lat z powodu malejącej liczby uprawnio- nych do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz przede wszystkim z po- Tab. 1. Liczba nowo przyznanych emerytur* w latach 2009–2015 według zasad naliczania emerytury (w tys.)
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Ogółem 243,0 92,3 102,5 120,1 104,4 158,2 224,4
Stare zasady 166,5 41,1 36,2 38,5 32,9 26,1 16,2
Nowe zasady 76,5 51,2 66,3 81,6 71,5 132,1 208,3
Udział emerytur według nowych zasad (%) 31,1 55,5 64,7 67,9 68,5 83,5 92,8
* Bez świadczeń realizowanych na podstawie umów międzynarodowych oraz bez świadczeń pobieranych łącznie ze świadczeniami rolniczymi.
Źródło: Zakład Ubezpieczeń Społecznych, http://www.psz.zus.pl/ [dostęp: 30 listopada 2016 r.].
Tab. 2. Odsetek nowo przyznanych emerytur według nowych zasad w latach 2009–2015 według płci (w %)
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Nowe zasady
b.d. b.d.
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Mężczyźni 43,8 43,5 43,6 41,3 39,7
Kobiety 56,2 56,5 56,4 58,7 60,3
Źródło: jak pod tab. 1.
wodu – wskazywanego już wcześniej – osiągnięcia powszech- nego wieku emerytalnego przez roczniki mężczyzn objęte nowym systemem emerytalnym.
W rezultacie tych trendów w 2015 r. wśród mężczyzn 66,9%
emerytur przyznano mężczyznom, którzy mieli ukończone 65 lat, a 97,3% kobiet miało ustaloną emeryturę po ukończe- niu 60 lat (tab. 5).
Tab. 5. Odsetek osób, które przeszły na emeryturę po osiągnięciu wieku: kobiety – 60 lat i więcej; mężczyźni 65 lat i więcej
2011 2012 2013 2014 2015
Mężczyźni
65 lat i więcej – – – 41,9 66,9
Kobiety
60 lat i więcej 80,7 83,2 83,5 94,1 97,3 Źródło: jak pod tab. 1.
2. Wysokość świadczeń emerytalnych
2.1. Przeciętna wysokość emerytury Prawo do emerytury w nowym systemie emerytalnym przysługuje po osiągnięciu wieku emerytalnego bez względu na liczbę udowodnionych okresów składkowych. Wysokość emerytury obliczana jest na zasadach zdefiniowanej składki.
Świadczenie stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia (zwaloryzowane składki na koncie i subkoncie oraz zwaloryzowany kapitał początko- wy) przez tzw. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w jakim ubezpieczony zdecyduje się przejść na emeryturę. W roku 2014 generalnie zakończył się okres ustalania emerytur według zasad mieszanych, tj. zasad no- wego systemu i starego systemu opartego na zasadzie zdefi- niowanego świadczenia
1. W 2015 r. emerytury takie były przy-
1
Mieszane zasady ustalania wysokości emerytury przewidziane są dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które wiek uprawniają- cy do emerytury ukończyły w latach 2009–2014. Wysokość emerytury mieszanej dla osób, które osiągnęły wiek uprawniający do emerytury w roku 2009 wynosi 80% emerytury obliczonej według starych zasad i 20% emerytury obliczonej według nowych zasad; w 2010 r. – 70%
emerytury obliczonej według starych zasad i 30% emerytury obli- czonej według nowych zasad; w 2011 r. – 55% emerytury obliczonej według starych zasad i 45% emerytury obliczonej według nowych za- sad; w 2012 r. – 35% emerytury obliczonej według starych zasad i 65%
emerytury obliczonej według nowych zasad; w 2013 r. i 2014 r. – 20%
znawane jeszcze osobom, które nie wystąpiły wcześniej o to świadczenie po ukończeniu wieku emerytalnego (powszech- nego lub niższego).
W latach 2011–2015 przeciętna wysokość emerytury przy- znanej według nowych zasad była znacząco niższa – od 24%
do 29,8% – od przeciętnej emerytury ze starego systemu, po wyłączeniu emerytur górniczych (tab. 6). Wyłączenie emerytur górniczych z porównania pomiędzy obu systemami daje mia- rodajny obraz spadku emerytur naliczanych według zasady zdefiniowanej składki, albowiem emerytury górnicze stanowią coraz wyższy odsetek emerytur według starych zasad (19,2%
w 2011 r., 30,4% w 2014 r., aż 42,8% w 2015 r.) i obliczane są we- dług korzystniejszych przeliczników niż zwykłe emerytury ze starego systemu (w 2015 r. emerytury powyżej 5 tys. zł stanowi- ły 41,9% nowo przyznanych emerytur górniczych i tylko 1,3%
górników otrzymało emeryturę w wysokości 3000 zł i poniżej).
Przeciętna wysokość emerytury obliczonej w sposób mieszany była niższa od przeciętnej emerytury z nowego sy- stemu: w 2013 r. wynosiła 1770,43 zł, w 2014 r. – 1782,17 zł, a w 2015 r. – 1837,83 zł
2.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że przechodzenie z formuły zdefiniowanego świadczenia do formuły zdefiniowanej skład- ki prowadzi w systemie emerytalnym do zerwania z dotych- czasową prawidłowością, zgodnie z którą przeciętna eme- rytura nowo przyznana zawsze była wyższa od przeciętnej emerytury wypłacanej. Przykładowo w 2008 r. przyznana po raz pierwszy przeciętna emerytura była o 18,6% wyższa od wypłacanej. W latach 2011–2015 relacja wysokości przeciętnej emerytury nowo przyznanej do przeciętnej emerytury wypła- canej przez ZUS zmniejszała się ze względu na coraz większy udział emerytur z nowego systemu, których przeciętna wyso- kość w każdym roku była niższa od emerytur wpłacanych. Tyl- ko przeciętna emerytura przyznana według starych zasad była znacząco wyższa od przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS. Udział tych emerytur będzie w niedługim czasie margi- nalny (zostanie ograniczony do emerytur górniczych, średnio około 7 tys. rocznie), co zmniejszy ich wpływ na kształtowanie wysokości przeciętnej emerytury nowo przyznanej ogółem.
W analizowanym okresie przeciętna wysokość emery- tury według nowych zasad wzrastała systematycznie (poza 2011 r.). Wzrost ten uwidacznia się też w relacji do przecięt- emerytury obliczonej według starych zasad i 80% emerytury obliczo- nej według nowych zasad.
2
Źródło: Przegląd systemu emerytalnego. Informacja Rady Mini- strów dla Sejmu RP o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez- pieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 637) wraz z propozycjami zmian (projekt z dnia 31 października 2016 r.) http://www.mpips.gov.pl/bip [dostęp: 30 listopada 2016 r.].
Tab. 4. Struktura wieku mężczyzn i kobiet przechodzących na emeryturę w latach 2011–2015
Wiek 2011 2012 2013 2014 2015
M K M K M K M K M K
Poniżej 60 lat 2,0 19,3 2,8 16,8 1,3 16,5 0,6 5,9 0,3 2,7
60 lat 87,2 72,7 89,2 75,3 88,5 73,1 50,0 87,0 28,7 86,0
61–64 lata 10,8 8,0 8,0 7,9 10,2 10,4 7,5 6,8 4,1 9,7
65 lat i więcej – 0,0 – 0,0 – – 41,9 0,3 66,9 1,6
Źródło: jak pod tab. 1.
nego miesięcznego wynagrodzenia pomniejszonego o obli- gatoryjną składkę na ubezpieczenia społeczne płaconą przez pracownika (tab. 7). W 2015 r. relatywna wysokość emerytury z nowego systemu emerytalnego pozostała na poziomie zbli- żonym do 2014 r. Jednakże mniej korzystna formuła oblicza- nia emerytury w nowym systemie emerytalnym powoduje, że relacja jej do przeciętego wynagrodzenia kształtowała się w latach 2011–2015 na znacznie niższym poziomie niż prze- ciętnej emerytury ze starego systemu. Różnica oscylowała wokół 20 pkt proc.
2.2. Okresowe emerytury kapitałowe Podawane przez ZUS przeciętne wysokości emerytury z no- wego systemu zawierają także emerytury z II filara, tj. okreso- we emerytury kapitałowe wypłacane kobietom – członkiniom OFE
3. Okresowa emerytura kapitałowa jest obliczana pod warunkiem, że kwota środków zewidencjonowanych na sub- koncie w ZUS jest równa lub wyższa od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego (od dnia 1 marca 2016 r. jest to kwota 4173,40 zł). Jeżeli warunek ten nie został spełniony, to środki te są ewidencjonowane na koncie osoby ubezpie- czonej, jako składka na ubezpieczenie emerytalne i powięk- szają kwotę składek stanowiącą podstawę obliczenia tej eme-
3
Na podstawie ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz.U. z 2014 r., poz. 1097).
rytury. Okresowa emerytura kapitałowa przysługuje do czasu osiągnięcia przez kobietę powszechnego wieku emerytalne- go przewidzianego dla mężczyzny urodzonego w tym samym roku i kwartale. Wysokość okresowej emerytury kapitałowej obliczana jest tak jak emerytura z FUS: poprzez podzielenie kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby ubezpieczonej.
Niska liczba kobiet pobierających okresową emeryturę kapitałową wynika m.in. z faktu, że korzystniejszym świad- czeniem dla ubezpieczonych kobiet była wyłącznie emery- tura z I filaru obliczana na zasadach mieszanych. W takim przypadku środki zgromadzone na rachunku w OFE, za po- średnictwem ZUS, były przekazywane na dochody budżetu państwa. Rezygnacja z emerytury z II filara umożliwiała także skorzystanie z prawa do emerytury wcześniejszej przez gór- ników, kolejarzy, osoby wykonujące pracę nauczyciela oraz pracujących w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Kolejną przyczyną niskiej liczby kobiet pobiera- jących okresową emeryturę kapitałową był zbyt niski kapi- tał zgromadzony w OFE. Wśród kobiet urodzonych w 1949 r.
i 1950 r. więcej było takich, których środki nie przekraczały wymaganej 20-krotności dodatku pielęgnacyjnego, niż tych, które wystąpiły o okresową emeryturę kapitałową i świadcze- nie to im przyznano (odpowiednio 289 i 200 oraz 552 i 400).
W 2015 r. skokowo wzrosła liczba wypłacanych okreso- wych emerytur kapitałowych. W roku tym powszechny wiek emerytalny osiągały kobiety, które nie miały już możliwości Tab. 6. Wysokość przeciętnych emerytur przyznanych w latach 2011–2015
2011 2012 2013 2014 2015
Ogółem (zł) 2 036,26 2 059,31 2 228,75 2 174,63 2 154,62
Stare zasady* (zł) b.d. 2 426,36 2 645,77 2 600,50 2 833,45
Nowe zasady (zł) 1 694,84 1 728,59 1 856,51 1 973,53 2 037,29
Relacja emerytur według nowych zasad do emerytur według starych zasad (%) × 71,2 70,2 76,0 71,9 Przeciętna wysokość emerytury wypłacanej przez ZUS (zł) 1 785,06 1 872,32 1 970,39 2 043, 11 2 096,55 Relacja emerytury nowo przyznanej do emerytury wypłacanej przez ZUS (%) 114,1 110,0 113,1 106,4 102,8 Relacja emerytury według nowych zasad do emerytury wypłacanej przez ZUS (%) 94,9 92,3 94,2 96,7 97,2 Relacja emerytury według starych zasad* do emerytury wypłacanej przez ZUS (%) × 129,6 134,3 127,3 135,4
* Wysokość przeciętnej emerytury po wyłączeniu emerytur górniczych
** Relacja emerytur według nowych zasad do emerytur według starych zasad po wyłączeniu emerytur górniczych Źródło: jak pod tab. 1.
Tab. 7. Przeciętna emerytura w relacji do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia pomniejszonego o obligatoryjną składkę na ubezpieczenia społeczne płaconą przez pracownika w latach 2011–2015 (w %)
2011 2012 2013 2014 2015
Przeciętna emerytura wypłacana przez ZUS 59,9 60,8 61,7 61,8 61,5
Przeciętna emerytura nowo przyznana 68,5 66,8 69,8 65,7 63,2
Przeciętna emerytura przyznana według starych zasad* 89,4 78,6 82,9 78,6 83,1
Przeciętna emerytura przyznana według nowych zasad 57,8 56,1 58,2 59,7 59,8
* Wysokość przeciętnej emerytury po wyłączeniu emerytur górniczych.
Źródło: jak pod tab. 1.
Tab. 8. Okresowe emerytury kapitałowe w latach 2009–2015
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Liczba emerytur (tys.) 0,2 0,4 1,0 2,0 3,2 4,7 15,8
Przeciętna wysokość emerytury (zł) 68,61 99,25 94,18 88,52 94,93 103,36 165,07
Źródło: jak pod tab. 1.
ustalania emerytury z FUS według zasad mieszanych. Ponad- to osoby z późniejszych roczników objętych nowym syste- mem emerytalnym liczniej przystępowały do OFE. Znacząco też zwiększyła się przeciętna wysokość okresowej emerytury kapitałowej, m.in. w wyniku dłuższego okresu oszczędzania i wyższej przeciętnej podstawy odprowadzanych składek.
2.3. Rozkład wysokości emerytur Analizując strukturę emerytur według wysokości świad- czeń, widzimy, że emerytury ustalane według nowych zasad w stosunku do emerytur ze starego systemu charakteryzuje znacznie bardziej równomierny rozkład w przedziałach docho- dowych, ale większy odsetek niskich emerytur i znacznie niższy odsetek emerytury wysokich (tab. 9). Wzrost odsetka wysokich emerytury wśród emerytur ustalanych według starych zasad wynika przede wszystkim ze wzrastającej dominacji emerytur górniczych. W nowym systemie w latach 2014–2015 wystą- piła wyraźna tendencja spadkowa udziału niskich emerytur.
W 2015 r. w stosunku do 2013 r. odsetek emerytur w wysokości 1000 zł i poniżej obniżył się z 24,7% do 13,7%, a bardzo niskich (poniżej 600 zł) z 3,4% do 3,2%. Z kolei systematycznie wzrastał udział emerytur w najwyższym przedziale (powyżej 3500 zł).
Istotny problem nowego systemu emerytalnego stanowią emerytury w wysokości poniżej wysokości najniższej eme- rytury wypłacane osobom, które nie spełniły warunku stażu ubezpieczeniowego. Prawo do gwarantowanej przez państwo wypłaty emerytury minimalnej mają obecnie mężczyźni legi- tymujących się 25-letnim okresem ubezpieczenia i kobiety z 22-letnim okresem ubezpieczenia.
Liczba emerytur poniżej minimalnej wzrasta, pomimo że ich udział spada (z uwagi na ogólny wzrost liczby nowo przy- znanych emerytur). W 2014 r. przyznano na nowych zasadach 0,7 tys. emerytur w wysokości najniższej i 11,7 tys. emerytur w wysokości niższej od minimalnej emerytury. W 2015 r. było
to odpowiednio: 1,1 tys. i 20,5 tys. Tak liczna grupa emerytów z bardzo niskimi emeryturami wynika także z braku warunku minimalnego okresu składkowego (w starym systemie eme- rytalnym osoby ze stażem ubezpieczeniowym poniżej 15 lat w ogóle nie nabywały prawa do emerytury).
W grudniu 2015 r. 76 300 emerytów otrzymywało z nowe- go systemu emerytury w wysokości niższej niż gwarantowa- na przez państwo emerytura minimalna. Najniższa wysokość emerytury wypłacanej przez ZUS wyniosła 0,24 zł. Strukturę emerytów pobierających emeryturę z nowego systemu w wy- sokości niższej niż najniższa emerytura przedstawia tab. 10.
Najliczniejsza grupa emerytów pobierała emerytury od 600,01 zł do 800,00 zł. Świadczenia poniżej najniższej emery- tury otrzymywały głównie kobiety (95% emerytur)
4.
4
Przegląd systemu emerytalnego. Informacja Rady Ministrów dla Sejmu RP o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 11 maja 2012 r.
Tab. 9. Struktura emerytur przyznanych w latach 2011–2015 według wysokości świadczeń w grudniu Wysokość emerytury*
(zł) Stare zasady Nowe zasady
2011 2012 2013 2014 2015, 2011 2012 2013 2014 2015
600,00 i mniej 0,8 0,7 0,6 0,6 0,5 5,9 4,4 5,3 3,4 3,2
600,01–700,00 1,1 0,3 0,3 0,4 0,2 8,8 7,1 5,5 3,1 2,3
700,01–800,00 2,5 2,8 0,9 0,9 0,7 4,2 5,4 4,6 3,1 2,8
800,01–900,00 1,0 0,9 2,3 2,1 2,1 4,1 4,3 4,9 3,3 2,7
900,01–1000,00 2,0 1,7 1,1 0,8 0,4 4,7 4,8 4,4 3,3 2,7
1000,01–1200,00 6,2 5,8 4,5 3,9 2,3 9,6 9,9 8,8 7,6 6,4
1200,01–1400,00 7,6 7,5 5,8 5,0 2,7 7,7 8,2 7,7 8,6 7,7
1400,01–1600,00 7,1 7,2 5,6 5,2 3,1 6,3 6,1 5,9 8,5 9,0
1600,01–1800,00 5,9 6,2 4,5 4,4 2,8 6,6 5,6 4,8 8,2 9,1
1800,01–2000,00 5,5 5,1 3,6 3,6 2,3 7,5 6,8 5,5 6,9 8,2
2000,01–2200,00 5,3 4,8 3,6 2,9 1,8 7,5 7,0 6,2 6,6 7,4
2200,01–2400,00 4,5 4,9 4,0 3,1 1,9 6,4 6,5 6,3 6,2 6,6
2400,01–2600,00 3,7 4,6 4,5 3,7 2,7 5,3 5,7 6,0 6,0 5,9
2600,01–2800,00 3,4 3,6 4,3 4,1 4,3 4,2 4,6 5,1 5,2 7,1
2800,01–3000,00 3,1 3,2 3,7 4,0 5,1 3,2 3,6 4,3 4,5 4,4
3000,01–3500,00 9,4 7,7 8,7 8,5 9,9 4,6 5,5 7,5 7,3 7,2
3500,01 i więcej 30,9 33,0 42,0 46,8 57,9 3,4 4,5 7,2 8,2 9,3
* Wysokość emerytur wraz z dodatkami pielęgnacyjnymi.
Źródło: jak pod tab. 1.
Tab. 10. Liczba osób pobierających emeryturę z nowego systemu w wysokości niższej niż najniższa emerytura (stan na grudzień 2015 r.)
Wysokość w zł Liczba osób w tys.
300,00 zł i mniej 1,2
300,01–400,00 1,1
400,01–500,00 3,2
500,01–600,00 8,7
600,01–700,00 16,3
700,01–800,00 29,9
800,01–880,44 15,9
Źródło: Przegląd systemu emerytalnego. Informacja Rady Mini-
strów dla Sejmu RP o skutkach obowiązywania ustawy z dnia 11 maja
2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubez-
pieczeń Społecznych (Dz.U. poz. 637) wraz z propozycjami zmian
(projekt z dnia 31 października 2016 r.) http://www.mpips.gov.pl/bip
[dostęp: 30 listopada 2016 r.].
2.4. Zróżnicowanie wysokości emerytur ze względu na płeć
Płeć jest czynnikiem silnie różnicującym wysokość emerytur.
Kobiety z reguły otrzymują niższe wynagrodzenia niż mężczyź- ni (pracują głównie w sektorach o niskich płacach, zajmują niż- sze stanowiska), są mniej aktywne zawodowo (niższy wskaźnik zatrudnienia) i mają krótszy okres odprowadzania składek ze względu na obowiązki rodzicielskie i opiekuńcze. W rezultacie otrzymują niższe emerytury niż mężczyźni. Jest to cecha struktu- ralna zarówno starego jak i nowego systemu emerytalnego. Jed- nak nowy system emerytalny z natury swojej generuje większe różnice w wysokości świadczeń emerytalnych niż stary system.
Standardowe publikacje ZUS nie zawierają informacji o przeciętnej wysokości emerytury nowo przyznanej w zależ- ności od płci. Według wycinkowych danych za lata 2013–2015 przeciętna emerytura kobiet wzrastała w tym okresie (tab. 11).
Jest to skutkiem podwyższania wieku emerytalnego, ale też może wynikać z korzystniejszych cech młodszych kohort wie- kowych kobiet (wyższe wynagrodzenia, dłuższe okresy pracy) niż starszych roczników.
Odwrotna sytuacja występowała odnośnie przeciętnej emerytury mężczyzn, albowiem do 2013 r. emerytury z no- wego systemu emerytalnego otrzymywali mężczyźni z dłu- gim stażem ubezpieczeniowym i dopiero roczniki mężczyzn, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny w latach 2014–
2015, mogły nabyć prawo do emerytury bez względu na dłu- gość okresu składkowego. W rezultacie różnica w wysokości przeciętnej emerytury kobiet i mężczyzn w nowym systemie zmniejszyła się – w 2015 r. przeciętna emerytura kobiet była o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. poz. 637) wraz z propozycjami zmian (projekt z dnia 31 października 2016 r.) http://www.mpips.gov.pl/bip [dostęp:
30 listopada 2016 r.].
o 37,8% niższa od emerytury mężczyzny. Jest to jednak róż- nica większa o 6,4 pkt proc. w stosunku do różnicy pomiędzy przeciętną emeryturą kobiety i mężczyzny wypłacanej przez ZUS w grudniu 2015 r., która wyniosła 31,4%
5.
Tendencję do zmniejszania się różnic w poziomie emerytur kobiet i mężczyzn w nowym systemie pokazuje także rozkład wysokości emerytur według płci (tab. 12). W całym analizowa- nym okresie strukturę emerytur mężczyzn i kobiet różni od- setek emerytur niskich (większy u kobiet) i wysokich (większy u mężczyzn), ale warto przyjrzeć się bliżej zmianom w rozkła- dzie, jakie nastąpiły w okresie 5 lat.
Wśród kobiet bardzo wyraźnie spadł udział emerytur do 1000 zł – z 49,0% w 2011 r. do 19,9% w 2015 r., w tym emery- tur bardzo niskich (600 zł i poniżej) z 10,4% do 4,2%. Spadko- wi udziału emerytur niskich wśród kobiet towarzyszył wzrost odsetka emerytur w przedziałach począwszy od 1600,01 –1800,00 zł. Poprawa rozkładu emerytur kobiet dotyczy przede wszystkim wzrostu udziału emerytur w przedziale od 2000,01 zł do 3000,00 zł – z 3,6% w 2011 r. do 21,4% w 2015 r.
5
Przeciętna emerytura mężczyzny wynosiła 2601,04 zł, a ko- biety – 1784,07 zł. http://www.zus.pl/files/Wa%C5%BCniejsze%20 informacje%20z%20zak resu%20ubezpiecze%C5%84%20 spo%C5%82ecznych%202015%20r.pdf [dostęp: 30 listopada 2016 r.].
Tab. 12. Struktura emerytur przyznanych według nowych zasad mężczyznom i kobietom w latach 2011–2015 (wysokość świadczeń w grudniu)
Wysokość emerytury*
(zł) Mężczyźni Kobiety
2011 2012 2013 2014 2015 2011 2012 2013 2014 2015
600,00 i mniej 0,0 – – 0,5 1,6 10,4 7,7 9,5 5,4 4,2
600,01–700,00 0,0 0,0 – 0,3 0,8 15,5 12,7 9,8 5,1 3,2
700,01–800,00 0,0 0,0 – 0,3 0,8 7,5 9,5 8,1 5,1 4,1
800,01–900,00 0,0 0,0 0,0 0,4 0,9 7,3 7,7 8,7 5,3 4,0
900,01–1000,00 0,1 0,0 0,0 0,5 1,0 8,3 8,4 7,7 5,3 3,8
1000,01–1200,00 0,4 0,3 0,2 1,4 2,7 16,7 17,3 15,5 12,0 8,9
1200,01–1400,00 1,0 0,6 0,5 2,0 3,5 12,9 14,8 13,3 13,1 10,4
1400,01–1600,00 2,9 2,1 1,2 2,8 4,0 8,8 9,1 9,6 12,5 12,3
1600,01–1800,00 8,2 6,1 3,1 4,2 4,6 5,3 5,2 6,1 11,0 12,1
1800,01–2000,00 13,7 11,6 7,3 5,8 5,9 2,8 3,1 4,1 7,7 9,7
2000,01–2200,00 15,2 13,8 11,2 8,5 7,4 1,5 1,7 2,4 5,2 7,3
2200,01–2400,00 13,6 13,8 12,7 10,2 8,7 0,9 1,0 1,4 3,4 5,3
2400,01–2600,00 11,6 12,3 12,4 11,1 9,0 0,5 0,6 1,0 2,4 3,9
2600,01–2800,00 9,2 10,1 10,9 10,3 8,7 0,4 0,5 0,6 1,7 2,8
2800,01–3000,00 6,9 7,8 9,1 9,0 7,8 0,3 0,3 0,5 1,3 2,1
3000,01–3500,00 9,9 11,9 16,3 15,2 13,6 0,5 0,6 0,7 1,8 3,0
3500,01 i więcej 7,3 9,6 15,1 17,5 19,0 0,4 0,6 1,0 1,7 2,9
* Wysokość emerytur wraz z dodatkami pielęgnacyjnymi Źródło: jak pod tab. 1.
Tab. 11. Wysokość przeciętnej emerytury według płci na- liczonej według nowych zasad
2013 2014 2015
Mężczyźni (zł) 2 737,33 2 718,96 2 639,23
Kobiety (zł) 1 174,31 1 451,69 1 641,05
Relacja emerytur kobiety/mężczyźni
(%) 42,9 53,4 62,2
Źródło: jak pod tab. 10.
W 2017 r. może, ale nie musi, zaznaczyć się wyraźny spa- dek przeciętnego wieku przechodzenia na emeryturę. Zależy to od tego, jak licznie będą składać wnioski o emeryturę oso- by, które od 1 października 2017 r. nabędą prawo do emery- tury (w szczególności kobiety urodzone w IV kwartale 1957 r.
i mężczyźni urodzeni w IV kwartale 1952 r.). ZUS szacuje, że około 250 tys. osób dodatkowo uzyska prawo do emerytury z dniem 1 października 2017 r.
Nieunikniony wydaje się natomiast spadek przeciętnego wieku przechodzenia na emeryturę w 2018 r. Aby nie doszło do dużego spadku, musiałyby radykalnie zmienić się zacho- wania ubezpieczonych, którzy dotychczas najczęściej decy- dowali się przechodzić na emeryturę wkrótce po osiągnięciu ustawowego wieku emerytalnego.
Czynnikiem zachęcającym do dłuższej aktywności zawo- dowej, powinna być znajomość i rozumienie przez ubezpie- czonych formuły obliczania emerytury z nowego systemu – premiuje ona długie okresy opłacania składek i krótkie okresy pobierania świadczenia. Obniżenie wieku emerytalnego zmie- nia te parametry na niekorzyść przyszłych emerytów z punktu widzenia kształtowania się wysokości ich emerytur, zwłaszcza w przypadku osiągania niewysokich wynagrodzeń.
Informacje ZUS o stanie średniego konta i subkonta
7, po- kazują, że w systemie ubezpieczenia emerytalnego na dzień 31 marca 2016 r. pozostawały kobiety i mężczyźni z roczników, które już wyraźnie przekroczyły wiek emerytalny właściwy dla ich roku i kwartału urodzenia. Biorąc pod uwagę całe roczniki, były to kobiety urodzone w latach 1949–1954 oraz mężczyźni urodzeni w 1949 r.
8Są to roczniki, które mają niski przeciętny zgromadzony kapitał (tab. 13).
W celu zobrazowania, jak łączny stan konta i subkonta przekłada się na wysokość świadczenia emerytalnego doko- namy tutaj uproszczonego
9obliczenia wysokości emerytury dla osób z roczników, które nabyły prawo do emerytury, ale go nie zrealizowały. Przeciętna emerytura obliczona na dzień 1 kwietnia 2016 r. na podstawie zewidencjonowanego w ZUS kapitału orientacyjnie wyniosłaby w przypadku kobiet:
7
Dane o średnim stanie konta i subkonata podawane przez ZUS nie pokazują wszystkich środków zgromadzonych na emeryturę przez ubezpieczonych. Mężczyźni i kobiety, którzy nie osiągnęli wie- ku emerytalnego i należą do OFE, mają także zgromadzone środki na rachunku w OFE. W przypadku danych zawartych w tab. 13 dotyczy to mężczyzn urodzonych od czerwca do grudnia 1950 r. i w latach następnych oraz kobiet urodzonych od czerwca do grudnia 1955 r.
i później. Obowiązuje tzw. zasada suwaka, zgodnie z którą na 10 lat przed osiągnięciem przez ubezpieczonego wieku emerytalnego, co miesiąc na subkonto w ZUS przekazywana jest określona wartość środków zgromadzonych na rachunku członka OFE. Dopiero w mo- mencie osiągnięcia wieku emerytalnego, na rachunku w OFE nie bę- dzie żadnych środków.
8
Do końca I kwartału 2016 r. z prawa do emerytury mogły skorzy- stać kobiety urodzone od stycznia do maja 1955 r. i mężczyźni urodze- ni od stycznia do maja 1950 r.
9
Stan kont podzielony przez liczbę miesięcy dalszego trwania życia z zastosowaniem tablic dalszego trwania życia z roku, w którym ubezpieczeni osiągnęli wymagany wiek emerytalny. Bez waloryza- cji kwartalnej (waloryzacja kwartalna podwyższa emeryturę średnio o około 10%). Należy też zwrócić uwagę na fakt, że stan konta oraz obli- czone emerytury mogą być zaniżone z powodu nie udokumentowania w ZUS-ie całej aktywności zawodowej (np. nie wszyscy ubezpieczeni mają obliczony kapitał początkowy). Ubezpieczeni zazwyczaj komple- tują potrzebne dokumenty przed złożeniem wniosku o emeryturę.
Natomiast wśród mężczyzn emerytury bardzo niskie (600,00 zł i poniżej) – istotne statystycznie – zostały odnoto- wane po raz pierwszy w 2014 r. i ich udział w 2015 r. wyniósł 1,6%. Emerytury do 1000,00 zł otrzymywało 5,1% mężczyzn (w 2011 r. – 0,1%). Strukturę emerytur mężczyzn w stosunku do lat poprzednich charakteryzował spadek udziału emerytur w wysokości 1800,01 zł – 2800,00 zł oraz wzrost udziału eme- rytur w przedziale od 1000,01 zł do 1600,00 zł.
W 2015 r. największy odsetek kobiet otrzymywał emerytu- ry w wysokości od 1200,01 zł do 1800,00 zł (34,8%). W 2011 r.
były to emerytury od 1000,01 zł do 1600,00 zł (38,4%). W przy- padku mężczyzn największy odsetek – 32,6% – pobierał eme- rytury w wysokości 3000,01 zł i więcej. W 2011 r. emerytury mężczyzn koncentrowały się w przedziale 1800,01–2600,00 zł (54,1% wszystkich emerytur).
Jeżeli za punkt odniesienia przyjmiemy emeryturę w wy- sokości 2000 zł (zbliżoną do przeciętnej wysokości emerytury wypłacanej przez ZUS), to okazuje się, że odsetek mężczyzn, którym ustalono emeryturę w wysokości 2000,01 zł i więcej, właściwie nie uległ zmianie (73,6% w 2011 r. i 74,5% w 2015 r.).
W przypadku kobiet nastąpił bardzo duży wzrost: z 4,5% do 27,3%. Udział emerytur wysokich (powyżej 3000 zł) wśród ko- biet był znacznie niższy – zalewie 5,9%, ale w 2011 r. stanowiły one tylko 0,9%.
Zmiany w rozkładzie emerytur kobiet i mężczyzn wskazują nie tylko na zmniejszenia się różnic w wysokości świadczeń pomiędzy płciami, ale także na wzrost – szczególnie wśród mężczyzn – zróżnicowania wysokości emerytur w ramach płci.
Przeciętny wiek przechodzenia na emeryturę i wysokość
emerytur po przywróceniu wieku emerytalnego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn
Obniżony wiek emerytalny do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn będzie obowiązywał od dnia 1 października 2017 r.
6Według obecnego schematu podnoszenia wieku emerytalne- go ostatni mężczyźni i kobiety nim objęci uzyskają prawo do emerytury po ukończeniu 66 lat i 2 miesięcy oraz 61 lat i 2 mie- sięcy. Będą to mężczyźni urodzeni w II kwartale 1951 r. oraz kobiety urodzone w II kwartale 1956 r. Jednakże dokładnie do osiągnięcia wydłużonego wieku emerytalnego faktycznie będą pracować mężczyźni urodzeni 1 lipca 1951 r. i kobiety urodzone 1 lipca 1956 r. (odpowiednio 66 lat i 3 miesiące i 61 lat i 3 miesiące), którym osiągnięcie tego wieku przypadnie na dzień wejścia w życie ustawy obniżającej wiek emerytalny. Na emeryturę w obniżonym wieku – bez „nadwyżki wieku” spo- wodowanej podleganiem schematowi podwyższania wieku emerytalnego – przechodzić będą mogli mężczyźni urodzeni 1 października 1952 r. i później oraz kobiety urodzone 1 paź- dziernika 1957 r. i później.
Obowiązujące regulacje prawne powodują, że dane ZUS o nowo przyznanych emeryturach w 2016 r. pokażą jeszcze wzrost przeciętnego wieku przechodzenia na emeryturę ogó- łem oraz według płci, szczególnie dla mężczyzn.
6
Ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emerytu-
rach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych
innych ustaw (Dz.U. z 2017 r., poz. 38).
• 197,74 zł dla urodzonych w 1949 r.
• 700,68 zł dla urodzonych w 1950 r.
• 724,76 zł dla urodzonych w 1951 r.
• 739,94 zł dla urodzonych w 1952 r.
• 814,56 zł dla urodzonych w 1953 r.
• 474,60 zł dla urodzonych w 1954 r.
Z kolei dla mężczyzn urodzonych w 1949 r. emerytura kształtowałaby się na poziomie 255,25 zł.
Nie zapominajmy jednak, że za przeciętnym stanem konta i subkonta danego rocznika mogą kryć się duże zróżnicowania ich wysokości: dla osób z wysokimi wynagrodzeniami dłuższa praca to raczej wolny wybór, natomiast dla osób z niskimi za- robkami lub krótkim okresem składkowym – to konieczność.
Odrębną kategorię ubezpieczonych stanowią osoby z in- cydentalną aktywnością zawodową, dla których ZUS ustala wręcz groszowe emerytury.
Informacje o stanie konta i subkonta dostarczają tak- że ciekawych obserwacji dotyczących różnic w wysokości zgromadzonego kapitału emerytalnego kobiet i mężczyzn urodzonych w tym samym roku. Biorąc pod uwagę roczniki, które jeszcze nie nabyły prawa do emerytury, tj. od 1956 r., widać, że dla urodzonych w latach 1956–1965 zróżnicowanie to nie przekraczało 4% na korzyść mężczyzn. Dla urodzonych w 1956 r. kobiet i mężczyzn stan ich kont był niemal jednako- wy, nawet z niewielką kwotowo przewagą kont kobiet.
Od ubezpieczonych urodzonych w 1970 r. różnice pomię- dzy kobietami a mężczyznami zaczynają wzrastać i urodzone w 1990 r. kobiety miały już niższy o 27% zgromadzony kapitał niż ich rówieśnicy. Przyczyn tego zjawiska jest zapewne kilka.
Można je upatrywać m.in. w tym, że w warunkach gospodarki rynkowej – a w takich warunkach swoją aktywność zawodo- wą rozpoczynali urodzeni po 1970 r. – płeć znacznie bardziej różnicuje wynagrodzenia oraz sytuację na rynku pracy niż
w okresie poprzednim. Trzeba też mieć na uwadze fakt, że kobiety są lepiej wykształcone niż mężczyźni, dłużej uczą się i później rozpoczynają aktywność zawodową, a więc za wyż- szy stan konta mężczyzn odpowiada także zapewne dłuższy okres odprowadzania składek. Ponadto na niższy stan konta kobiet wpływają okresy przerw w zatrudnieniu spowodowane macierzyństwem i obowiązkami rodzicielskimi.
Starsze roczniki ubezpieczonych, w szczególności urodze- ni w latach boomu demograficznego lat 50., są wyposażeni w kapitał początkowy, który został obliczony według zasad starego systemu emerytalnego. Kapitał początkowy pozytyw- nie wpływa na wysokość emerytur i jednocześnie łagodzi róż- nice między płciami (zawarta w formule obliczania emerytury tzw. część socjalna podwyższa niskie emerytury). Następne roczniki będą mieć emeryturę ustalaną na podstawie zgroma- dzonego kapitału w coraz większym stopniu powstającego tylko z odprowadzonych składek. Dla osób urodzonych po 1980 r. podstawę obliczania emerytury będą stanowić wyłącz- nie zwaloryzowane składki.
Różnice w wysokości emerytur kobiet i mężczyzn wynika- jące ze stanu kont pogłębiać będą różnice w wieku emerytal- nym. To, jak 5 lat różnicy w wieku emerytalnym wpływa na wy- sokość emerytury, pokazuje bardzo proste obliczenie: kobieta ur. 1 kwietnia 1956 r. ze stanem konta 315 268,94 zł w wieku 60 lat otrzymałaby emeryturę w wysokości 1213,04 zł
10. Gdy- by z identycznym stanem konta przechodziła na emeryturę w wieku 65 lat, uzyskałaby świadczenie wynoszące 1458,90 zł. Niższy o 5 lat wiek emerytalny oznacza w tym przypadku emeryturę niższą o 16,9%. W rzeczywistości, trzymając się przykładu rocznika 1956, różnica 5 lat w wieku emerytalnym kobiet i mężczyzn, będzie generować większe różnice, albo- wiem przy niemal identycznym stanie kont, mężczyzna uro-
10
Uwagi jak w przypisie 9.
Tab. 13. Średni stan konta i subkonta na dzień 31 marca 2016 r. według roku urodzenia i płci
Rok urodzenia Ogółem Mężczyźni Kobiety
Różnica kobiety/mężczyźni
zł Stan konta
i subkonta mężczyzn
= 100%
1949 i wcześniej 46 250,52 48 038,69 37 215,02 × ×
1950 215 484,56 243 939,58 137 809,12 × ×
1951 274 726,96 328 806,92 151 185,61 × ×
1952 257 485,82 303 618,59 161 393,43 × ×
1953 259 340,36 287 047,47 209 526,42 × ×
1954 210 127,91 287 391,27 113 333,94 × ×
1955 264 122,61 294 069,08 238 784,25 -55 284,83 81,2
1956 313 691,69 315 158,69 315 268,94 110,25 100,0
1957 302 767,76 310 577,70 298 309,00 -12 268,70 96,0
1958 286 719,60 293 966,49 282 996,41 -10 970,08 96,3
1959 270 988,99 275 848,09 269 790,77 -6 057,32 97,8
1960 258 124,27 263 481,41 257 252,45 -6 228,96 97,6
1965 193 947,41 200 236,50 192 245,31 -7 991,19 96,0
1970 133 646,28 140 113,15 131 026,00 -9 087,15 93,5
1975 84 188,96 90 079,54 79 968,77 -10 110,77 88,8
1980 49 079,54 53 693,91 45 226,76 -8 467,15 84,2
1985 27 804,03 30 740,45 25 346,18 -5 394,27 82,3
1990 10 671,76 12 434,96 9 082,52 -3 352,44 73,0
Źródło: jak pod tab. 1.
Tab. 14. Prognozowana przeciętna wysokość emerytury mężczyzn i kobiet nowo przyznanej w danym roku wypłacanej z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych* według obowiązujących przepisów i po obniżeniu wieku emerytalnego (kwoty nomi- nalne)
Rok
Przeciętna wysokość emerytury nowo przyznanej z FUS
Mężczyźni Kobiety
Podnoszony wiek emerytalny
do 67 lat
Obniżony wiek emerytalny
do 65 lat
Różnica Podnoszony wiek emerytalny
do 67 lat
Obniżony wiek emerytalny
do 60 lat
Różnica
zł % zł %
2017 3 269 3 117 -152 95,4 1 863 1 786 -77 95,7
2018 3 403 3 115 - 288 91,5 1 944 1750 -194 90,0
2019 3 554 3 189 -375 89,5 2 039 1 778 -261 87,2
2020 3 753 3 248 -505 86,5 2 140 1 814 -326 84,8
2025 4 364 3 760 -602 86,2 2 602 2 023 -579 77,7
2030 4 933 4 201 -732 85,2 3 250 2 275 -974 70,0
2035 5 495 4 566 - 929 83,1 4 105 2 425 -1680 59,1
2040 5 683 4 682 -1002 82,4 4 923 2 783 -2141 56,5
2045 6 138 5 231 - 906 85,2 5 446 3 303 -2143 60,7
2050 7 058 6 197 -861 87,8 6 299 4 040 -2259 64,1
2055 8 559 7 600 -958 88,8 7 533 4 992 -2541 66,3
2060 10 442 9 491 -952 90,9 9 175 6 195 -2981 67,5
* bez świadczeń realizowanych na mocy umów międzynarodowych
Źródło: Załącznik do stanowiska Rady Ministrów do prezydenckiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (druk nr 62) http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/D60684ABDB19F2FAC1257FFF003FEF15/%24File/62-s.pdf [dostęp:
30 listopada 2016 r.].
Tab. 15. Różnica w wysokości prognozowanej przeciętnej emerytury kobiet i mężczyzn według obowiązujących przepisów i po obniżeniu wieku emerytalnego
Rok Podnoszony wiek emerytalny do 67 lat Obniżony wiek emerytalny do 60/65 lat
zł Emerytura mężczyzn = 100% zł Emerytura mężczyzn = 100%
2017 -1 406 57,0 -1 331 57,3
2018 -1 459 57,1 -1 365 56,2
2019 -1 515 57,4 -1 411 55,9
2020 -1 613 59,6 -1 434 55,8
2025 -1 762 56,9 -1 737 53,8
2030 -1 683 65,9 -1 926 54,2
2035 -1 390 74,7 2 141 53,1
2040 -760 86,6 -1 899 59,4
2045 -692 88,7 -1 928 63,1
2050 -759 89,2 -2 157 65,7
2055 -1 026 88,0 -2 608 65,2
2060 -1 267 87,9 -3 296 65,3
Źródło: jak pod tab. 14.
dzony w 1956 r. będzie jeszcze przez 5 lat powiększał swój kapitał emerytalny. Jeśliby nawet nie odprowadził w tym czasie ani jednej składki, to stan jego konta będzie rósł dzięki waloryzacji.
W załączniku do stanowiska Rady Ministrów do prezyden- ckiego projektu ustawy przywracającej wiek emerytalny ko- biet 60 lat i mężczyzn 65 lat
11przedstawiona została prognoza dotycząca kształtowania się przeciętnej wysokości emerytury
11
