MINISTER ŚRODOWISKA

MINISTER ŚRODOWISKA

DOOŚ-DLOPiK-odś/964/2007

Warszawa, dnia 2.02.2007 r.

DECYZJA

Na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 i 2 Kpa, po rozpatrzeniu odwołań organizacji ekologicznych:

WWF Polska - Światowego Funduszu na Rzecz Przyrody, Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Stowarzyszenia Chrońmy Mokradła, Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot Oddział Podlaski, Klubu Przyrodników ze Świebodzina, Stowarzyszenia Federacja Zielonych z Białegostoku oraz Rzecznika Praw Obywatelskich od decyzji Wojewody Podlaskiego z dnia 18.10.2006 r. znak ŚR.Ii.KG.66131/89/05/06 o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie obwodnicy Augustowa w ciągu drogi krajowej nr 8 (granica państwa - Wrocław - Warszawa - Białystok - Suwałki - granica państwa) na obszarze gmin: Nowinka, Augustów, miasto Augustów.

1. Uchylam pkt 11.13. ww. decyzji i w tym zakresie orzekam:

II.13. Prace budowlane w obrębie dolin rzecznych prowadzić tak, aby nie spowodować trwałych zmian w dotychczasowym reżimie stosunków wodnych.

2. Uchylam pkt III.6. ww. decyzji i w tym zakresie orzekam:

III.6. Usytuować piezometry w dolinie Rospudy, poniżej zbiorników retencyjno-odparowujących i reprezentatywnych siedlisk hydrogenicznych, zlokalizowanych przy trasie obwodnicy oraz na linii spływu wód do Jeziora Necko.

3. Uchylam pkt VII.1.4.1. ww. decyzji w części obejmującej zdanie wstępne i w tym zakresie orzekam:

„VII. 1.4.1. na części działek przylegających do lasu nr: 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199/2, 200/1, 200/2, 201, 202, 203/2, 269, 270, 271, 272, 273, 274 położonych w obrębie Pogorzelec, gm. Giby, powiat sejneński; na części działek przylegających do lasu nr: 1, 2, 3/1, 3/2, 4, 5/1, 7/1, 6/1, 6/2, 7/2, 11/2, 12/1, 17/1, 17/2, 17/3, 18, 19, 20/1 położonych w obrębie Krasne, gm. Giby, powiat augustowski; na części działek przylegających do lasu nr: 1/2, 2/1 położonych w obrębie Wigrańce, gm. Sejny, powiat augustowski; na części działek przylegających do lasu nr: 186, 187, 188, 189/1, 190 położonych w obrębie Dubowo, gm. Sejny, powiat sejneński; na części działek przylegających do lasu nr: 59/8, 59/9, 59/10, 60/15, 60/16, 60/17, 60/(8, 141/9, 141/10, 142/10, 142/12, 142/14, 142/15, 162/2, 163, 164/3, 164/5, 165/1, 165/4, 169/7, 169/9, 169/11, 169/13, 170/5, 170/6, 170/4, 170/3, 171/2, 172/2, 173/3 położonych w obrębie Bereżniki, gm. Sejny, powiat augustowski na łącznej powierzchni 165 ha w 11 obszarach po ok. 15 ha każdy poprzez ich wykup lub wydzierżawienie - do końca II kwartału 2007 r. oraz:"

4. Uchylam pkt VII.1.5. wraz z ppkt 1.5.1-1.5.6 ww. decyzji i w tym zakresie orzekam:

VII.1.5. Zachowanie następujących obszarów leśnych w Nadleśnictwie Szczebra, Obręb Szczebra, oddziały: 6,7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84 i objęcie ich monitoringiem przyrodniczym ptaków zgodnie z pkt VII.2.7.2.

5. Uchylam pkt VII.1.7.5. ww. decyzji w części obejmującej pierwszą część zdania wstępnego i w tym zakresie orzekam:

„VII.1.7.5. powiatu augustowskiego, gm. Sztabin. obręb Hruskie część działki nr: 177;"

6. W pozostałej części utrzymuję ww. decyzję w mocy.

UZASADNIENIE

Cytowaną w sentencji decyzją Wojewoda Podlaski określił środowiskowe uwarunkowania zgody na realizację przedsięwzięcia polegającego na budowie obwodnicy Augustowa w ciągu drogi krajowej nr 8 (granica państwa - Wrocław - Warszawa - Białystok - Suwałki - granica państwa) na obszarze gmin: Nowinka, Augustów, miasto Augustów.

Odwołania od tej decyzji złożyły organizacje ekologiczne: WWF Polska - Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Stowarzyszenie Chrońmy Mokradła, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot Oddział Podlaski, Klub Przyrodników ze Świebodzina, Stowarzyszenie Federacja Zielonych w Białymstoku.

Pismem procesowym z dnia 27 grudnia 2006 r. nr RPO-537753-IV/06/MM Rzecznik Praw Obywatelskich, działając na podstawie art. 14 pkt 6 ustawy z dnia 15.07.1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich, przystąpił do toczącego się postępowania odwoławczego.

W odwołaniach wniesiono o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości ze względu na naruszenie przepisów ustawy z dnia 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowisko (Dz.U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 16.04.2004 o ochronie przyrody(Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.) i przedstawiono szereg zarzutów m.in.:

naruszenia wymogów art. 33 i 34 ustawy o ochronie przyrody i związanych z nimi przepisów art.

6 ust. 3 i 4 Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk,

odnośnie do zakresu i charakteru środków łagodzących, kompensacji przyrodniczej oraz monitoringu przyrodniczego,

naruszenia przepisów rozporządzenia Wojewody Podlaskiego Nr 17/05 z dnia 25.02.2005 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy",

niezawieszenia przez organ I instancji postępowania pomimo toczącego się postępowania w sprawie utworzenia strefy ochronnej miodokwiatu krzyżowego na obszarze doliny Rospudy.

Zgłoszono również zarzuty odnośnie do naruszenia przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i wniesiono jednocześnie o uchylenie rygoru natychmiastowej wykonalności zaskarżonej decyzji.

Szereg uwag zostało zgłoszonych wraz w odwołaniu od przedmiotowej decyzji Wojewody Podlaskiego złożonym przez Stowarzyszenie Federacja Zielonych z Białegostoku, w tym w części natury ogólnej i nie odnoszących się do przedmiotowego postępowania. Stowarzyszenie przedstawiło również uwagi dotyczące udziału społeczeństwa w toku postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko przed wydaniem skarżonej decyzji.

Rzecznik Praw Obywatelskich podniósł także zarzut niezgodności decyzji z art. 5 Konstytucji RP w związku z jej art. 74 ust. 1 i 2 poprzez nieuwzględnienie przez organ w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.

W tym stanie rzeczy zważono i ustalono, co następuje.

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedmiotowego przedsięwzięcia została wydana po przeanalizowaniu zgromadzonej w sprawie dokumentacji, w tym raportu o oddziaływaniu na środowisko opracowanego zgodnie z art. 52 ustawy Prawo ochrony

środowiska i po uzyskaniu wymaganych prawem uzgodnień Ministra Środowiska i Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.

W decyzji określono środowiskowe warunki realizacji tej inwestycji, zarówno na etapie budowy, jak i eksploatacji. Nałożono również na inwestora obowiązki mające na celu zminimalizowanie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a także wykonanie kompensacji przyrodniczej i monitoringu przyrodniczego. Ponadto nałożono obowiązek wykonania analizy porealizacyjnej w szczególności w zakresie stopnia realizacji i skuteczności zastosowanych działań minimalizujących i kompensujących negatywne oddziaływania drogi.

Po przeanalizowaniu materiału dowodowego organ odwoławczy uznał, że należy zmienić pięć punktów skarżonej decyzji: pkt 11.13, III.6, VII.1.4.1. w części obejmującej zdanie wstępne, pkt VII.

1.5 wraz z podpunktami 1.5.1.-1.5.6. i pkt VII.1.7.5. w części obejmującej pierwszą część zdania wstępnego.

Zmianę pkt II. 13 wprowadzono w związku z zarzutem niejednoznaczności zapisów w pkt II. 13 i w pkt III. 1 kwestionowanej decyzji, dotyczących powodowania budową drogi zmian w stosunkach wodnych. Nadając nowe brzmienie doprecyzowano, że chodzi nie o jakiekolwiek zmiany, ale o trwałe zmiany.

W skarżonej decyzji niewłaściwie określono cisy jako gatunek występujący na siedliskach hydrogenicznych. Zmiana treści punktu III.6. wprowadza korektę w tym zakresie.

Wprowadzona niniejszą decyzją zmiana treści zdania wstępnego punktu VII. 1.4.1. wynika z błędnego przypisania przez organ I instancji nazw obrębów do wymienionych działek, na których mają mieć miejsce określone w tym punkcie działania. Natomiast zmieniając pierwszą część zdania wstępnego punktu VII. 1.7.5. usunięto błąd w zaskarżonej decyzji co do numeru działki w obrębie Hruskie. Zmiany te wprowadzono opierając się na mapach ewidencji gruntów.

Nałożenie przez organ I instancji, w pkt VII.1.5. decyzji, obowiązku zwiększenia populacji głuszca w ramach kompensacji przyrodniczej, zdaniem organu odwoławczego, jest przedwczesne.

Wobec tego zmieniono decyzję w tej części.

Kompensację przyrodniczą stosuje się wówczas, gdy postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wykaże, że gatunek lub siedlisko wymienione w rozporządzeniach Ministra Środowiska - rozporządzenie z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U. Nr 94, poz. 795) oraz rozporządzenie z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. Nr 229, poz. 2313), występuje na danym terenie, a realizacja inwestycji może w sposób znaczący negatywnie wpłynąć na właściwy stan ochrony populacji tego gatunku lub siedliska. Natomiast zarówno raport o oddziaływaniu na środowisko planowanego przedsięwzięcia (Białystok, 2005 r.), jak i aneks do raportu (Białystok, 2005 r.), oraz wykonana na ich potrzeby inwentaryzacja przyrodnicza i zebrane informacje od miejscowych obserwatorów - leśników i myśliwych - nie potwierdzają obecności głuszca w rejonie oddziaływania planowanego przedsięwzięcia drogowego.

Należy podkreślić, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r.

w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz.U. Nr 220, poz. 2237), głuszec należy do gatunków, dla których wymagane jest ustalenie stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego występowania. W przypadku stwierdzenia występowania głuszca ustala się strefę ochrony całorocznej w promieniu do 200 m od tokowiska, a strefę ochrony okresowej w promieniu do 500 m od tokowiska. Natomiast nieustalenie stref ochrony głuszca na tym terenie świadczy o niewystępowaniu tego gatunku.

Organ odwoławczy natomiast uznał za właściwe, i orzekł o tym w niniejszej decyzji, zachować w obecnym stanie obszary leśne w granicach wskazanych oddziałów Obrębu Szczebra w Nadleśnictwie Szczebra jako potencjalne tereny przeznaczone do ewentualnej kompensacji populacji głuszca.

Jednocześnie nałożono obowiązek prowadzenia monitoringu ptaków na tych obszarach, od wyników którego ma zależeć wspomniana kompensacja.

Wobec uchylenia punktu VII. 1.5. ppkt 1.5.6 decyzji pierwszoinstancyjnej, dotyczącego redukcji drapieżników, zarzuty podniesione w tym zakresie stały się nieaktualne.

W odwołaniach zarzucono niezgodność decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach z przepisem art. 46 ust. la pkt 1 ustawy - Prawo ochrony środowiska, który stanowi, że w przypadku dróg decyzję wydaje się dla całego przedsięwzięcia realizowanego w granicach województwa.

Odnosząc się do tego zarzutu, należy wyjaśnić, że realizacja planowanej obwodnicy, omijającej od północnego zachodu miasto Augustów, aczkolwiek stanowi zamierzenie budowlane realizowane w układzie istniejących w województwie dróg o ustalonym od lat przebiegu, jest całkowicie nowym, odrębnym przedsięwzięciem, a więc wydanie decyzji w przedmiocie tej obwodnicy nie narusza ww.

przepisu.

Nie można zgodzić się również z zarzutami dotyczącymi nieprzeprowadzenia w toku procedury oceny oddziaływania na środowisko wystarczających analiz wariantowych i naruszenia przez to przepisów art. 33 i art. 34 ustawy o ochronie przyrody oraz odpowiadających im przepisów art. 6 ust.

3 i 4 Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk (tzw. dyrektywy siedliskowej).

Analizy wariantowe prowadzono przez wiele lat na wcześniejszych etapach procesu inwestycyjnego, w tym w związku z uchwaleniem miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin: Augustów, Nowinka i miasto Nowinka, oraz w związku z wydaniem w dniu 06.03.2003 r. decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla przedmiotowej inwestycji, znak AGP-7331/29/02/03. W raporcie o oddziaływaniu na środowisko, stanowiącym materiał dowodowy w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, przedstawiono informacje o przeprowadzonych na wcześniejszych etapach analizach wariantowych, uwzględniając walory przyrodnicze rejonu inwestycji. Tym samym, na etapie wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zakres analiz wariantowych był ograniczony do rozwiązań technicznych obwodnicy przy zachowaniu ustalonego w planach miejscowych jej przebiegu, potwierdzonego w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla przedmiotowego przedsięwzięcia. Mając na uwadze wymagania dyrektywy 92/43/EEC w sprawie ochrony naturalnych siedlisk oraz dzikiej fauny i flory odnoszące się do analiz wariantowych, przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia dodatkowo szczegółowo analizowano warianty przejścia drogi przez dolinę Rospudy. W wyniku tych analiz, uwzględniając argument}' prawne, ekonomiczne oraz środowiskowe, uznano, że przekroczenie doliny rzeki Rospudy - w dwóch wariantach: tunelu drogowego długości co najmniej 1200 m lub estakady dziesięcioprzęsłowej -jest możliwe do zrealizowania, przy zaproponowanych działaniach minimalizujących negatywne oddziaływania i pod warunkiem przeprowadzenia kompensacji przyrodniczej Stanowisko takie zostało przedstawione w postanowieniu Ministra Środowiska z dnia 14.07.2006 r. znak DOOŚ-8062/2006.

W toku postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, organizacje ekologiczne zgłosiły także inny wariant lokalizacyjny drogi, tj. przebieg trasy przez m. Chodorki. Organ I instancji przed wydaniem decyzji przeanalizował warianty inwestycji, w tym warianty omijające obszar Natura 2000 i dolinę Rospudy - przebiegające przez m. Raczki i przez m. Chodorki, wiążące się z koniecznością wybudowania całkowicie nowej drogi. Jak wynika z akt sprawy, wariant przebiegu drogi przez m. Raczki był rozpatrywany już w latach 90-tych i ponownie w 2005 r.; na podstawie przeprowadzonych analiz został odrzucony z powodów społecznych, ekonomicznych i technicznych.

Proponowany przebieg wariantu przez m. Chodorki na długości kilkunastu kilometrów biegnie identycznie jak wariant przez m. Raczki, jedyne zmiany to przejście przez korytarz ekologiczny doliny Rospudy poniżej miejscowości Raczki. Z tych przyczyn oba te warianty obciążone są tymi samymi wadami i podobnym rozmiarem przewidywanych konfliktów. Jak wynika z akt sprawy, biorąc pod uwagę względy przyrodnicze, wariant przez Chodorki niesie także znaczne zagrożenia dla środowiska, co zostało przedstawione w pkt Ad. 6 uzasadnienia skarżonej decyzji w części dotyczącej uwag, wniosków i zarzutów.

Tym samym niezasadny jest zarzut, że w toku postępowania nie rozpatrzono wszystkich rozwiązań alternatywnych, naruszając przepisy artykułów 7 i 77 Kpa.

Po przeanalizowaniu sprawy w jej całokształcie należy stwierdzić, że realizacja przedsięwzięcia w wybranym wariancie lokalizacyjnym, uznanym ze względu na wiele kryteriów za optymalny, jest uzasadniona.

Planowana inwestycja przebiega przez Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy" oraz przez obszar specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska" (kod: PLB 200002) wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony

ptaków Natura 2000 (Dz. U. z 2004, Nr 229, poz. 2313), a także przez projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk „Ostoja Augustowska".

Z przepisem art. 34 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody i lokalizacją obwodnicy Augustowa na obszarach Natura 2000 chronionych na mocy tej ustawy, wiąże się zarzut braku jednoznacznego wykazania wymogów nadrzędnego interesu publicznego. Zarzut ten jest nietrafny. Przesłanki wskazujące na pilną konieczność budowy obwodnicy Augustowa, będącej przedsięwzięciem nadrzędnego interesu publicznego, szczegółowo omówiono w uzasadnieniu skarżonej decyzji. Z akt sprawy jednoznacznie wynika, że za realizacją przedsięwzięcia przemawiają przede wszystkim względy ochrony zdrowia i życia ludzi oraz konieczność zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego, o których mowa w art. 34 ust. 2 pkt 1 i 2 przytaczanej ustawy. Jak podaje się w raporcie, zaniechanie budowy obwodnicy Augustowa będącego uzdrowiskiem oznacza, że przez miasto przejeżdżać będzie w ciągu doby około 3 tysiące pojazdów ciężarowych, zwiększając ponadnormatywne zanieczyszczenia miasta tlenkami azotu, powodując nadmierny hałas i drgania niszczące pobliskie budynki. Ruch tranzytowy pojazdów ciężarowych odbywa się przede wszystkim w kierunku do i z przejścia granicznego w Budzisku, drugiego co do wielkości przejścia granicznego dla ruchu towarowego w Polsce; cały ruch pojazdów, związany z przejściem granicznym w Budzisku, przejeżdża przez Augustów. Wzrastające natężenie ruchu prowadzi również do rosnącej stale liczby wypadków drogowych, niosących za sobą ofiary śmiertelne. Proporcjonalnie do liczny wypadków i kolizji wzrasta stopień prawdopodobieństwa zdarzenia niebezpiecznego. Tendencja wzrostu natężenia ruchu, w tym przede wszystkim ruchu międzynarodowego pojazdów ciężarowych, utrzymuje się. Stan obecny i rosnące trendy niekorzystnych zjawisk wpływają zatem znacząco na obniżenie jakości i bezpieczeństwa życia mieszkańców oraz wzrost zagrożeń ekologicznych. Nie podjęcie realizacji przedsięwzięcia może prowadzić do poważnych konfliktów społecznych. W świetle powyższego, nie ma zastosowania wymóg art. 34 ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie przyrody - dotyczący konieczności uzyskania opinii Komisji Europejskiej przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

W toku procedury oceny oddziaływania na środowisko zaproponowano działania minimalizujące negatywne oddziaływania na środowisko spowodowane realizacją i eksploatacją przedsięwzięcia oraz działania kompensujące, a także zasady prowadzenia monitoringu przyrodniczego. Warunki w tym zakresie zostały określone w przedmiotowej decyzji, od czego złożono odwołania.

Zapisy decyzji organu I instancji dotyczące kompensacji populacji głuszca zostały niniejszą decyzją uchylone z przyczyn wskazanych wcześniej. Pozostałe zarzuty, dotyczące zakresu i charakteru działań łagodzących dla innych ptaków, nie zasługują na uwzględnienie z następujących względów.

Jak wynika z dokumentacji zgromadzonej w sprawie, proponowane działania łagodzące dotyczące bielika oparte są na informacjach dotyczących obszaru specjalnej ochrony ptaków OSO Puszcza Knyszyńska (PLB200003), gdzie jeden z rewirów bielika zlokalizowany jest w odległości mniejszej niż 2 km od ruchliwej drogi (drogi krajowej Nr 8 Białystok - Katrynka - Przewalanka), a kluczowymi żerowiskami tego gatunku jest dolina rzeki Czarnej (ok. 3 km od gniazda) oraz kompleks stawów w Popielewie (ok. 15 km od gniazda). Na podstawie obserwacji pary bielików gnieżdżącej się w odległości ok. 2 km od planowanej obwodnicy Augustowa ustalono, że bieliki żerują w dolinie Rospudy, na jeziorach otaczających Augustów oraz na jeziorze Kolno. Po zbadaniu terenu ustalono także, że jezioro Kolno ze względu na swoją specyfikę - płytki zbiornik z bardzo dużą strefą szuwarów oraz ekstensywną gospodarką rybacką - jest optymalnym żerowiskiem dla tego gatunku. Dlatego też zaproponowane w skarżonej decyzji działania łagodzące mają na celu wyłączenie z użytkowania prywatnych drzewostanów otaczających jezioro Kolno. Warto podkreślić, że bieliki na żerowiska i miejsca budowy gniazd również wykorzystują tereny przyległe do ruchliwych dróg lub linii kolejowych, czego przykładem jest gniazdo bielika znajdujące się w odległości w odległości ok. 1 km od linii kolejowej Nr 30, na terenie projektowanego obszaru specjalnej ochrony ptaków Bory Dolnośląskie. Jest ono w tym miejscu od lat i nadal jest gniazdem czynnym, pomimo, iż linia kolejowa generuje ciągły hałas i zanieczyszczenia.

Podobnie, zaproponowane działania łagodzące dla orlika krzykliwego oparte są na badaniach prowadzonych w OSO Puszcza Knyszyńska przez Koordynatora Regionalnego Komitetu Ochrony Orłów, Pana Roberta Kapowicza, m. in. dotyczących monitoringu orlika krzykliwego. Drzewostany zaplanowane do okresowego wyłączenia z produkcji, zostały wskazane, skontrolowane i ocenione przez Pana Roberta Kapowicza. Ponadto, zdaniem autorów raportu o oddziaływaniu na środowisko, najważniejszym elementem warunkującym zachowanie rewiru lęgowego danej pary orlika

krzykliwego jest dostępność żerowisk, co zostało także podkreślone w skarżonej decyzji. Zarówno na terenie Puszczy Białowieskiej, jak i na Bagnach Biebrzańskich, obserwowany jest spadek liczebności gatunku, a jego przyczyną jest zanikanie żerowisk. Dodatkowo informacje dotyczące Puszczy Białowieskiej wskazują, że niektóre pary lęgowe latają na żerowiska ponad 10 km od gniazda. Zdarza się także, iż gatunek ten na żerowiska i miejsca budowy gniazd wykorzystuje tereny przylegające bezpośrednio do ruchliwych dróg, o czym świadczy przykład z OSO Puszcza Knyszyńska. Mając do dyspozycji optymalne żerowisko orliki krzykliwe zbudowały gniazdo w odległości ok. 300 m od krawędzi drogi krajowej nr 8 i funkcjonuje ono już od wielu lat.

Stwierdzić należy, że wyłączenie z produkcji drzewostanów, w których w przyszłości zagnieździ się orlik krzykliwy, stanowi działanie łagodzące i jest ono jak najbardziej zasadne. Natomiast kwestia, czy gatunek ten faktycznie tam się zagnieździ, wyjaśni się po dokonaniu tych zabiegów.

Nie jest zasadny zarzut, że do działań obligatoryjnych administratora terenu należy utworzenie strefy ochronnej wokół gniazda, ponieważ zgodnie z art. 60 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody,

„wojewoda może ustalać i likwidować strefy ochrony".

Odnosząc się do kwestii niewykonalności działań mających na celu zachowanie dotychczasowych stanowisk lęgowych trzmielojada, bielika, orlika krzykliwego poprzez renaturalizację ich biotopów, stwierdzić należy, że podczas badań prowadzonych na terenie OSO Puszcza Augustowska, związanych z planowaną budową obwodnicy Augustowi, ustalono negatywny wpływ przedsięwzięcia na poszczególne gatunki ptaków. Na podstawie ogólnodostępnej wiedzy literaturowej oraz na podstawie prowadzonych badań na terenie OSO Puszcza Knyszyńska (m. in. przez Koordynatora Regionalnego Komitetu Ochrony Orłów, Pana Roberta Kapowicza, Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków - PTOP) zostały zaproponowane działania łagodzące negatywny wpływ oraz działania kompensujące. Należy podkreślić, że pomimo poznania biologii konkretnego gatunku czy też charakteru danego terenu trudno jest na obecnym etapie zagwarantować, że działania te będą wystarczające i zapewnią utrzymanie stanowisk lęgowych gatunków ptaków, dlatego też ich skuteczność będzie monitorowana.

Podobna sytuacja występuje w przypadku ustalonej kompensacji zmierzającej do odtworzenia siedliska 7,45 ha grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum. Jednym z wymogów dyrektywy siedliskowej jest podjęcie przez państwo członkowskie odpowiednich działań mających na celu zachowanie w niezmienionym stanie siedlisk, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary Natura 2000. Jak podkreśla w skarżonej decyzji organ I instancji, za realizacją planowanej inwestycji przemawia nadrzędny interes publiczny dotyczący ochrony zdrowia i życia ludzi, dlatego też w celu kompensaty strat w powyższym siedlisku zostało zaproponowane działanie polegające na jego odtworzeniu. Natomiast skuteczność zaproponowanego działania zostanie poddana monitoringowi.

Jeżeli w wyniku monitoringu kompensacji przyrodniczej okaże się, że zaproponowane działania nie odnoszą przewidzianego efektu, wówczas konieczna będzie zmiana zakresu kompensacji.

Odnośnie do zarzutów dotyczących ograniczonej porównywalności danych z prowadzonego monitoringu ornitologicznego przed 2005 r. i po okresie budowy drogi, stwierdza się, iż będzie on prowadzony, według ogólnie przyjętej metodyki, w okresie od początku marca do końca lipca.

Jednakże, aby uzyskane dane były porównywalne z danymi z roku 2005, do połowy czerwca monitoring będzie realizowany w wymiarze 120 godzin, co zostało zawarte w pkt Ad. 19 skarżonej decyzji w części dotyczącej uwag, wniosków i zarzutów.

Zdaniem organu odwoławczego bazowanie na odnalezionych martwych ptakach stanowi miarę rzeczywistych strat w awifaunie. Harmonogram prac związany z badaniem śmiertelności zwierząt na drodze oraz metoda badań są zawarte w sentencji decyzji - pkt VII. 2.7.1. dotyczący monitoringu

„{metoda liniowa - polegająca na kontroli śmiertelności ptaków na skutek zderzeń z samochodami, poprzez zebranie martwych ptaków z drogi i pobocza, a następnie ich oznaczenie (gatunek, pleć, wiek). Kontrole należy prowadzić w okresie od marca do października (2xdziennie). Pierwsza kontrola poranna winna być przeprowadzona w godzinach 6-7, a druga w godz. 18-19. Czas trwania obu kontroli należy dostosować tak ażeby kontrola poranna rozpoczynała się godzinę po wschodzie słońca, a wieczorna kończyła godzinę przed zachodem słońca. Zadaniem obserwatora będzie przemierzanie trasy na odcinku przebiegającym przez obszar Natura 2000, wykraczającym po 1 km z obu stron obszaru. Kontrola powinna być prowadzona pieszo ze względu na zdecydowanie większą wykrywalność. Obserwator powinien notować miejsca znalezienia martwego ptaka w odniesieniu do słupków drogowych.)".

Odnośnie do braku danych dotyczących miejsc występowania trzmielojada, stwierdza się, że w terenie zlokalizowano rewir lęgowy 1 pary trzmielojada, który został zaznaczony na mapie stanowiącej integralną część „Raportu o oddziaływaniu na środowisko ...".

Zarzut dotyczący działań kompensacyjnych dla jarząbka, kolidujących z koniecznością ochrony muraw ciepłolubnych (6210), muraw napiaskowych (6120), torfowisk przejściowych i trzęsawisk (7140) oraz gatunków roślin z załącznika II dyrektywy siedliskowej: sasanki otwartej, leńca bezpodkwiatowego oraz gatunków chronionych na podstawie prawa krajowego: sasanki łąkowej, zawilca wielkokwiatowego i in. jest bezpodstawny i nie został poparty przez skarżących żadnym dowodem. Zbiorowiska te i gatunki nie są obecne na powierzchniach wyznaczonych do kompensat przyrodniczych. W większości przypadków wyznaczone działki są gruntami rolnymi będącymi w ciągłym użytku (uprawa zbóż, kukurydzy, ziemniaków czy tytoniu) we władaniu osób prywatnych (miejscowi rolnicy) lub Agencji Nieruchomości Rolnych. Dla tych powierzchni proponuje się zalesienia, które nie kolidują z żadnymi zbiorowiskami naturalnymi. Pozostałe nieliczne działki, stanowią wieloletnie ugory, nieużytki oraz zapusty brzozą i samosiewami sosny na terenach zwydmionych. Miejscami na wydmach występują siedliska muraw napiaskowych (2330). W lasach przylegających do działek zwydmione tereny zajmują siedliska świeżych i wilgotnych borów sosnowych. Opisane działki nieleśne znajdują się w początkowych fazach naturalnej sukcesji rekreatywnej, prowadzącej do odbudowy borów sosnowych. Na tych powierzchniach nie przewiduje się żadnych działań czynnych. Stanowią one uzupełnienie biotopów leśnych jarząbka występującego w przylegających lasach.

Odnosząc się do zasadności wprowadzenia jaworu do Puszczy Augustowskiej stwierdzić należy, iż jest to gatunek występujący w Puszczy Romnickiej, jako naturalny składnik lasów gradowych. W ramach działań kompensacyjnych został zaproponowany do nasadzeń wzdłuż projektowanej obwodnicy. Na Pojezierzu Augustowskim jest powszechnie stosowany w zadrzewieniach przydrożnych i w takim charakterze jest również proponowany w ramach kompensacji przyrodniczej.

Jak wynika z dokumentacji do nasadzeń róży w ramach renaturalizacji biotopów trzmielojada będą wykorzystane gatunki rodzime, powszechnie występujące na terenie kraju, takie jak: róża dzika (Rosa canina), róża rdzawa (Rosa rubiginosa), róża kutnerowata (Rosa tomentosa).

Bezpodstawny jest zarzut dotyczący braku ograniczenia w decyzji robót budowlanych z uwzględnieniem okresu lęgowego bielika (od 1 sierpnia do 1 stycznia). Zgodnie bowiem z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, dla bielika została wyznaczona strefa ochrony całorocznej w promieniu do 200 m od gniazda, a strefa ochrony okresowej w promieniu do 500 m od gniazda.

Wskazany w rozporządzeniu okresowy termin ochrony tego gatunku, a mianowicie od 01.01 do 21.07 dotyczy wyłącznie tych dwóch stref, a gniazdo bielika, o którym mowa w odwołaniach znajduje się w odległości ok. 2 km od planowanej inwestycji.

Odwołujące się organizacje ekologiczne zarzucają organowi I instancji, że nie zawiesił postępowania pomimo toczącego się postępowania w sprawie utworzenia strefy ochronnej miodokwiatu krzyżowego na obszarze doliny Rospudy. Jednakże w świetle przepisu art. 97 § 1 pkt 4 Kpa określającego przesłanki do obligatoryjnego zawieszenia postępowania, brak było podstaw do zawieszenia postępowania. W myśl tego przepisu, postępowanie zawiesza się, gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Ewentualnego utworzenia przez wojewodę strefy ochronnej miodokwiatu krzyżowego na obszarze doliny Rospudy nie można jednak uznać za zagadnienie wstępne tego rodzaju. W dokumentacji wskazano na brak zagrożeń dla miodokwiatu krzyżowego w związku z realizacją przedsięwzięcia; stanowisko tego gatunku nie znajduje się w strefie oddziaływania planowanej inwestycji. Zgodnie z aneksem do raportu (Białystok 2005 r.) - ,, Wpływ projektowanej obwodnicy na stanowiska roślin i zbiorowiska roślinne wobec braku istotnych oddziaływań na środowisko wodne należy uznać za nieistotny z punktu widzenia ciągłości i trwałości populacji gatunków rzadkich i chronionych. Największe zmiany obecnie i w przyszłości należy wiązać z sukcesją zbiorowisk zaroślowych i leśnych, które przy braku ochrony czynnej z całą pewnością doprowadzą do zaniku (...) większości cennych gatunków flory, w tym miodokwiatu, podobnie jak na innych terenach, np. w Białowieskim Parku Narodowym". Natomiast uważa się za słuszne, aby w sąsiedztwie stanowisk miodokwiatu krzyżowego działania łagodzące, przewidziane dla utrzymania siedlisk orlika krzykliwego, prowadzić w sposób niezagrażający populacji miodokwiatu.

Bezpodstawny jest zarzut naruszenia § 4 ust. 1 pkt 2, 4 i 5 rozporządzenia Wojewody Podlaskiego

Nr 17/05 z dnia 25.02.2005 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy'' (Dz.

Urz. Woj. Pódl. Nr 54, poz. 730 z późn. zm.), czyli zakazów ustanowionych dla tego obszaru, wybranych z katalogu zakazów zawartych w art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody. Zgodnie bowiem z art. 24 ust. 2 pkt 3 cyt. ustawy, zakazy te nie dotyczą realizacji inwestycji celu publicznego w granicach obszaru chronionego krajobrazu. Art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami wskazuje wyraźnie, że celem publicznym jest wydzielanie gruntów pod drogi publiczne oraz budowa i utrzymywanie tych dróg.

Podnoszony przez odwołujące się organizacje ekologiczne zarzut, że nie można było wszcząć postępowania z wniosku inwestora o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację obwodnicy Augustowa ze względu na uprzednie wydanie przez Wojewodę Podlaskiego decyzji w sprawie tej obwodnicy na podstawie art. 34 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, jest również niezasadny, ponieważ sprawy te nie są tożsame, a ich załatwienie nastąpiło w odrębnych postępowaniach.

Za niezasadne również należy uznać zarzuty dotyczące niewydania przez organ 1 instancji postanowień w stosunku do całego szeregu wniosków, m.in. o przeprowadzenie rozprawy administracyjnej i o przeprowadzenie dowodów w sprawie wyznaczenia strefy ochronnej orlika krzykliwego na trasie planowanej drogi.

Przeprowadzenie rozprawy administracyjnej otwartej dla społeczeństwa przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, umożliwia przepis art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, który ma charakter fakultatywny.

Wyznaczenie strefy ochronnej orlika krzykliwego przeprowadza się w trybie ustawy o ochronie przyrody, w drodze aktu normatywnego.

Nie zasługuje również na uwzględnienie zarzut niespójności i niejednoznaczności zapisów skarżonej decyzji (pkt 11.15 i pkt III.2.1) odnoszących się do kwestii odśnieżania drogi na obszarze Natura 2000 i stosowanych środków chemicznych do tego celu. Należy tu wyjaśnić, że warunek określony w pkt 11.15 ma charakter ogólny i dotyczy m.in. odcinka drogi zlokalizowanego w granicach obszaru Natura 2000, natomiast warunek określony w pkt III.2.1. stanowi wymóg szczegółowy, odnoszący się tylko do odcinka drogi przebiegającego przez dolinę rzeki Rospudy.

Zarzuty dotyczące zagadnień związanych z reżimem stosunków wodnych i zagrożeniem jego zmian w związku z realizacją i eksploatacją przedsięwzięcia należy uznać za niezasadne. Organ I instancji oparł się na raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, a w materiałach przedstawianych przez skarżące organizacje nie znaleziono wyczerpujących przesłanek do nałożenia innych warunków w tym zakresie.

Uwagi dotyczące wpływu przedsięwzięcia na stosunki wodne nie znajdują uzasadnienia w świetle przedłożonej w sprawie dokumentacji Budowa geologiczna i hydrogeologia oraz warunki wodno- gruntowe w rejonie projektowanej estakady zostały rozpoznane w trakcie przeprowadzonych badań i ekspertyz, o wyniki których oparty został powyższy raport o oddziaływaniu na środowisko wraz z aneksem, opracowany w 2005 r. Konkluzje odnośnie do braku istotnego wpływu inwestycji na zmianę stosunków wodnych w dolinie Rospudy zostały sformułowane wielokrotnie i jednoznacznie w szeregu dokumentach i potwierdzone w ww. raporcie. Jak wynika z akt sprawy, występuje jeden poziom wodonośny. Opracowane modele hydrologiczne na bazie tego rozpoznania wskazują, że budowa estakady może wpłynąć na podniesienie poziomu wody gruntowej rzędu 3-4 cm, co jest nieistotne z punktu trwałości zbiorowisk roślinnych i chronionych gatunków roślin.

Niesłuszne są zarzuty odnośnie do niejednoznaczności zapisu punktu 11.17 kwestionowanej decyzji, dotyczącego ochrony akustycznej terenów sąsiadującym z inwestycją. Z akt sprawy wynika, że dolina Rospudy nie jest objęta strefą ciszy. Przedmiotowy warunek odnosi się do terenów objętych ochroną akustyczną na podstawie przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska oraz rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 178, poz. 1841). Ponieważ trasa przebiega częściowo w sąsiedztwie terenów zabudowy mieszkaniowej, prace budowlane w tych rejonach powinny być prowadzone w porze dziennej, aby zminimalizować uciążliwość dla mieszkańców. Natomiast zapis pkt 11.18 wskazuje miesiące, w jakich mogą być prowadzone prace budowlane, będące źródłem uciążliwości

akustycznych na obszarach Natura 2000, z punktu widzenia ochrony ptaków, a w szczególności ich okresu lęgowego.

Niesłuszne są zarzuty dotyczące kwestii udziału społeczeństwa w toku postępowania administracyjnego. Przedmiotowe postępowanie toczyło się w procedurze oceny oddziaływania na środowisko, wymagającej udziału społeczeństwa. Każdy mógł złożyć uwagi i wnioski organowi prowadzącemu postępowanie, zgodnie z art. 32 ustawy Prawo ochrony środowiska. Z akt sprawy wynika, że udział społeczeństwa w toku postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko został zapewniony przez organ 1 instancji zgodnie z wymaganiami ustawy w tym zakresie. Strony oraz organizacje ekologiczne, którym przysługiwały prawa strony, miały ponadto możliwość czynnego udziału w każdym stadium postępowania.

Przedstawiony przez Rzecznika Praw Obywatelskich zarzut niezgodności omawianej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach z art. 5 Konstytucji RP w związku z jej art. 74 ust. 1 i 2, poprzez nieuwzględnienie przez organ I instancji konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, w ocenie organu odwoławczego, nie jest słuszny. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego współczesnym i przyszłym pokoleniom oraz ochronę środowiska. Postępowanie takie prowadzone jest w trybie przepisów ustawy o Prawo ochrony środowiska, która określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju (art. 1 tej ustawy). Postępowanie to ma zatem na celu zapewnienie możliwości zrealizowania inwestycji w oparciu o zasady zrównoważonego rozwoju. W przedmiotowej sprawie postępowanie w sprawie oceny oddziaływania zostało przeprowadzone zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska.

Decyzja niniejsza jest ostateczna.

Na decyzję można wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, za pośrednictwem Ministra Środowiska, w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji.

Otrzymują:

- Wojewoda Podlaski - Burmistrz Augustowa - Wójt Gminy Augustów - Wójt Gminy Nowinka

- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Białymstoku - Stowarzyszenie Chrońmy Mokradła

- pan Rafał Dziemiński i pan Michał Fabiszewski, reprezentanci Stowarzyszenia Pracownia na rzecz Wszystkich Istot Oddział Podlaski

- Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków

- Pani Małgorzata Znaniecka, reprezentant WWF Polska Światowy Fundusz na Rzecz Przyrody - Polski Klub Ekologiczny

- Stowarzyszenie Obywatele Obywatelom - Fundacja Greenpeace Polska

- Klub Przyrodników ze Świebodzina - Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć

- Stowarzyszenie Federacja Zielonych w Białymstoku - Rzecznik Praw Obywatelskich

- pozostałe strony - zgodnie z art. 49 Kpa - a/a