K,~ !DAiY:QZA:K-OAiI.JIKOWISKA., Jerzy ZNOSKO
Rewizia stratygrafii osadów iury środkowei w Gorzowie Wielkopolskim
WSTĘP
W 191519 roiku l()lpublikowa:rl!O wstępny zarys stmtygrafii utworów fu- rajskich w południowo-zachodniej części Niżu Polskiego (J. Znosko, 1!9519a). Opracowanie dotyczyło stratygrafii utworów jury, które stwier- dzono w lkiliku otw<OTaCh wiertnicIZych wykonanych pomiędzy Gorzowem. WielkopoJ:skim i Kalisrem. Naji.stotniejsz.ym sformułowaniem cytowaIIl:ej pra'Cy było· stiwi,erdzenie transgresywnegocharaikteTU piaskowców hajosu, ograniczenie pias~owców bajosu z dołu i gĆ!ry hiatusami stratygratficz..:
nymi draż usta'le.nie powiększania się od SE ku NW luki stratygraficznej
między d~ imIjd!OtriJoŚlnym'i. wez:u'lu a ni:ższ:ymJi IOlgrui'Wlami jury śI'lOidlkio!Wiej.
Ściślejsze określenie 'pozycji stratygraficznej piaskOlWców hajosu po- dano 'W pra'Cy Q trant3gresji aa:Jenu i bajosu na Niżu Polskim
p.
ZnoSko,1195'9>b). Podkreślono
w
niej, że 'brak utwOTÓW bajtOsu między Środą a G0- rzowem Wlikp. nie je,st pIerwotny, a . wtórny, i że usU'nięte OIIle zostaływ czasie wynurzenia, !które na tym obszarze przypadało na dolny i środ
kowy wezul.
Szczegółowa rewizj.a materiału rdzeniowego z otworu Gorzów Wielko- polski w całości ;potwierdziła wszys~e wuiookizawarte w olbu cytowa- nyCh ,pra'Caoh, a ~dto ujaWniła obecność strzępu poerozyjnego osadów baj9tSU i wezulu ŚTodkOlWego (kujawu), których obecność ma zasadnicze zna,C'zenie dla wszełkich odtworzeń paleogeogratficznych.
PIl"zy analizie miąższości posz,czególnych kompleksów skalJny'cIh i usta- leniu .granic stra:1;ygraficznytCłhposłużono ,się (w możliwie wyczerpującym
zalkresie jaxościorwym) wynikami otwOTowego karotażu ,geofirlycme,go.
W
nini,ejszym:arlY'kule dla piętra 'WlezuliSkiego wprowadrono nazwę piętra ·ikujawskiego, zgodnie z zaleceniami Og6lnopo,lskiego Kolokwium Jurajskiego, ktÓTe odbyło się w Warszawie vi dniach 9 i 10 czerwca 1964 r.JURA ŚRODKOWA BAJOS GóRJNY
f',oziom StephanQceras humphtrie3ianum
'W Gorrzowie Wielkopolskilm na stropi,e rożmytych, jasnoszarych .i py- lastych piaskowców .górnego liasu transgredują utwory Ibajosu. Warstwa tramsgresYwna wYrażona jest zlepieńcem, który zbudowany jest z licz-
Kwaortalntk Geologiczny, t. 10, n~ 4, .1966 r.
1024
nych toczeńców piaskowcowych i murowcowych, ze żwiTków /kwarcowych, oraz lic~nyclh Ułamków i okruohów :fauny - małżów i amołnitów. Spoi-, WIem jest ił ,ciJelmlnioszalr'Y ~z sydierytt nderóWiDlOmiernie cementujący zle- pieniec. MiąZsWŚć tegO' podstawO'wegO' zle,pieńca wynosi 25 cm. \(fiig, l,
warstwa l). " ,
Spośród ułamków 'fauny ozna'czono: Dorstensia ;sp. (2 fr,a,gmeniy spi- rytyzowam.ych ułamków skOTUpy z dobrze widO'cznym !kilem i drolbnym
żeberkowaniem), Isocardium sp., Pholadomyasp., Lamellibranchiata f.
indet. (liczm.e okruchy grl,lbych i cie~kicP skOlrU'P). , ,
Ku .górze zlepieniec przechodzi w piaskowiec różnoziarnisty, szamo- zytowy, szarozielonawy z obf~tym detrytusem fauny i f,auną. W naj niż
szej części piaskowca ()bserwuje się drobny żwirek kwareowy, który ku górze szybko zanika, piaSkowiec staje się illasty. Pias~owiec szamozyto- wy jest kruchy i sypki; a: zwdęziytylkO'wtedy; jeśli :Zawiera spo,iwo ila- ste (ftg. 1, warstwa 2). ,
Obfity roztarty detrytus fa'unywystępuje w całej partii piaskowca,
większe ułamki oznaczanej !fauny robaków, małżów,ś1imak6w i głowo
nogoÓw 'znalezionO' tylkO' W środkowej i dolnej' części piaslrowca.
Rozpoznany inwentarz faunistyczny piaskowca szamozytowego przed- stawia się następująco: Megateuthis giganteu.r; (S c h lot h.) - ułamki
1'I0iSt:rum i f:ra:gmokonów, Belem'f/,ites sp. (ułamek małego :OOstr:um) , W itchellia s,p. I(malły ~a!z [, odciSk), Dorstensia ~. i('ułamek Z,WiOj!U: 'Ii OŚT.ód
ka lOIraiZ :Li!cZ!l1!e IU:Łamlk'i, ośródki 1 odciSki "1JWIOjÓW'), Entolium sp; (lliCZlll.e
uł~i: skIotrnl;p), -Astarte sp. (biarrdztc) liczne kJŚród!k:i), Astarte minim.a Ph i 11., Modiola sp., Nucula 'sp., Corbula agat ha d'Oir'b., Oxytoma mun- steri B r o n n., Limatula gilbbosa (8 O w;), Protocardium sp., Anisocardia loweana (lM. et LJ), Pseudomelania laubei (C o s s In.), Cerithitum murica- tum S (li w.), GastropO'dum f. lindet., Serpula tetragcma S o w., Serpula sp_
, Na sz<!zególną ,uwagę ZiaSł'UJgują Megafeuthis giganteus eS c h lot !h.) oraz liczne, ułamki, odciski i ośródki, ~ a nawet ,całe ~kazy małyCh
0S01b:-
ników Dorstensia sp. i Witc'hellia sp. Rodzaj:e 'te jedrloiznaoznieoikreślają
wiek piaskowców szamozytowych i zLepieńca potdstaiWOJWeigo jako _ baj()s.
Przyjmujemy, że stosun!kolWo liczne nagromadzenie ilch ulłamkoÓw 'Wska- zuje na poziom Stephanoceras humphriesianum, g6rmego Ibajosu według
polskiego schematu stratygraficznego (S. Z. Różycki, 19'5'3). Brak -choćby
jednego ułamka jakiegokolwiek gatunku z rodzaju Sonniwia sp. eliminuje
ffitożlli'WlOŚĆ przyj-ęcia :rów.n!ież i środlkbwo:bajoiSkJiięglo wiemu, rpiasiloow:ców.
TransgreLsywny w stroipie kontakt, z utrw()l1"amf środkowego ikujarwu (we- zulu) skłania natomiast d() wyrażenia sądu, że brak., tunajwyżs~eg()l'Po
ziomu górnego hajosu - Toeloceras,blagdeni, któregO' oąady, jeśli .Jbyły, padły zapewne OIfiarą przedśroclikowokujawsldej erozji. G:xu'1:loBć piaskow- ca szamozytowego, jak to vrynika z _obI"azuka:rotażowegd/wynosi około
1,5+2,10 !ITI. ' -
Utwary bajosu w profilu Goll'zo,wa WielkOtpo:lsldego występują na .głę- bokości od 756,5 do 758,5 m. '
KUJAW śROlOKOWY
Poziom Parkinsonia subarietis,
Na ściętej powierzchni piaskowca szamozytowego 'bajosu leży piasko- wiec zlepieńoowy" róin.oziarnisty zt9czeńcanii i okruchami zieJol1el~Q iłu
~ 'b'
<bl~
c::: . ::>
C5
~"l:)
co I ł pa.: I"
~..c: --er
'b .~ -
QJ !::
~
e:'~4!
Gl
@
@
~I
:g Ue: Cd~::- - ::J @
'"
c::: ~
~ l i '-.
-~ § L-"'-~
-c;:, ..,
-5: i:
t:r.lc('
~ f1J
:::.
:\t::
d
(73~5)
II, MufOłViec il4Stg, fupkowefy}z drobngmi konkrecjami sferoS/{der!lu (ak 6,Om) .
HIllowiec {Jli35ZuljSfo-llasfy, m/lSzlowcowy (ok.O)Om), M/JSl/owiec S!Jderytycz% (ok0,20m)
Mulowiec pid$zczysto-l stg muszfowcowg miJkJstg sljderljtljczno- musrlOwcoNlj
12 MIlIowiec pk15Zcztjsto-ilostiJ w dole, piaszczlJSftJ w górze.
łupkowaty z {aurą (t.*.5,5m)
ff Piaskowiec szary,mvlasfy.kruchg (ok.3,5m)
10 Naprzemianleqfy piaskowiec mulasty imufowiec pii/szczgsty, łUl}kowahJ,1 drobnymi konkrecjami 5feroSlJderyfu (ok.J,Otfin)
9 lupek pifJ5ZClljsfo· mufowcowy ,5Zarljl fauną {Pk 1,00",
8 Łupek i iłotupelc ilasty, ciemno szary l konJcrecjami sfefosyderrJfycznymi (ok ';5m) ,
6 Mufowil?C ilasto piaszczysty l driJbnljfTl iwirkiem i fauną (o/r. 2,50 m)
Syderyt pidSlClflSty ze żwirkiem i f BUną (ąI6m) .
I
4 Pias/cowli!c SlamoztPuwv ze lwirkiem i falll14i w spągv (30cm) syaeryłyczny (t,gOm) .
Piaskowiec zlepiencowy, syderljtycrny (ą10m)====~
Z Piaskortiec szamozytowIj re'żwirkiem ifaut7ą' (1,5 -2-'
~I-:':>::~~ 1''1
I ffl' ł~ ~ fittj58lP~llepieniec
sgderytyanq zeŻ'wirkiem
kwarcowtj!11 ifi1uf'IiICI]
.-
-....I 'tS® 7 ED 2
Piaski i piaskowce drobnOziarniste i pylaste z muskowitem
C)J @ 4- 9( .5 ;f( 8 (7.5'-5) 7 Fig. ·1. Profil -litologiczno-stratygra.ficmy jury 'Ś1ICIdkowej W Gorz.owie Wie1.llro-
polskim
Lithologic«ratigraphical section ol the Middle Jura.ssi-c at Gonów WiellropoLski
l - glaukonit: Gl - kankirecje pirytowe: 3 - IIl:8m~ti 4 - przewodnia fauna:
.5 - zwęglone szczątki rośJ1nne; 6 - oolity; 7 - głęooJroSCi łII8 podstawie ,karota:!:u
geofIzycznego
l - glauconI-te; 2 - pyil"ite concreUons; 3 - che.moislte; 4 - lndex fauna; 5 - charred plant fossUs; 6 - oolltes; 7 - depths on the baBia ot c1ectrlc logging
1025 i -brunatno-zielonego o:raoZ szarego. piaskowca .gruhoziarnistego {fig. l;
warstwa 3). Ten transgresywny, podstawowy zlepieniec jest nieregularnie scementowany syderytem i zawiera obfity detrytus gruboskorupowej
. faWly - głównie oQstryg,trygonii i opern.' Wśród tej fauny oznacwno
następują,ce rodzajoe i gatunki:. Perna sp., Ostrea ef. explanata G l d f.;
Pleuromya sp., Trigonia .sp. i Nucula calUape d~O r b. Miążs:oość zJepień ..
ca podstawoQ,wego wynosi lO cm.
Ku gÓTzeprzęchodzi .on w piaslww1ec szarozielonawy, gruboziarni- sty z nielicznym drobnym żwirkiem kwarcowym. Partiami piaskowiec jest ;spojony :nieregulan:mymi przerostami syderytu, którypowoouje je.go
wyraźną zwięzłość. 'Warstwa ta zawiera detrytusgrubo- i drdbnoskoru"
powych małży ora'z amonity (fig. 1, waxstwa 4). Wśród. fauny roz.pozna,,:
no: Parkinsonia sp., (ex gr. radiata - subarietis; dość liczne-ułamki),
Subgarantiana sp. l~ułalmekJ), Subgara.ntiana d. pompeckji Wet z e'l;
AstaTte sp., Nucula sp., Ostrea sp., Camptonectes sp. .
ObecnoŚĆ przewodni'ch amonitów, wspólnie występujących vi jednej wansJtwi!e, dos1ron:ale dete:rminuje wiek zlepieńca podsta'WlOwego i ptas- kowca grwboziarmistego jako utworów poziomu Parkinsonia subarietis -
najniższej części środkowego Ikujawu (weZluiw).
Ze zlepieńca podstawowego uzyskano zaledwie 10 cm rdzenia, a z pia- skowca ,gru'boziarnistego 30 cm rdzenia. Obraz karotażorwy wyraźnie
wskazuje n.a to, że osady poziomu Parkinson'ia subarietis muszą sięgać do
głęboikości 7'54,.50 m, tj. do spągu transgresywnego, syderytu górnego- kujawu (wezułu). Tak wię'C pełna, zachowana od. erozji grubość piaskow- ców śroidJkJolWlOllrujtaJWSkiiJc!h 'WIy'IlJolSi. oibeCIlli,e o!koro 2 m, .choć pterWlOi1ln!te mJW-
siała być Z/Ilacznie większa.
Utwory środkowego kujawu w profilu Gorzowa Wlkp. występują na
głę.bolkości 154,50-;-.756,50 m.
lKUJAIWGóRNY
Na rozmytej powierzchni pia'sk()iWców szamozytowy.ch poziomu Par- kinsonia subarietis leżą, ze znaczną luką stratygrafic2Jną i wyraźną nie-
zgodnością sedymenta·cyjną, utwoQry kuja,wu .górnego. Luka olbejmuje
zap~wne przewa'żającą c~ęść utwarów poziomu Parkinsonia subarietis, ca-
łypozioln Parkinsonia parkinsoni oraz cały poziom Parloinsonia schloen- bachi, a więc c~ą tz'w. główną serię ilastą kujawu, która taik: 'WYil"aźnie
i w .pełni wykształcona jest w jurze częstoohowsko-wieluńskiej, na Ku- jawach i lIla PomO!l.""zu.
Poziom ParkinsoniKL ferrogi.nea .
Osady kujawu górnego rozpoczynają się ponorwnie utworem tram,gre- sy'Wnym, Iktóry wykształcony jest jako syderyt piaszczysty z dużymi
ziarnami kwa!l"cU o średnicy do. 3 mm, z dużymi okruchami Zwęglanego
drewtna O!l.""az 'z ułamkami git'wboskmuporwych małżów i dużymi ułaffik,ami głowoll!Ołgó'w. Grubośćtrans:grelsywnego syderytu według materiału rciże
niowego wynooi 0,1'6 m {fig. 1, warstwa 5).
Spośród oznaczonej f.auny zna'lezion€j w syderycie o!kreśloQno: Par- kinsonia sp. (Hc~ne ułamki małych Okazów), Parkinsonia sp. i(karwał,ek
zwoju dużego gładkiego OKa'Zu) , Belęmnopsis· beyrichi (O p p.), Belem~
l
rwpsis canalic",latus {Se h 1 lO t h.), Astarte sp. Wymienione rodzajoe i ga- tunki stanowią zespół dOibrejprzewodni.ej, fauny, . jednoznacznie o!lcr;eśla
jącej przynale'ŻIlość:sydery:tu tr,ansgresYWiIlego do lrujawugąrnego.
Sz,ezeg6lJnąrolę odgrywa tutaj ułamek wyookiego zwojuduŻ€go ' oka:- zu o ,gładkich ,boka~h, wyraźnłe zaznaczonych żehra~h części Ibrzuszmej oraz wyTaźnie,~aohowariej linii 101bowej; Mimo niemożliwości lOheślania
gatunkowego nie może ulegać wątpliwości, że mamy tu do , ozynienia z U!łamkiem21woju okazu, nałeżącego do grupy tzw. młooy!oh parkinsonii, .charakterystycznych dla górnego kujawu. Wydaj1e się, ż,e omawiany u~
mek mógbby należeć tylko do jednego z czterech gatunków, ci mianowi- cie: .parkinsonia neuffensis O p lP., Parkinson'ia depressa Q u., Parkinso- nia feT1'1.l{}inea O pip. i Parkinsonia compressa Q u.
Na spągowym syderycie :góil"nego kujawu leży mułowiec ilasto-.piasz- czysty, demnoszary z drobnym 'Żwirkiem Ikwaroowym,z ,przerostami sy- derytowymi i z ułamkami a.monitów, małych be'lemnitóW ł małŻÓw (fig. l, warstw,a 6). Spośród faumy 'Uzyskanej IZ tego muł()IWca ozuacronJo: Belem- n'ites sp. (ułam~), Parkinsoniasp. (ułamek zwojU!), Pteroperna :sp., Ostreasp., Pleuromyagoldfussi S t o 11., ? T'l'ichites sp" Perna rugosa G,} d f., Lopha marshi {S o rw.) i Nucula menkei R o e m. !Przyto~ZtOIna
fauna, a ,szczególnie Parkinsonia sp. świadczy o górnokuj:awskim ,wieku
mułowca. Oharakter jego wykJSz,t.alcenia litoldgicwego, a sz.creglÓInie
obfitość f,auny Igrubo,skoT'Upowychmałżów świadczy o jego ścisłym zwią'z
ku z niJŻej leżą<!ym syderytem, jak również o j'ego tra!l1sgresywnym cIha- rakte!l"ze. .
Na mułOlWcu leży ponownie syderyt 'PiaszClZysty, szamozytOwy, z ziarnami kWaIrcu, partiami z obfitym nagromad2ieniem detryt'USu fau- ny i fauny, który przj1lbiera ni.ekJiooy pokrój muszlowca. W tyich par- tiach tkJwią równ~eż dość lic~e toczeńce piaskowca żółtego. W partii szamozytowej występują oolity lu!b pseudo-oo:ltty (fig. l, warstwa 7).
Spośród if.auny ozna!czono: Belemn,opsis beyrichi '(O p p.), Awisocardia sp.
i Perna d, lamellosa L a h. Obecność przewodn:€go belemnita potwier- dza 'prizynależność syderytu piaszczystego do górn-ego kujawu.
·Syderyt piaszczysty, oolitowy razem z syderytem spąlgOlWym i ipl"ze-
gradzającym mułowcem ilasto-piasz(:!zystym należy uznać za pakiet trans,gresywny górnego kujawu. Miąższość tego pakietu zgodnie z da- nymi karotażu otwOl1'Owego należy ocen}ć na około 3,010 nr (od głębo~
~ośoi 751,5:0+754,50 m).
Ponad 'piaszczystym syderytem stroipo'wym występuje dość gruby pakiet łupków i dłołupków ilastych, ciemnolSZW'ych IZ muskowitem, z lic~ymi drlObnymi !konkrecjami ,sfeTosyderyty.cznymi i nierelgularny- mi prz,erostami syderytlł. Łupk~ i iłołupki. są nieznacznrie wapniste i miejscami zawierają dość lic:zme skupienia detrytusu skorupek fauny. Tu i ówdzie w łupka,eh ,i Hohlpkach znajdują się drobne skupienia ipręci
kowatego lub ziemistego pirytu (fig. 1, warstwa 8). SpOśród detrytusu :fauny ,udało się jądynie ozna,czyćTancredia extensa '(L y c.).
lPakiet łwpków i iłołupków ilastych z kollikrecjami .syderytowymi
koń.czy cykl sedymentacji peldtydznej poziomu Parkinsonia ferruginea i mierzy zgodnie z danymi !karotażu' otw'<Jil"owego' około 3,5 m. !Pełna mią'ższ05ć osadów tego lpoziomu według danych materiału rdzeniowego
1027
oraz karO'taw'Wego 'Wytno.si oko.łO' 7,00 m i się'ga od 748,010 m (strop) do.
754,50 ID (spąg). -
Miąższość i wy,kształcenie litologdoznetego -poziO'mu - wyraźnie
dwudzielne, 'Wy'kazują duże podobieństwo dO' po·ziomu Parkinsonia ferru- ginea obszaru łęczydki.ego (J. ZnOskO', 1'957) oraz obszaru częstocłrowSki~
gO' (Z. necrlto.rwski, 1959), ,gdzie również dwudzielność VI! rozwo'Ju Olsa..., dów tegO' pOOiomu w profilu pionowym jest zjawiSkiem stałym. Faikt ten WskJaZ)U'j-e ltlia rwy(l"ÓWln;alne iWIaIrIUIl1IkIisedytmen'taJCyjtIlle tego ~ lIlia d'li:"
żytIn oIbszaJrze. -
Poziom Parkinsonia oompressa
rPomiędzy ,poziomem Parkinsonia jerruginea i Parkinsonia -compressa 1StbJi'e(je ciągiłość lSe!diy.memłlJa.cy'jin!a~ wyp:-aJŻiOina: k,IOIntY'niulowoo·iem !Się ~ sar- mego :cylkilJu SedymentJaloylj'n'e!gIor O!I'ia'Z lOOI2JWIOIj-etrn - ogólnie bilOrąc - 'tlytdh samyldh @'IUIp fanmy. _ ObjalWeim dbIśćStałyttn, kl1ixry diooydiu,je 10 lUStaJlan1iu ,granicy pomri!ęldlzy oibyd;woma tymi polZliOImJam'i~ jels:t ał'bo. 'ZłUlPemy 'z9alIiJk:
w ,pOzromriJeParkinsonia compressa sedyroen't:alcji ·syJCietry'tiolWej, aIDbro 'WfY'-
lraŹ'ne j'ej osła/btende. Ptr<liwidRiqwolść ta: rpotwierd:zia się roWl!lież wzmomn;ym udzi'aJleim lll1Ialtie!I'iiareu jpiiafSrozyStegOi w pO'.z1iJomi.'e" Parkinsonia comprressa.
W pTldfiLu. GiclTwIWa! lWillklp. ;pOIZiom Parkinsoma compressa TOI~OC2ijna:_ się szan:ym Ifu/p~'em pilaSZlC'z:ysto-muł1olWlOOlWym <Wfa!pnistytm, 'z O\hfttym
mu8lrowitem. Łupelk za'Wiiera lI1ieliczną ~a~nę, dTlOlbne Slrupieąia pilry,tu i ikawał€!k2JWęgfiJanJefglo dlrelw!nia (fig. 1, !W'amtwla. g.).Dk>ść T.anllny wyrnWi.'e zmniejsza się lkluI gÓlr!OO. wśtrr6d f1aiUfny 1["IO!ZIPlOIz!nla!niO: Oppelia SIPr., Belemni- tes $., Pinna cuneata iE>!h i 11., Astarte sp., Nucula menkei R Oiem.,
Cryptą:u,lax echinata (B u.c h.), Purpurina elaborata (L y c.) i DentCllium
ąr>. Skł-aid iaJUJny j'eSt barn:a/Illly i świadcz:y jedYi11ie Q wyri,az,ej ICZęŚCiJ Ś\rIOjd
kowej jllm'Y. M.i.ąż'szość łurpkIu. piaswzys1:o-muIł.orwoowetgo wy;ntosi olko-
ło 1m.
N'a łu!pkiacth lP11as2mytS1Jo'"'lTI,~ .leży palki et na(pt1"Ze!IntalIlil~g/łycil W<I!I"steweik iPiIa$idwIcaI o.nu1a!Stego li .łtujpt1oowa,'te!gIO mlułQlWlcla ~ys.tetgo,
kt6!ry zaJW'i1era: lOibfiIty :rruuskolwi;t i dToiblIle ilronlki:l"ecJe syderyityJclz!n:egCli Illlja!r'--
,glu (wa:MbWa 10). Z palk!i.'6tiu: telgo n'ie U~am.lO 'Żaidlnej 'faluny, jtego' mfuąż- srość według tkiaLroitaJ2lu tQitiwIolri()łW'etgoO wyinosi' dlmlłO' 3 m. -
Następnią Ikru ,gó:tz-e iWłams't;wą jest tpilaSkJolWiec jasnlOS'Zall"y', m\UjlraSi1ly', Ibez;- W8lpnisty, lkIrIudhy, -bez .f.alUlny (~ig. 1, waa-sUwa lt). Grubość tegO' pi:ałskotw~
ca Izgordirri1e :Z ldlatnym1i lkIatrottiażlu ~ootfi;z:yc.mego 1irzeba IQloonić n!a! mn'iej
niż 3,5 m. · . . . . ..
Na Qm-IUlclhylch ~i!askPlWcaidh ~cli !le~ tmIU~ec ~
sty, 'W do!1!n:eJ lPaJl'itii ilralS~y, la: iW gó.rtn'ej IpilaiS1lCzysty - ;o nie!l"eiglU1liaJrtn&m pokrtojiu . ~~, S'lJarr'y. 1 ciemm.OOZJaIry. z tm,~'tettll (tfi1g'.1', W81I"-
s1ma 112;) li 1baa'd2101 olbfiltią f'alUlIl~, S(PIośród lkjtJ6ćl'ejOl2II1iB.1C'zolIllO: PaT~insQnm ci.
jerruginea O II> lp. - ci. compressa Q '11., Pa'f'1kinsonia compressa Q U.,
PaTlkinsonia Sp., Oppelia SIp., Belemnites sp., Pinna cunea.ta P h i i 1.
Modiola lsip., Meleagrinella deCussClta M s t T., Meleagrinella lycetti (oB. ()I H.), Oxytoma !Sp., Nucula menkei R I() e 1Ili., Nucula variabilis S ()I w., Leda lacryma :S I() 'W., Corbula agatha d:'0 r Ib., Astarte depressa M s łt!l" ., Astarte voltzi H o e.IIl'., Astarte ~p., Gervillella acuta S OJ W., Ostrea sp., Exogyro ref.. arata L !i: !S s., Pterocardia subminuta (d'O:r'b.), Lucina Slp.;
Chlamys sp., CryptaU'lax echinata (B u c Ih .), .Chemn-itzia lecken'byi M Ol r,
et L Y C., Pseudomelania lawbei C o s!s m., Dentalium entaHoides D e- s 1 ol n g IC /h." Serpula quinquarwgularis G'l Id f.
Mią1ższość paJkiet'll mułowca piaszczysto .... Uaste'go i p1a:sZlczystego wy ....
nooi. IZlgoidlIl!i.e IZ
/WYJIlIiilmimi
poirrrlalr6w ka!I'ldtaJżOiW'yIdh <JIKoło 5,5 Iffi.Li'cz;na, ale 'bam:alna fauna mał-żów i ślimaków wspólna jest dla dó,l ....
n€/go ba/tiOInrU Ii.. g6rtn~ IkJuj3IwtU. 'Dowatr.zysząoe jej przewiClłrllniepalJ:;k;i!n'
SOtIlJiJe wak:aWją na /Pl'ZY1IlJa!lcimość ojpisylw!aJnJetgIO Ipaikietu lIIllURo;wICIÓW ~ ....
cz~ i! !iJ;a,stytc!h dlo IPOZitOlmlU! Parkinsonia compressa gÓ'XlnielglO !klujalWlU.
Nai1eży podkreślić, po uwzględnieniu pomiarów kairotażOwych, ich
~j~ i Slmrrellkxwtanilu !Z daInymi wioerimd:czymii, że pełnia: m1iąlżsZlOść
pozi!o!m,Ul Parkinsonia compressa mUlsi. Ibyć oCeIllimra llJa około 13 m. :P:ol- ziorn t:en
rw
@"df.i!1Iu idtiw10nu Gotrm.w Wll!ktp. wy'Sitępuje nia głęibolkq§oi IOld 734,'50 db 746,00 m.Kompletną miąższość utwo!l'6w kuj,awu górnego w Goirzowie W11k:p.
Il1Jależy oceniać na oikoro 2{} m. Tak w,ięc mtążswści !poszczególnyCh po- zioirnÓIW, jla~ i pełina miąŻSZIQŚĆ llru'jalWfU ~go są .1:JaJrtilzo ibliiZołne dl(}
m:ią2is2JOlŚlC'il tykfuJże ogJ11Jiiw IW olbsZl8il'2Je cz.ęStocihO(wlSkim i łęc:zycik'iJm.
BATON DOLNY
f'IoIzi!Qm Perisphinctes te:nuiplicatus
Utwary :poziomu Perisphinctes tenuiplicatus stanowią ciąg dalszy te- go Ityipu serl~'ta'C!jli, ~6Iry IW profilu GIOIrrowa Wlk.lp. TO:zpoiClzym się
Wam1gl'esy'winytm isy1dJeryltem ~j:aW!l:l g6IIIDego.
Na mułowcach piaszczystych i ilastych poziomu Parkinsonia CDm- pressa a€i2Jy 3i{)-cenltyme1lrow1ai iMIll"Stw!a mul1astelgo jpiaslrolWCla szrur'O~te
go, ~C!2'lDIegp, z ll'C2lIllymi OŚJ'Iódlk:ami plo faru,nl]e iz prziewarS1lw!i.enda~
mi ikIruJche!g'o mUlSZllKlwlca (fiIg. l, lW8il'StWa 13a,).
Ku górze piaSlkowJec mulasty przecllodzi w mułowiec piasziCzysto-ila- sty, ci€łmlnOS2Jalry', z m/tllSikoiwlittelm i: WJapntiSty I()I ipoik!rloljlU mierzwiiStym. Mju ....
ławliie,C ten () g'IiUfbości oilroqo 30 om pr~i.ają dość licm'el, cietnllcie
IW~ ~ (fiJg. l, wtaa'StW1a 13b).
W dbydwu waiI'Stwach stwierdwno następującą ':faunę: Perisphinctes
~., Rhynchonez,za planifrons. Q u. (l1:cma), Meleagrinella decussatci M lS t ["., Meleagrinella substriata M s t r., AstaTte sp., Trigonia sp. (ułamek), Ostrea sp., Ostrea (Arctostrea) knorri Z i e
t.
Ku g6T1Z·e mU~OIWiec pia,sz!c'zysto-Hasty przechodzi w muŁowiec ilasty, ty1kio lIlIi!ezmacz:n'iepia:szczysty, z dość lkZlIlymlli rprrewarrstrwienJiami mu-
S7J~W ;iJ~ (f.ig. 1', w~'W'a 13dJ), Spośród k!tćlrycll nla~;nirżmJe \plI"Z'e'-
~iend.e o:n~ 'jleSt; ndJe~nie tZJSyldeTyltyZlOwa.ne (wairSlbwia l'3Ic).
MiąlŻ:SZlOŚć WiaJl'Stwy olk!l"eśilona na IPOd'stawie uzyskaJIll€1g]O trd'Zenia wy:no'-. si 1 m.
Ta warstwa muł<JIWca, a ,szczególnie jej przewarstwienia muszlo'Wco-
Wlezawti1etrlają !dość iOIbfitą falUlnę, LSjpośrod kl~ej \l10~omalIl!Ol: Oppelia
'sP.,
Posidonomya alpina Gr ia S., MeleagrineUa decussata M st tr., (b. łicZ'll:e);
Meleagrinella substriata Msltr., Meleagrinella ~., Oxytoma Sjp., Oxyto- ma scarburgernsis R o rr 1., Nucula sp., Nuculla menkei iR Ol e m., COTibula agatha d~O tr b.,Dacromya acuta M e r., Parallelodon eonemnum P h i 1.;
Thracia $., Ludna sp., AstaTte sp., Entolium ~., Ostrea ~., (Jii.IC2l!l€');
Ostrea (Arctostrea) knorii Z i et. (barrrlZlO ldJCzJne), Rhynchonella sp.
tRewizja stratygrafii osaJdówjl1.llrYśrodlrowiej
Wyraźny muszlowcowy cha:rakter; spiaszczenie osa,du, miknięcie par- Jciln:soin/i,i, :pOlj'a1W1renie iS1tę pw.isrf:inkitów i olbfi:te na'gI'OtmladJ21elIlłe ostryg, Meleagrinella i RhynchoneHa planifrons Q ,u,. pOlzlwaJra wm.ać opiJaatne 4 'WIatrlSbaJwty Iza O/dlPfolW'iedindik seld[ s~ałJotolC~OIwej, dIoSkolllalle lI"o~imJiętej IW IaII1tt~d,tl1lie łęczycikiJelj iW2lPOCZynająroej 1lalm :u:twoo-y IIlIa!jllliJżs'zJetg1o ba- 'OOnlU I(J. ZnoSlro, 1957). .
GTUlbość pakietu muszlowoowego należy ocenić na .podStawie rdzenia i wy.nilk!óiw !ka!rotam 1OItiw000000wegIO lIlia. oIlrołol,5(}
m:.
P<4ciet ·tan ~e'P'a giłęboikJolści od dloo!ło 7'313,00
Idb
734,50 m.W pakiecie muszlowcowym pojawiają Się ku górze' mułowce ilaste, miejooami tyllklo lIlIie2Jl1JaCzIIl'i!e ,pialS2lCZy'ste, ~atVei, ~ d;
ciemnosm-
re z lIIllllislk.bwit~, z ni€i.lJiiClZirl.ym drobnym dieitrytam
f!a!uny:
i d)r1Olbnty'mi:mall~Hstymi llronkireqjiami ~l€łl'y\1iu:, W\I'les.zicie· z dn;o!bInymi ~ujp~e
lIli,aJmIi pilry1luj ślaldlaJm~ pełzań ·roibaików('f'~g. l, WialrstWIaJ 14). M;~lw:ce
rte :zIaJWIiiera:ją n[eiJJiJcznJą tflaJU!nę, spośród /kitóIre'j OI2lIlac:ZOlIlO Oppelia ~. UJł.am
!ki ~.OOrwIain'Yoh ~), Perisphinctes ~., N'UlCula. menkei ROlem., MeJeagrine,zza
· stP.,
Denta'lium ~.Kompleks m'ułOiwlcóW p'iaszczysto-ilastych !Zgodnie z danymi lkaJr'o!ta-
żu gedfizycznlego sięga lOid €łębolkOOci 727,00 !ID dIo 733,00 Im, a' za,'tem.
mi'€IMY 6,00 m.
iPOJWy'żej głębolkości 727,00 ID występuje doOŚĆ ostra zmiana wyJkszi.ał
cenflaJ :lil1lolJ.0!glcm€igb; lIllIUiłOlWlCedlI:aiSto-pilamJc:zySte ~ IW' serię mu- łowców [piJas.zezystyCh 'i piiBSkolWlCÓJW !Z 'WIa.IrISuewlką syldenyru iPiJas.zIC!zyS1Jeglo.
U dołu kompleks ten rozpoczynają mułowce ciemnoszar.e, piaszczy- st'e, IZ iSOICZIe'wlk;aroi! dirol~~go Ż'WIilriku k!wIalt'lOOiWlelglO (liig. 1, 'WIatMtiW!a ma).
Ku 19órze p<r'7Jeoooidzią ol!1·e IW' crrl!uH:OIwiec 'pilaszlCZlY.~ty" za'W'i!e:rająoy lCi€lIlkile
~JdJk:i WlpkiowallJego ii.łoiWiCla JPiiaszczy\9tągo (fig. 1, wm-sitwa l5b)L Obie
w~wIki mlU:łowca są waJpniste, zalWtiJem.jtą
mIus!kiowi't
i dJrtoiłmy ll'1OIZtan:--ty diełtlrytuS 'fuUlI1y. .
Na mułowcach leży denka warstwa mierzw:istego rpi.ask()lW(!a mula- Ste\gIo IOIt"aZ drobno- i śreJtllnlio2JiJaIm1s.tego. !Piaskowiec jest!Wlalpnli$y, klrur- chY',
szrury,
'zaiwi.€IOO ~t i cienlkie ipl":ZIe'WI8.iI"Stlwi€ln!i:a: ~ ~ derytyJCZlIlego Oll"aJZ SIrliUIgIii drrioIbinego ZwiJr!k.u ~aJroOIWIe\go. Simul,gOim ~kowym towarrzyszy olblfilty dJellzryttus falU!t1Jy, :głÓWlllie O'S1lr:yIg, OIl"lłIZ' dniofbne
okir1utclh.y ~Wt'yzdwlalnego i 2JW\ęgliOlne;go d!r'eIWnJa (fig. 1, 'WIalrstwa l'5c).
Na piaskowcu mulastym leży 12-centymetrowa warstwa syderytu pLalSZlCz'Y'svego, :smoolWł1lego, 'w dIo~nej ICiZlęści pOlI"OłWa!tel~l, a 'WI górtrl'ej mIl.1SZJliolWlooJwego (dli)g,. l, ·WIaIrt9twa 15d~. SydeTyltZa:iWiera lllii€'WIiellkie s~
pilEmli.a 2ń~ pilry1rul, Idem-y'tiu fartmy i fałutnę, 1W'Śl'6d ikltórej ~jdiwją się: Perisphimctes sp. (ci. tenuiplicatus B il' a lU m: s - . cif. gaertneri We s te r m.I), ?Perisrphinctes Sp. (ośródikia!), ?Oppelia ~. (ułalmełk), Me- leagrineUa decussata M s t r. {1baroJoo liczmlE! ~ prawe i lewe), Nucula sp., Dacromaya acuta Mer., Entolium sp., PosfJdonomyiI,alpina G T a S., Astarte ~, Ostrea (Liostrea) acuminata S o IW.
: Stwierdrona fauna, a sz.czeg61nie perisfmkty, wyraźnie wskazuje !Ilia
clollIliOlbaJtOlński 'W'~eUt syiCLeryrtlU:.
Ostatnie o:gniwo jury środkow.ej Go['zowa Wlkp. sta:nowi piaskowiec diro!bno2'liamn'ilsity, s2'laIrOibnwn'a'tny, .w8jplnilsty, ·z mulSikiolwitem (fug. 1, war- stwa 15e). Za,ZIliaiC!Zla \Się
w
'!lIilm SInfUiga pias'l{IQlWiCa !gil"UhO!ZllairniJatelgol zeżwi!r(kiem 1kiw1aa'ICIoWy1:i IbaJrIdi.m OIbfiltym, aJle :z:ń.i.szcwnym de1IDylmlsem ia'UJIi.;y .. W 'WIaTstwie pil&S11ooiwtca" ikrIJórego gtl'Ill!bość W€idlug~d prób,- ki wynlOSi. 35 cm, '2'JIl.a:jdują się dość liczne lUłallilk~spilryty7DWam.yclh opeilii.
Ji.ml/bość pailciebu
!PiJas.1rowtOOWelglO
:z syfderyieni, 2jgoldnie ·z "W'yiramymi je- go IgrtalllliJciaini JW oIbrame 1k:a!rp1Jaiżowym, lOIoori.1aĆ trzeba na ollroło, 3,,0. m .. SIhrop IU~ 'batołnu dpme~, ~ jest jedJn.acześnłie .górną gra-
nicą jlUll'y Ś'rod/klO'wej wprotfiJru: otworu IGOII'2'lóW WlkIp., ~ZJnajduje · się na
głębolk:ości 724,00 lIn. Glr'amliJc:ata zaznacza. się dOSkolIllale {1Ilii~e ostroi)
w oIbra:Zlie klall'lOtaru @eIotfiizy1CZ1Ilie,gO. Jest OIIlla ~nlQiZlna'CZIIlla' 'z ItlOiWieJ.'i7Jdh-
nią ~ą IP~ gl~OIIli~wycil kred'Y.
W Gor2'lOw~e W1:kp. miąŻiSwść niepełne~ (zerodow:aneg.o) po,ziomu Perisphinctes tenuiplicatus idotl!oo~ 'ba!bcl!l1ju Wy1lJOsi 10,5 m',a 'gnulbość
osadów nd:~p1e'tm~j jwy Ś!liOdilroIWIej, óibfi.'tującej w ili.cme illuki S1J:r,aty-
grafi02lne, osiąga 34,0 m. . .
Zakład Geologii! iNi:!:u l Rraoowma Tekl1>onJtki
Jn~tytu1u Ge:ol<>gicznego Warszawa, ud. Rakowllecka 4 Nadesłan.o dnia rl.3 lutego 11166 r.
PISMIENNICTWO
~O'WSK.I Z.{HI'59) - Ooig.ger na OOO:Żalr7;e między Wilk.owiookim a UIbid'Zą.
!Biul. Inst. Geol., 161. Wars'zawa.
ROŻYCK'I S. Z. (119S3) - Górny oogger i dolny ma:]m juqoy krałrow,sko-.czę81toClhow
skiej. jpJr. lInst. Geol., 17. Wa,rszawa.
ZNOSKO J. {1'957~ - ZaryiSfltratygraTii łęciJyclciego doggeru.
mm.
Inst, Grol., 125. WaIis'zawa.ZNOSIKO J. (19'5i9'a) - Wstępny zaTYS iStratygrnfi~ ,u:t'W'OIr6w jurn'jSlki9h w połu~
dniowO-zachodniej części Niżu Polskiego. Kwart. geol., 3, p. 5Ql-'5218~
nr 3. WaTszawa.
ZNOSKO J. ('l95t9b) - iRIo!zw6j 'lIransg,I"eBIj:i aalk=mu i bajlOlSu na Nd'ŻU Pa.l61k:im. K~Il't.
ieol., 3, p. 529---"562, nr 3. Wars'zaw
KphlCTLIHa ,ll;AHlłAK-QA.JrnKOBCKA, EiKH 3HOCKO
I1EPECMOTP CTPATlłI'PAclłlłH OTJIO)I(Emm CPE,D;HEił IOPLI pAROHA rO)ICOBA BEJILKOnOJlLCKOrO (3A1IA,lJ,HAj1 nOJILIllA)
Pe310Me
B pa60Te nepecMll.Tp:HBa.eTCJI npep,BapmeJIbHO yCT3.HOBJIeHRaJI B 1959 rolI.Y (K 3HOCKO, 1959a) CTpa1"BJ'P84lliJl OTJIOJKemDł cpe~eA lOphl, npoęeHBhIX 6YPOBOlt CK1IlIJKHHoA rolK}'B BeJ1LKOnOJlbCKH.
B cTpamrpaęll'lecx:oA HOMelłKJ1aTYPe TepMlIH KYJlBCmit (= Be3yJtLCmlI:) noA1>JlPyc BnepBhle Ba'Jall DpBMeJIJITLCJI B cOOTBeTCTBBH C PeKOMeB,D.~ BceIIOJThCKOro KOJIJIoKim:YMa IIO lOpe, COCTOmnnerOCJI B 1964 rollY B BapIIIa.Be.
1031
ilepBOHa'IaJIbHO B npo . .pRlle Cpe,IXHeropcKHX OTJIO:lKeHHii: 6yp. CKB. rOxcyB BeJIbKOnOJIbCKH BbI):(eJIllJIllCb HIDKe6aTcKJiIil: H BepXHeKYlIBcKlIi!: (= BepXHeBe3ym.CKJiIil:) nO~l>SJ:pyca.
iloCJle nepeCMOT:pa CT:paTJiUpa.pHH OKa3aJIOCb, 'ITO Ha BepXHeM 3BeHe HH:lKHe.it roPbI TpaHC- rpeCCHBHO 3aJIeraroT BepXHe6a.itoccKHe neC'I8.JIHKH 30HLI Stephanoceras humphriesi MOlI\HOCTbro
2 M. Ha mITRe 3pO):(HpOBaH:ibIX 6a.itoCCKBX OTJ10:lKeHHB: 3aJIeraroT C ~OBOJIbHO 60JlbIllHM CTpam- rpa.pH'ieCKHM nepephIBOM, H em;e pas T:paHcrpeccHBHO, neC'IaHHKH 30HbI Parkinsonia subarietis
cpe,IXHeKyslBcKoro IIO):\'bJlPyca - TaK:lKe C MOlI\HOCTbIO 2 M. Ha I1JI1He 3PO):(HpOBaHHbIX cpe~He
KY!lBCKH:1t OTJIO:lKeHH.it 3aJIeraroT BepXHelcYJIBCKHe IIOPO,l(bI, xapaKTePH3yro~ecJl IIOJIHbIM pas- BlITIIeM H npe~CTaBJIeHllJ>le o6eHMH 30HaMH: Parkinsoniaferruginea H Parkinsonia compressa. Mom;- HOCTb YKaJaHHOro no):\'bllPYca COCTaBJI!leT 20 M. KBePXY IIOpO~ 3Toro IIO):\'bJlPYca nepexo):(!1T B 3po,zmpOBaHHbIe HIDKHe6aTcme OTJIO:lKeHH!l 30llbI Perisphinctes tenuiplicatus MOlI\HOCTbIO 10,5 /11, TpaHcrpeCCHBHo riepeKpbITbIe rJIaYKOHHTOBbIMH neC'IaHHKaMH cpe.rlHero Mem.
Bee BLI,!I;eJIeHHbIe 30HbI CO~ep:lKaT pYKOBO~e aMMOHHTbI.
Krystyna DA YC'ZAK-CALliKOWSKA, Jerzy ZNiOSKO
REVISION OF STRATIGRAPHY OF THE MIDDLE JURASSIC DEPOSITS FROM GORZOW WmLKOPOLSKI (WEST POLAND)
ISummary
The. ,paper deals with <the r-evLsion of :stratigr,aphy 'Of the ilVbiene Jura.ssic
depoO,s'its encoOun.tered in the boreho[e Gorz6w Wie,lk<Jpolaki. The 1S,t;.r.a'tig,raphy wa,S prelimiJnall'iil:y es:talblilsfhJed 'm :1191Y9 (J. ~satJo, 1'!l'59a).
In the stratigraphical nomenclature the term Kuia'vian (Ve.s:ulian) has· foOr the fil'lSt time lbeen used, acOOI'ld1ng to the reoommendation af the polish Ju['as.sic Colloquy that tOOk. place in 1964- in Wamaw.
Or,LginaHy, Lower Bathonian and Upper Ktrlavian(Uippei" VesUllian) 'have !been distiJnguwhed in the Middle Jura,s.sic section of the 'Gorz6w Wie1Jloopoilski area.
a'he revision of the stratigraphy demOlItSitrated that the 'Upper meD:rber of the Lower J11Ira'ssic is til'ansgressi'Vely over lain by the sand stones of the zone Stetp7w:rw- ceras humrphriesri (Jlf the Upper 'B·aJodan, :t m. in 'th'icime,slS. On ,an ·eoolSional fragment of B:ajocian there 'are foUlIlid, preceded bya d:air:ly g·reat stra,tigraphical gap. the ,sanldstones <OIf the zone PiM'kinsoniJa subaTietils of the MiodItfie K'uiarvilan, to occur also trans.gresst'Vely. 'Their thkkness is also 2 m . .on ,an eros'iOlIlal ifI"a,gment
<JIf the Middle [Kuiavian, in turn', thereres1;s comPletely developed Upper iKuiavLan represented by two WIles: Parkinsoniaferrwgi:nea and Parkins07iia CiO'TTIIJ>'TeSiSla. IDhe thickJneiss of this SUlbstage amountS' to 20 metre.s.Towaxds the top it passes into the deposits of the 2JOn.e Perisphinctes tenuipltcatus of ,the Lower Bat'honian,'10,5 m in thkknes.s. 'Ilhe deposihs 9.['e eroded away :and transgr:essiVl8ly overlapped ibythe glauoonite lSandstone.s of Middle cretaceous 'a'ge.
>An the dis.tinguis.hed !ZOnes contain index ammonites.
Kwarta,lnik Geologlczny - 9
