434
we w r z e ś n iu 1984 rok u .
O c e n ia ją c t r z e c i e Sympozjum s y r i o l o g i c z n e tr z e b a p o d k r e ś lić fa ch o w o ść w y s tą p ie ń p r e le g e n t ć w , bogactw o p o r u s z a n e j p r o b le m a ty k i, t r o s k ę d ysk u tan tów o w ła śc iw e w y j a ś n ie n ie skom plikow anej t e r m in o lo g ii ora z sprawną o r g a n iz a c j ę i przyjem ną a t m o s f e r ę . /K r ó t k ie sp raw ozd an ia, z t e g o sympozjum A. de H a lle u x , '^Revue d ' h i s t o i r e e o c l e s i a s t i ą u e " 7 6 /1 9 8 1 / 1 4 1 -1 4 2 ; J . A s s f a l g , 111 I n t e r n a t i o n a l e s Symposium Syriacu m , 'O rlens C h r is t ia n u s * 6 5 /1 9 8 1 / 2 1 9 - 2 2 1 / . K s. J e r z y Woźniak 4 . 1 KONGRES LITERATURY CHRZĘŚCIJAŃSKO-ARABSKIEJ b e z p o śr e d n io po z a k o ń c z e n iu I I I Symposium Syriaoum w G oslar k .G e t y n g i, w d n ia c h l i - 1 3 w r z e ś n ia 1980 roku od b ył s i ę p ie r w sz y w d z ie j a c h K ongres l i t e r a t u r y o h r z e ś c ij a ń s k o - a r a b s k ie j pod przew odnictw em K h a lila Sam ira, p r o f e s o r a Pa p ie s k ie g o I n s t y t u t u Stu d iów W schodnich w R zym ie.
P ie r w sz e s p o tk a n ie u czon ych za jm u ją cy ch s i ę t ą d z i e d z in ą l i t e r a t u r y o d b y ło s i ę j u ż pod k o n ie c I I Symposium Sy riacum w C h a n t illy pod Paryżem 16 w r z e ś n ia 1976 r o k u \ g d z ie p o sta n o w io n o :
i / wydawać b i u l e t y n a r a b s k o - o h r z e ś c ij a ń s k i / B u l l e t i n d'A rabe C h r e t ie n /, u k a zu ją cy s i ę t r z y ra zy w roku pod r e d a k
-i K .S am lr, P rem -iero r e n c o n tr e d e s " A r a b lsa n ts c h r ś t -ie n s " ,w : O r i e n t a l i a C h r is t ia n a A n a le c t a , Nr 2 0 5 , Roma 1978^241 n s t .
435
-c j ą p r o f e s o r a D .B u n d iego /L o u v a in /;
2 / opracowywać i p u b lik o w a ć b i b l i o g r a f i ę l i t e r a t u r y a ra b s k i e j c h r z e ś c i j a n / B i b l i o g r a p h i e d 'A rab e C h r e t ie n / pod k ie r o w nictw em K h a lila S a m ira . Według z a m ie r z e ń o k r e s s t a r o ż y t n y od V III do XVI w iek u z a w ie r a łb y c a ł ą l i t e r a t u r ę c h r z e ś c i j a n na p is a n ą lu b tłu m a czo n ą na j ę z y k a r a b s k i, z u w z g lę d n ie n ie m me d y c y n y , f i l o z o f i i , l i t e r a t u r y , e t c . ;
3 / z o r g a n iz o w a ć p ie r w s z e sympozjum a r a b s k o o h r z e ś c ij a ń -s k i e .
P ie r w sz y K ongres S tu d iów a r a b s k o ^ -c h r z e ś c ija ń s k lc h r o z p o c z ą ł s i ę i i IX 1980 roku r e fe r a te m o j c a p r o f e s o r a Sam ira pod t y tu łe m "La t r a d i t i o n a ra b e c h r e t ie n n e : e t a t de l a q u e s - t l o p s p r o b le m e s e t b e s o l n s " . P r e le g e n t om ówił w nim n a jb a r d z i e j p a lą c e problem y m e t o d o lo g ic z n e , z w r a c a ją c uwagę na brak o d p ow ied n ich k a ta lo g ó w r ę k o p isó w , b i b l i o g r a f i i , sło w n ik ó w , gram atyk, m ik r o b ib lio t e k i z w r ó c ił s i ę do w s z y s t k ic h z apelem o w sp ó łp r a c ę w t e j d z i e d z i n i e . Potem w y g ło sz o n o n a s tę p u ją c e p r e l e k c j e : R .Y .E b ie d , The I n f lu e n c e o f S y r la c on th e A rab ie Language and L i t e r a t u r ę ; G.Blum, C h r i s t l l c h - o r i e n t a l i s c h e M ystik und S u fis m u s . Zu Grundproblemcn ih r e s Ito n ta k te s und h r e n g e g e n s e i t i g e n B e in f lu s s u n g ; G .T roupeau, La c o n n a is s a n c e
d e s c h r e t i e n s s y r ia ą u e s c h e z l e s a u te u r s arabo-m usulm ans; D.Bundy, The Commentary o f Nonnus o f N i s i b i s on John 1 :1 -2 7 /GCAL I I , 2 2 0 - 2 2 7 /; M. van E sb r o e c k , Remembrement d 'u n cod ex arab e c h r e t i e n d a tę de 9 4 9 /9 5 0 AD; I .S h a h id , The Problem o f an A ra b ie B ib ie and L itu r g y b e f o r e th e ttis e o f Isla m ; H.Gau- g u e y , S y r is c h e H erk u n ft d e r c h r i s t l l o h - a r a b i s c h e n M e lk ite n .
N a stęp n eg o d n ia w ykłady tr w a ły 12 g o d z in . P odozas s e s j i p r z e d p o łu d n io w e j, k t ó r e j p r z e w o d n ic z y ł G.Troupeau z P a r y ż a , w y g ło sz o n o n a s tę p u ją c e r e f e r a t y : D ic k , L 'A p o lo g ie de Thóodore Abu Quanah; R .D egen, D le R is a la i l a ' A l I b .Y ahya al-M unaggim
- 436
d es Hunaln b . Is^ a g ; S .H .G r if f i t h , The C h r is tia n Arabio A p o lo g is ts o f the F i r s t 'Abbasid Century and th e Conoept (f al-uqnum; C iaram eila - F a rin a , Alcune n o t i z i e s u l l a A p o lo g ia d i a l-K in d i T a rta r , L 'A p ologie d 'a l- K ln d i.
Podczas s e s j i popołudniow ej pod przewodnictwem J .F ie y 'a w ygłoszono n a stęp u ją ce p r e le k c j e : Labib, B ulus a l - ę a b i ś , e in k o p tis c h e r Martyre aus dem i3 .J a h rh u n d er t; M.Breydy, L'Apo-
l o g i e de Stephane ad-Duwayhg. Ses d i f f e r e n t e s r e d a o tio n s e t s a v e r s io n l a t i n e ; A .S id a r u s, Rtudes a r a b e -o h r e tie n n e s a P o rtu g a l; Habbi, L a p r o d u c tio n l l t t e r a i r e arabe c h r e tie n n e en Iraq de 1856 a nos jo u r s ; D iok, Role des o h r e tie n s a r a - bes dans l a c u ltu r e arabe e t le u r m issio n dans l e monde mu- sulman; M .P h llo th e e , Les nouveaux m a n u scrits du Monte S in a l. Znany w B o lsc e a u to r " H is to r ii K ościołów Wschodnich" /Warszawa 1 9 7 8 /, A z is A t t iy a , p o d z i e l i ł s i ę uwagami na temat p ro jek tu en c y k lo p e d ii k o p t y j s k ie j . Pod k o n ieo d ru g ieg o d n ia obrad O.K.Samir w y g ło s ił ciekawy i dyskusyjny r e f e r a t pod ty tu łem "Pour une n o q v e lle l i t t e r a t u r e a r a b e -o h r e tie n n e " .
W tr z e c im 1 o sta tn im d niu obrad po żywej d y s k u tjl po stanow iono:
1 / zw ołać b ezp o śred n io po zak oń czeniu IV Sympozjum Syriacum w 1984 roku I I Kongres Studiów a r a b s k o -o h r z e śo ija ń - sk io h na tem at l i t e r a t u r y a r a b sk ie j od r.7 5 O -l5 5 p opracowa n ej w p odręcznik u A.G raafa;
2 / pow iorzyó p ro fe so ro w i M.Troupeau o d p o w ied zia ln o ść za ze b r a n ie 1 opublikow anie w ygłoszonyoh r e fe r a tó w , p r o fe sorow i za ś E m ilio P la ttie m u z b ie r a n ie b i b l i o g r a f i i arab s k ie j za l a t a 1940-1980 d o ty o zą o ej p is a r z y c h r z e ś o lja ń A io h )
3 / sprecyzow ać tem atykę badań naukowych pod nazwą " l ' h l s t o i r e de l a l i t t e r a t u r e d es o h r e tie n s " ;
A.Gra-437
a f a : " G e so h io h te d e r o h r i s t l i o h - a r a b i s o h e n L it e r a t u r " ; 5 / u tw o r z y ć centrum d o k u m en ta cji manuskryptów o h r z e ś - o i j a ń s k i o h p is a r z y a r a b s k ic h w P a p ie sk im I n s t y t u c i e Stu d iów W sohodnloh w R zym ie.
I K ongres l i t e r a t u r y a r a b s k o - c h r z e ś c ij a ń s k ie j o k a z a ł s i ę bard zo ow ocny, z w ła s z c z a d l a t e g o , że u sta w io n o na nim n a l e ż y c i e p r o b lem a ty k ę stu d ió w a r a b s k o - c h r z e ś c ij a ń s k ic h , w czym n ie w ą t p liw ie n a jw ię k s z ą z a s łu g ę ma n ie s tr u d z o n y ba d a c z i o r g a n iz a t o r O .K h a lJ l S a m ir. /K r ó t k ie sp raw ozd an ie z t e g o sympozjum: J . A s s f a l g , I I n t e r n a t i o n a l e r K on gress TOr d as c h r i s t l i o h e A r a b is c h , " O riens C h r is tia n u s " G 5 /1 9 8 1 /2 2 1 -2 3 /
k s . J e r z y W o ź n ia k CM
BAŁKANY I POLSKA W STAROŻYTNOŚCI I ŚREDNIOWIECZU
H a sło t o z g r o m a d z iło w P o zn a n iu w d n ia c h 1 7 -1 9 maja b r . lu d z i n au k i z e w s z y s t k io h p ra w ie ośrodków u n iw e r s y te c k ic h w P o l s c e . B y li o n i gośćm i I n s t y t u t u H i s t o r i i U n iw e r s y te tu im.Adama M ic k ie w io z a , a ś c i ś l e j r z e c z b io r ą c - d o c .d r a h ab . W ło d z im ie r z a P a ją k o w sk ie g o , k tó r y b y ł in s p ir a t o r e m , o r g a n i
za to r e m i gospodarzem t e g o w ażnego w y d a r z e n ia w ś w ie o le nau k i p o l s k i e j i b u ł g a r s k i e j . S p o tk a n ie m ia ło c h a r a k te r i n t e r d y s c y p lin a r n y . R o z le g ło ś ć te m a ty k i r e fe r a tó w 1 komunikatów b y ła ogromna i d la t e g o s t a w a ło s i ę n ie j e d n o k r o t n ie p r z e d dy lem atem w yboru, p o n iew a ż p o s ie d z e n ia d r u g ie g o d n ia obrad od byw ały s i ę w tr z e o h s e k c j a c h problem ow ych: a n t y c z n e j , ś r e d n io w ie c z n e j i l i t e r a t u r o z n a w c z o - l i n g w i s t y c z n e j . Swym d o ro b kiem i p r z e m y śle n ia m i z u c z e s tn ik a m i d z i e l i l i s i ę h i s t o r y o y ,
