Kognitywistyka i Media w Edukacji 2017, nr 1
Nowe media i wyzwania współczesności, red. M. Sokołowski, Toruń 2016
Tytuł publikacji Nowe media i wyzwania współczesności sugeruje zawartość tre- ściową książki, łączącą w sobie kwestie związane z funkcjonowaniem cyfrowych środków masowego przekazu z aktualnymi problemami nurtującymi dzisiejszy świat. Sugestia ta znalazła odzwierciedlenie w dwudziestu tekstach zgrupowanych w pięciu rozdziałach.
Publikację rozpoczyna tekst wstępny autorstwa redaktora naukowego tomu – Marka Sokołowskiego – Nowe media: konwergencja technologiczna i rozszerzenie praktyk komunikacyjnych, zawierający zbiór pytań „generowanych przez wszech- obecne technologie informacyjne” oraz krótkie, wyczerpujące omówienia zawar- tości treści zaprezentowanych przez poszczególnych autorów w kolejnych czę- ściach książki, a odpowiadających na owe pytania.
Rozdział pierwszy zatytułowany Zmieniająca się mediosfera rozpoczyna tekst Jana Kłosa Słowo i Dotyk. Media na pograniczu. Autor swoje fi lozofi czne rozważa- nia oparł na dychotomii słowo–dotyk, gdzie „dotyk” to metaforyczna nazwa kon- taktu ze światem. Jan Kłos poruszył bardzo istotne problemy „porzucenia świa- ta codziennego” oraz możliwości „wejścia w kontakt ze światem indywidualnym poprzez przekaz obrazu”, przybliżając jednocześnie polskiemu czytelnikowi kon- cepcje dotyczące tej tematyki takich choćby badaczy, jak Marshall McLuhan czy Derrick de Kerchove, co stanowi dodatkowy atut tego niezwykle wartościowego artykułu.
Wartość opracowania Mediamorfoza mediów a funkcjonowanie i rozwój In- ternetu Magdaleny Szpunar polega na bardzo silnym zasygnalizowaniu przez ba- daczkę zakorzenienia Internetu w starych, tradycyjnych mediach. Autorka przy- pomniała o ewolucyjności przekazów odbieranych obecnie dzięki globalnej sieci komputerowej i zaproponowała pokorę wobec historii, gdyż doświadczenia mogą chronić przez błędami, a prawidłowości historyczne można wykorzystywać choć-
by przy uświadomieniu sobie, czy – przykładowo – zauważamy, „kiedy zamiast jednostek kształtujących, stajemy się kształtowanymi”.
Katarzyna Kopecka-Piech napisała studium Afordancje nowych mediów mobil- nych, w którym szczegółowo przybliżyła i omówiła pojęcie afordancji oraz poda- ła ich przykłady, ze szczególnym uwzględnieniem Facebooka. Tekst ten może być zatem przydatny nie tylko dla badaczy-teoretyków, ale także dla użytkowników i twórców aplikacji komputerowych z pragmatycznego punktu widzenia.
Już sam tytuł – Współczesne technologie medialne a przestrzeń fi zyczna. Masowa konfi guracja przestrzeni – artykułu Anny Latos obrazuje poruszony przez autor- kę niezwykle istotny obecnie problem „końca tradycyjnie rozumianej przestrzeni”
na rzecz powstawania dzięki nowym mediom „wirtualnej społeczności / wirtual- nej wspólnoty lokalnej”. Jest to kolejny, bardzo ważny głos w dyskusji nad przeni- kaniem się światów: wirtualnego i realnego oraz związanych z tym konsekwencji.
Internet – czy współczesna wieża Babel? to tytułowe pytanie, na które próbu- je odpowiedzieć Krzysztof Stępniak. Autor porównał instalacje kolejnych struktur globalnej sieci komputerowej do budowania wieży Babel, które, z uwagi na pomie- szanie języków, doprowadziło do społecznego rozproszenia i zagubienia. Wartość tych rozważań polega zatem głównie na ostrzeżeniu użytkowników Internetu wła- śnie przed takim zagrożeniem.
Ryszard Adam Podgórski w tekście Aksjologia współczesnych mediów w prze- strzeni społecznej nie tylko przybliżył poglądy rozmaitych badaczy na temat za- warty w tytule, ale także zaprezentował swoje, dochodząc do genialnej w swej pro- stocie konkluzji, że dla współczesnego rozwoju technologii, w tym medialnych, najwyższą wartość stanowi i musi stanowić człowiek, ze względu konsekwencje dla odbioru czy korzystania z osiągnięć cywilizacyjnych tylko w zakresach zdeter- minowanych przez możliwości wynikające z naturalnego wyposażenia człowieka w takie, a nie inne zmysły.
Rozdział drugi, zatytułowany Nowe media i sposoby ich wykorzystania, został zainicjowany tekstem Tomasza Sahaja Nowe media w służbie osób niepełnospraw- nych fi zycznie, intelektualnie i społecznie. Stanowi on bardzo istotne z punktu wi- dzenia dyskusji nad pozytywnymi stronami mediów elektronicznych studium opi- sujące pożytki dla osób niepełnosprawnych wynikające z rozmaitych możliwości i specyfi ki funkcjonowania mediów elektronicznych. Autor podał wiele konkret- nych zastosowań wybranych aspektów osiągnięć technologicznych w sferze no- wych mediów, które mogą okazać się przydatne nie tylko teoretykom, ale i zain- teresowanym praktycznym aspektem zagadnienia – osobom niepełnosprawnym.
Piotr Laskowski zastanawiał się, jak Żyć z siecią w tle, uznając sieć za nowy wy- miar życia społecznego i szukając zarówno pozytywów, jak i negatywnych stron takiego stanu rzeczywistości. Nie mniej istotną sprawą było postawienie przez au-
tora pytania odnośnie do kwestii wprowadzenia do edukacji szkolnej nauczania o funkcjonowaniu w świecie „z siecią w tle”.
Informacja i spam. Ustanawianie progów encyklopedyczności dla podmiotów opisywanych w polskojęzycznej Wikipedii Sebastiana Skolika to rzetelne studium zawartości treści z danymi zarówno jakościowymi, jak i ilościowymi, a konkluzją jest wniosek o zwiększeniu liczby przypadków usuwania treści z istniejących arty- kułów i spowolnieniu kroczącego niegdyś tempa wzrostu liczby owych artykułów.
Piotr Dubiński napisał artykuł pod tytułem Wykorzystanie nowych mediów w coachingu, w którym omówił znaczenie pojęcie coachingu i zastosowanie me- diów elektronicznych w zakresach rozmaitych typów związków z coachingiem. Au- tor pokusił się również o przedstawienie własnych prognoz odnośnie do przedsta- wionego problemu. Przybliżenie czytelnikom kwestii mniej znanej perspektywy wykorzystania nowych mediów stanowi niewątpliwą wartość tej części publikacji.
Rozdział trzeci nosi tytuł Społeczności internetowe i serwisy społecznościowe, a rozpoczyna go tekst Wacława Branickiego Przyjaźń w relacjach zapośredniczo- nych przez technologię, w którym autor, opierając rozważania na podstawach ary- stotelesowskiej koncepcji etycznej, dotyczącej przyjaźni, jak i amerykańskich wy- nikach badań, doszedł do wniosku, że nie można się „prawdziwie” zaprzyjaźnić dzięki elektronicznym komunikatorom, ale można, zwłaszcza jeśli chodzi o doj- rzałe osobowości, „podtrzymać więź przyjaźni, której podstawowym środowi- skiem jest realność”.
Wirtualne tożsamości. Portale społecznościowe jako formy autokreacji to ty- tuł tekstu, którego autorem jest Łukasz Kiszkiel. Po prezentacji kilku teoretycz- nych koncepcji dotyczących problemu autoprezentacji oraz omówieniu narzędzi autoprezentacyjnych i typów wizerunków przedstawianych w serwisach społecz- nościowych Łukasz Kiszkiel sformułował dość kontrowersyjny wniosek, jako- by użytkownicy portali społecznościowych nie zwracali specjalnie uwagi na wła- sny wizerunek. Owa kontrowersyjność tego podsumowującego stwierdzenia sama w sobie jest wartością, gdyż zmusza czytelnika nie tylko do refl eksji nad treścią przeczytanego tekstu, ale także nad własną aktywnością w sieci, jej motywami i ce- lowością.
Magdalena Kamińska w studium „Masz anoreksję? Chcesz mieć anoreksję? To blog dla Ciebie;)” Rola Wannarexics w cyberrodowiskach pro-ana dokonała szcze- gółowej analizy funkcjonowania w cyberprzestrzeni zamieszczonych w tytule tek- stu problemów, a największą wartością zaproponowanych przez autorkę wnio- sków, obok pokazania wielkiego zagrożenia ze strony nowych mediów w postaci kreowania niebezpiecznych trendów modowych (np. styl życia – żyć tak, jakby się chorowało), jest także zwrócenie uwagi, że rzetelne badania zawartości treści In-
ternetu pozwalają ujawniać ukryte aspekty zjawisk i prowadzić do ich poznawa- nia i zrozumienia.
Wizerunek osób otyłych i przekazy na temat otyłości. Analiza dyskursu w Inter- necie (forum www.otylosc.org) Aleksandry Sarny i Pawła Sarny to rozważania na temat prezentacji kwestii otyłości w wypowiedziach użytkowników forum inter- netowego. Badania jakościowe i ilościowe udowodniły zarówno zmianę stereotypu
„szczęśliwego grubasa” na negatywny, jak i pokazały niepopularność funkcjono- wania osób otyłych w przestrzeni medialnej, która, wykluczając je, prowadzi jed- nocześnie do kreowania mody na wykluczanie takich osób z przestrzeni realnych, co stanowi bardzo poważny problem społeczny, a jego poruszenie podnosi niewąt- pliwą wartość tej publikacji.
Rozdział czwarty, Dziennikarstwo w nowym środowisku technologicznym, inicju- je „Ćwierkające dziennikarstwo” – Twitter w służbie dziennikarzy sportowych autor- stwa Przemysława Szewsa. Tekst stanowi bardzo szczegółowy przegląd możliwości wykorzystywania Twittera w dziennikarstwie branżowym, jakim jest dziennikar- stwo sportowe, ma zatem wartość zarówno dokumentującą, jak i pragmatyczną.
Marta Więckiewicz napisała tekst Dziennikarze w blogosferze. Potencjał inte- raktywności dziennika internetowego a jego (nie)wykorzystanie, w którym skrupu- latnie przeanalizowała i dokładnie omówiła kwestię interaktywności oraz funk- cjonowania dziennikarstwa w blogosferze. Najciekawszym wnioskiem wydaje się zwrócenie uwagi na konieczność uświadomienia sobie przez blogerów konieczno- ści zmiany podejścia do komunikacji rozumianej już nie jako monolog, ale dialog, a nawet polilog.
Bardzo interesujący jest artykuł Anny Chalewicz Aktor społeczny czy racjonal- ny człowiek gospodarujący? O roli dziennkarzy w dobie nowych mediów, w którym autorka przypomniała historię ról dziennikarskich i ich transformacje, dochodząc do wniosków o ich niejednoznaczności we współczesnym świecie, o indywiduali- zacji perspektywy ich odbioru i rozumienia oraz o konieczności zdefi niowania po- jęć dziennikarstwa i dziennikarza na nowo.
Nowe media a kultura popularna to tytuł rozdziału piątego. Rozpoczyna go opracowanie Humanistyka cyfrowa w badaniu kultury popularnej Radosława Bomby, w którym autor omówił prężnie rozwijający się nurt badań humanistycz- nych, kładąc nacisk na ukazanie perspektywy wykorzystania analityki kulturowej w celu wykreowania nowego paradygmatu w badaniach antropologicznych.
Miłosz Babecki, autor tekstu Informacyjny potencjał gier internetowych w sys- temie komunikowania masowego. Efektywność, struktura, tematyzacja, postawił sobie za cel ukazanie problemu niewłaściwej, niepełnej i niewystarczającej oce- ny poważnych gier, które powinno się badać za pomocą wyznaczników opartych
na treści i porządkowaniu. Jest to ważny postulat, który obrazuje kwestię nowator- skiego podejścia do gier jako do nowego typu mediów.
Tekst Komiks internetowy jako przykład przeniesienia kultury masowej do In- ternetu Lilii Krawczewskiej zawiera gruntowną charakterystykę webkomiksów i wskazuje na ich miejsce we współczesnej kulturze.
Całość publikacji zamykają noty o autorach, które ułatwiają czytelnikom ewen- tualny kontakt z osobami specjalizującymi się w badaniach na określone tematy.
Nowe media i wyzwania współczesności to książka nie tylko niezwykle intere- sująca ze względu na swoją aktualność w zakresie problematyki najnowszych osią- gnięć technologicznych wykorzystywanych w mediach elektronicznych, ale także z uwagi na umieszczenie ich w realnej przestrzeni świata ludzkiego, przestrze- ni współzależności człowieka i maszyn, przestrzeni łączącej technikę z humani- zmem. Biorąc pod uwagę właśnie to, że publikacja dotyczy wszystkich ludzi, gdyż mówi o człowieku w świecie wszechotaczającej cyfryzacji, należało ją wydać i war- to ją przeczytać.
Anna Granat
