RR\874747PL.doc PE464.775v02-00
PL
Zjednoczona w różnorodnościPL
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009 - 2014
Dokument z posiedzenia
A7-0291/2011 26.7.2011
SPRAWOZDANIE
w sprawie sytuacji kobiet w wieku przedemerytalnym (2011/2091 (INI))
Komisja Praw Kobiet i Równouprawnienia
Sprawozdawczyni: Edit Bauer
PE464.775v02-00 2/18 RR\874747PL.doc
PL
PR_INI
SPIS TREŚCI
Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO ...3 UZASADNIENIE ...13 WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI...18
RR\874747PL.doc 3/18 PE464.775v02-00
PL
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie sytuacji kobiet w wieku przedemerytalnym
(2011/2091 (INI)) Parlament Europejski,
– uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 2 i 3,
– uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 19, – uwzględniając kartę praw podstawowych, w szczególności jej art. 21, 23 i 25,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 21 września 2010 r. zatytułowany „Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010-2015” (COM(2010)0491),
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 29 kwietnia 2009 r. dotyczący skutków starzenia się społeczeństwa w UE (Sprawozdanie na temat starzenia się społeczeństwa, 2009) (COM(2009)0180),
– uwzględniając zalecenie Komisji z dnia 3 października 2008 r. w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy (2008/867/WE)1,
– uwzględniając zlecony przez Komisję raport z dnia 22 lipca 2010 r. zatytułowany „Dostęp do opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej – równość kobiet i mężczyzn?”,
– uwzględniając zlecony przez Komisję raport z dnia 24 listopada 2009 r. dotyczący aktywnej polityki integracji społecznej uwzględniającej problematykę równości płci, – uwzględniając konkluzje Rady z dnia 7 marca 2011 r. w sprawie Europejskiego paktu na
rzecz równości płci na lata 2011-2020,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 6 grudnia 2010 r. w sprawie wpływu starzenia się ludności w wieku produkcyjnym i ogółu społeczeństwa na polityki zatrudnienia,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 7 czerwca 2010 r. dotyczące aktywności osób starszych,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zdrowego i godnego starzenia się,
– uwzględniając konkluzje Rady z dnia 8 czerwca 2009 r. zatytułowane „Równość szans kobiet i mężczyzn: aktywne i godne starzenie się”,
– uwzględniając raport Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy z dnia 1 maja 2008 r. dotyczący warunków pracy starzejącej się ludności w wieku
produkcyjnym,
1 Dz.U. L 307 z 18.11.2008, s. 11.
PE464.775v02-00 4/18 RR\874747PL.doc
PL
– uwzględniając madrycki Międzynarodowy plan działania w kwestii starzenia się społeczeństw przyjęty przez Drugie Światowe Zgromadzenie na temat Starzenia się Społeczeństw (A/CONF.197/9 8) w dniu 12 kwietnia 2002 r.,
– uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (konwencja CEDAW), przyjętą w 1979 r.,
– uwzględniając swoją rezolucję z dnia 7 września 2010 r. w sprawie roli kobiet w starzejącym się społeczeństwie1,
– uwzględniając art. 48 Regulaminu,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A7-0291/2011), A mając na uwadze, że równouprawnienie płci i niedyskryminacja, między innymi ze
względu na wiek, jest podstawową zasadą Unii Europejskiej zapisaną w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i jednym z założeń i zadań Wspólnoty,
B. mając na uwadze, że w strategii Europa 2020 ustalono podstawową docelową stopę zatrudnienia na poziomie 75% zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn oraz założono
obniżenie liczby osób zagrożonych ubóstwem o 20 milionów; mając na uwadze, że grupa kobiet w wieku powyżej 50 lat, ze względu na szczególnie wysoki stopień ubóstwa i bezrobocia w tej grupie, stanowi zatem decydującą grupę wiekową dla realizacji tych celów,
C. mając na uwadze, że utrzymywanie się stereotypów związanych z płcią, które – spotęgowane dyskryminacją ze względu na wiek, jakiej doświadczają osoby starsze na rynku pracy – szczególnie ograniczają możliwości znalezienia pracy przez starsze kobiety, możliwości odbycia szkoleń zawodowych i awansu zawodowego i przyczyniają się do zwiększenia zagrożenia ubóstwem w podeszłym wieku,
D. mając na uwadze, że dyskryminacja ze względu na płeć jest specyficznym rodzajem dyskryminacji w tym znaczeniu, że jest ona systematyczna i systemiczna oraz przenika wszelkie inne formy dyskryminacji i sumuje się z nimi,
E. mając na uwadze, że rynek zatrudnienia jest obecnie znacznie bardziej dynamiczny i płynny niż kiedykolwiek w przeszłości, co oznacza, że nie można zapewnić zatrudnienia w tym samym sektorze przez całe życie; mając w związku z tym na uwadze, że kryzys gospodarczy wykazał, iż kobiety mają do odegrania istotną rolę na rynku pracy,
F. mając na uwadze, że konkurencyjność gospodarcza, dobrobyt i integracyjność Europy w przyszłości zależą przede wszystkim od jej umiejętności skutecznej poprawy
wykorzystania zasobów siły roboczej nie tylko poprzez przedłużenie okresu aktywności zawodowej, ale również przez tworzenie warunków pracy i systemów zabezpieczenia społecznego służących poprawie warunków pracy i warunków życia oraz korzystnych dla gospodarki; mając na uwadze, że obejmuje to również odpowiednie strategie polityczne pozwalające godzić pracę, życie rodzinne i życie prywatne oraz umożliwiające radzenie
1 Teksty przyjęte, P7_TA(2010)0306.
RR\874747PL.doc 5/18 PE464.775v02-00
PL
sobie z pośrednią i bezpośrednią dyskryminacją oraz ze stereotypami na temat płci, które prowadzą do różnego traktowania kobiet i mężczyzn na rynku pracy,
G. mając na uwadze, że w latach 1999-2010 liczba ludności w wieku produkcyjnym (20-64 lata) w UE-27 wzrosła o 1,8%, liczba osób starszych (w wieku ponad 65 lat) wzrosła o 3,7%, a odsetek osób młodych (0-19 lat) zmniejszył się o 5,4%, mając na uwadze, że według prognoz odsetek osób w grupie wiekowej ponad 65 lat wzrośnie z 17,4% w 2010 r. do 30% w 2060 r1.,
H. mając na uwadze, że w 2008 r. zagrożenie starszych kobiet ubóstwem wynosiło 22%
wobec zagrożenia mężczyzn na poziomie 16%2,
I. mając na uwadze, że do grupy izolowanych osób starszych coraz częściej i coraz liczniej trafiają kobiety, co wynika z coraz większego odsetka rozwodów i krótszej przeciętnej długości życia mężczyzn; mając na uwadze, że wdowy i ogólnie samotne starsze kobiety są szczególnie zagrożone ubóstwem, izolacją i wykluczeniem społecznym,
J. mając na uwadze, że w 2009 r. stopa zatrudnienia kobiet w wieku 55-64 lat wynosiła 37,8% wobec zatrudnienia 54,8% mężczyzn w takiej samej grupie wiekowej3,
K. mając na uwadze, że stopa bezrobocia kobiet przewyższa stopę bezrobocia mężczyzn w 21 państwach członkowskich, i nawet jeśli stopa długoterminowego bezrobocia mężczyzn jest wyższa niż kobiet w 12 państwach, bezrobocie kobiet z większym
prawdopodobieństwem będzie ukryte jako „brak aktywności”, w przypadku gdy kobiety są zamężne lub mają dzieci,
L. mając na uwadze, że średnia stawka godzinowa kobiet w wieku poniżej 30 lat wynosi 92% stawki mężczyzn, a w grupie wiekowej 50-59 lat – 67,5% 4, zaś przeciętna rozbieżność w płacach w zależności od płci utrzymuje się na poziomie 17,5%,
M. mając na uwadze, że uwarunkowane płcią różnice w statusie społeczno-ekonomicznym mają w dużej mierze swoje źródło w tradycyjnym podziale ról ze względu na płeć,
zgodnie z którym mężczyźni są głównie odpowiedzialni za zdobywanie środków do życia, a kobiety za niepłatną pracę w domu i opiekę nad członkami rodziny, w tym dalszymi członkami rodziny, co ma ogromny wpływ na zdolność nabywania przez kobiety w porównaniu z mężczyznami świadczeń z zabezpieczenia społecznego, na przykład uprawnień emerytalnych, a w konsekwencji na ich sytuację w podeszłym wieku, zwłaszcza w przypadku rozwodu, separacji lub wdowieństwa,
N. mając na uwadze, że kariera zawodowa kobiet jest z reguły wolniejsza, krótsza i/lub przerywana, a ich średnie zarobki są niższe niż zarobki mężczyzn, co znajduje odzwierciedlenie w większych różnicach w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn i powoduje uwarunkowane płcią różnice w składkach na osobiste konta emerytalne, zwiększając tym samym zagrożenie ubóstwem kobiet w starszym wieku,
1 Dokument roboczy służb Komisji: Raport Demograficzny 2010, Komisja Europejska, str. 62.
2 Wykaz 100 przypadków nierówności, Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn.
3 Sprawozdanie na temat postępów w dziedzinie równości kobiet i mężczyzn za 2010 r., Komisja Europejska, str. 31.
4 Życie kobiet i mężczyzn w Europie – obraz statystyczny, Eurostat, 2008, str. 196.
PE464.775v02-00 6/18 RR\874747PL.doc
PL
O. mając na uwadze, że zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyznjest mniejsze przed założeniem rodziny i wzrasta po utworzeniu pary; mając na uwadze, że do spadku stopy zatrudnienia kobiet dochodzi wraz z urodzeniem pierwszego dziecka, a niekorzystne traktowanie na rynku pracy intensyfikuje się we wczesnych etapach życia kobiet, związanych z opieką nad dzieckiem, co w późniejszym okresie przeradza się w opiekę nad osobami starszymi i często prowadzi do ubóstwa pomimo posiadania pracy,
P. mając na uwadze, że w porównaniu z mężczyznami starsze kobiety często decydują się na pracę w niepełnym wymiarze godzin lub są zmuszone do jej podjęcia i częściej
opuszczają rynek pracy, wybierając przejście na wcześniejszą emeryturę lub będąc do tego zmuszonym,
Q. mając na uwadze, że znaczenie podejścia do aktywnej polityki rynku pracy
uwzględniającego problematykę płci jest powszechnie uznawane w prawie wszystkich państwach europejskich, jednak ocena aktywnej polityki rynku pracy wskazuje, że uwzględnianie problematyki płci pozostaje niejednolite i raczej wąsko pojmowane,
R. mając na uwadze, że kobiety w wieku powyżej 50 lat narażone są na dyskryminację z dwu lub wielu przyczyn jednocześnie ze względu na stereotypy dotyczące płci i wieku, często nasilane przez ich uwarunkowaną płcią pracę i przebieg życia (np. przerwy w karierze zawodowej, zatrudnienie w niepełnym wymiarze, ponowne zatrudnienie po okresie bezrobocia, zaprzestanie aktywności zawodowej, aby poświęcić się rodzinie lub aby pracować w przedsiębiorstwie rodzinnym, szczególnie w sektorach handlu i rolnictwa, bez pobierania wynagrodzenia i bez przynależności do systemu zabezpieczenia
społecznego, i uwarunkowane płcią różnice w wynagrodzeniach); mając na uwadze, że w związku z tym kobiety z reguły stają w obliczu większego nagromadzenia
niesprzyjających okoliczności niż mężczyźni z podobnych grup; mając ponadto na uwadze fakt, że w czasie recesji gospodarczej kobiety te są jeszcze w większym stopniu zagrożone ubóstwem,
S. mając na uwadze, że na rynku pracy kobiety o wiele lat młodsze od mężczyzn często uważane są za „stare”; mając na uwadze, że 58% Europejczyków uznaje dyskryminację ze względu na wiek za szeroko rozpowszechnioną1,
T. mając na uwadze, że dane dotyczące przemocy wobec kobiet starszych są znacznie zaniżane ze względu na niechęć tych kobiet do mówienia o takich nadużyciach, stereotypowe traktowanie przez świadczących usługi publiczne, którzy wyznają
przekonanie, że starsze kobiety są mniej zagrożone, i ograniczoną liczbę możliwości, z których mogą skorzystać kobiety w podeszłym wieku będące ofiarami przemocy, U. mając na uwadze, że edukacja od najmłodszych lat w zakresie równości oraz strategie
polityczne ukierunkowane na poradnictwo zawodowe i sprzyjanie pracy zawodowej kobiet stanowią skuteczne sposoby trwałego wyeliminowania tych form dyskryminacji, Przepisy ogólne
1. z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji Europejskiej o ustanowieniu roku 2012
1 Specjalne badanie Eurobarometru 317, Dyskryminacja w UE w 2009 r., listopad 2009, str. 71.
RR\874747PL.doc 7/18 PE464.775v02-00
PL
Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej i wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich i skutecznych kroków w celu zwalczania dyskryminacji, m.in. poprzez zwalczanie stereotypów związanych z dyskryminacją ze względu na płeć i wiek i przez propagowanie solidarności między pokoleniami;
2. apeluje do Komisji i państw członkowskich o dopilnowanie, by dyskryminacja kobiet w wieku powyżej 50 lat powodowana przez wiele przyczyn znalazła lepsze odzwierciedlenie i była skuteczniej zwalczana w otwartej metodzie koordynacji w zakresie emerytur, integracji społecznej, możliwości pracy, zmiany stereotypów płci i udziału kobiet w organach podejmujących decyzje polityczne i gospodarcze;
3. wzywa państwa członkowskie, aby podczas przygotowania i wdrażania reformy
emerytalnej włączały w główny nurt polityki kwestie płci, które powinny również zostać uwzględnione w planowanej białej księdze dotyczącej systemów emerytalnych i innych reform polityki społecznej, by propagowały stosowanie sprzyjających równości
aktuarialnych wyliczeń emerytur dla kobiet i mężczyzn, aby dążyły do zmniejszania zagrożenia ubóstwem, zwalczały już istniejące ubóstwo wśród starszych ludzi, poprawiły jakość i dostęp do opieki (zdrowotnej) oraz jej przystępność cenową oraz wyeliminowały praktyki przymusowego przechodzenia na emeryturę, przy jednoczesnym umożliwieniu starszym kobietom dostępu do rynku pracy poprzez zwalczanie dyskryminacji;
4. wzywa państwa członkowskie do przyjęcia w ustawodawstwie emerytalnym dodatkowych przepisów dotyczących rent wdowich, tak aby kobiety w starszym wieku były w
mniejszm stopniu narażone na ubóstwo;
5. podkreśla znaczenie podjęcia środków mających na celu integrację najbardziej narażonych grup kobiet, tj. imigrantek, kobiet należących do mniejszości, kobiet niepełnosprawnych, kobiet słabo wykształconych, kobiet bez doświadczenia
zawodowego, kobiet odbywających karę więzienia itd., aby zagwarantować im prawo do godnego życia;
6. wzywa państwa członkowskie do podjęcia środków zapewniających starzenie się w godnych warunkach, bez upokorzeń, dyskryminacji czy jakichkolwiek form przemocy wobec starszych kobiet;
7. podkreśla, że starsze kobiety stanowią wartość gospodarczą, są skarbnicą doświadczenia i oferują niezbędne wsparcie społeczne i rodzinne jako opiekunki osób niesamodzielnych oraz jako doradczynie zawodowe ze względu na swoje bogate doświadczenie zawodowe, a ponadto przyczyniają się do zachowania społeczności wiejskich;
8. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wspierania inicjatyw propagujących rozumienie języka i kultury nowych technologii, tak aby umożliwić starszym kobietom pokonanie przepaści cyfrowej oraz doskonalenie ich umiejętności w zakresie relacji międzyludzkich, komunikacji, zarządzania własną niezależnością i własnymi interesami;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie do przeprowadzenia, w ścisłej współpracy z Europejskim Instytutem ds. Równości Kobiet i Mężczyzn, analizy na temat sytuacji kobiet powyżej 50 roku życia, w szczególności koncentrującej się na ich doświadczeniach na
PE464.775v02-00 8/18 RR\874747PL.doc
PL
rynku pracy, doświadczeniach związanych ze świadczeniem opieki, sposobach wykorzystywania czasu przez kobiety i mężczyzn, jak również kwestiach zdrowia i innych wyzwaniach, z którymi muszą się zmagać;
Kobiety na rynku pracy
10. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby stworzyły warunki, które w ramach Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej umożliwią starszym kobietom pozostanie na rynku pracy lub powrót na rynek pracy oraz pomogą im w tym, tak by mogły one wykorzystać swój potencjał na rynku pracy, a ich prawa były szanowane; wzywa Komisję i państwa członkowskie, by jednocześnie wprowadzały w życie środki zachęcające pracodawców do poprawy polityki równości szans, tak aby wyeliminować postawy dyskryminujące starsze kobiety i by pracownice w starszym wieku korzystały np. z równego dostępu do szkoleń, miały równe szanse awansu i rozwoju kariery;
11. apeluje do Komisji i państw członkowskich o ustalenie bez zwłoki wszechstronnego, wielowymiarowego, uwzględniającego kwestie płci i przyjaznego dla starszych wiekiem podejścia do polityki zatrudnienia i polityki socjalnej w celu zapewnienia kobietom zatrudnienia i włączenia społecznego; wzywa Komisję i państwa członkowskie do
przeprowadzenia dogłębnej oceny sytuacji pokolenia starszych kobiet, które już teraz żyją w ubóstwie, i do szybkiego przyjęcia odpowiednich, skutecznych środków wydźwignięcia tych kobiet z ubóstwa;
12. wzywa państwa członkowskie do odpowiedniego podejścia do dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie stosowanej wobec kobiet starszych, które próbują znaleźć zatrudnienie;
13. wzywa Komisję do dalszego rozwoju i poprawy gromadzenia oraz analizy dokładnych, istotnych, porównywalnych w skali europejskiej danych związanych z płcią i wiekiem, zwłaszcza danych dotyczących stopy zatrudnienia i bezrobocia starszych kobiet, w tym imigrantek i kobiet niepełnosprawnych, (nieformalnego) udziału starszych kobiet w (niepłatnej) opiece nad dalszą i bliższą rodziną, oraz odsetka niesamodzielnych starszych osób i wykorzystywania osób starszych, które to dane powinny podlegać wszystkim obowiązującym przepisom w zakresie ochrony danych w państwach członkowskich;
14. z zadowoleniem przyjmuje uznanie przez państwa członkowskie, że modele i przyczyny nierówności płci na rynku pracy są ściśle powiązane z etapami cyklu życia, i podkreśla w związku z tym konieczność propagowania podejścia opartego na cyklu życia; nakłania jednak państwa członkowskie, aby w celu właściwego podejścia do problemów cyklu życia zastosowały w swojej aktywnej polityce rynku pracy ukierunkowane działania wobec niekorzystnej sytuacji młodych i starszych kobiet w porównaniu do sytuacji mężczyzn w takim samym wieku, i nie kierowały tej polityki jedynie do kobiet i mężczyzn w dojrzałym wieku;
15. wzywa państwa członkowskie do dzielenia się najlepszymi wzorcami postępowania w celu poprawy warunków pracy starszych kobiet, aby zapewnić im zrównoważone i zdrowe miejsce pracy;
RR\874747PL.doc 9/18 PE464.775v02-00
PL
16. zachęca państwa członkowskie, by objęły starsze kobiety programami uczenia się przez całe życie oraz by w celu zwiększenia ich szans zatrudnienia nadal rozwijały i wspierały elastyczne programy zmiany kwalifikacji dla starszych kobiet z uwzględnieniem ich szczególnych potrzeb i zdolności oraz by wspierały niezależny i aktywny udział kobiet starszych w życiu, jak również umożliwiły im dzielenie się zgromadzonymi
doświadczeniami i wiedzą z młodszymi pokoleniami;
17. wzywa Komisję i państwa członkowskie do dopilnowania, by niesprzyjające okoliczności napotykane przez kobiety na rynku pracy, szczególnie wynikające z obowiązków
związanych z opieką, nie powodowały, że kobiety będą ponosić ich konsekwencje w postaci wysokości świadczeń emerytalnych lub innych uprawnień z tytułu zabezpieczenia społecznego;
18. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby wprowadziły, o ile jeszcze tego nie uczyniły, do systemów opieki społecznej ustalenia dotyczące sumowania, co umożliwi sumowanie składek za okresy pracy najemnej i samozatrudnienia oraz za poszczególne okresy zatrudnienia;
19. wzywa Komisję i państwa członkowskie do tworzenia i promowania ocenianych pod względem płci systemów emerytalnych jako sposobu wsparcia i zabezpieczenia przed wyższym ryzykiem ubóstwa starszych kobiet, przy uwzględnieniu przerw w ich karierze zawodowej ze względu na obowiązki opiekuńcze, tak by uniknąć tworzenia nowych pułapek zależności;
20. wzywa Komisję i państwa członkowskie do podjęcia bez zwłoki skutecznych środków wdrażających zasadę równej płacy za równą pracę (np. w drodze obowiązkowego systemu oceny pracy i planu działań na rzecz równości w miejscu pracy) celem wyeliminowania zróżnicowania wynagrodzeń ze względu na płeć, co może również przyczynić się do likwidacji różnic w wynagrodzeniach, z myślą o zmniejszeniu i ostatecznie
wyeliminowaniu wyższego zagrożenia ubóstwem głównie starszych kobiet;
21. wzywa Komisję i państwa członkowskie do wdrożenia odpowiedniej polityki sprzyjającej godzeniu pracy, życia rodzinnego i życia prywatnego oraz do włączenia kwestii starzenia się – poprzez włączenie zagadnienia równości wieku, uwzględniającego cykle życia – do wszystkich stosownych strategii politycznych; wzywa Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn w Wilnie do sporządzenia w związku z tym niezbędnych analiz oddziaływania i analiz badawczych;
22. wzywa Komisję i państwa członkowskie do pełnego i skutecznego wykorzystania
istniejących instrumentów i programów UE, w tym Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w celu zwiększenia udziału starszych kobiet w rynkach pracy i zwalczania dyskryminacji starszych kobiet we wszystkich dziedzinach;
23. zwraca się do państw członkowskich, aby pobudzały aktywne uczestnictwo starszych kobiet w sektorze działalności gospodarczej za pomocą zachęcania i wspierania kobiet rozpoczynających działalność gospodarczą oraz ułatwiania im dostępu do finansowania, zwłaszcza w formie mikrokredytów, oraz by zachęcały do równego udziału kobiet i mężczyzn w organach podejmujących decyzje gospodarcze, w tym w zarządach spółek;
PE464.775v02-00 10/18 RR\874747PL.doc
PL
24. apeluje do państw członkowskich, by zachęcały przedsiębiorstwa do uwzględniania zasad i narzędzi zarządzania wiekiem w ich polityce, w szczególności w polityce kadrowej, oraz do stosowania w miejscu pracy polityki „przyjaznej dla wieku” i „przyjaznej dla płci” w dążeniu do większego uznania i poszanowania wiedzy i doświadczenia nabytych przez ich starsze wiekiem pracownice, do opracowania wiarygodnej i przejrzystej polityki
informacyjnej, w ramach której starszym pracownikom oferowana jest możliwość
przygotowania się do przejścia na emeryturę z pełną wiedzą na ten temat; wzywa ponadto Komisję i państwa członkowskie do usprawnienia procedur nakładania sankcji na
pracodawców, którzy dyskryminują starsze wiekiem pracownice; zwraca uwagę na potrzebę ujęcia tych strategii politycznych w programie Small Business Act;
Kobiety w roli opiekunek
25. wzywa państwa członkowskie do dokonania szybszych postępów w zakresie zaspokajania potrzeb rodzin, które muszą wziąć na siebie odpowiedzialność za osoby niesamodzielne, oraz wzywa Komisję do dalszego wspierania tworzenia struktur opiekuńczych przy wykorzystaniu funduszy strukturalnych;
26. zwraca się do państw członkowskich, aby zwiększyły świadczenie usług opieki o dobrej jakości, w tym domowej opieki nad osobami starszymi, by zagwarantowały dostęp do takich usług wysokiej jakości oraz ich przystępność cenową, by lepiej uznawały wartość pracy podejmowanej przez zawodowych opiekunów oraz wspierały rodziny opiekujące się niesamodzielnymi osobami w starszym wieku, na przykład poprzez finansowe zrekompensowanie im ich wkładu oraz za sprawą skierowanego do nich poradnictwa i szkoleń, tak aby były one w stanie sprawować nieformalną opiekę wysokiej jakości;
27. kładzie nacisk na konieczność oferowania dostatecznej ilości usług wysokiej jakości w zakresie opieki nad dziećmi, osobami starszymi i osobami niesamodzielnymi, w dostępnej cenie i umożliwiających pracę w pełnym wymiarze godzin, aby kobiety nie były
zmuszone do przerwania, zaprzestania lub skrócenia czasu swojej aktywności zawodowej w celu zaspokojenia potrzeb osób niesamodzielnych pod ich opieką;
28. wskazuje, że usługi w zakresie opieki nad dziećmi i osobami niesamodzielnymi stanowią ważne źródło tworzenia miejsc pracy, które mogłyby zająć kobiety starsze, wśród których stopa zatrudnienia jest jedną z najniższych;
29. wzywa państwa członkowskie, by oferowały szkolenia i budowały potencjał w celu zagwarantowania usług opieki o wysokiej jakości i przeciwdziałania brakom personelu w tzw. „białym sektorze” (opieka i ochrona zdrowia) wynikającym z tendencji
demograficznych;
30. zachęca państwa członkowskie do rozszerzenia możliwości korzystania z urlopów
rodzicielskich na dziadków oraz na dzieci opiekujące się rodzicami, do uznania opieki nad osobami niesamodzielnymi, przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwości wprowadzenia urlopów opiekuńczych, oraz zapewnienie usług, szkoleń i poradnictwa dla opiekunów;
31. uznaje fakt, że kobiety zbliżające się do wieku emerytalnego są często babciami; uznaje jednak również, że kobiet w wieku przedemerytalnym nie należy jedynie postrzegać jako opiekunek; w związku z tym wzywa państwa członkowskie do rozważenia możliwości
RR\874747PL.doc 11/18 PE464.775v02-00
PL
wprowadzenia placówek opieki nad dziećmi, oferującym dziadkom, którzy chcą korzystać z innych możliwości spędzania czasu, wolność wyboru w tym względzie;
32. zachęca państwa członkowskie do propagowania zaangażowania społecznego oraz projektów międzypokoleniowych dla osób starszych za pomocą finansowania inicjatyw i programów;
33. wzywa państwa członkowskie do podejmowania środków na wszystkich szczeblach, między innym przez wspieranie odpowiednich organizacji pozarządowych, aby zaspokoić szczególne potrzeby osób starszych, zwłaszcza starszych kobiet mieszkających samotnie, co pozwoli zmniejszyć ich izolację i uzależnienie oraz będzie działać na rzecz ich
równości, bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia;
34. zwraca się do państw członkowskich, aby rozważyły szereg możliwości zakwaterowania oraz wspierania grup i organizacji lokalnych jako sposobu na zwalczanie izolacji
starszych kobiet i tworzenie środowiska sprzyjającego solidarności międzypokoleniowej;
35. przyznaje, że starsze kobiety powinny mieć możliwość dokonania wyboru sposobu godnego życia, zależnie od swoich pragnień, czy to w samotności, czy w społeczności;
Problemy zdrowotne
36. wzywa Komisję i państwa członkowskie, aby uznały aspekt płci w ochronie zdrowia za zasadniczy element polityki zdrowotnej UE, dlatego też zwraca się do Komisji i państw członkowskich, by jeszcze bardziej wzmogły wysiłki zmierzające do przyjęcia
dwutorowej strategii włączania problematyki płci i wieku do unijnej i krajowej polityki zdrowotnej oraz podejmowania w jej ramach konkretnych działań związanych z aspektem płci;
37. zachęca Komisję i państwa członkowskie do uznania znaczenia wrażliwej na kwestie płci i wieku leczniczej i paliatywnej opieki zdrowotnej; wzywa państwa członkowskie do poszerzenia zakresu badań nad chorobami związanymi z płcią, w tym badań nad ich przyczynami, możliwościami zapobiegania i leczeniem;
38. dostrzega żywotną rolę badań przesiewowych i profilaktyki w opiece zdrowotnej i zachęca Komisję do stosowania otwartej metody koordynacji do zapewnienia wymiany poglądów, propagowania ujednolicenia badań przesiewowych w całej UE, określenia najlepszych praktyk i ustalenia wytycznych;
39. z zadowoleniem przyjmuje starania niektórych państw członkowskich, które zapewniają bezpłatny dostęp do profilaktyki chorób właściwych dla danej płci, i zachęca państwa członkowskie, które jeszcze tego nie uczyniły, do intensyfikacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad starszymi kobietami poprzez zapewnienie im, na przykład, dostępnych i regularnych badań mammograficznych i cytologicznych, do zlikwidowania ograniczeń wiekowych w dostępie do zdrowotnych działań prewencyjnych, takich jak badania przesiewowe w kierunku raka piersi, a także do podnoszenia wiedzy o znaczeniu badań przesiewowych;
40. zachęca państwa członkowskie, by wzmogły wysiłki na rzecz przyjęcia strategii włączania
PE464.775v02-00 12/18 RR\874747PL.doc
PL
problematyki płci do strategii politycznych w zakresie zdrowia oraz na rzecz zapewnienia zarówno kobietom, jak i mężczyznom, a przede wszystkim osobom starszym i tym, które padają ofiarą wielostronnej dyskryminacji, równego dostępu do opieki zdrowotnej i opieki długoterminowej w przystępnych cenach;
41. zachęca Komisję i państwa członkowskie do opracowania środków zapewniających poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy i przyczyniających się dzięki temu do zachowania szans na rynku pracy i zdolności pracowników, a także sprzyjających lepszemu stanowi zdrowia w podeszłym wieku;
42. wzywa Komisję i państwa członkowskie do zwalczania wszelkich form przemocy wobec starszych kobiet przez uznanie, że problem ten nie jest dostatecznie dostrzegany, przez odpowiednie podchodzenie do stereotypów społecznych i zadbanie o to, by podmioty świadczące usługi były w stanie uwzględnić specyficzne potrzeby starszych osób padających ofiarą przemocy, aby zapewnić im korzystanie z pełni praw człowieka i osiągnięcie równości płci, a także dzięki wykorzystaniu wszystkich możliwości programu DAPHNE;
43. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.
RR\874747PL.doc 13/18 PE464.775v02-00
PL
UZASADNIENIE
Nie mniej niż 50% ludności w każdym z państw UE to kobiety, stanowią one zatem znaczącą część siły roboczej. Ponadto Europa ma najwyższy na świecie odsetek starszych kobiet.
Jednym z celów strategii Europa 2020 jest zwalczanie ubóstwa i wspieranie zatrudnienia poprzez zwiększenie do 75% stopy zatrudnienia i zmniejszenie liczby ubogich o 20 milionów.
Osoby starsze stanowią duży i stale rosnący odsetek ludności UE. Wraz z postępującym starzeniem się społeczeństw europejskich ogromnym problemem staje się zapewnienie stabilności emerytur ze względu na niski wskaźnik urodzeń, malejącą liczebność siły roboczej i zwiększającą się liczbę zdrowych i długowiecznych emerytów. Osoby starsze stanowią ogromne bogactwo kulturowe, społeczne i profesjonalne. Zbyt często pomija się ich ciągły, często niepłatny, wkład w życie społeczne, a możliwości ich szerszego zaangażowania i uczestnictwa pozostają niewykorzystane. Ponadto w ciągu kilku następnych lat pokolenie wyżu demograficznego po II wojnie światowej odejdzie z rynku pracy. Jeśli chcemy zrealizować założenia strategii Europa 2020, jest to ostatnia szansa, by zatrzymać ich na rynku pracy. W pokoleniu tym stopa zatrudnienia wynosi 37%, a wskaźnik ubóstwa jest najbardziej rozpowszechniony, dlatego też pokolenie to dysponuje ogromnym potencjałem, który może posłużyć do osiągnięcia zakładanego zatrudnienia na poziomie 75%, a dzięki wyższym emeryturom – do zwalczania ubóstwa.
Istnieje powszechna obawa, że starsze generacje stają się dużym obciążeniem dla młodszych osób w wieku produkcyjnym, co mogłoby doprowadzić do napięć międzypokoleniowych.
Najlepszą drogą do stawienia czoła starzeniu się społeczeństwa i zachowania solidarności międzypokoleniowej jest między innymi zapewnienie dłuższego pozostawania osób starszych na rynku pracy oraz umożliwienie im po przejściu na emeryturę utrzymania przez dłuższy okres dobrego stanu zdrowia, aktywności i niezależności. Solidarność między pokoleniami od dawna zajmuje wysoką pozycję na liście priorytetów UE, zarówno jeśli chodzi o kształtowanie polityki, jak i podnoszenie świadomości.
Kobiety na rynku pracy
Starsze kobiety narażone są na rynku pracy na dyskryminację z co najmniej dwu przyczyn jednocześnie – ze względu na płeć i wiek – w połączeniu z ich trudniejszą sytuacją na rynku pracy z powodu typowego dla kobiet przebiegu kariery zawodowej.
W 2009 r. stopa zatrudnienia kobiet w wieku 55-64 lat wynosiła 37,8% wobec zatrudnienia 54,8% mężczyzn w takiej samej grupie wiekowej. Stopa bezrobocia kobiet przewyższa stopę bezrobocia mężczyzn w 21 państwach członkowskich, i nawet jeśli stopa długoterminowego bezrobocia mężczyzn jest wyższa niż kobiet w 12 państwach, bezrobocie kobiet z większym prawdopodobieństwem będzie ukryte jako „brak aktywności”, w przypadku gdy kobiety są zamężne lub mają dzieci. Zjawisko pracy w niepełnym wymiarze godzin występuje cztery razy częściej wśród kobiet niż wśród mężczyzn, a najwyższy odsetek zatrudnienia na część etatu odnotowuje się wśród starszych pracownic – osiąga on poziom 37% w porównaniu do 12% w odniesieniu do starszych mężczyzn. Ponadto różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są znacznie wyższe wśród pracowników starszych niż na początku kariery zawodowej. Jest to odzwierciedleniem przerw w karierze zawodowej, do jakich zmuszone są kobiety, zwłaszcza z powodu urodzenia dziecka. Ponadto kobiety mają ogólnie mniejsze
PE464.775v02-00 14/18 RR\874747PL.doc
PL
możliwości nauki, zwłaszcza kobiety dojrzałe, co sprawia, że dostosowanie się do wymogów rynku pracy jest dla nich wyjątkowo trudne. Dlatego też szkolenia i rozwój nowych umiejętności może pomóc starszym kobietom w pełniejszym udziale w rynku pracy.
W starszym wieku różnice uwarunkowane płcią wynikają głównie z niekorzystnej sytuacji kobiet na rynku pracy na wcześniejszych etapach cyklu życia, co prowadzi do utrzymywania się ubóstwa mimo zatrudnienia, wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i braku aktywności, a także pozostawania na niewymagających kwalifikacji i niskopłatnych stanowiskach.
Kariera zawodowa kobiet jest z reguły wolniejsza, krótsza i/lub przerywana, a ich średnie zarobki są niższe niż mężczyzn. Uwarunkowane płcią różnice w statusie społeczno- ekonomicznym mają częściowo swoje źródło w tradycyjnym podziale pracy ze względu na płeć, zgodnie z którym mężczyźni są głównie odpowiedzialni za zdobywanie środków do życia, a kobiety za niepłatną pracę w domu i opiekę na członkami rodziny, co ma ogromny wpływ na zdolność nabywania przez mężczyzn i kobiety uprawnień emerytalnych z ubezpieczenia społecznego. W wielu przypadkach kobiety stają w obliczu niesprzyjających okoliczności na rynku pracy, szczególnie z powodu obowiązków, często wykonywanych niepłatnie, związanych z opieką, a konsekwencje tego ponoszą w postaci wysokości otrzymywanych świadczeń emerytalnych. Niższe dochody z całego okresu aktywności zawodowej kobiet wypływają na ich emerytury w systemach opartych na indywidualnych zarobkach i poświadczeniach zatrudnienia, i w ten sposób zwiększają zagrożenie ubóstwem w starszym wieku. Ponadto kobiety żyją dłużej, dlatego też stanowią większość wśród osób starszych. Prowadzi to do sytuacji, w której kobiety coraz częściej przeważają wśród żyjących samotnie osób starszych. Wdowy i ogólnie samotne starsze kobiety są szczególnie zagrożone ubóstwem, izolacją i wykluczeniem społecznym.
Dyskryminacja ze względu na wiek kobiet w wieku powyżej 50 lat występuje na rynku pracy częściej niż w innych grupach wiekowych i może przyjmować różne formy. Problemy braku możliwości szkolenia oraz utraty umiejętności mają szczególne znaczenie dla starszych kobiet z powodu częstszych przerw w przebiegu kariery zawodowej spowodowanych obowiązkami rodzinnymi i niższym poziomem wykształcenia w stosunku do mężczyzn w takiej samej grupie wiekowej. Ponadto problemy zdrowotne i utrata umiejętności mogą uniemożliwiać kobietom przestrzeganie regulaminowych godzin pracy, wykonywanie obowiązków zawodowych w ramach normalnej organizacji pracy i osiąganie dobrej wydajności pracy.
Wszystkie te czynniki mogą skłaniać lub zmuszać osoby starsze do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę i braku aktywności.
Chociaż modele i przyczyny nierówności płci na rynku pracy są ściśle związane z etapami cyklu życiowego, a znaczenie promowania podejścia opartego na cyklu życia jest powszechnie uznawane w większości państw UE, przeważająca liczba strategii politycznych w zakresie aktywnego rynku pracy propagujących równość płci skierowana jest do kobiet i mężczyzn w dojrzałym wieku, z pominięciem w wielu przypadkach niekorzystnej sytuacji młodych i starszych kobiet w porównaniu z sytuacją mężczyzn w takim samym wieku.
Pomimo faktu, że większość państw członkowskich przyznaje, iż starsze kobiety znajdują się w niekorzystnej sytuacji pod względem integracji zawodowej, podejmowane w ostatnich latach środki na rzecz starszych pracowników z reguły nie uwzględniają jednoznacznie problematyki płci lub w dużym stopniu pomijają różnice sytuacji, w jakich znajdują się starsi mężczyźni i starsze kobiety. Dotychczasowe podejście do starzenia się przy zachowaniu aktywności w przeważającej mierze koncentrowało się na szansach zatrudnienia seniorów, co
RR\874747PL.doc 15/18 PE464.775v02-00
PL
sprawiło, że kluczowa rola przypadła reformie systemów emerytalnych i ubezpieczeń społecznych, a głównym celem stało się ustawowe podwyższenie wieku przechodzenia na emeryturę. Większość środków nie uwzględnia jednak problematyki płci, a ich podstawą jest głównie przebieg kariery zawodowej i przechodzenie na emeryturę mężczyzn. Skoro zatem powtarzające się przerwy w karierze zawodowej, zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin, niskie zarobki i uwarunkowane płcią różnice w wynagrodzeniach są charakterystyczne dla zatrudnienia kobiet, na starość kobiety mogą stać się przedmiotem dyskryminacji z wielu przyczyn jednocześnie. Na przykład na rynku pracy kobiety o wiele lat młodsze od mężczyzn często uważane są za „stare”, a obowiązki opiekuńcze mogą powodować poważne przeszkody w zatrudnieniu starszych kobiet. Należy zatem opracować systematyczne i wszechstronne podejście do aktywnej polityki rynku pracy obejmujące specjalne środki bezpieczeństwa i higieny w pracy i zawierające strategię uwzględniającą problematykę płci.
Aby lepiej zrozumieć sytuację i problemy oraz aby przewidzieć tendencje, należy zebrać i przeanalizować porównywalne dane dotyczące płci i wieku.
Chociaż emerytura stanowi główny powód pozostawania starszych mężczyzn poza rynkiem pracy, w przypadku starszych kobiet obraz jest bardziej skomplikowany. Dla nich powody osobiste lub obowiązki rodzinne stanowią ważniejszą przyczynę braku udziału w rynku pracy niż emerytura.
Skończenie z praktyką przymusowego przechodzenia na emeryturę, zapewnienie, zwłaszcza starszym kobietom, lepszego dostępu do opieki oraz rozwiązanie problemu negatywnego postrzegania przez niektórych starszych pracowników ich szans na rynku pracy mogłoby doprowadzić do znacznego zwiększenia uczestnictwa osób starszych. Należy rozważyć możliwości stworzenia odpowiednich stanowisk oraz dobrych warunków pracy i zatrudnienia, aby zachęcić starszych pracowników do kontynuacji pracy przez dłuższy okres.
Ciekawym zjawiskiem jest to, że kraje o wysokiej stopie zatrudnienia kobiet charakteryzują się również wyższym odsetkiem urodzeń, co wskazuje, iż osiągnięcie zadowalającej równowagi między pracą i życiem prywatnym kobiet może mieć kluczowe znaczenie dla wyższego zatrudnienia kobiet i stosunkowo wysokiego odsetka urodzeń. Praca w niepełnym wymiarze godzin postrzegana jest jako dobry sposób na stopniową rezygnację z pracy i przechodzenie na emeryturę, jednak jedynie 11% mężczyzn i 38% kobiet w wieku 55-64 lat pracuje na część etatu. Typowe jest zatem przejście z zatrudnienia w pełnym wymiarze godzin na pełną emeryturę.
Kobiety w roli opiekunek
Starsze kobiety wnoszą na różne sposoby ważny wkład w życie społeczne: służą pomocą swoim dzieciom i wnukom, ale również rodzicom, jako pierwsze sprawują opiekę oraz pracują społecznie, jednak opiekuńcza rola osób starszych nie jest dostatecznie doceniana.
Kwestia opieki długoterminowej jest szczególnie istotna w podejściu uwzględniającym problematykę płci, ponieważ w większości państw europejskich to głównie kobiety korzystają z opieki (z uwagi na ich ogólnie większą średnią długość życia) i sprawują opiekę (zwykle niepłatną, nieformalną opiekę, która często ma wpływ na jakość ich życia). Opiekunami osób starszych i niepełnosprawnych są najczęściej kobiety, a z uwagi na zjawisko starzenia się społeczeństwa ciężar opieki ponoszony przez kobiety ciągle rośnie, wpływając również na jakość ich życia. W Europie coraz większy odsetek społeczeństwa wymaga w codziennym życiu pomocy, która często jest udzielana przez kobiety na zasadzie dobrowolności. Czasami
PE464.775v02-00 16/18 RR\874747PL.doc
PL
konieczność świadczenia stałej pomocy może skłonić opiekuna do rezygnacji z pracy zawodowej.
Ponieważ opiekę nad członkami rodziny sprawują głównie kobiety w wieku powyżej 50 lat, wśród których poziom zatrudnienia nie spełnia założeń UE, poprawa szans ich zatrudnienia będzie wymagać nowej polityki i środków, aby umożliwić im godzenie pracy i życia rodzinnego oraz propagować solidarność międzypokoleniową w rodzinie,
Na skutek rosnącej liczby rozwodów i krótszej przeciętnej długości życia mężczyzn kobiety coraz częściej przeważają wśród żyjących samotnie osób starszych. Wdowy i ogólnie samotne starsze kobiety są szczególnie zagrożone ubóstwem, izolacją i wykluczeniem społecznym.
Według OECD nieformalnych opiekunów można podzielić na trzy kategorie. Do pierwszej należą krewni, przyjaciele lub wolontariusze, którzy nie otrzymują w żadnej formie wynagrodzenia za swoje zaangażowanie. Drugą kategorię stanowią nieformalni opiekunowie, którzy otrzymują świadczenia/dodatki pieniężne w ramach programów świadczeń pieniężnych i programów konsumenckich. Są to zwykle krewni lub przyjaciele. Trzecia kategoria obejmuje nieformalnych opiekunów pracujących nielegalnie. Są to opiekunowie, którzy otrzymują od osób, którymi się opiekują, pewne wynagrodzenie, jednak bez żadnej umowy o pracę. Można rozważyć szereg opcji, w jaki sposób uniknąć sytuacji, w której starsze kobiety będą ponosić konsekwencje w postaci wysokości świadczeń emerytalnych za to, że zrezygnowały z pracy zawodowej w celu sprawowania niepłatnej opieki. Z uwagi na znaczenie nieformalnej opieki w wielu społeczeństwach oraz przewagę kobiet w roli opiekunek, środki wspierające nieformalnych opiekunów mogą wywrzeć pozytywny wpływ na problematykę płci, jeśli chodzi o integrację zawodową kobiet oraz godzenie pracy zawodowej i obowiązków opiekuńczych. Wsparcie dla nieformalnych opiekunów może obejmować informowanie i szkolenie, ulgi podatkowe i płatności, przepisy przedsiębiorstw lub inicjatywy prywatnych organizacji ułatwiające łączenie pracy i opieki. Do inicjatyw politycznych wspierających sprawiedliwy dostęp do opieki długoterminowej i pracę nieformalnych opiekunów należą: urlop z tytułu sprawowania opieki, jednostki emerytalne stanowiące podstawę obliczania rent, świadczenia i dodatki rzeczowe i pieniężne oraz elastyczny czas pracy. Świadczenie usług opieki długoterminowej może pomóc kobietom w utrzymaniu pracy i może wywierać istotny wpływ na problematykę płci, jeśli chodzi o jakość życia oraz integrację społeczną zarówno opiekunów, jak i osób korzystających z opieki.
Ponadto w niektórych państwach członkowskich urlop rodzicielski został rozszerzony na dziadków. Takie inicjatywy są jednak nadal wyjątkiem.
Problemy zdrowotne starszych kobiet
Niektóre choroby z większym prawdopodobieństwem dotkną kobiety niż mężczyzn, dlatego też podejście uwzględniające płeć powinno być pomocne. Istnieje szereg obszarów, które bardzo by skorzystały w wyniku pobudzenia badań uwzględniających płeć, a których wyniki byłyby korzystne dla zdrowia kobiet. Starzejące się kobiety są szczególnie podatne na choroby związane z wiekiem, zwłaszcza na raka piersi, zaburzenia pamięci (np. demencję i chorobę Alzheimera), osteoporozę i reumatoidalne zapalenie stawów. Według WHO 40%
wszystkich kobiet w wieku powyżej 50 lat dozna złamania osteoporotycznego. Ponadto powikłania związane z chorobami wieńcowo-naczyniowymi występującymi razem z cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym są częstsze u kobiet niż u mężczyzn.
RR\874747PL.doc 17/18 PE464.775v02-00
PL
Profilaktyka ma kluczowe znaczenie. W niektórych, ale nie wszystkich, państwach członkowskich dostępne są już programy badań przesiewowych uwzględniające płeć.
Programy profilaktyki raka piersi są w niektórych państwach członkowskich bezpłatne dla kobiet w wieku 50-69 lat i objęte są ustawowym systemem zdrowotnym. Ponadto w niektórych państwach członkowskich kobiety z tej grupy wiekowej dostają co dwa lata pisemne zaproszenie na badania mammograficzne.
Większość strategii i programów nie uwzględnia kwestii płci, nie są one specjalnie kierowane do starszych kobiet, ale mają raczej na celu integrację społeczną bardziej ogólnie pojętych grup szczególnie wrażliwych.
Dyskryminacja z wielu przyczyn jednocześnie dotyka starsze kobiety, które są dyskryminowane nie tylko ze względu na wiek, płeć i stan zdrowia, ale w przypadku, gdy należą do grupy wrażliwej, również z innych powodów. Ponadto obecny kryzys gospodarczy miał istotne konsekwencje dla starszych kobiet, które już cierpią z powodu dyskryminacji związanej ze stanem zdrowia lub niepełnosprawnością, oraz wpłynął na ich dostęp do podstawowych usług, szczególnie opieki zdrowotnej i usług opieki długoterminowej, z powodu obecnych lub przyszłych cięć budżetowych.
Właściwe kierowanie procesem starzenia się społeczeństwa i nieuchronnymi zmianami w społeczeństwie może wpłynąć na poprawę polityki gospodarczej i społecznej. Konieczne jest odejście od dominującej retoryki politycznej w kwestiach starzenia się ludności postrzeganego jako obciążenie społeczne i gospodarcze dla społeczeństwa. Podstawowe znaczenie ma włączenie wymiaru płci i wieku do wszystkich strategii dotyczących starzenia się przy zachowaniu aktywności na wszystkich szczeblach zarządzania.
PE464.775v02-00 18/18 RR\874747PL.doc
PL
WYNIK GŁOSOWANIA KOŃCOWEGO W KOMISJI
Data przyjęcia 13.7.2011
Wynik głosowania końcowego +:
–:
0:
26 1 3 Posłowie obecni podczas głosowania
końcowego Regina Bastos, Edit Bauer, Marije Cornelissen, Silvia Costa, Edite Estrela, Ilda Figueiredo, Zita Gurmai, Teresa Jiménez-Becerril Barrio, Nicole Kiil-Nielsen, Astrid Lulling, Barbara Matera, Angelika Niebler, Siiri Oviir, Antonyia Parvanova, Nicole Sinclaire, Joanna Katarzyna Skrzydlewska, Eva-Britt Svensson, Britta Thomsen, Marina Yannakoudakis, Anna Záborská
Zastępca(y) obecny(i) podczas
głosowania końcowego Izaskun Bilbao Barandica, Vilija Blinkevičiūtė, Christa Klaß, Mojca Kleva, Mariya Nedelcheva, Norica Nicolai, Chrysoula Paliadeli, Antigoni Papadopoulou, Sirpa Pietikäinen
Zastępca(y) (art. 187 ust. 2) obecny(i)
podczas głosowania końcowego Jacek Włosowicz
