ADMINISTRACJI APOSTOLSKIEJ ŚLĄSKA OPOLSKIEGO
Rocznik II. Opole, lipiec i sierpień 1947 Numer 14
TREŚĆ: Sir.
I. Dział urzędowy
Obwieszczenia Stolicy Apostolskiej
324. Decretum de lampade coram Sanctissimö Sacramento . 2 325. De habitu ecclesiaslico a clericis deferendo... 3 326. Pozwolenie na czytanie i przechowywanie książek zaka
zanych ... 5 Akta Prymasa oraz Episkopatu Polski
327. Ablucja po Komunii św. samą wodą...
328. Światło liturgiczne na ołtarzu .... ■...
Rozporządzenia władz świeckich
329. Uznanie przez Państwo małżeństw zawartych w czasie okupacji . . ... 8 330 Obowiązujące aktualnie podatki państwowe i komunalne 10 331. Testamenty ... .... 18 332. W sprawie zgłaszania robót o charakterze artystycznym
oraz dekoraiywnym ... 24 Obwieszczenia Ordynariusza i Administracji Apostolskiej
333. Bierzmowanie ... ... .... 25 334. Egzamin jurysdykcyjny... 2,5 335. Nowy Dyrektor Krucjaty Eucharystycznej... 27 336. Kolekta na dokończenie odbudowy zburzonych kościołów 28 337. Odnowienie ofiarowania się Niepokalanemu Sercu Marii 29 338. Pielgrzymka ministrantów na Górę świętej Anny ... 30 339. Wykonywanie funkcji subdiakona in Missa solemn!
przez kleryków święceń niższych ... 30 340. O nauczycielach religii... 31 341. Program nauki religii w szkołach... 32 342. Zgłoszenia do Konwiktu Biskupiego w Gliwicach ... 44 343. Agregacja Unii Apostolskiej... 45 344. O czystość i estetykę w domu Bożym... 45 345. Walczmy z analfabetyzmem religijnym i ogólnym ... 47 346. Rocznik Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego . 48 347. Własne konto P. K. O. Referatu Duszpasterskiego ... 48 348. In Domino defunct! sacerdotes... 48
II. Dział nieurzętiowy
Kompletny spis wychodzącej obecnie w Polsce prasy kat. 49 Bibliografia... 51
KOVO
- 2 1. Dział urzędowy.
Obwieszczenia Stolicy Apostolskie)
334
.
S. R. C. Decretum de lampade coram Sanctissimo Sacramento
Instantibus pluribus Ordinariis locorum, in quibus ad nu- triendam lampadcm coram SSmo Sacramento ardentem, ob peculiares circumstantias, sive ordinarias sive extraordinarias, oleum olivarum non habetur vel ob gravem penuriam aut sum- mum pretium, non absque magna difficultate, comparari pot
est, S. Rituum Congregatio, inhaerens decreto n. 3121 „Plu- rium Dioecesium“, d. d. 14 Junii 1864, aliisque subsequentibus declarat i o n ibu s etiam recentioritius, rescriben du m censuit: ,,In- speiqtis circumstantiis enuntlatls iisque perduran tibus, remitten- ddm pru dentine Ordinariorum, ut lampas, quae diu noctuque colluccre debet coram Sanctissimo .Sacramento, nutriatur, in defectu olei olivarum, aliis oléis, quantum fieri potest, vegeta- libUs, aut ¡oera apum pura vel ¡mixta, et ultimo loco etiam luce electrica adhibita; si Sanctissimo placuerit“. Quibus om
nibus Sanctissimo Domino Nostro Benedicto Papae XV per in- frascriptum Cardlnalem Sacrae Rituum Congregationi Pro-Prae- fectum relatis, Sanctitas Sua rescripfum eiusdem sacri Con- silli ratum Habens, quoad lamp a dem accensam ad SSmum Sa- cramentum debite honorandum praescriptam, in casibus et mo- dlls superius expositis, benigne rem omnem prudent! ludlcio Ordinariorum,, cum facultatibus necessariis et opportun is. be
nigne remisit. Contrariis non obstantibus quibuseumque.
Die, 23 Februarii 1916.
(—} A. Card. Ep. Portuen., S. R. C. Pro-Praefectus.
(—) Alexander Verde, Secretarias.
L. S.
Wobec wyjątkowych trudności, związanych z zaopatrzeniem się yv oliwę, zezwalamy aż do odwołania na zastępcze używanie W lampce wiecznej jakiegokolwiek światła, nawet elektrycznego»
Opole, dnia 23 lipica 1947 r.
(—) ks. Bolesław Kominek Administrator Apostolski.
— 3 — 335,
Dé habitu ecclesiastic© a clericis deferendo
Prudentissimo sane consillo ¡ab Ecclesia provísum est, nt derlei, ln sortem, Domini voeati, per decentiam habitus extrin- seci, inirinsecam morum honestatem ostendant et a laicis etiam habitu secernantur. Qui quidem habitus, quamquam, pro diver- sis temporibus et loéis, non unam praetulerit formam et co- lorem, semper tarnen proprium quid ac singulare clerical! or- dini congruum retinuit ,ac reimet, quo tamquam habitus eccle- siasticus seu dericalis et nominetur et habeatur.
Disciplina in hac re vigens continetur in canone 136 § 1 Codicis iuris canonici bis verbis: „Omnes derlei decentem ha- bitum ecclesiasticum, secundum legitimas locorum consuetudi- nes et Ordinarii loci praescripta, deferent; tonsuram, seu coro
nara dericalem, fnisi recept! populorum mores aliter ferant, gestent, et capillorum simplicem cultura adhibcant".
Porro bule Sacrae Congregationi Concilii exploratum est non omnes dericos, in nonnullis praesertim regionibus, me- moraíi canonis disciplinara servare. Sunt enim qui, proprium dignitatem et honorem clerical em parvi pendentes, contra le
gitimara consuetudinem et Ordinarii loci praescripta, vestes etiam publice, tum forma tum colore, prorsus laicales defe- rant, nec ipsam tonsuram clericalem gestent. Ex quo facile se- quitur, ut populus christianus erga coetum clericalem debí tum obsequium, mlnuat et derlei ipsi sese periculo exponent non solum agendi ea quae a statu dericali sunt aliena et indecora;
sed etiam, quod Deus avertat, e suo statu omnlno deficien- di. Nec desuní sacerdotes, qui habitu, quem, supra diximus, utuntur etiam in ecclesia in sacris peragendis, in sede confes
sional!, in Missa celebranda, in Ssma Euchariatla distribuenda.
Iamvero ad omnes abusus In hac re removendos et ad dlscipliTtam ecdesiastlcam firm an dam atque urgendam, haec Sacra Congregatio Concilii praesenti decreto mandat, ut omnes derlei, praeter clericalem, tonsuram, decentem habitúan eccle- siasticum publice semper, non excepto tempore aestivarum va- cationum, deferent, habifum scilicet, quern legitima consuetude et Ordinarii loci praescriptum in propria regione ordinl cle
rical! congruentern agnoverint. | [ ¡ ¡ ! : ■ _¡ [ I /
— 4 —
Insuper eadem Sacra Congregado sacerdotes ¿raviter mo
net, ut religiosissime servant etiam praescriptum canonis 811
§ 1: „Sacerdos, Missam celebraturus, deferat vestem convenlen- tem quae ad talos pertingat“; qua quídam veste curandum est, ut sacerdotes utantur etiam, in Sacramvntís publice miní- strandis. Parochi et rectores ¡ecclesiarum in sua quisque eccle- sia ad celebrandum Missae sacrificium sacerdotes ne admit tara':
nisi sinf, iuxta praescriptum canonis 804 § 2, ecclesiasíica ve
ste induti, veste nempe de qua in canone 811 § 1.
Ut vero praesens decretum ab omnibus, ad quos spectat, adamussim servetur, eadem Sacra Congregado peculiarem Or- dlnariorum locorum dillgendam atque vigilantiam. excitat, qui, Bi casus ferat, in renitentes animadvertant ad normara. cano- num, 136 § 3, 188 n. 7, 2379 Codicis iuris canonici.
Contraries quibuscumque non obstantibus.
Datum Romae, ex Secretaria eiusdem Sacrae Congregado- nis, die 28. Julii anno 1931.
W\ : I ! (—) I. Card. Serafini, Praefectus (—) /. Bruno, Secretarias.
Decretum S. Congregationis Concilii (Acta Ap. Sedis 1931 nr 9, pag. 336).
Przypominając, wobec zauważonych pod tym Względem nie
dociągnięć, powyższy dekret św. Kongregacji Soboru w całej jego rozciągłości, zwracamy równocześnie uwagę na odnośną uchwałę (11) Pierwszego Soboru Plenarnego z roku 1936:
„§ 1. Pod Względem ubioru duchowieństwo zachowywać powin
no przepisy diecezjalne (na tutejszym terenie poza czyn
nościami liturgicznymi strojem urzędowym i oficjalnym jest obok sutanny koloratka oraz surdut wzgl. sutanela
— krótka marynarka nie uchodzi za kapłański strój ofi
cjalny).
§ 2. Pod rygorem, kar kościelnych nie wolno duchowieństwu występować w ubraniu zupełnie świeckim ani we własnej diecezji, ani poza nią.
§ 4. Wszystkich członków kleru obowiązuje noszenie tonsury“.
— 5 — 336
,
Pozwolenie na czytanie i przechowywanie Książek zakazanych Nowy kodeks prawa kościelnego obostrza przepisy w przed
miocie zakazu czytania ksiąg i dyspenzowania z tego zakazu.
Prawo kościelne upoważnia Ordynariuszów die cezy j w can.
1402 do udzielania swoim diecezjanom zezwolenia na czytanie poszczególnych książek z przyczyn naglących i poważnych.
Kompetencje Ordynariuszy rozszerzają t. zw. facúltales Quin- quennales oświadczając: że Ordynariuszom Kongregacja św. Officjum udziela władzy:
1. Concedendi, non ultra triennium, licentiam legendi ac retinendi, sub custodia tarnen ne ad aliorum inanus perveniant, libros quoscumque prohibitos et ephemerides, non exceptis operibus haeresim vel schisma ex professo propugnantibus, vel etiam ipsa religionis fundamenta evertere nitentibus, lis christifidelibus sibi subditis, qui eorum lectione, sive ad effec- tum eos impugnandi sive in sacri misterii vel proprii muneris honestorumque studiorum subsidium, vere indigeant; exceptis operibus de obscoenis ex professo tractantibus.
2. Pariter concedendi sub eadem temporis duratione, ado- lescentibus utriusque sexus, qui in publicis scholis, studiorum causa, versar! debent, licentiam legendi ac retinendi, sub cus
todia, ut supra, ne ad aliorum manus perveniant, libros prohi
bitos, quos laicae potestatis imperio, vel ex necessitate studio
rum, prae manibus habere coguntur, quamdiu in ea sint necessi
tate exceptis tarnen operibus de obscoenis ex professo tractantibus.
Adnotandum. — Utraque recensita facultas Ordinariis conceditur per se ipsos exercenda, seu nemini deleganda; et gravitar onerata ipsorum conscientia super reali omnium memo-
ratarum conditionum concursu.
Wynika stąd, że pewne przywileje z jakiegokolwiek ty
tułu istniejące, i pozwolenia udzielane na czas nieograniczony czytania i przechowywania książek zakazanych, są obecnie zniesione.
Wszyscy zatem, którzy z ważnych przyczyn swego czasu otrzymali na tutejszym terenie pozwolenie na czytanie i prze
chowywanie książek bez określonego terminu i którzy nadal z ważnych przyczyn pragną uzyskać pozwolenie na czytanie i przechowywanie książek zakazanych, winni wnieść uzasad
nioną o udzielenie ,tegoż zezwolenia prośbę do Administracji Apostolskiej.
6
Akta Prymasa oraz Episkopatu Polski
827
Ablucja po Komunii św. samą wodą
Prymas foiski n. 2593/W
Na mocy szczególniejszych uprawnień nadanych Nam przez Stolicę Apostolską pismem świętej Kongregacji dla kościelnych spraw nadzwyczajnych z dnia 25 października 1946r., przychylając się do wniosku Na j prze wielebnie j sze go Księdza Infułata Bolesława KOMINKA, Administratora Apostolskiego Śląska Opolskiego, oraz mając na uwadze racje w tymże wniosku podane, niniejszym upoważniamy tegoż Najprzewie- lebniejszego Księdza Administratora Apostolskiego do zezwa
lania kapłanem Jemu podległym na dokonywanie ablucji we Mszy świętej po Komunii św. samą wodą.
Ważność niniejszego indultu określamy na okres dwóch lat.
WARSZAWA, dnia 26 lipca 1947 r.
(—) AUGUST KARD. HLOND Na mocy powyższego przywileju zezwalam niniejszym aż do 26. VII 1949 r. kapłanom, zatrudnionym w Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego na dokonywanie ablucji we Mszy świętej po Komunii św. samą wodą.
OPOLE, dnia 1 sierpnia 1947 r.
(—) Ks. BOLESŁAW KOMINEK Administrator Apostolski 328
.
Światło liturgiczne na ołtarzach.
Przypominamy niniejszym odnośne przepisy liturgiczne, we
dług których należy palić na ołtarzu
1. podczas Mszy św. cichej (Missa private) — dwie świece,
2. podczas Mszy św. cichej Biskupa — cztery świece, 3. podczas Mszy św. śpiewanej (Missa cantata pro vi-
vis vel pro defunctis) — cztery świece.
- 7
4. podczas Mszy św1, z asystą — sześć świec,
5. podczas Mszy św1, pontyfikalnej — siedem świec, 6. podczas uroczystego wystawienia Przenajświętszego
Sakramentu w monstrancji oraz błogosławieństwa sa
kramentalnego — sześć świec na ołtarzu 1 dwie świe
ce przy monstrancji.
Przew. Rządcy Parafii oraz Rektorzy kościołów dołożą sta
rań, ażeby w kościołach i kaplicach im podległych przepisy li
turgiczne odnośnie do światła liturgicznego były sumiennie za
chowywane.
W związku z wielkimi trudńościami, na jakie napotyka na
bycie świec, zechcą Przew. Rządcy oraz Rektorzy kościołów za
rządzić jak najoszczędniejsze obchodzenie się ze świecami, ogra
niczając ich palenie wyłącznie do wymogów liturgicznych. Na
leżałoby także wiernych odpowiednio pouczyć i zachęcić, ażeby świece, które nierzadko spalaj ą W 'dewocji prywatnej przed obrazami czy ołtarzami, ofiarowali dla wspólnych oficjalnych nabożeństw.
Kościołom zaś i kaplicom zarówno świeckim jak i zakon
nym, które mimo przeprowadzonej u siebie oszczędności i o- graniezeń w spalaniu świec nie mogą dla swojego ubóstwa Zdobyć się na ich nabycie w przepisanej ilości, zezwalamy ni
niejszym aż do 1 lipca 1949 r. opierając sie na uzyskanym in- dulcie J. Em. Kardynała Prymasa Hlońdlaj z dnia 8 lipca br. (Nr.
2462), działającego na podstawie specjalnych uprawnień Stolicy św. z dnia 25 września 1946 r., na redukcję przepisanej licz
by świec podczas Mszy św. śpiewanych, podczas wystawienia Przenajśw. Sakramentu (wyłącznie tylko w wypadkach określo
nych w art 57 i 120 „Wiadomości Urzędowych") oraz sprawo
wania innych obrzędów liturgicznych aż do dwóch, pod warun
kiem jednak, źe reszta przepisanych świec zastąpiona będzie odpowiednio do ołtarza dostosowanymi lampami elektrycznymi.
Z powyższej dyspensy od przepisów prawa liturgicznego Wolno jednak korzystać jedynie w wypadkach rzeczywistej ko
nieczności, spowodowanej, „ubóstwem kościoła wzgl. kaplicy lub też nieprzezwyciężoną trudnością w zdobyciu świec.
Opole, dnia 15 lipca 1947 r.
(—) Ks. Bolesław Kominek Administrator Apostolski
ii? .\naen n,'
— 8 —
Rozporządzenia władz świeckich 339,
Uznanie przez Państwo małżeństw zawartych w czasie okupacji
Uznanie przez Państwo ważności małżeństw, zawartych przez obywateli polskich w czasie od 1 września 1939 r, do dnia 1 stycznia 1946 r. na obszarze Rzeszy Niem. i na obszarach
polskich wcielonych przemocą do Rzeszy Niemieckiej.
Skuteczność prawna w Polsce małżeństw zawartych za gra
nicą, zależy, w myśl prawa międzynarodowego prywatnego, od dwóch wymogów. Po pierwsze, każda z osób wstępujących W związek małżeński musi mieć możność prawną zawarcia tego związku, którą ocenia się wedlüg prawa ojczystego. Po 'dru
gie, forma zawarcia małżeństwa podlega prawu obowiązujące
mu W miejscu zawarcia tego małżeństwa, jednakże wystarczy zachowanie formy, przepisanej przez prawo ojczyste obojga mał
żonków.
Niezachowanie obu wspomnianych wyżej wymogów powo
duje, że małżeństwo zawarte za granicą, dotknięte jest nie
ważnością ze wszystkimi skutkami, które ta nieważność w dzie
dzinie stosunków pomiędzy stronami i ich dziećmi pociąga.
W związku z powyższymi normami prawa międzynarodowe
go, wyłania się szczególnie zagadnienie na tle zawarcia związ
ków małżeńskich na obszarze Rzeszy Niemieckiej bez zacho
wania wymogów, obowiązujących w1 miejscu zawarcia małżeń
stwa. Chodzi tu o przypadki udzielania ślubów przez kapela
nów obozowych, oficerów łącznikowych, oraz przez inne osoby, spełniające bez podstawy prawnej w obozach czynności urzęd
ników stanu cywilnego. Wszelkie akty dokonane przez powyż
sze osoby, jako nienależące do służby konsularnej, są dotknię
te nieważnością, a związki małżeńskie w ten sposób zawarte, Według przepisów prawa polskiego nie miały charakteru związ
ków małżeńskich.
W łych więc warunkach stała się Sprawa konieczna do
puszczenia pod pewnymi warunkami legalizacji małżeństw za
wartych w obozach niemieckich, jak również na obszarze całej Rzeszy Niemieckiej, wbrew przepisom międzynarodowego pra
wa prywatnego.
-
9-
Poza tym ważnym zaga!dnieniem jest również sprawa ślu
bów kościelnych, zawieranych przez Polaków na obszarach Pol
ski, przemocą wcielonych przez okupanta do Rzeszy Niemiec
kiej. Na te obszary władze niemieckie rozciągnęły moc obo
wiązującą kodeksu cywilnego niemieckiego z roku 1896 (B. G.
B.), na podstawie którego formą zawarcia związku małżeń
skiego był ślub cywilny, t j. zawarty przed! urzędnikiem sta
nu cywilnego. Ponieważ władze niemieckie wobec polityki eks
terminacyjnej odmawiały udzielenia Polakom ślubów, Polacy zawierali wówczas tylko śluby kościelne. Były one nieważne w okresie ich zawierania. Są one nieważne również w świetle nowego prawa małżeńskiego. Zawarcie w następstwie ślubu cy
wilnego. usuwa nieformalny stan rzeczy, co jest możliwe, gdy obie strony żyją.
W razie śmierci jednej z nich, usankcjonowanie nieważne
go małżeństwa jest niemożliwe i Wpływa to na sytuację praw
ną dzieci, zrodzonych z takiego związku.
Z tych względów zaszła konieczność wydania dekretu, któ
ryby uznał za ważne potajemne śluby kościelne, zawarte w cza
sie okupacji na obszarach, przemocą Wcielonych do Rzeszy Niemieckiej oraz na obszarze Rzeszy Niemieckiej w granicach z dńia 1 września 1939 r.
Tej właśnie potrzebie czyni zadość dekret z dnia 3 lutego 1947 r. o uznaniu ważności niektórych małżeństw i rozwodów obywateli polskich, ogłoszony W dzienniku Ustaw R. P. z dnia 12 lutego 1947 r. Nr 14, poz. 51.
Odpowiednie przepisy omawianego dekretu brzmią:
Art. 3. Do wążności małżeństw, zaWartyich przez obywatela pol
skiego, w okresie czasu od dnia 1 września 1939 r. do dnia 1 stycznia 1946 r., na obszarze 'Rzeszy Niemiec
kiej w granicach z dnia 1 września 1939 r., wystarczy zachowanie formy wymaganej przepisami wyznaniowy
mi jednego z małżonków.
1 Małżeństwa, o których mowa w art. 3 będą wpisywane!
do właściwych ksiąg stanu cywilnego na mocy zezwo
lenia okręgowej władzy nadzorczej (urzędu wojewódz
kiego).
Art. 5. Może być uznana ważność małżeństwa, zawartego przez obywatela polskiego na obszarze Rzeszy Niemieckiej
j W okresie o di dnia 1 września 1939 r. do dnia 1 stycznia I 1946 r. przed oficerem łącznikowym w obozie lub przed komendantem obozu, z wyłączeniem komendan
tów, mianowanych przez władze niemieckie, przy zasto
sowaniu trybu wskazanego w art. 29 prawa o aktach stanu cywilnego, to znaczy, małżeństwa te będą spo
rządzone w urzędach stanu cywilnego, w których .ob
wodzie osoby zainteresowane mieszkają.
Art. 6. Przepis art* 3 stosuje się odpowiednio do małżeństw, zawartych przez obywateli polskich, na podstawie mocy , obowiązującej kodeksu cywilnego, niemieckiego z roku 1896 w czasie okupacji niemieckiej, t. j. na obszarach : przemocą wcielonych do Rzeszy Niemieckiej.
Urzędnik stanu cywilnego obowiązany jest w tym przy
padku, na podstawie zaświadczenia właściwego ducho
wnego, sporządzić akt małżeństwa.
(Przedruk z ,,Zarządzeń Administracji Apostolskiej w Gorzowie", 1947, Nr 2, str. 101 i in.).
330.
Obowiązujące aktualnie podatki państwowe i komunalne
Spełniając prośbę PrzeW. Księży podajemy poniżej w uzu
pełnieniu art. 184 „Wiadomości Urzędowych“ wyjątki odnośnych aktualnie obowiązujących dekretów i rozporządzeń w sprawach podatkowych Duchowieństwa oraz majątków1 kościelnych:
Ä. PODATEK DOCHODOWY
1. Podatek ten obowiązuje po myśli dekretu z dnia 8 stycz
nia 1946 Dz. U. R. P. 1946, nr 2, po z. 14 również Duchowień
stwo ze wszystkich osobistych dochodów, jak np. z opłat iura ßtolae, z beneficjum, ze stypendiów .mszalnych (w wy
sokości iustum dioecesanum) i t. p.
2. Od dochodów potrącalne są:
a) wszelkie wydatki związane ściśle ze sprawowaniem opie
ki duszpasterskiej np. wyjazdy do chorych, wizytacje itp., b) wszelkie podatki i ciężary i świadczenia publiczne za
Wyjątkiem podatku dochodowego 1 Daniny Narodowej,
c) Wszelkie ubezpieczenia społeczne służby, od ognia, od wypadków, od odpowiedzialności cywilnej itp.,
— 10 —
d) danina osobista księży na rzecz Administracji Apostol
skiej (cfr. art. 260 „Wiadomości Urzędowych“) oraz skład
ki osobiste do Kasy Funduszu Emerytalnego księży, e) straty częściowe lub całkowite na przedmiotach majątko
wych, które służą do osiągnięcia, zachowania lub zabez
pieczenia przychodów i podlegają zużyciu; straty te są potrącalne w udowodnionej wysokości, nie pokrytej su
mą ubezpieczeniową i odpisami z tytułu zużycia i tylko z przychodów tego roku, W kiórjjm strata rzeczywiście nastąpiła.
Opodatkowaniu podlega dochód przekraczający 72.000 zł, a osiągnięty w ciągu roku podatkowego (art. 7).
Od podatku dochodowego wolne są:
a) osoby prawne, których dochód zgodnie ze statutem jest obracany w całości na cele... Wyznaniowe, opieki społe
cznej i dobroczynne (Kasa Kościelna, Sierocińce, Domy starców i t. p.); osoby te podlegają jednak obowiązkowi podatkowemu z tej części dochodu, którą uzyskały z przedsiębiorstw obliczonych na zysk (art. 6, 6), b) osoby podlegające podatkowi gruntowemu, jeżeli obok go
spodarstwa rolnego bądź wcale nie mają innych źródeł przychodów, bądź też jeżeli dochód roczny z tych źródeł nie przekracza kwoty dochodu zwolnionej od podatku w myśl art. 14, czyli 72.000 zł w stosunku rocznym.
Podatek wymierza się według następującej skali:
przy dochodzie ponad
72 000 zł do 80 000 zł 2 % 80 000 „ „ 90 000 „ 2.5 „ 90 000 * 4, 100 000 3 4,
100 000 „ 110 000 „ 3,5 ,,
110 000 120 000 4
120 000 130 000 * 4,5 4,
130 000 140 000 5 4,
140000 „ „ 150 000 „ 6 4,
150 000 » 170 000 „ 7 4,
170 000 190 000 M 8 4,
190 000 „ 4, 210 000 M 9 U
210 000 „ 230 000 4P ■ 10 if
230 000 „ 4, 250 000 M 11 n
250 000 4, 300 000 „ 13 4,
12 -
6. Podatek obliczony wed Wg powyższej skali podwyższa się o 20 proc. dla podatników w wieku ponad 21 lat, nieżo
natych lub niezamężnych, nie mających na utrzymaniu dzie
ci i osiągających dochód ponad 120.000 zł rocznie.
7. Na podatniku ciąży obowiązek składania co miesiąc wła
ściwej władzy podatkowej deklaracji o dochodzie według ustalonego wzoru oraz obliczania dochodu za każdy mie
siąc i wpłacania zaliczek miesięcznie bez wezwania władzy podatkowej w terminie do 15 następnego miesiąca. W wy
padkach niezłożenia deklaracji bądź złożenia jej po termi
nie, bądź niewpłacenie zaliczki, prawo karno-skarbowe prze
widuje grzywny.
8. Repatrianci mogą wnosić podania o zwolnienie wzgl. obni
żenie podatku dochodowego, za rok, W którym osiedlili się na tutejszym terenie. Winni jednak do podania dołączyć poświadczenie PUR-u, z którego byłaby widoczna data osie
dlenia.
! B. PODATEK OD WYNAGRODZEŃ.
Podatek ten obciąża pracownika. Pracodawca jest jednak zobowiązany potrącić odpowiednią kwotę przy wypłacie uposa
żenia i Wpłacić ją dó kasy właściwego urzędu skarbowego w terminie 7 dni po upływie miesiąca kalendarzowego, w któ
rym nastąpiła wypłata wynagrodzenia, z dołączeniem wykazu potrąceń, lub też odpisu listy płacy.
Podatek ten obowiązuje służbę kościelną i duchowieństwo, o ile pobiera ono uposażenie (np. z kasy kościelnej, ze szko
ły i t. p.).
Wynagrodzenie nie przekraczające w stosunku rocznym 72.000 zł, wolne jest od podatku.
Art. 9. (1). Jeżeli podatnik ma na utrzymaniu więcej niż idWoje dzieci, podatek obniża się o 25 proc., jeżeli jna Więcej niż czworo dzieci, podatek obniża się o 50 proc. Całkowite zwolnienie od podatku następuje wówczas, gdy podatnik ma Więcej niż sześcioro dzieci na utrzymaniu.
(2). Zniżka, o której mowa w ust. 1) odnosi się tylko do tych podatników, których wynagrodzenie nie przekracza 240.000 zł W stosunku rocznym i którzy W okresie wypłaty wynagro
dzenia nie są podatnikami w podatku dochodowym. W wypad-
13
-
Mí, gdy mąż' jest podatnikiem W podatku dochodowym albo gdy oboje ze Współmałżonków pobierają Wynagrodzenie, żonie zniżka nie przysługuje z Wyjątkiem przypadku, gdy wynagro
dzenie męża jest zwolnione od podatku na mocy art. 5 ust.
<1) pkt. 20. . . . . , , J
Art. 10. Podatek podwyższa się:
1) o 20 proc. dla podatników w wieku ponad 21 lat, nie
żonatych lub niezamężnych, nie mających na utrzymaniu dzie
ci i pobierających wynagrodzenie ponad 120.000 zł rocznie.
2) o 10 proc. dla podatników żonatych lub zamężnych od lat przeszło 2-ch, lecz nie mających na utrzymaniu dzieci, je
żeli podatnicy ci pobierają wynagrodzenie ponad 160.000 zł rocz
nie. ¡
Przepisu ust (1) nie stosuje się, gdy osoby wymienione w fym ustępie miały na utrzymaniu dzieci co najmniej przez
okres 10 lat.
Art. 11 (1) Podatek wymierza się według następującej skali:
Stopień wyna
grodzenia
Wysokość wynagrodzenia obliczona w stosunku rocznym w złotych
ponad 1 do
Stopa procent.
podatku
1 72 000 80 000 1
2 80 000 90 000 1.5
3 90 000 100 000 2
4 100 000 110 000 2,5
5 110 000 120 000 3
6 120 000 130 000 3,5
7 130 000 140 000 4
8 140 000 150 000 5
9 150 000 170 000 6
10 170 000 190 000 7
11 190 000 210 000 8
12 210 000 230 000 9
13 230 000 250 000 10
14 250 000 300 000 11
3) Przy wynagrodzeniach przekraczających w stosunku ro
cznym kwotę 600.000 zł, a nie przewyższających 1.200,000 zł podatek wynosi 21 proc. od 600.000 zł i oprócz tego 40 proc.
kwoty wynagrodzenia stanowiącego nadwyżkę ponad 600.000 zł.
«— 14 —
(4) Podstawę do ustalenia stopy procentowej podatku sta
nowi wynagrodzenie obliczone W stosunku rocznym.
Art. 12. (4) W celu obliczenia podatku przy wypłacie wy
nagrodzenia nieperiodycznego (jednorazowego) dolicza się je wraz z poprzednio wypłaconymi w1 danym roku podatkowym Wynagrodzeniami nieperiodycznymi do obliczonej W, stosunku rocznym sumy ostatniego periodycznego wynagrodzenia i usta
loną w ten sposób stopę procentową stosuje się do bieżąco wypłaconego wynagrodzenia nieperiodycznego.
(5) W stosunku do osób, które Wynagrodzeń periodycznych nie otrzymują, podstawę do ustalenia stopy procentowej po
datku stanowi kwota wypłaconego Wynagrodzenia. W przypad
ku powtarzających się w ciągu roku wypłat nieperiodycznych, należy dodać do kwoty bieżąco Wypłaconej sumę wypłat już dokonanych i na podstawie łącznej sumy ustalić stopę procen
tową i obliczyć podatek. Od tak ustalonej kwoty podatku po
trąca się podatek uprzednio już pobrany, a pozostała różnica stanowi podatek przypadający bieżąco do potrącenia.
Art. 17. (1) Osoby, które otrzymują wynagrodzenie od róż
nych pracodawców, obowiązane są po upływie roku kalenda
rzowego uiścić tytułem podatku od Wynagrodzeń różnicę mię
dzy należnością podatku od łącznego rocznego wynagrodzenia Według skali art. 11 a kwotą potrąconą w trybie art. 12 tytu
łem podatku w ciągu ubiegłego roku.
(2) Kwoty przypadające z powyższego tytułu do zapłaty po
winny być przez wymienione powyżej osoby obliczone i wpła
cone do kasy właściwego urzędu skarbowego w terminie do dnia 15 stycznia następnego roku. Równocześnie z wpłatą na
leży złożyć W urzędzie skarbowym obliczenie różnicy, sporzą
dzone na przepisanym formularzu.
Art. 13. Pracodawca, wypłacający poszczególnemu pracow
nikowi wynagrodzenie w sumie nie .przekraczającej 100.000 zł w stosunku rocznym, obowiązany jest, oprócz potrąconego pra
cownikowi podatku w myśl art. 11, uiścić z własnych fundu
szów dodatkową opłatę w zależności od wynagrodzenia od 2400 do 240 zł rocznie.
Od opłaty tej jednak zwolnione są instytucje prawnie u- znanych wyznań religijnych jak probostwa, zgromadzenia za
konne, majątki ruchome i nieruchome, przedsiębiorstwa, sta
nowiące własność tych związków i przez nie prowadzone.
— 15 —
C, PODATEK GRUNTOWY.
Dekret z dnia 20. III. 1946 (Dziennik Ustaw R. P. z dnia 24. V. 46 Nr 19, poz. 128) ustanawia:
Art. 5. (1) Obowiązek podatkowy ciąży na posiadających gospodarstwa rolne osobach fizycznych, spadkach wakujących (nieobjętych) i osobach prywatnych.
(2) Za posiadające gospodarstwa rolne uważa się osoby, które posiadają tytuł własności lubi też które nie posiadając tytułu własności ubytkują gospodarstwa jak właściciel, w przy
padkach zaś wieczystej dzierżawy — wieczystych dzierżawców.
Do tego artykułu dodaje Rozporządzenie Ministrów Admin.
Puhl z dl 20. I. 1947 (Dziennik Ustaw R. P. z d!n. 18. III. 1947 Nr 25, poz. 96): <
„Osoby wymienione w art. 5 ust. 2 nie przestają być po
datnikami również w przypadkach Wydzierżawienia gospodarstwa rolnego".
Art. 9. Od podatku są zwolnione:
3. grunty należące do prawnie uznanych wyznań religijnych 1 ich instytucji, jeżeli dochody z tych gruntów przeznaczone są wyłącznie na cele kultu religijnego i nie przyczyniają się do osobistych dochodów duchowieństwa lub innych osób,
4. grunty pod cmentarzami.
Do art. 9 wyliczającego wypadki uwolnienia od podat
ku gruntowego dodano:
1) Za dochody, przeznaczone na cele kultu religijnego, u.- Waża się dochody, które zostały przeznaczone na nabycie lub utrzymanie przedmiotów majątkowych, używanych wyłącznie przy spełnianiu czynności, należących do objawów kultu reli
gijnego.
2) Nie korzystają ze zwolnienia od podatków grunty, z któ
rych dochody są przeznaczone w części na cele kultu religij
nego, w części zaś na inne cele (utrzymanie osób duchownych, zakonnych, służby itp.) (Dziennik Ustaw R. P. z dl 18. III. 47 Nr 25, poz. 96).
W dekrecie z dnia 2 kwietnia 1947 r. o zmianie dekretu z dnia 20 marca 1945 r. o podatkach komunalnych (Dziennik Ustaw R. P. z dl 16. IV. 47 Nr 32, poz. 137) w art. 9 pkt. 6) zaliczono do gruntów wolnych od podatku gruntowego:
— 16 —
„6. Grunty użytkowane przez publiczne szkoły powszechne, sierocińce, zakłady Wychowawcze i opiekuńcze oraz internaty dla uczącej się młodzieży“.
W dziale o Wysokości podatku znajduje się ustęp:
Art. 10 pkt 2. Podatek wynosi 8 proc. podstawy opodat
kowania dla gospodarstw rolnych posiadanych przez:
5) instytucje ubezpieczeń społecznych, związki zawodowe oraz osoby prawne, których dochód, zgodńie ze statutem, jest obracany w całości na cele ogólnej użyteczności, naukowe, o- światowe, kulturalne, sportowe i dobroczynne.
Art. 39 otrzymuje brzmienie:
4) „Zaliczka na podatek gruntowy, o której mowa w art.
13, wynosi w roku podatkowym 1947 — 100 proc. podatku grun
towego, wymierzonego za rok 1946“.
D. PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI.
Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej z dnia 20. I. 1947 (Dz. U. R. P. z d. 18. III. 1947 Nr 25, poz. 96) w wykonaniu dekretu o podatkach komunalnych z d. 20. III.
1946 mówi:
§ 50. 1) Zwolnione są od podatku nieruchomości stanowią
ce własność prawnie uznanych Wyznań religijnych 1 ich in- stytucyj, nie przynoszące dochodu .przez ich wynajęcie lub wy
dzierżawienie w całości lub w części, w szczególności zaś bu- djynki, poświęcone służbie Bożej (kościoły, domy modlitwy itp.) oraz zajęte na seminaria duchowne, na domy przygotowawcze dla zakonników i zakonnic, na domy mieszkalne zakonników i zakonnic, składające śluby ubóstwa, na pomieszczenia bisku
pów i duchowieństwa parafialnego oraz na ich lokale urzę-
dbwe. ,
2) Nieruchomości stanowiące własność prawnie uznanych Wyznań religijnych 1 ich instytucyj, przynoszące dochód przez ich wynajęcie lub wydzierżawienie W całości lub w części, nie korzystają ze zwolnienia, co do części Wynajętej lub wydzier
żawionej, chociażby dochody te przeznaczone były nie tylko na utrzymanie osób duchownych, lecz także na cele kultu re
ligijnego.
17 -
E. PODATEK OD LOKALI.
Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej z dnia 20. L 47 r. (Dz. U. R. P. Nr 25 z dnia 18. III. 1947, pioz. 96) w § 61 ipodlaje:
Lokale mieszkalne, zajmowane przez pracowników urzędów i przedsiębiorstw, wymienionych w art. 25 pkt. 1) 1 2), a znaj
dujące się w* lokalach tych urzędów lubi przedsiębiorstw, po
dlegają podatkowi bez względu na to, czy odnajmowane są tym pracownikom za czynszem, czy też są oddane bezpłatnie lub przydzielone jako mieszkanie służbowe.
W § 62 mówi, że wolne są od podatku od lokali po myśli art. 25 pkt. 3 rozporządzenia:
1) Lokale urzędowe władz i Instytucyj uznanych prawnie wyznań religijnych, jak również pomieszczenia seminariów du
chownych, pomieszczenia w domach przygotowawczych dla za
konników1 i zakonnic oraz pomieszczenia mieszkalne zakonni
ków i zakonnic, składające śluby ubóstwa,
2) Podlegają podatkowi lokale mieszkalne duchowieństwa, z wyjątkiem części lokali, zajętych na cele urzędowe (np. kan
celaria).
Według dekretu z dnia 2. IV. 47 r. (Dz. II. R. P. z dnia 16. IV. 47 Nr 32, poz. 137) otrzymał artykuł ten (25 pkt.
3) nowe brzmienie, mianowicie: Od podatku od lokali Wolne są:
3) Lokale zajmowane przez instytucje ubezpieczeń społecz
nych, Zakłady naukowe, prawnie uznane Wyznania religijne i ich instytucje, sierocińce, zakłady Wychowawcze I opiekuńcze, związ
ki zawodowe oraz osoby prawne i instytucje, których dochód zgodńie ze statutem jest obracany w całości na cele ogólnej użyteczności, naukowe, oświatowe, kulturalne, sportowe i do
broczynne, z Wyjątkiem, części tych lokali odńajmowanych lub oddawanych bezpłatnie do użytkowania osobom trzecim, a tak
że z wyjątkiem lokali w całości lub w części zajmowanych przez przedsiębiorstwa tych związków, instytucyj i osób pry
watnych“.
F. PODATEK OD PUBLICZNYCH ZABAW, ROZRYWEK I WIDOWISK.
Rozporządzenie Ministrów Administracji Publicznej 1 Ziem Odzyskanych z dnia 30. I. 1947 (Dz. U. R. P. z dnia 18. III.
--- 1 § ---
1947, Nr 25, po z. 96) przewiduje w sprawie opodatkowania wi
dowisk i zabaw publicznych następujące ulgi względnie zwol
nienia:
§ 72. 1) Z widnienia i ulgi podatkowe mogą być stosowa
ne na podstawie uchwały rady narodowej danej gminy.
2) Zwiolnieniu w zasadzie podlegać powinny:
1) przedstawienia, które służą wyłącznie nauczaniu w za
kładach naukowych, publicznych, prywatnych lub też które z pozwolenia władz szkolnych urządzane są Wyłącznie dla ucz
niów tych zakładów lub ich rodzin, i >
2) przedstawienia, z których dochód przeznacza się wyłącz
nie i bezpośrednio na cele dobroczynne, z góry określone, je
żeli z nimi nie są połączone zabawy taneczne i o ile wszyst
kie czynniki, biorąc udział w organizacji imprezy (artyści, or
kiestra, właściciel lokalu itp.) zrzekną się na tenże cel do
broczynny przypadającego im dochodu.
3) zabawy, które służą wyłącznie dla rozwoju młodzieży lub też ćwiczeń cielesnych; nie zwalnia się jednakże od po
datku takich zabaw, które połączone są z totalizatorem, zakła
dami lub tańcami.
§ 75. 1) O każdej zabawie należy zawiadomić zarząd gmi
ny najpóźniej na dwa dni wcześniej. Imprezy, Wolne od podat
ku, podlegają także zgłoszeniu.
331
.
TESTAMENTY
(Wyjątek z Prawa spadkowego z 8 października 1946 r. — Dz. U. R. P. 1946, poz. 328).
Testament
Rozdział I.Sporządzenie testamentu
Art. 73. Spadkodawca jnoże sporządzić testament tylko oso
biście.
Art. 74. Testament może zawierać rozporządzenia tylko jed
nego spadkodawcy.
Art. 75. Zdolność do sporządzenia testamentu ma każda osoba fizyczna, która ukończyła lat 16 1 nie jest ubezwłasno
wolniona całkowicie.
Art. 76. § 1. Małoletni, który ukończył lat 16, oraz ubez
własnowolniony częściowo mogą sporządzić testament tylko przed notariuszem lub- testament szczególny.
§ 2. Do ważności testamentu osób- wymienionych w para
grafie poprzedzającym nie jest. potrzebna zgoda ich przedsta
wiciela ustawowego.
Art. 77. § 1. Nieważny jest testament, który został sporzą
dzony:
1) przez osobę, znajdującą się z jakichkolwiek powodów w sta
nie wyłączającym świadome oraz swobodne powzięcie 1 o- świadczenie woli, w szczególności z powodu choroby psy
chicznej, niedorozwoju psychicznego lub ¡chociażby przemija
jącego zakłócenia czynności psychicznej;
2) bez zamiaru wywołania skutków prawnych;
3) pod wpływem błędu co do treści oświadczenia lub błędu w pobudce, jeżeli przypuszczać należy, że spadkodawca, zna
jąc istniejący stan rzeczy, nie sporządziłby testamentu o da
nej treści;
4) pod wpływem groźby.
§ 2. Nieważny jest również testament, którego treść lub1 cel sprzeciwia się porządkowi publicznemu, ustawie lub dobrym obyczajom.
Art. 78. Jeżeli wady, określone w art. poprzedzającym, dotyczą tylko niektórych rozporządzeń zamieszczonych W testa
mencie, inne rozporządzenia pozostają w mocy, ¡chyba że przy
puszczać należy, iż bez rozporządzeń dotkniętych wadą, spad
kodawca nie sporządziłby testamentu albo sporządziłby testa
ment treści odmiennej.
Rozdział II.
Forma testamentu
O d d! z i a ł I.
Testamenty zwykłe
Art. 79. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że w całości napisze go pismem ręcznym, pod
pisze 1 zaopatrzy datą, zawierającą dzień, miesiąc 1 rok spo
rządzenia testamentu.
- 19 -
- 20 -
§ 2. Jednakże brak daty w testamencie nie pociąga za sobą jego nieważności, jeżeli datę można oznaczyć na podstawie tre
ści testamentu albo jeżeli może ona być stwierdzona innymi środkami dowodowymi.
Art. 80. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament tak
że W ten sposób, iż wobec dwóch równocześnie obecnych świad
ków poda ustnie swoją wolę do wiadomości albo sędziego oby
watelskiego, albo burmistrza lub upoważnionego przez niego urzędnika, albo wójta. Osoba ta spisze wolę spadkodawcy w protokóle z podaniem daty jego sporządzenia i protokół ten odczyta spadkodawcy, czyniąc o tym Wzmiankę w proto
kole. Tak sporządzony protokół zostanie następnie podpisany przez spadkodawcę, osobę spisującą jego wolę oraz świadków.
. Jeżeli spadkodawca nie umie lub nie może się podpisać, oso
ba spisująca jego Wolę powinna podać W protokóle, z jakich powodów brak jest podpisu spadkodawcy.
§ 2. Osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić testamen
tu w sposób przewidziany w artykule niniejszym.
Art. 81. § 1. Spadkodawca może sporządzić testament przed notariuszem W ten sposób, że wolę swoją poda mu ustnie do Wiadomości, notariusz zaś tę wolę spisze W protokole. Na żą
danie spadkodawcy notariusz włoży protokół do koperty, zapie
czętuje ją, zaznaczy na niej ze swoim podpisem, czyj testament zawiera, i pozostawi ją u siebie na przechowaniu.
§ 2. Spadkodawca może sporządzić testament przed notariu
szem również w ten sposób1, że wręczy mu pismo z oświad
czeniem, iż pismo to jest jego testamentem. Pismo to może być wręczone notariuszowi otwarte lub zapieczętowane, może być napisane przez spadkodawcę lub przez inną osobę, powinno być jednak podpisane przez spadkodawcę. Wręczone przez spadko
dawcę pismo notariusz włoży do koperty, zapieczętuje ją, za
znaczy na niej ze swoim, podpisem, czyj testament zawiera, i pozostawi ją u siebie na przechowaniu. Z czynności tej no
tariusz spisuje protokół.
§ 3. Notariusz, przed którym ma być sporządzony testa
ment, powinien, przybrać do tej czynności drugiego notariusza lub dwóch świadków. Wszystkie osoby, uczestniczące w sporzą
dzeniu testamentu, muszą być przy całej czynności obecne. Poza tym do sporządzenia testamentów notaríalnvcb stosuje się pra
wo o notariacie.
O d! d ział 2.
Testamenty szczególne
Ärt. 82. Jeżeli wskutek szczególnych okoliczności, jako to:
przerwania komunikacji, epidemii, działań wojennych, choroby spadkodawcy albo jego nieszczęśliwego wypadku, uzasadniają
cych obawę rychłej jego śmierci, sporządzenie testamentu zwy
kłego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może sporządzić testament ustny przez podanie swej woli do wiadomości trzech równocześnie obecnych świadków. Wola ta powinna być, skoro tylko stanie się to możliwe, przez jedne
go ze świadków lub inną osobę spisana z podlaniem daty spo
rządzenia testamentu 1 daty spisania jego treści, a następnie pismo to Xvinno być co najmniej przez dwóch świadków pod
pisane; jednakże nie zachowanie obowiązku natychmiastowego spisania woli spadkodawcy lub podpisania pisma przez świad
ków me pociąga za sobą nieważności testamentu, spisanego i podpisanego później. Gdyby wola spadkodawcy nie została w ogóle spisana, treść testamentu może być stwierdzona zgod
nym, złożonym pod przysięgą, zeznaniem co najmniej dwóch świadków, wobec których spadkodawca podlał , swoją wolę.
Art. 83. § 1. Kto w czasie podróży znajduje się na pol
skim statku morskim lub statku powietrznym, może sporzą
dzić testament przed kapitanem statku lub jego zastępcą W taki sposób, w jaki sporządza się testament przed sędzią obywatelskim,, burmistrzem lub Wójtem. Protokół, spisany przez kapitana statku lub jego zastępcę, ma moc dokumentu pu
blicznego.
§ 2. Jeżeli w przypadku, określonym w paragrafie poprze
dzającym, sporządzenie testamentu przed kapitanem statku lub jego zastępcą byłoby niemożliwe, spadkodawca może sporządzić testament ustny w sposób przewidziany w artykule poprze
dzającym.
Art. 84. § 1. W czasie mobilizacji, wojny lub przebywania XV niewoli osoba wojskowa, osoba powiołana do osobistych świadlczeń wojennych, ęsoba przebywająca przy jednostce woj
skowej na mocy stosunku służbowego lub umownego oraz o- soha znajdująca się na statku, wchodzącym w skład siły zbroj
nej, może sporządzić testament:
1) bądź przed sędzią wojskowym w ten sposób, iż wolę swo
ją poda mu ustnie do wiadomości, a sędzia wolę tę spisze w protokole z podaniem daty jego sporządzenia, protokół
odczyta spadkodawcy zaznaczając o tym, w protokole, a na
stępnie tak sporządzony protokół zostanie podpisany przez spadkodawcę i sędziego, przy czym jeżeli spadkodawca nie utnie lub nie może się podpisać, sędzia wojskowy powi
nien podać w protokole^ z jakich powodów brak jest pod
pisu spadkodawcy; protokół spisany przez sędziego woj
skowego ma • moc dokumentu publicznego;
2) bądź przez własnoręczne podpisanie testamentu, napisane
go przez inną osobę, jeżeli testament taki z podaniem daty jego sporządzenia podpiszą także dwaj równocześnie obec
ni świadkowie;
3) bądź wreszcie, jeżeli nie umie lub nie może się podpisać przez .podanie ustnie swojej woli _db wiadomości trzech ró
wnocześnie obecnych świadków, z których jeden tę wolę spisze z podaniem daty sporządzenia pisma, pismo odczy
ta spadkodawcy zaznaczając o tym W piśmie, a następnie tak sporządzone pismo zostanie podpisane przez wszyst
kich trzech świadków; w piśmie należy podać, z jakich po
wodów brak jest podpisu spadkodawcy.
§ 2. Jeżeli osoba, wymieniona W paragrafie poprzedzają
cym, jest ranna lub chora, może ona sporządzić także testa
ment ustny W sposób przewidziany W dwóch artykułach po
przedzających; jednakże świadkowie, do których wiadomości spadkodawca podał swoją wolę, mogą nie być równocześnie obecni.
Art. 85. § 1. Testamenty szczególne tracą moc prawną po upływie sześciu miesięcy licząc od ustania okoliczności, któ
re uprawniały do sporządzenia ich W takiej formie. Jeżeli spadkodawca niezdolny jest do sporządzenia innego testamen
tu, bieg tego terminu ulega zawieszeniu na czas trwania nie
zdolności.
§ 2. Jeżeli spadkodawca zmarł przed upływem powyższego terminu, testament szczególny pozostaje w mocy.
Oddział 3.
Przepisy wspólne
Art. 86. Nie może być świadkiem przy sporządzeniu testa
mentu osoba, która:
1) nie ma pełnej zdolności do działań prawnych;
2) jest ślepa, głucha lubi niema; 'i
- 23 - 3) nie umie czytać i pisać;
4) została skazana prawomocnym, wyrokiem za fałszywe ze
znania.
Art. 87. Nie może być świadkiem sporządzenia testamen
tu osoba, która nie włada mową, w jakiej spadkodawca spo
rządza testament.
Art. 88. Nie może być świadkiem przy sporządzeniu te
stamentu osoba, dla której spadkodawca w tym testamencie ustanowił jakąkolwiek korzyść, oraz jej małżonek, wstępni, zstępni, rodzeństwo, osoby w ten sam sposób z nią spowino
wacone lub pozostające z nią w stosunku przysposobienia.
Art. 89. § 1. Testament, sporządzony z naruszeniem, prze
pisów’ rozdziału niniejszego, jest nieważny, jeżeli przepisy te nie stanowią inaczej.
§ 2. Jeżeli świadkami przy sporządzeniu testamentu były osoby wyłączone według przepisów’ artykułu poprzedzającego, nieważne jest tylko to rozporządzenie, które zawiera wymie
nioną W tym artykule korzyść, chyba że przypuszczać należy, iż bez tego rozporządzenia spadkodawca nie sporządziłby te
stamentu albo sporządziłby testament treści odmiennej.
Rozdział III.
Odwołanie testamentu
Art, 90. § 1. Spadkodawca może ,w każdym czasie odwo
łać zarówno cały testament jak i zawarte w nim, poszczegól
ne rozporządzenia.
§ 2. Zrzeczenie się prawa odwołania jest nieważne.
Art. 91. § 1. Odwołanie testamentu może nastąpić albo przez testament późniejszy, albo przez to, że spadkodawca w za
miarze odWołania testamentu zniszczy go lub pozbawi cech, od których zależy jego ważność, albo .poczyni w nim zmiany, przez które wyraża swoją wolę odwołania testamentu.
§ 2. Testament notarialny, znajdujący się w zapieczętowa
nej kopercie na przechowaniu u notariusza, uważa się za od
wołany w razie odebrania go przez spadkodawcę. Spadkodaw
ca może odebrać testament tylko osobiście.
Art. 92. § 1. Testament może odwołać tylko osoba, która m,a zdolność sporządzenia testamentu.
- 24 -
§ 2. Małoletni, który ukończył lat 16, oraz ubezwłasnowol
niony częściowo mogą sporządzić testament, W którym tylko odWołują poprzedni, w takiej formie W jakiej sporządzić mo
gą testament osoby, mające pełną zdolność do działań praw
nych.
Art. 93. Jeżeli spadkodawca po sporządzeniu testamentu sporządzi nowy testament, w którym nie zaznaczy, że pierwszy testament odwołuje, uważa się testament wcześniejszy za od
wołany tylko o tyle o ile nie da się go pogodzić z testa
mentem późniejszym.
Art. 94, § 1. Kto powołuje się na to, że testament pisem
ny albo pismo, zawierające treść testamentu ustnego, zostały zniszczone, pozbawione cech, od których zależy Ich Ważność, lubi zmienione w sposób wskazujący na ich odwołanie, nie przez spadkodawcę albo wprawdzie przez spadkodawcę, lecz nie w za
miarze odwołania testamentu, powinien swoje twierdzenie udo
wo dńić. Ponadto na nim spoczywa ciężar dowodu co do tre
ści zniszczonego dokumentu.
Rozdział IV.
Tłumaczenie testamentu
Art. 95. Przy tłumaczeniu testamentu dążyć należy do jak najbardziej dokładnego zastosowania się do woli spadkodawcy.
Art. 96. Jeżeli treść testamentu może być tłumaczona roz
maicie, należy ją tak tłumaczyć, ażeby rozporządzenie spadko- tiaWćy pozostało w mocy i miało rozsądną treść prawną ł go
spodarczą.
(Przedruk z ,,Kroniki Diecezji Przemyskiej O. Ł.) Rok XL, zeszyt 5—7.
332
.
W sprawie zgłaszania robót o charakterze artystycznym i dekoratywnym
Wojewódzki Wydział Kultury i Sztuki niniejszym przypomina rozpo
rządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 III 1928 r. o opiece nad zabytkami (Dz. U. R. P. Nr 29, poz. 265, art. 14 i 15) oraz instrukcję Min.
Wyżu. Rei. i Ośw. Publ. z du. 21 VI 30, par. 1 i 3, że we wszystkich objek- tach, zapisanych do kartoteki zabytków, jak też nowożytnych o charakterze artystycznym, w tym wypadku kościoły i kaplice, w sprawach artystycznych decyduje Konserwator Zabytków Województwa.
J
- 25 - f %
Wszelkie więc roboty o charakterze artystycznym, i dekoracyjnym, przeprowadzane na terenie Województwa Śląsko-Dąbrowskiego, zarówno w objektach zabytkowych jak i nowożytnych, powinny być zgłoszone w Urzędzie Konserwatorskim Wojewódzkiego Wydziału Kultury i Sztuki w Katowicach.
Wojewódzki Wydział Kultury i Sztuki prosi nas o podanie do wiado
mości wszystkim Ks. Ks. Rządcom Parafii, że do zgłoszonej roboty artysty
cznej należy dołączyć projekt w skali, rozrysowany w kolorze i przekrojach i złożyć go w Urzędzie Konserwatorskim w odpowiednim terminie przed rozpoczęciem robót w celu uzyskania zgody Konserwatora na przeprowa
dzenie roboty artystycznej. Prócz tego należy podać imię i nazwisko, oraz adres osoby odpowiedzialnej za wykonanie techniczne i artystyczne. Bez uzyskania zgody i wskazań Konserwatora żadnych robót artystycznych i de
koracyjnych, w budowlach zaś zabytkowych, również żadnych robót budow
lanych i konstrukcyjnych, przeprowadzać nie wolno.
Na podstawie wyżej przytoczonego Dz. Ustaw, z uwagi na urzędowy tok sprawy o charakterze zewnętrznym, projekt na wykonanie robót arty
stycznych i dekoracyjnych, powinien być najpierw przedłożony w Wydziale Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego na ręce Konserwatora, bowiem sprawy wartości kościelnych projektu dadzą się przeprowadzić i uzgodnić wewnętrznie z odnośnymi władzami diecezjalnymi. Chodzi głów
nie o stwierdzenie przez Urząd Konserwatorski kwalifikacji artystycznych i technicznych osoby prowadzącej i odpowiedzialnej za roboty.
Niestosowanie się do wyżej wymienionych zarządzeń może pociągnąć za sobą konsekwencje, przewidziane w wyżej przytoczonym Dz. Ustaw, z których Konserwator może w razie potrzeby skorzystać.
Obwieszczenia Ordynariusza i Administracji Apostolskiej
333.
Bierzmowanie
J. E. Ksiądz Administrator Apostolski udzielał będzie sa
kramentu Świętego bierzmowania w czasie od 14 do 18 sierp
nia br. w1 parafiach dekanatu łań ski ego, od 22 do 26 wrze
śnia br. w parafiach dekanatu leśnickiego.
Bliższe terminy 1 program zostaną zainteresowanym para
fiom podane osobno.
334.
Egzamin jurysdykcyjny
Egzamin pro iurisdiclione odbędzie się w dniach 17, 18 i 19 listopada br. w Kurii Administracji Apostolskiej w Opolu, Plac Katedralny 1. Początek o godz. 9 rano. Zgodnie z odnoś
nym regulaminem, ogłoszonym w art. 160 „Wiadomości Urzędo
wych",
- 26
I. przedmiotem tegorocznego egzaminu są:
1. a.z dogmatyki. traktaty-De Deo Creatore et Redemptore, b. z teologii moralnej; De virtutibus theologicis et de
praeceptis Decalogi 1-3,
c. z prawa kanonicznego: über II. C. J. C. oraz naj
nowsza „Instrukcja o kanonicznym badaniu narze
czonych przed ślubem",
2. encykliki papieskie: Piusa XII. „O Mistycznym Ciele Jezusa Chrystusa", oraz Piusa XI. „Casti connubii — O małżeństwie chrześcijańskim" i „Divini illius Magi- stri - o wychowaniu młodzieży",
3. dokładna znajomość treści „Wiadomości Urzędowych", 4. dokładna znajomość prowadzenia kancelarii i ksiąg
parafialnych,
5. każdy z kandydatów do egzaminu prześle najpóź
niej do 1 listopada br. wypracowane i już przez siebie wygłoszone kazanie wzgl. katechezę na temat do
wolnie obrany.
II. Kapłanom, którzy wezwani, nie zgłoszą się do egzaminu w terminie wyznaczonym, wzgl. w egzaminie nie wy
każą się dostateczną znajomością przedmiotu, Admini
stracja Apostolska nie udzieli jurysdykcji, ani jej nie przedłuży na rok następny.
III. Do egzaminu stawią się w bieżącym roku następujący księża:
w dniu 17 listopada o godz. 9 rano
Adamczuk Wojciech Buczkowski Ludwik Hajda Jan
Kaczmarczyk Rafał Kozieł Aleksander .Łysik Gustaw Mucha Franciszek Pałucki Mieczysław Richter Franciszek Sawicki Alfons Wojtunik Roman
Basista Józef Dutka Stanisław Junyk Stefan Kawała Józef Krypel Seweryn Maciaszek Tadeusz Nieszporek Stanisław Pasierbski Roman Roszko Kazimierz Szeremei Urban Woźnica Gerard
Borcz Kazimierz Frankowski Franciszek Jurków Michał Kormański Antoni
Lisowski-Zapoioczny Józef Mencel Antoni
Norek Michał Pietruszka Sylwester Różak Andrzej Terlecki Jan
w dniu 18 listopada o godz. 9 rano
Adamiuk Antoni Bernaś Wiktor Czorny Jan Grzesik Bronisław Jabłoński Andrzej Kubis Alfons O riman Józef Sikora Franciszek Strzelczyk Emil Tkocz Paweł Wolik Brunon
Baranowski Stanisław Bochenek Kazimierz Dudek Alojzy Hałupka Marcin Janas Hubert Lasak Witalis Panus Bronisław Sobczyk Bolesław Szmidt Jan Wencel Andrzej Zapłata Feliks
Bendkowski Paweł Bolek Edward Dygoniewicz Stefan Heiny Jerzy Jarzombek Józef Niechaj Tadeusz Rutyna Ludwik Śpiewak Leon Szczałba Romuald Wereta Józef Żurawski Franciszek
w dniu 19 listopada o godz. 9 rano
Bogucki Władysław Grzesiak Władysław Knyba Józef Kumor Stefan Paryna Wincenty Płachetka Roman Rygiel Józef Thiel Antoni Wycisk Alojzy
Cisek Bogdan Sti Jania Marian Kokot Eryk Lisiak Józef Pchałek Józef Racki Edmund Szafner Karol Woś Michał Zimorek Zygfryd
Dwornik Klemens Kądziołka Józef Kopeć Władysław Myśliwiec Wilhelm Pieiryga Marian Rudzok Henryk Sznajder Józef Wolny Alojzy
IV. Wymienieni powyżej członkowie zakonów wzgl. zgro
madzeń zakonnych mogą być zwolnieni od egzaminu pro iurisdictione w tutejszej Administracji Apostolskiej, o ile przedstawią najpóźniej do 1. listopada br. świa
dectwo swoich przełożonych prowincjalnych, że egzamin taki zgodnie z przepisami Prawa kan. zdawali w bieżącym roku w własnym zakonie wzgl. zgromadzeniu.
V. Przypominamy wszystkim obowiązek przesłania kwestionariusza po myśli art. 48 „Wiadomości Urzędo
wych", o ile tego dotychczas nie uczynili.
335.
Nowy Dyrektor Diecezjalny Krucjaty Eucharystycznej
Zawiadamiamy niniejszym, że w miejsce ustępującego na własną prośbę księdza Franciszka Muchy O. M. I. zamiano
wany został Dyrektorem, Diecez jalnym Krucjaty Eucharystycz
nej Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego ksiądz Jan Szuba T. J. Adres: Kuracja Naj św. Serca P. Jezusa, Bytom, ul.
Pułaskiego 6. Nr. tel.: Bytom-3812.
— 28 —
Do niego prosimy odtąd zwracać się bezpośrednio we wszy
stkich sprawach dotyczących zakładania, agregacji i prowadze
nia Krucjaty Eucharystycznej.
Przy tej okazji przypominamy, że jest gorącym życzeniem J. E. Księdza Administratora Apostolskiego, ażeby przy każdej parafii oraz przy każdej placówce duszpasterskiej powstała
Krucjata Eucharystyczna.
336
,
Kolekta na dokończenie odbudowy zburzonych kościołów
1. Zamiast zapowiedzianej kolekty na potrzeby Administra
cji Apostolskiej, urządzamy W niedzielę, dnia 7 września br.
na całym terenie Śląska Opolskiego kolektę na dokończenie odbudowy uszkodzonych i zburzonych kościołów.
2. J. E. Ks. Administrator Apostolski wyda z tej okazji specjalną odezwę do Przew. Duchowieństwa i wiernych, któ
rą prosimy odczytać z ambon przy Wszystkich mszach świę
tych W dniu 31 sierpnia br. i przy tej okazji zapowiedzieć ko
lektę na odbudowę kościołów oraz gorąco ją polecić.
3. Referat Duszpasterski wyśle do paraf i j odnośne afisze, które prosimy poumieszczać u Wejścia do kościoła wzgl. na placu kościelnym.
4. Ponieważ w braku zezwolenia na publiczną zbiórkę do
mową i uliczną, kolekta może odbyć się tylko w kościołach i ponieważ wynik jej zależy, jak uczy doświadczenie, w pierw
szym rzędzie od ustosunkowania się do niej duszpasterza oraz od odpowiedniego jej przygotowania i zorganizowania, dlate
go prosimy, ażeby Przewielebni Rządcy parafii i Rektorzy kościołów przynajmniej tydzień przed zbiórką zwołali do kan
celarii członków Rady Parafialnej, członków Sodalicji, zarzą
dów organizacji 1 bractw istniejących przy parafii i z nimi omówili i przygotowali dokładnie całą organizację kolekty i podzielili funkcje.
5. Prosimy, ażeby W niedzielę, dnia 7 września, kolektę w kościele zbierali sami Przewielebni Księża, w wypadku zaś niemożliwości, najzacniejsi i cieszący się ogólnym poważaniem w parafii mężowie.
6. Wynik kolekty, przeliczony wobec świadków, należy nie
zwłocznie odprowadzić razem z zestawieniem osobiście wzgl.
przez P. K. O. do Administracji Apostolskiej w Opolu.
7. Parafie, które odbudowują swoje kościoły 1 reflektu
ją na zasiłek wzgl. pragną na ten cel pozostawić część lub też całość urządzonej u siebie kolekty, winne wnosić najpóź
niej do 8 września br. odpowiednio uzasadnione podania przez swoich właściwych dziekanów do Administracji Apostolskiej.
Zauważamy, że podań bez polecenia właściwego dziekana w ogóle nie będziemy rozpatrywali. Zawiadomienie o przydzie- leriiu zasiłku otrzymają zainteresowane parafie indywidualnie.
8. Rozdziału Wyniku kolekty dokona znowu osobno powo
łana komisja, która sama rozpatrywać będzie podania o za
siłek.
9. Ponieważ zależy nam bardzo, ażeby kościołom, znajdu
jącym się w odbudowie przyjść z jak najwydatniejszą pomo
cą, dlatego prosimy usilnie, ażeby podania o zasiłek wzgl. o ze
zwolenie na pozostawienie wyniku kolekty na własne potrze
by, wnosiły tylko parafie w wyjątkowych znajdujące się trud
nościach finansowych ze Względu na własny remont wzgl. od
budowę kościoła.
Nie będziemy zasadniczo uwzględńiali podań o zasiłek pa
rafii, które, mając - zburzony wzgl. uszkodzony kościół, w o- gółe jeszcze nie przystąpiły do jego odbudowy.
10. Duszpasterze kościołów obdarowanych zechcą zachęcić swoich parafian do modlitwy za ofiarodawców, oraz odprawić W ich intencji przynajmniej jedną Mszę św.
337
,
Odnowienie ofiarowania się Niepokalanemu Sercu Maryi
Mija pierwsza rocznica, jak parafie nasze, cała Admini
stracja Apostolska, a wreszcie w dniu 8 września cały naród nasz na Jasnej Górze w Częstochowie poświęcił się Niepoka
lanemu Sercu Maryi.
Rocznicę tę pragniemy obchodzić przez odnowienie we wszystkich parafiach naszej Administracji Apostolskiej aktu poświęcenia na uroczystym nabożeństwie popołudniowym w święto Narodzenia N. M. P. dn. 8 września.
- 30 -
Dzień ten winien stać się dla wiernych dniem odrodzenia i pogłębienia duchowego.
Zechcą dlatego Przew. Rządcy Parafii i Rektorzy kościołów zachęcić swoich parafian do przysposobienia się na tę uroczy
stość przez przyjęcie Komunii św.
Na uroczystym nabożeństwie popołudniowym, po odpo
wiednim przemówieniu okolicznościowym oraz odmówieniu wzgl. odśpiewaniu Litanii Loretańskiej przed wystawionym Przenajśw. Sakramentem, zechcą odmówić wspólnie z wier
nymi akt poświęcenia się Niepokalanemu Sercu Maryi.
(W tekst aktu poświęcenia mogą się Przew. Księża zaopatrzyć w Księgarni Diecezjalnej św. Krzyża w Opolu.)
338
.
Pielgrzymka ministrantów na Górę świętej Anny
W środę, dnia 20 sierpnia br. urządzamy wielką piel
grzymkę ministrantów całej Administracji Apostolskiej na Górę świętej Anny. Ministranci zjadą się już 19 sierpnia, w godzinach popołudniowych, przywożąc z sobą swój strój liturgiczny.
Koszta za nocleg i utrzymanie wyniosą 100,— zł.
Prosimy, ażeby Przewielebne Duchowieństwo zechciało umożliwić ministrantom swoim wzięcie udziału w pielgrzymce i w ten sposób dało wyraz uznaniu za ich wierną służbę w kościele.
339
.
Wykonywanie funkcyj subdiakona in Missa solemn!
przez kleryków święceń niższych.
Wielebnemu Duchowieństwu przypomina się dekret św.
Kongregacji Obrządków z dnia 14 marca 1906, w myśl którego mogą klerycy, chociażby tylko Tonsurę otrzymali, in casu necessitatis wykonywać in Missa solemn! funkcję subdiakona (nigdy jednak diakona!), z następującymi wszelako ogranicze
niami:
a) sine manipulo,
b) a quam ante Offertorium in calicem non infundan!, c) calicem infra actionem nunquam tangant, ñeque
pallam removeant aut reponant,
d) post ablutionem calicem non abstergant.
■ s
Per analogiam mogą subdiakoni sprawować funkcje dia
kona, lecz bez stuły, a przed Ewangelią nie wolno im śpiewać Dominus vobiscum.
Zaznacza się, że w każdym wypadku, w którym Prze
wielebni Księża zamierzają w myśl powyższego dekretu we
zwać kleryków do wykonywania asysty, należy przedtem zwrócić się do Administracji Apostolskiej o stwierdzenie autorytatywne, iż zachodzi rzeczywiście casus necessitatis.
340.
O nauczycielach relígii
W związku z rozpoczęciem nowego roku szkolnego przy
pominamy uchwały Pierwszego Synodu Plenarnego z roku 1936, dotyczące Księży Katechetów:
Uchwała 45. Kapłani wykładający religię w szkołach niech 0 tym pamiętają, że młodzież sobie powierzoną powinni nie tylko nauczać prawd wiary, lecz przede wszystkim wychowy
wać w duchu katolickim.
Uchwała 46. Kapłani nauczyciele religii podlegają nad
zorowi i opiece dziekana.
Uchwała 47. Nauczyciele religii, nie będący wikariuszami, powinni utrzymywać łączność z proboszczem i duchowieństwem parafialnym, pomagać im szczególnie w słuchaniu spowiedzi wiernych i stosować się do porządku nabożeństw parafialnych;
duchowieństwo zaś parafialne nie powinno odmawiać wzajem
nej pomocy księżom katechetom.
Uchwała 48. Kapłani nauczający religii w szkołach, są obo
wiązani brać udział w konferencjach dekanalnych według kan.
131 § 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego.
Ponieważ zauważono odchylenia pod tym względem, pro
simy o sumienne zastosowanie się do powyższych uchwał.
Przew. Księża Katecheci dołożą przede wszystkim w nowym roku szkolnym starań, ażeby regularnie brać udział w konfe
rencjach rejonowych i dekanalnych, wyjątkową zaś nieobec
ność na nich zechcą każdorazowo usprawiedliwić na piśmie u właściwego dziekana.
Zauważamy, że normalne zajęcia szkolne nie są powodem usprawiedliwiającym nieobecność na konferencjach rejonowych 1 dekanalnych.
