Nauczyciel: Justyna Niemiec-Zawadzka Przedmiot: Chemia
Klasa: I Ap
Temat lekcji: Praca układu pokarmowego.
Data lekcji: 24.04.2020 r.
Wprowadzenie do tematu:
1. Wymieniam funkcje poszczególnych narządów układu pokarmowego.
2. Wyjaśniam rolę mikrobiomu w jelicie cienkim (pożyteczne bakterie jelitowe).
3. Potrafię wymienić 5 funkcji wątroby.
1. Praca układu pokarmowego:
Powtórzmy z pomocą schematu powyżej narządy budujące układ pokarmowy oraz ich lokalizację.
Zwróćcie szczególną uwagę na wielkość wątroby oraz długość jelita cienkiego.
Jak myślicie, z czego te olbrzymie rozmiary wynikają?
Przeanalizujmy teraz po kolei dokładnie układ pokarmowy:
JAMA USTNA – ma za zadanie rozdrabniać i nawilżać pokarm, to tutaj wstępnie trawimy węglowodany PRZEŁYK – skurczem swojej mięśniówki powoduje, że pokarm połknięty przesuwa się w kierunku żołądka
ŻOŁĄDEK - jest to narząd o pojemności 1,5 litra (tyle co duża butelka wody), okresowo przetrzymuje pokarm, aby go trawić. Trawienie to czas od kilku do kilkunastu godzin, najdłużej trawimy grzyby. Potrafią zalegać w żołądku nawet do 20 godzin.
Żołądek wypełniony jest kwasem solnym, aby dezynfekować nam jedzenie.
Ciekawostka
Żołądek produkuje silnie stężony kwas solny. Ma on tak niskie pH, że umieszczony w soku żołądkowym gwóźdź po kilku dniach znika. Jest to wynik reakcji żelaza z kwasem. Gdy w żołądku znajduje się nadmiar kwaśnego soku żołądkowego, warstwa śluzu powlekająca powierzchnię ściany tego narządu może zostać zniszczona. Innym powodem niedostatecznej ilości śluzu może być długotrwały stres. Jeśli w żołądku obecne są bakterie Heliobacter pylori, pojawia się uszkodzenie tkanek (wrzód żołądka) wywołany przez bakterie niszczące komórki tego narządu.
WĄTROBA – narząd szczególny, pełni około 500 (!) funkcji w naszym ciele. Najważniejsze to odtruwanie nas i produkowanie żółci potrzebnej do trawienia tłustych pokarmów.
Co ciekawe, krew przepływając przez wątrobę ogrzewa się, tak silnie i mocno ten narząd pracuje.
Wszystkie leki, alkohol i inne substancje toksyczne wątroba unieszkodliwia, ma także silne zdolności regeneracji.
Popatrzcie teraz na jej budowę:
Jest to budowa płatowa (możemy żyć np. bez jednego jej płata), narząd jest silnie ukrwiony i przechodzą przez niego dwa duże naczynia krwionośne, żyła i tętnica wątrobowa.
TRZUSTKA – produkuje insulinę, o której uczyliśmy się wcześniej. Reguluje poziom cukru we krwi, jest narządem wrażliwym na alkohol i nikotynę.
Spójrzcie teraz jeszcze na wspólne położenie wątroby i trzustki:
JELITO CIENKIE – wyobraźcie sobie, że całkowita jego powierzchnia zbliżona jest do powierzchni kortu tenisowego (około 300 m2), ta nieprawdopodobna wielkość wynika oczywiście z jego silnego pofałdowania. Wewnątrz mamy kosmki jelitowe, które wchłaniają substancje odżywcze i powodują ruch pokarmu.
JELITO GRUBE – tutaj następuje wchłanianie wody. Na granicy między jelitem cienkim a ostatnim odcinkiem przewodu pokarmowego – jelitem grubym znajduje się wyrostek robaczkowy. Czasami, gdy do wyrostka robaczkowego dostaną się składniki pokarmowe, które tam zalegają i fermentują, dochodzi do powstania stanu zapalnego.
Dlatego nie połykamy gum do żucia, pestek itp., jak nagromadzą nam się w tej części układu
pokarmowego, dojdzie u nas do zapalenia wyrostka. Leczenie w takim przypadku polega na operacyjnym usunięciu zainfekowanego narządu.
2. Po co mamy w jelicie grubym prawie 3 kg pożytecznych bakterii???
W jelicie grubym żyje ok. 500 gatunków bakterii, które składają się na mikroflorę jelitową. Prowadzą one rozkład nieprzyswojonych przez człowieka składników pokarmu. W wyniku tego powstaje półpłynna masa, z której odzyskiwana jest woda i formowane są masy kałowe. Dzięki ruchom perystaltycznym jelita grubego są one przesuwane do jego końcowego odcinka – odbytnicy i przez otwór
odbytowy usuwane na zewnątrz.
Ważne jest, że bakterie jelitowe produkują niezbędne dla zdrowia witaminy B i K. Gdy w razie infekcji bakteryjnej przyjmujemy przepisane przez lekarza antybiotyki, oprócz bakterii chorobotwórczych zwalczamy także pożyteczne bakterie jelitowe. Z tego powodu, w czasie kuracji antybiotykowej i bezpośrednio po jej zakończeniu, należy spożywać produkty zawierające żywe kultury bakterii, np.
jogurty, kefiry lub, a po zaleceniu przez lekarza – leki osłonowe w postaci kapsułek wypełnionych bakteriami jelitowymi.
Jogurty, kefiry i kiszonki powinny na stałe być w naszej codziennej diecie.
Obejrzyjcie teraz krótki, ale wartościowy filmik:
h@ps://www.youtube.com/watch?v=CL40qoF4PeY
Zapamiętajmy, gdzie trawione są poszczególne składniki pokarmowe:
jama ustna – cukry
żołądek – dalsze trawienie cukrów oraz wstępne białek i tłuszczów
jelito cienkie – dalsze trawienie białek i tłuszczów, wchłanianie do krwi cennych składników odżywczych o raz witamin i minerałów
Instrukcje do pracy własnej:
analiza opracowania tematu, rozwiązanie quizu "Milionerzy"
Informacja zwrotna:
1) Wymień w zeszycie pozostałe funkcje, jakie pełni wątroba. Znajdziesz je w epodręczniku (h@ps://epodreczniki.pl/a/uklad-pokarmowy/DnbvxhXDH) lub w innych źródłach internetowych.
Nie wypisujemy oczywiście 500 funkcji, wystarczy nam 5-10 dodatkowych. Sami zadecydujcie, które wg Was są najważniejsze. Pracy nie musicie wysyłać, ale miejcie ją w zeszycie. Jak ktoś się mocno napracuje, to oczywiście może się pochwalić i przesłać zdjęcie (jusniem10@wp.pl)
2) Zabawcie się na koniec w „Milionerów”, odsyłam Was do quizu o odżywianiu: h@ps://learningapps.org/862335 Przyda się tutaj trochę wiedzy z początku naszej nauki biologii.
Miłej pracy i zabawy, a w razie pytań czekam na Was w trakcie lekcji na Messengerze. J. Z.
