Statystyczna ocena iskrobezpieczeństwa obwodów elektrycznych

ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ S e r i a ; AUTOMATYKA z . 17

1971

JERZY FRĄCZEK K atedra In form atyk i

STATYSTYCZNA OCENA ISKROBEZPIECZEŃSTWA OBWODÓW ELEKTRYCZNYCH

S t r e s z o z e n l e . W a r t y k u le podano z a l e ż n o ś o i te o r e t y c z n e wią­

żące parametry isk r o b e z p ieo z n e obwodów e le k t r y c z n y c h z prawdopodobieństwem z a p a le n ia mieszaniny wybuchowej. Przed­

stawiono sposób przeprowadzania badań lsk r o b e z p le cz e ń stw a z użyoiem i s k i e r n i k a IEC . Omówiono w yniki badań kondensa­

torów e l e k t r o l i t y o z n y o h .

1 . Wątęp

Podstawą oceny l sk r o b e z p lec z e ń s tw a obwodów e le k tr y c z n y c h są w yn iki do­

świadczalnego sp raw dzenia. Sprawdzenie dokonuje s i ę przy u życiu tzw . l a ­ k i e r n ik ó w . E le k tro d y I s k i e r n i k a umieszczone w komorze z gazem wybuohowym, włącza s i ę w obwód badany. Zwieraniu i ro zw ieran iu e l e k t r o d towarzyszy i s ­ k r z e n i e , k tó r e może stad s i ę przyczyną powstania wybuchu w komorze. Ooeny isk r o b e z p leo z eń stw a dokonuje s i ę w .oparciu o o z ę sto śó względną wybuchów z a r e je s tr o w a n ą podozas b a d a n i a .

Z oceną lsk r o b e z p le c z e ń s tw a wiążą s i ę dwa podstawowe z a g a d n ie n ia : 1 ) Sposób przeprowadzania spraw dzenia;

2 ) Sposób i n t e r p r e t a c j i wyniku spraw dzenia.

Oba zag ad n ien ia są związane z p r z y j ę t ą d e f i n i c j ą minimalnego prądu o - r a z n a p l ę o la z a p a l a j ą c y c h . W w i ę k s z o ś c i k ra jó w , k tó r e zajm ują s i ę p r o b le ­ matyką i sk r o b e z p l e o z e ń st w a , p r z y j ę t o .za minimalne prądy i n a p ię o ia zapa­

l a j ą c e t a k i e , d la k tó ry c h otrzymuje 3 i ę prawdopodobieństwo z a p a l e n ia mie­

sz a n in wybuohowyoh wynoszące p » 1 0 “^ . Powyższa d e f i n i c j a z o s t a ł a p r z y j ę ­ ta w o p arciu o b adania prowadzone w Związku Radzieokim [1] . N i n i e js z y r e ­ f e r a t dotyczy zagadnień związanyoh z wyżej podaną d e f i n i c j ą .

Ocena isk r o b e z p leo z eń stw a w W i e l k i e j B r y t a n i i o p ie ra s i ę na i n n e j d e f i ­ n i c j i . Drogą doświadczalną u s t a l o n o , że minimalne prądy i n a p i ę c ia zapa­

l a j ą c e o k r e ślo n e zgodnie z t ą d e f i n i c j ą odpowiadają prawdopodobieństwu za­

p a l a n ia p se 1 0 “^ [2] •

A r ty k u ł n i n i e j s z y J e s t i l u s t r a c j ą do wymienionych dwóch punktów w i ą ż ą - oyoh s i ę z ooeną isk r o b e z p l e o z e ń s t w a . Dokonano te g o na p rzy k ład zie wyzna- ozan ia o h a r a k t e r y s t y k i l sk r o b e z p le c z e ń stw a dla kondensatorów e l e k t r o l i ­ tyo znyoh. W tym c e l u opisano n a rz ę d z ie pomiarowe jakim J e s t l a k i e r n i k IEC oraz przedstawiono podstawy t e o r e t y c z n e na ja k l o h op iera s i ę s t a t y s t y c z n a metoda oceny ls k r o b e z p l e c z e ń s t w a . Oba zag ad nienia n ie są spotykane w l i ­ t e r a t u r z e k r a jo w e j oprócz u p ro sz c z o n ej formy równania ( 9 ) podanej w PN/E- - 0 8 1 0 7 . W zakończeniu a r t y k u łu podano w n io s k i, z któryoh wynika k o n i e o z -

62 Je r z y F rą cz e k nośó p o d ję c i a r o z s z e r z a n i a podstaw s t a t y s t y c z n e j metody oceny l s k r o b e z p i e - 1.

ozeństw a, gdyż I s t n i e j ą c e n ie pozwalają na oałk ow itą ocenę otrzymywanych wyników dośw iadczalnych.

2« l a k i e r n i k IEC

N ie z a le ż n ie od d e f i n i c j i minimalnego prądu lub n a p ię o ia z a p a l a ją c e g o do badań przyjmuje s i ę l a k i e r n i k o du żej s t a b i l n o ś c i 1 du że j c z u ł o ś c i . Czulszy j e s t i s k l e r n i k , k tó r y d la Identycznego obwodu e le k tr y c z n e g o i 1 - d en ty o zn ej mieszaniny wybuchowej wykazuje w iększą c z ę st o ś ó względną wybu- ohów. Czułość z a le ż y od k o n s t r u k c j i e l e k t r o d , ro d z a ju m a te ria łó w , sposobu zw ie ran ia i ro z w ie ra n ia e l e k t r o d i in n y c h . Pod względem k o n s t r u k c j i isk i e r n ik ó w i s t n i e j e w św ieo le wspólny pogląd, że n ależy uznawaó za obo­

w iązu jący i s k i e r n i k n a j c z u l s z y 1 na j s t a b i l n i e J s z y . Znajduje to wyraz w od­

powiednich z a l e c e n i a c h IBC [ 3 ] -

Na r y s . 1 przedstawiono układ e l e k t r o d l a k i e r n i k a IEC, zaś na r y s . 2 przedstawiono typowy sohemat układu gazowego l a k i e r n i k a . Dane l s k i e r n l k a IEC są n a s t ę p u j ą o s :

- ^K e le k tr o d y wolframowe, 1 e le k t r o d a kadmowa;

- prędkośó obrotowa e l e k t r o d wolframowyoh: 80 o b r/m in;

- sto su n ek p rę d k o śo i obrotow ej e l e k t r o d wolframowyoh do kadmowej: 50 : 1 2 j - o b ję to ś d komory: p rz y n a jm n iej 250 onr*;

- pojemnośó przy otw artych e le k tr o d a c h n i e w iększa n i ż 30 pF; i n d u k o y j- nośó przy zwartych e le k tr o d a c h n ie większa n i ż 3

- dopuszczalne prądy: n i e mogą przekroczyó 1 , 5 A w s t a n i e normalnym;

- dopuszczalne n a p i ę o i a : do 300 Y;

- za k re s badanyoh i n d u k c y jn o ś o i : do 1 H;

- wymiana e l e k t r o d wolframowych: po 50 .000 wywołanych i s k i e r .

Dla dużych s t a ł y c h czasowych obwodów n ależy redukowaó i l o ś ó e l e k t r o d wolframowyoh.

P r o j e k t z a l e c e ń IEC dotyczy w yłącznie samego układu e l e k t r o d . Zagadnie­

n i a a u t o m a t y z a c ji komory są sprawą nienormowaną.

Sposób przeprowadzania badań na l a k i e r n i k u IEC w danym k r a j u zależy od p r z y j ę t e j d e f i n i c j i minimalnych prądów i n a p i ę ć . Odpowiedni dokument o c h a r a k t e r z e ogólnym j e s t opraoowywany przez IEC.

Normy i prze p isy poszczególnych krajów podają wymaganą czu łośó i s k i e r ­ ników. Dla poszozególnych k l a s wybuohowośoi u s ta l o n e są parametry obwodów k o n t r o l n y c h . Wymaga s i ę , aby d la tych obwodów na 100 wywołanych i s k i e r zo­

s t a ł o spowodowanych 5 t 10 zap aleń mieszaniny wybuohowej £ 4 } .

S t a t y s t y c z n a ooena lsk robe zp leo zeń stw a obwodów e lektryo znyon_____________ 63_

R y s. 1 . Układ e le k tro d la k ie rn ik a IEC wg [3 ]

1 - komora; 2 - e le k tro d a wolframowa; 3 - e le k tro d a kadmowa; 4 - doprowa­

dzenie e le k tr y o z n e ; 3 . - p rz e k ła d n ia ; 6-uohwyt elek tro d y wolframowej

R y s. 2 . Przykład so h eratu układu gazowego la k ie rn ik a

U - m ieszaln ik g azu ; ZP - zab ezp ieczen ie przeoiwwybuohowe; 1 - la k ie r n i k ; A - a n a liz a t o r g azu ; Z - zawory

64 Je r z y F rą o z sk

3 . Podstawowa z a l e ż n o ś o l t e o r e t y c z n e

Sposób przeprowadzania doświadczalnego sprawdzania isk r o b e z p ie cz e ń stw a pozwala r.a posługiwanie s i ę w te oretyozuyoh rozważaniach rozkładem dwu­

mianowym prawdopodobieństwa.

Prawdopodobieństwo t e g o , że przy n wywołanych i s k r z e n i a c h w y stą p i X =m wybuchów, gdy prawdopodobieństwo w y stą p ie n ia wybuchu w pojedynczym isk r z e -, nlu wynosi p, wyraża s i ę z a l e ż n c ś o i ą E ) :

P { X - m} = ( * ) pmd - p )n _ u . ( 1 )

Przy o ce n ie isk r o b e z p ieo z eń stw a przeważnie mamy duże n i make p . Stosowa­

n ie z a l e ż n o ś c i ( 1 ) do b ezp o śred n ich o b ll o z e ń j e s t bardzo k ł o p o t l i w e . Ko­

r z y s t a s i ę zatem z tw ierd zeń g ranicznyoh de M o iv re'a - L a p la o e ’ a ^{[ 5 ]} , wg k t ó r y c h : f u n k c ja ro zk ład u prawdopodobieństwa c z ę s t o ś o l względnej z a j ś o i a wybuchów 2 , gdy P(X=m) op isana j e s t z a l e ż n o ś o ią ( 1 ) i n —»-co, J 6 s t z b i e ż ­ na do f u n k c j i g ę s t o ś c i prawdopodobieństwa zmiennej lo so w e j o r o z k ła d z ie normalnym:

N(P, ^ £ 5 1 ) . ( 2 )

W wyalku przeprowadzonego badania obwodu e le k tr y c z n e g o otrzymujemy c z ę - S n

s t o ś ó względną wybuchów 2 . Saohodzl przy tym p y ta n ie Jak n ależy i n t e r p r e ­ tować otrzymany wynik.

Przy est.ym acji^j^rzedziałow eJ parametru p z próby o n elementach r o z k ła ­ du normalnego ( 2 ) , p r z e d z i a ł u f n o ś c i wyraża s i ę z a l e ż n o ś o ią p > ]:

g d z i e : - l i c z b a wyznaozona w t e n sposób , aby prawdopodobieństwo t e g o , żc zmienna losowa KIO,1 ) przyjm ie w artość z p r z e d z ia ł u +U.y) wynosi­

ł o $ .

Z wzoru ( 3 ) widaó, że połowa p r z e d z ia ł u u f n o ś c i A wynosi:

S t a t y s t y c z n a ooena l 3 k r o b e z p l eczaństwa obwodów e le k tr y c z n y c h

Ha podstawie wzoru ( 4 ) określamy w ie lk o ść pró by:

( 5 )

W o d n i e s i e n iu do badań na warunki iskrobe zp ieo zeń stw a wzór ( 4 ) 1 ( 5 ) in te r p r e to w a ć n ależy n a s t ę p u j ą c o :

1 . J e ż e l i wykonamy n i s k r z e ń i z a r e je s t r u je m y w wyniku tego m wybuohdw,to z a k ł a d a j ą c , że wymagamy oszaocwania p z poziomem u f n o ś c i wynoszącym "J, otrzymamy ze wzoru ( 4 ) w artość połowy p rz e d z ia łu u f n o ś c i , k tó r y odpo­

wiada założonemu ^.

2 . Z a k ł a d a ją c , że wymagamy sprawdzenia p z d okładn o ścią ¿ A i poziomie uf- n o ś o i 'J obliczymy ze wzoru ( 5 ) wymaganą i l o ś ć Is k r z e ń niezbędną do sprawdzenia prawdopodobieństwa p.

Przyjm uje s i ę w praktyce badania obwodów isk ro b e zp leczn y o h = 0 , 9 5 i

4" *

A = - 0 , 5 p . Dla - 0 , 9 5 w ro zkładaoh normalnych = 1 , 9 6 . Wg wzoru ( 5 ) , przy wymienionych z a ł o ż e n i a c h , dla sprawdzenia p = lO- "* t r z e b a wyko­

nać około 1 5 .4 0 0 i s k r z e ń . W normie PN/E-08107 dla sprawdzania p = 10“"* wy­

maga s i ę wykonania 1 6 .0 0 0 I s k r z e ń , oo j e s t zgodne z przytoczonym rachun­

kiem.

W normalnych w.arunkaoh pracy muszą być zachowane prądy i n a p i ę c i a tzw, b e z p i e c z n e . P r z y j ę t o , że są to w a r t o ś c i odpowiadające prawdopodobieństwu za p a le n ia wynoszącemu p = 1 0 - 8 [VJ . Wg ( 5 ) dla sprawdzenia p = 10- 8 t r z e -Q ba wykonać około 1 5 , 4 . 10 i s k r z e ń . P ra k ty c z n ie n i e wykonuje s i ę tego (z uwagi na o z a so o h ło n n o ść) , le o z wyznacza s i ę w i e l k o ś c i b ezpieczne w opar­

c i u o wyznaczone .w i e lk o śc i z a p a l a ją c e d la p = 1C“"5. P r z y j ę c i e t a i i e g c spo-4 sobu postępowania j e s t możliwe d z ię K i u s t a l e n i u z a l e ż n o ś c i między parame­

tr a m i obwodu a prawdopodobieństwem z a p a l e n i a . Podstawowe badania prze p ro­

wadzone w Związku Radzieckim f i ] wykazały, że prawdopodobieństwo z a p a l e ­ n ia mieszaniny wybuchowej można powiązać z parametrami obwodu n a s t ę p u ją c y ­ mi z a l e ż n o ś c ia m i :

p ^ (L ) . I a d la obwodu indukoyjnego

p “ Kg (C) . ^V d la obwodu pojemnościowego, ( 7)

(⁶)

g d z i e : ( 1 ) , K0 (C) odpowiednio s t a ł e d la danego L oraz C w ok reślo n y ch warunkach pomiaru.

66 J e r z y F rą c z e k Dla d anej in d u k c y Jn o śc i oraz pojem ności w o p arciu o z a l e ż n o ś c i ( 6 ) i ( 7 )

otrzymamy:

= ( i i ) ( 6 a )

! i

p2 = ( „ 1 ) . ( 7 a )

O s t a t n i e z a l e ż n o ś c i d a ją cenną i n f o r m a c ję , że możemy dokonywać szacowania n dużych odpowiadających dużym w artościom I oraz U i na t e j podstawie wy­

znaczać w a r t o ś c i I oraz U odpowiadające bardzo małym w artościom p .

P r a k ty c z n i e w y k ład n ik i a i b z m i e n ia ją s i ę ze zmianą L oraz C. Chcąc uoŁynić metodę badań u n iw e r s a ln ą , p r z y j ę t o a = b i o t a k i e j w a r t o ś o i , że d la P.j/P2 = "'O'* uzyskuje s i ę

Ł U

r - = TT = ki = 2 *5 - 2 2 1

W ielkość k^ nazwano współczynnikiem is k r o b e z p i e c z e ń s t w a . Takie postępowa­

n i e n i e J e s t w p e ł n i uzasadnione i brak pełnego udokumentowania d la Jego p o p a r c i a . W związku z tym sp otkać s i ę można w l i t e r a t u r z e z k ry ty k ą [6] . Wiele jednaki kra jćw,w tym P o l s k a , p r z y j ę ł o t ę drogę postępowania, a w r a ­

mach FWPG opracowano z a l e c e n i a o p arte na powyższych zasadach [ 7 ] . 4 . P rz e b ie g badań

Zanim przystąpimy do eksperymentu, n a le ż y zdawać so b ie spiawę j a k i c h oczekiwać praw id ło w o ści. W tym c e lu na r y s . 3 zestawiono przykładowo zna­

ne z p u b l i k a c j i c h a r a k t e r y s t y k i i sk r o b e z p ie c z e ń s tw a [11] d la obwodu po jer.)-, n ościow cgo. Są to dane b r y t y j s k i e dla p « . 1 0 . [ 2 , 6] oraz p o ls k ie dla p = 1 0 “"* [ 4 , 9 , '¡O ]. Dane odnoszą s i ę do różnych l a k i e r n i k u .*, przy czym widoczna J e s t duża c z u ło ś ć i s k i e r n i k a IEC. Wyraża s i ę to n a jm n ie jsz y m i do­

puszczalnymi n a p ię c ia m i z a p a l a ją c y m i . Na s z c z e g ó ln ą uwagę z a s łu g u je f a k t , że dopuszcza?.ne n a p i ę c i a b r y t y j s k i e , uzyskane d la i s k i e r n i k a IE C .s ą m niej­

sza od p o l s k i c h , pomimo że odnoszą s i ę do prawdopodobieństwa z a p a le n ia p Sd 1 0 " 2 .

W K atedrze In fo rm a ty k i z a s z ł a po trzeba k o r z y s t a n ia z c h a r a k t e r y s t y k i i sk r o b e z p ie c z e ń s tw a d la kondensatorów e l e k t r o l i t y c z n y c h . 2 danych b r y t y j ­ s k i c h , pokazanych na r y s . 3 , w id ać, że d la kondensatorów e l e k t r o l i t y c z ­ nych uzyskuje s i ę większe dopuszczalne n a p i ę c i a . Wobeo t r a k u danych kra jo -

S ta t y s t y o z n a ooeaa lsk ro b e zp leo zeń stw a obwodów ele k try o zn y o h 67

*:}

Kond. papier

Kona.elektrolit. - - Ancn rn . , . r r . f

—

irnnrl n n ier

J—

Kond. papier. Kop..Barlxjra\ m ,

w

W toW EC l

Kond.elektrolit.

I

wych na ten te m a t, p rzy stąp io n o do wyznaozania t e j o h a r a k t e r y s t y k i w z a ­ k r e s i e od 100 fiF do 1000 JtF .

w 20 30 W 30 ■ TO 100 200 300 10 0 /jFM

/

R y s. 3 . C h a ra k te ry sty k i isk rob ezp ieczeń stw a d la obwodu pojemnościowego

Program pomiarów realizow an o wg n astęp u jąceg o porządku:

1 ) Wybrano po tr z y kondensatory typu ESN z grupy: 100 (łF / 70 V ,200 (iF/TO V;

500,(aF / 70 V . Kondensatory uformowano i zmierzono ioh pojemnośó.

2 ) Pomiary wykonywano w Kopalni "B a rb a ra " na isk ie rn lk u IRC wg n a s tę p u ją - oyoh z a sa d :

a ) zredukowano e le k tro d y wolframowe do 1 s z t . Zmieniono k onstru koję e - le k \ro d y kadmowej. Zmiany były podyktowane dużymi s ta ły m i czasowymi kondensator ów;

b ) wymienione' e le k tro d y wolframowe po 2 0 .0 0 0 is k rz e ń ;

o ) nie re jestro w an o tem peratu ry a n i o lś n ie n ia w komorze is k ie r n i k a , gdyż nie przew idują teg o przep isy k rajow e;

d ) pomiary wkonywano d la atm osfery wybuchowej metanowej. Skład gazu kontrolowano i utrzymywano na poziomie zaw arto śo i metanu 8 ,3 do 8 ,6 < zgodnie z PN/E-Oei07;

a ) zdejmowano zależn ośó o z ę s to ś o i względnej zap alen ia w fu n k o ji n ap ię­

c ia na kondensatorze dla poszozególnyoh kondensatorów . Wykonywano tak ą ilo ś ó isk rz e ń n , aby d la « 0 ,9 5 oszacowań p z dokładnośoią i o , 5 p ;

f ) na podstajfio pomiarów w pkt e ) ok reślono n ap lęo la za p a la ją o e równej tym, k tó re odpowiadają o z ę s to ś o i w zględnej z ap alen ia 2 « _ io " '5;

68 J e r z y Erączeic

Rys ZS

Hyc

swa prz P it rys

g) schemat pomiarowy przedstawiono na r y s . 4 . Widoczne j e s t , że w mo­

mencie sw arcia dopływa e n e r g ia ze ź r ó d ł a . Prąd zwarola ź ró d ła j e s t mniejszy n i ż 1 /2 0 prądu 'bezpiecznego dla ź ró d ła oporowego. Pomiary wykonywano przy p rąd zie zwarcia 2C mA d la pojemnoóoi 100 i 200 [łF oraz 30 mA d la pojem ności 500 (iF .

. 4 , Schemat układu e le k t r y c z n e g o do zdejmowania c h a r a k t e r y s t y k i i s k r o - b ezpieczeństw a dla kondensatorów e l e k t r o l i t y c z r y c h KEN

- z a s i l a c z s t a b i l i z o w a n y ; R - opór r e g u l a c y j n y ; ^{1 $} - prąd zwarcia przy zwartych e le k t r o d a c h w s t a n i e ustalonym

5 . Wpływ k s z t a ł t u e le k tr o d y kadmowej oraz prądu zwarcia ź r ó d ła z a s i ­ l a j ą c e g o

Na r y s . 5 przedstawiono wpływ k s z t a ł t u e le k tr o d y kadmowej oraz prądu r c i a ź r ó d ł a . Wyniki wyznaczenia minimalnego n a p i ę c i a z a p a l a ją c e g o ,odstawiono przykładowo na r y s . 6 . W te n sposób wyznaczone w a r t o ś c i n a - :<5 n a n iesio n o na r y 3 . 3 . Należy p a m ię ta ć, że aproksymacja dokonana na . 6 wynikła z n a n i e s i e n i c z ę s t o ś c i w zględnej wybuchów. Dla nas int.ere-

S t a t y s t y c z n a ocena lsk r o b e z p le cz e /.stw a obwodów e le k tr y c z n y ch 69

s u j ą c e j e s t jednak prawdopodobieństwo p . Otrzymamy wówczas w wyniku nie jedną Yiartośó n a p i ę c i a z a p a l a ją c e g o , l e c z p r z e d z ia ł wckół t e j w a r t o ś c i . T a k i wynik przedstawiono na r y s . 7 zaś na r y s . 3 wokół n a n ie sio n y c h punk­

tów zaznaozono p r z e d z i a ł y .

5 . Ucena wyników nadań

Otrzymano wyniki wykazują znaczny r o z r z u t . Ł ia grupy kondensatorów 200 ¡iP otrzymano n a p i ę c ie z a p a l a ją c e większe n i ż u s ta lo n e przez SMRE w 1950 r^ku z użyciem i s k i e r n i k a o m n i e js z e j o z u ł o ś ć i . ^'S poszczególnych grur pach kondensatorów wyznaczone obszary naplęó n ie zachodzą na 3 i e t i e . Tí po­

rów, an iu z o h f' a k te ry sk y k rm l prze o ta wij ymi na r y s , ^ w c p a r c i u o dane l i t e r a .urowe, uzyskane w yniki nie wykazują spodziewanej r e g u l a r n o ś c i . Po­

nieważ c h a r a k t e r y s t y k i isk rohazpieo zeń stw a powinny stnnowió g r a n i c ę do­

puszcza Inyco w a r t o ś c i , w t e j s y t u a c j i c h a r a k t e r y s ty k a b r y t y js k a może byó p r z y j ę t a ja ko g ra n icz n a d la przebadanego zakresu pojemności 1 odnosząca s i ę do i 3 k i e x n i k a IEC.

6 . T n i o s k l

N astępująco w n io sk i możne wyoiągnąó na podstawie danyoh l i t e r a t u r o w y o h , przedstawionych z a l e ż n o ś c i te o r e ty c z n y c h o raz wyników badań;

1 ) W praksyce badawozej stosowane są l s k l e t n i k i p o s i a d a ją c e n a jw i ę ­ kszą o z u ł o ś ó . I s k i e r n i k i powinny zarazem ohaiakteryzowaó s i ę dużą s t a ł o ś - R y s . 6 . Przykład wyznaczania m ini­

malnego n a p i ę c i a z a p a l a ją c e g o d la nE » 10- -5

R y s. 7 . P rzykład wyznaczania mini­

malnego n a p i ę c i a z a p a l a ją c e g o dla p = 10 ^{^}

70 Je r z y ffrąozek

c l ą o z u ł o ś o i . I s k i s r n i k i IEC t e j s t a ł o ś o i prawdopodobnie n i e p o s i a d a j ą . Jedyna pozyoja l i t e r a t u r o w a temu zagadnieniu poświęcona u k a z a ła s i ę w o - k r e s i e po wykonaniu badań, k tó r e są przedmiotem n i n i e j s z e g o a r t y k u łu p 2 j , Stąd można przypuszozaó, że otrzymane ro z r z u ty wyników są spowodowane głównie n i e s t a ł o ś c i ą o z u ło ś o i l a k i e r n i k a .

2 ) N i e a ta ł o ś ó o z u ło ś o i i s k i e r n i k a n i e j e s t u j ę t a w z a l e ż n o ś c ia c h ( 6 ) i ( 7 ) . O granicza to możliwośó posługiwania s i ę n i m i . Dotyczy to s z c z e g ó ln i e planowania pomiarów. Z danych poraiarowyoh widaó, że s t a ł e i Kj u l e g a ją z m ia n ie . J e s t to wldoozne, gdy pomiary powtarzane są dla tego samego obwo­

du w odstępach ozasowyoh n p . jednodniowyoh. I s t n i e j e więo po trzeba u s t a l e ­ n ia J a k i e parametry muszą byó kontrolowane w t r a k c i e pomiarów poza spraw­

dzaniem c z u ł o ś c i d la obwodu k o n t r o l n e g o . Problem t e n n i e J e s t obecnie ro a- w iązany, a t y l k o je g o ro z w iązan ie pozwoli na właśolwe porównanie między sobą c h a r a k t e r y s t y k isk ro b e zp leo zeń stw a pochodzących z różnych ź r ó d e ł l i ­ te ra tu ro w y ch , zdejmowanych przy u ży ciu i s k i e r n i k a tego samego ty p u .

3 ) Za publikowanymi c h a r a k t e r y s ty k a m i k r y j e s i ę pewna dodatkowa i n t e r - p r e t a o j a wyników pomiaru, k tó r a n ie Je3t publikowana, a zazwyozaj dotyczy dodatkowy oh obniżeń napięó i prądów. J e s t t o możliwe d l a t o g o , że b rak ś c i - cły oh k ry te rió w n a r z u c a ją c y c h j e d n o l i t y sposób traktow ania wyników po­

m iaru .

Rękopis złożono w R e d a k c j i w dniu 30 . X . 1970 r .

LITERATURA

[1] Ksawozenko W .S. - W i e r o J a t n o s t n a J a p rlro d a w risp łam ien len ija mietana e l e k t r i c z e s k i m i s k r i e B i j e m . S b o r n i k S t a t i e j . Moskwa 1949 U g l e t i e c h i z - d a t .

[2] Thomas Y.M, - Design o f i n t r i n s i o a l l y s a f e ap p aratu s f o r use in ooaH mines.A review of data and t e c h n i q u e s . The Mining E l e c t r i c a l and Me­

c h a n i c a l En gin ee r 1954 May P . 2 9 5 - 3 0 8 , 1954 June p . 3 2 1 - 3 2 9 .

[3] IEC. T o o t n i o a l Committee No. 3 1 , Suo-Committec 31 0 : T e ~t ap paratus f o r i n t r i n s i c a l l y s a f e c i r c u i t s . August 1958 ( p r c j e k t ) .

[4] P N /E-08107. Urządzenia i obwody e l e k t r y c z n e isk r o b e z p lec z n e w k o p a l­

n ia c h w ę g la . P rz e p isy budowy i metody badań.

[3] Pawłowski Z. - Wstęp do s t a t y s t y k i m atem atyczn ej. Warszawa 1 9 6 5 , PWN.

[b] M ęohan izaolja i a w to m a tiz a o ija w g o r n o j p r o ra y sa le n n o stl. S b o rn ik s t a ­ t i e j . Wypusk 3 . S t r . 2 9 9 . Mc3kwa 1963 IGD.

[7] PC 7 8 1 - 6 6 . Sow iet EkonomiozeskoJ Wzaimopomoszczi. R lekcm iendaoja po s t a n d a r t i z a c j i . Elektro cbo rudow anje wzrywobiezopasnoje ( r u c n i c z n o j e ) 1 w z r jw o z a s z o z i s z c z e n n o je . P raw iła i z g o t o w l e n i ja i mietody i s p y t a n i j 1 9 6 6

.

S t a t y s t y c z n a ocena lskrobe zp ieo zeń stw a obwodów e le k try o zn y ch 71 [8] Widginton D.W. - Some a s p e o ts o f the design o f i n t r i n s i o a l l y s a f e

c i r c u i t s . SMRE Researoh R eport No. 2 5 6 , 1 9 6 8 .

[9] Ciok J . , K o ł o d z i e j s k i 3 . - Badania nad zależno óoiam l i s k r o b e z p i e c z - nych nrądów 1 napięó od indukoyJnoóol i pojem ności obwodów.Prace GIG 1 9 6 5 , 'Nr 1 9 .

[10] P r o j e k t PN na obwody lsk r o b e z p lecz n e dla przemysłu ohemioznego. (Ma­

s z y n o p i s . W t r a k c i e o p in io w a n ia ) . 1 9 6 9 .

[11] Frąo zek J . - lsk r o b e z p lec z n e obwody e l e k t r y c z n e . P rzegląd E l e k t r o ­ te c h n ic z n y 1 9 6 8 , Nr 1 0 .

[12] MatosoYiiś M. - I n v e s t i g a t i o n p r o b a b i l i t y of i g n i t i o n o f i n t r i n s i c a l ­ ly s a f e in d u k tiv e c i r o u l t s . ( R e f e r a t nr 14 na międzynarodową k o n fe ­ r e n c j ę ) . ra Gottwaldov 1 9 6 8 .

CTATKCTHHECKAH OREHXA MCICP0EE30nACH0CTM 3JIEKTPHHECK11X UEIIQÎ

P e 3 u u e

B C T a T Ł e n p e ^ c T a B J i e H H T e o p e T z u e c x i i e o c h o b u c b« 3 H n a p a u e T p o B a j i e K T p n - u e c K a x u e n e S c B e p o a i H o c T x i B o c n a a u e K e H a a . I l p e ^ C T a B a e H U u e T o x K j t c c n b i T a H H f i x a a o n p e ^ e a e H a a a c K p c C e e o n a c H O C T a . O n a c a H a K a u e p a p e a c M e a a o B a H H a a IEC.

f l a H u p e 3 y a B T a T U a c c n H T a H a S o a e K T p o a a t a a e c K a i K o H a e H c a ^ o i . O B .

THE STATISTICAL ESTIMATION OF THE INTRINSIC SAFETX OF ELECTRIC CIRCUITS /

S u m m a r y

The r e l a t i o n s between param eters of e l e c t r i c c i r o u l t s aud p r o b a b i l i t y o f i g n i t i o n are g i v e n . The method o f t e s t i n g of i n t r i n s i c s a f e t y and the t e s t a p p a r a tu s , recommended by IEC, are d e s c r i b e d . The data o f e l e c t r o — l y t l o o a p a o lt o r s a r e quoted.