Wyzwania w polityce energetycznej kraju związkowego Brandenburgia

(1)

Strona 1

XIV Konferencja „Energetyka

prrzygraniczna“, Sulechów 20.10.2017 r.

Wyzwania w polityce energetycznej kraju związkowego Brandenburgia

Kontynuacja strategii energetycznej 2030

dr inż. Klaus Freytag, kierownik Departamentu „Energia i Surowce”

Ministerstwo Gospodarki i Energii Kraju Związkowego Brandenburgia

Slajd 1

(2)

Strona 2

Struktura organizacyjna Ministerstwa Gospodarki i Energii

20 października 2017 roku | Slajd 2

Minister Albrecht Gerber Sekretarz Stanu Hendrik Fischer

Minister i Biuro Sekretarza Stanu Kierownik Referatu: Pan C. Schöning

Prasa i Public Relations, Redakcja Internetowa Kierownik Referatu: Pani A. Beyerlein

Wydział 1 Służby Centralne

Kierownik Wydziału 1: Pan dr C.

Enneper

11 Urząd Spraw Administracyjnych, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Kierownik Referatu: Pani V. Viehrig

12 Biuro Radców Prawnych Kierownik Referatu: Pan S. Muth

13 Budżet i Finanse

Kierownik Referatu: Pan M. Walter

14 Personel

Kierownik Referatu: Pani M. Melloh

15 Organizacja, Służba Wewnętrzna, Informatyka

Kierownik Referatu: Pan J. Nebel

Wydział 2 Promocja Gospodarki

Kierownik Wydziału 2: Pan T. Fritz (pełniący obowiązki)

21 Promocja inwestycji i struktur gospodarczych

Kierownik Referatu: Pan H. Heilmann 22 Klastry i promocja innowacji Kierownik Referatu: R. Kaiser

23 Przemysł, Cyfryzacja Kierownik Referatu: N.N.

24 Gospodarka Twórcza, Gospodarka Źywnościowa, Usługi Finansowe Kierownik Referatu: Pani D. Stacke 25 Turystyka

Kierownik Referatu: Pan M. Linsen

26 Zakładanie Działalności Gospodarczej, Finansowanie Przedsiębiorstw, Prewencja Prania Pieniędzy Kierownik Referatu: Pan K. Lotzer

Wydział 4

Polityka Gospodarcza, Porządek Gospodarczy

Kierownik Wydziału 4: Pani S. Zimmer

41 Rzemiosło, Prawo Gospodarcze, Nadzór Izb, Pomiary i Kalibracja Kierownik Referatu: Pan J. Huber

42 Polityka i Prawo Konkurencji, Urząd Antymonopolowy Kraju Związkowego, Unijne Prawo Pomocy Publicznej UE, Prawo Zamówień Publicznych, Prawo Cenowe

Kierownik Referatu: Pani L. Weitzel 43 Komórka Udzielania Zamówień Kierownik Referatu: Pani S. Tschöpe

44 Stosunki Gospodarcze z Zagranicą, Reklama Lokalizacyjna, Targi, EAP Brandenburgia

Kierownik Referatu: Pan P. Schumacher

Wydział 3 Energia i Surowce

Kierownik Wydziału 3: Pan dr K. Freytag Biuro: Pani K. Naumann

31 Kwestie Zasadnicze, Prawo Energetyczne Kierownik Referatu: Pan U. Steffen

Referent: Pan U. Schlömer Referent: Pan dr S. Reiß Referent: Pan dr K.-P. Heinrich Referent: Pani dr E. Scholz Pracownik administracyjny: Pani C. Schmieder

32 Odnawialne Źródła Energii Kierownik Referatu: Pan dr inż. J. Möller

Referent: Pan G. Götzelt Referent: Pan L. Koenig Referent: Pan dr P. Emmerich-Rose Referent: PaniGrüneberg Pracownik administracyjny: Pan S. Windel

33 Konwencjnalne Wytwarzanie Energii, Surowce Kierownik Referatu: Pan S. Muth

Referent: Pani E. Manske Referat: Pan dr R. Kästner Referent: Pan dr inż. J. Talent Referent: Pani A. Scholz Pracownik administracyjny: Pani B. Wolff

Pracownik administracyjny: Pani C. Grunenberg Pracownik: Pani S. Kirsch

34 Infrastruktura Energetyczna, Magazyny Energii Kierownik Referatu: Pan S. Schlegl

Referent: Pani dr M. Wilde Referat: Pan M. Kalaptschiew Referent: Pan B. Koslowski

Pracownik administracyjny: Pan J. Nolte Pracownik administracyjny: Pan M. Gebhardt

35 Efektywność Energetyczna, Technika Energetyczna Kierownik Referatu: Pani M. Heise (tymczasowo pełniąca obowiązki) Referent: Pani Scheibe Referent: Pan H. Hoffmann Referent: Pan G. Wignanek Referent: Pan B. Bayer Pracownik administracyjny: Pani A. Kloß

45 Strategia Polityki Gospodarczej, RWK, Współpraca z Berlinem, WMK

Kierownik Referatu: Pani dr A. Hofmann 46 Osiedlanie Przedsiębiorstw, Media

ZAB, Rozwój Kadry Specjalistycznej Kierownik Referatu: Pan dr A. Klafki

(3)

Strona 3

strategii energetycznej 2030

Retrospekcja

Wybrane cele strategii energetycznej 2030:

 zużycie energii:

• zmniejszenie zużycia energii u odbiorcy końcowego o około 23 % (do 220 PJ) w stosunku do roku 2007

• zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o około 20 % (do 523 PJ) w stosunku do roku 2007

 źródła energii odnawialnej:

• zwiększenie udziału źródeł energii odnawialnej (OZE) w zużyciu energii pierwotnej do 32 % (170 PJ)

• w tym energia wiatrowa:

 82 PJ energii, 10 500 MW mocy zainstalowanej

 2 % powierzchni kraju jako cel globalny

 emisje CO₂:

• redukcja emisji CO₂ związanych z energią o 72 % (do 25 mln t) w stosunku do roku 1990

 Regularnaweryfikacja (co około 5 lat) została zapisana w strategii energetycznej 2030.

20 października 2017 roku | Slajd 3

(4)

Strona 4

zgodnie z wykazem elektrowni sporządzonym przez Federalną Agencję Sieci (BnetzA) (stan na dzień 31.03.2017 roku)

elektrownie konwencjonalne: węgiel brunatny 4.409 MW (Jänschwalde, Schwarze Pumpe, CB, FF/O)

gaz ziemny 733 MW

inne (olej itp.) 577 MW

zgodnie z danymi foederal-erneuerbar.de (dane liczbowe z roku 2016)

źródła energii odnawialnej: wiatr 6 363 MW, 3 604 instalacji  2. miejsce za Dolną Saksonią /NI/ w odniesieniu do ogólnie zainstalowanych elektrowni wiatrowych; (1. miejsce w odniesieniu do liczby elektrowni wiatrowych na 1 000 mieszkańców)

instalacje solarne 3 270 MW, 29 699 instalacji  5. miejsce za Bawarią /BY/, Badenią- Wirtembergią /BW/, Nadrenią-Westfalią /NRW/, Dolną Saksonią /NI/ w odniesieniu do ogólnie zainstalowanych elektrowni fotowoltaicznych; (1. miejsce w odniesieniu do liczby elektrowni fotowoltaicznych na 1 000 mieszkańców)

biogaz 252 MW

biomasa 420 MW

Lokalizacje elektrowni i zakłady energetyczne

Struktury wytwarzania energii w kraju związkowym Brandenburgia

20 października 2017 roku |

Slajd 4 © MWE | Referat 35 | Efektywność Energetyczna, Technika Energetyczna

(5)

Strona 5

zakłady miejskie i komunalne zakłady energetyczne: 47 operatorzy sieci działający w Brandenburgii: energia elektryczna 34

gaz 35

ważne wskaźniki:

 eksport energii elektrycznej z Brandenburgii: około 60 %

 eksport produktów rafineryjnych z Brandenburgii: ponad 60 %

 udział źródeł energii odnawialnej w zużyciu energii pierwotnej: 20 % (mimo 60 % eksportu energii elektrycznej; 3.

miejsce za Meklemburgią-Pomorzem Przednim /MV/, Turyngią /TH/)

 udział wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł energii odnawialnej

w zużyciu brutto energii elektrycznej w Brandenburgii: 73,5 % (3. miejsce za Meklemburgią- Pomorzem Przednim /MV/ i Szlezwikiem-Holsztynem /SH/)

 rozwój emisji CO₂ w stosunku do roku 1990: - 35,7 %

Wytwarzanie energii i miks

energetyczny w Brandenburgii - kraju energii

(6)

Strona 6

Katalog działań strategii energetycznej 2030 I

Efektywne wykorzystanie energii & wytwarzanie energii

(7)

Strona 7

Katalog działań strategii energetycznej 2030 II

Konwencjonalne wytwarzanie i przesył z redukcją Co2, dystrybucja, magazynowanie energii

(8)

Strona 8

Energia wiatrowa w Brandenburgii

Cele kraju związkowego:

 Do roku 2016 Brandenburgia zrealizowała swoje własne cele w zakresie energetyki wiatrowej 2030 w następujący sposób:

 moc zainstalowana w 60 % (6 347 MW z 10 500 MW)

 wytwarzanie energii elektrycznej ze źródeł energii wiatrowej w 43 % (9 862 GWh z 22 722 GWh)

 wyznaczanie obszarów pod obiekty w 94 % (55 020 ha z 58 500 ha (cel 2 %)  1,9 % powierzchni kraju związkowego)

Porównanie krajów związkowych (na bazie danych z www.foederal-erneuerbar.de):

 Brandenburgia jest landem wiodącym w rozbudowie instalacji energii wiatrowej:

 moc zainstalowana miejsce 2 (Dolna Saksonia /NI/: 9 332 MW, Brandenburgia /BB/: 6 363 MW, Szlezwik-Holsztyn /SH/: 6 313 MW)

 moc zainstalowana na 1 000 mieszkańców miejsce 1 (Brandenburgia /BB/: 2 365 MW, Saksonia-Anhalt /ST/: 2 046 MW, Szlezwik-Holsztyn /SH/: 2029 MW)

 wytwarzanie energii elektrycznej (2014**) miejsce 3 (Dolna Saksonia /NI/: brak danych, Szlezwik-Holsztyn /SH/: 7 982 GWh, Brandenburgia /BB/: 7 867 GWh)

** Brak nowszych danych liczbowych w celu przeprowadzenie porównania krajów związkowych.

20 października 2017 roku | Slajd

8 © MWE | Referat 35 | Efektywność Energetyczna, Technika Energetyczna

(9)

Strona 9

Power-to-Gas w Brandenburgii

2

3

4 5 1

Aktualnie w Brandenburgii /BB/ działa 5 projektów typu Power-to-Gas.

1. Instalacja wiatrowo-gazowa WindGas Falkenhagen 2. Elektrownia hybrydowa Hybridkraftwerk Prenzlau

3. Stacja multienergetyczna Multi-Energie-Tankstelle H2BER 4. Reaktor nasiąkowy Rieselbettreaktor GICON-Großtechnikum 5. Centrum badawcze H2-Forschungszentrum Cottbus (Chociebuż)

Duża liczba farm wiatrowych stanowi potencjał do realizacji dalszych projektów.

20 października 2017 roku | Slajd 9 © MWE | Referat 35 | Efektywność Energetyczna, Technika Energetyczna

(10)

Strona 10

Łużyckie Zagłębie Węgla Brunatnego (Lausitzer Braunkohlerevier) od roku 2017 (koncepcja zagłębia węglowego)

Chociebuż (Cottbus)

Spremberg

Weißwasser Welzow

Elektrownia Kraftwerk Jänschwalde

366 mln t

Kopalnia odkrywkowa Tagebau Reichwalde

Forst

TA I zakończenie eksploatacji

przypuszczalnie w roku 2033

TA II wydobycie po roku 2030*

Niemcy

(Kraj Związkowy Brandenburgia)

uszlachetnianie węgla Schwarze Pumpe

Elektrownia Kraftwerk Schwarze Pumpe

Polska

Niemcy

(Republika Saksońska)

Kopalnia odkrywkowa Tagebau Jänschwalde

Elektrownia Kraftwerk Boxberg

Kopalnia odkrywkowa Tagebau Nochten

okres eksploatacji do około 2031/32 roku (od roku 2023 z mocą 2 000

MW)

zakończenie eksploatacji w roku 2023

granica: Taubendorfer Rinne

Kopalnia odkrywkowa Tagebau Welzow-Süd

okres eksploatacji przypuszczalnie do roku

2040/41

AG 1 planowa kontynuacja AG 2 tylko odrębne złoże Sonderfeld Mühlrose

okres eksploatacji Q/R przypuszczalnie do roku

2044

planowa kontynuacja

przypuszczalnie do połowy lat 2040

brak planów na rzecz

udostępnienia złoż odkrywkowych Bagenz-Ost oraz Spremberg-Ost

* ostateczna decyzja spółki LEAG zapadnie do roku 2020

(11)

Strona 11

Cele energetyczne Unii Europejskiej, Niemiec i Brandenburgii

Cele energetyczne i klimatyczne (najważniejsze wskaźniki)

Unia Europejska

Republika Federalna

Niemiec

Brandenburgia

2020 2030 2020 2030 2020 2030

(nowe) redukcja emisji gazów cieplarnianych (w Brandenburgii

/BB/ emisje CO₂ związane z energią  około 95 % gazów cieplarnianych w Brandenburgii jest związanych z energią)

- 20 % - 40 % - 40 % - 55 % - 40 % - 72 % (- 55 %)

udział źródeł energii odnawialnej w zużyciu energii u odbiorcy końcowego

20 % 27 % 18% 30% - 40 %

(37 %)¹ udział źródeł energii odnawialnej w zużyciu energii

pierwotnej

- - - - 20 % 32 %

(34 %)

redukcja zużycia energii pierwotnej - - - 20 % - - - 20 %

(- 20 %) redukcja zużycia energii u odbiorcy końcowego - 20 % - 27 % - 10 % - - 13 % - 23 %

(- 12 %)

1przy proporcjonalnym uwzględnieniu eksportu energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł energii odnawialnej (OZE) na poziomie około 60 PJ (50 PJ) do roku 2030 z następującymi wyliczonymi rachunkowo celami cząstkowymi:

zużycie energii elektrycznej = 100 % (100%), zużycie ciepła = 39 % (30%),

komunikacja (włącznie z komunikacją lotniczą): 8 % (9%)

(12)

Strona 12

Projekt zaktualizowanej strategii energetycznej 2030

Wybrane cele zaktualizowanej strategii energetycznej 2030:

 zużycie energii:

• zmniejszenie zużycia energii u odbiorcy końcowego o około 12 % do 256 PJ w stosunku do roku 2007 [23 %, 220 PJ ]

• zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20 % do 522 PJ w stosunku do roku 2007 [20 %, 523 PJ

]

 źródła energii odnawialnej:

• zwiększenie udziału źródeł energii odnawialnej (OZE) w zużyciu energii pierwotnej do 34 % (około 180 PJ) [32 %, 170 PJ ]

• w tym energia wiatrowa:

 72 PJ energii, 9 000 MW mocy zainstalowanej [82 PJ, 10.500 MW ]

 Cel wyznaczenia 2 % powierzchni kraju pod obiekty pozostaje nienaruszony [2 %]

 emisje CO₂:

• redukcja emisji CO₂ związanych z energią o 55 % (do 41 mln t)

w stosunku do roku 1990 (od roku 2032/2033 ogółem o 68 % do 29 mln t) [72 %, 25 mln t)]

 Celregularnej weryfikacji (co około 5 lat) pozostaje nienaruszony

(13)

Strona 13

Przemiany strukturalne na Łużycach

Chociebuż (Cottbus)

Elbe-Elster

Ober- spreewald-

Lausitz

Budziszyn (Bautzen) Görlitz Spree-Neiße

Budziszyn (Bautzen)

Görlitz

Senftenberg

Forst Herzberg

Kraj Związkowy Brandenburg

Republika ia Saksońska

1 742 pracowników 167 pracowników

650 pracowników

610 pracowników 215 pracowników

8 150 pracowników

Brandenburgia:5 520 pracowników Saksonia: 2 630 pracowników

223 pracowników

przedsiębiorstwa determinujące strukturę

Kraj Związkowy Brandenburgia Republika Saksońska

2 417 pracowników 2 500 pracowników

300 pracowników

490 pracowników

Görlitz

433 pracowników

300 pracowników

(14)

Strona 14

Energochłonne gałęzie gospodarki w Brandenburgii

sześć szczególnie energochłonnych branż posiada następujący udział:

zatrudnieni 35 503 = około 36 % całego zatrudnienia w sektorze produkcyjnym

64,2% 35,8%

branże energochłonne inne

obroty 11,6 mld EUR (rok 2014) = około 45 % obrotów w sektorze produkcyjnym

55,2% 44,8%

branże energochłonne inne

Źródło: Urząd Statystyczny Berlin - Brandenburgia, własna prezentacja

(15)

Strona 15

Ceny energii elektrycznej i uregulowania wyjątkowe

• cena energii elektrycznej dla mniejszych, nieuprzywilejowanych przedsiębiorstw przemysłowych, wynosząca 15,48 ct/kWh w roku 2017, należała do najwyższych cen w Europie

• szczególne uregulowanie wyjątkowe (BesAR) zmniejszające opłatę z tytułu ustawy o źródłach energii odnawialnej (EEG) dla przedsiębiorstw ponoszących wysokie koszty energii elektrycznej:

w Brandenburgii: 118 punktów odbioru, 4 917 GWh = 4,6 % ogólnoniemieckiego uprzywilejowania w zakresie energii elektrycznej

• cena energii elektrycznej dla dużych odbiorców przemysłowych wynosiła w roku 2016 średnio

8 ct/kWh ale:

ustawa o źródłach energii odnawialnej (EEG) staje się coraz obszerniejsza i skomplikowana, obawa o uchylenie

→ Niemcy jako lokalizacja są stawiane pod znakiem zapytania,

Carbon Leakage

(16)

Strona 16

Ponadproporcjonalnie wysokie opłaty sieciowe w Niemczech wschodnich

• wady w odniesieniu do konkurencyjności i miejsca zakładu dla lokalizacji drobnej wytwórczości i przemysłu

• wadliwe bodźce dla osiedlania się nowych przedsiębiorstw przemysłowych i drobnej wytwórczości

• ze względu na niższe ceny energii elektrycznej przedsiębiorstwa mogą się osiedlać w przyszłości jeszcze intensywniej na zachodzie i

południowym zachodzie Niemiec

• konsekwencja: potrzeby dotyczcące rozbudowy sieci oraz koszty będą jeszcze większe

• celowe byłoby osiedlanie się zakładów przemysłowych w pobliżu źródeł wytwarzania energii elektrycznej, a więc na północy i na wschodzie

Niemiec - w ten sposób osiągana jest redukcja zapotrzebowania na

rozbudowę sieci

(17)

Strona 17

Wyzwania w polityce energetycznej kraju związkowego Brandenburgia

XIV Konferencja „Energetyka

prrzygraniczna“, Sulechów 20.10.2017 r.

Wyzwania w polityce energetycznej kraju związkowego Brandenburgia

Kontynuacja strategii energetycznej 2030

Struktura organizacyjna Ministerstwa Gospodarki i Energii

strategii energetycznej 2030

Retrospekcja

Lokalizacje elektrowni i zakłady energetyczne

Struktury wytwarzania energii w kraju związkowym Brandenburgia

Wytwarzanie energii i miks

energetyczny w Brandenburgii - kraju energii

Katalog działań strategii energetycznej 2030 I

Efektywne wykorzystanie energii & wytwarzanie energii

Katalog działań strategii energetycznej 2030 II

Konwencjonalne wytwarzanie i przesył z redukcją Co2, dystrybucja, magazynowanie energii

Energia wiatrowa w Brandenburgii

Cele kraju związkowego:

 Do roku 2016 Brandenburgia zrealizowała swoje własne cele w zakresie energetyki wiatrowej 2030 w następujący sposób:

Porównanie krajów związkowych (na bazie danych z www.foederal-erneuerbar.de):

 Brandenburgia jest landem wiodącym w rozbudowie instalacji energii wiatrowej:

Power-to-Gas w Brandenburgii

Łużyckie Zagłębie Węgla Brunatnego (Lausitzer Braunkohlerevier) od roku 2017 (koncepcja zagłębia węglowego)

Niemcy

Polska

Niemcy

Cele energetyczne Unii Europejskiej, Niemiec i Brandenburgii

Projekt zaktualizowanej strategii energetycznej 2030

]

Przemiany strukturalne na Łużycach

przedsiębiorstwa determinujące strukturę

Kraj Związkowy Brandenburgia Republika Saksońska

Energochłonne gałęzie gospodarki w Brandenburgii

sześć szczególnie energochłonnych branż posiada następujący udział:

zatrudnieni 35 503 = około 36 % całego zatrudnienia w sektorze produkcyjnym

obroty 11,6 mld EUR (rok 2014) = około 45 % obrotów w sektorze produkcyjnym

Ceny energii elektrycznej i uregulowania wyjątkowe

• cena energii elektrycznej dla mniejszych, nieuprzywilejowanych przedsiębiorstw przemysłowych, wynosząca 15,48 ct/kWh w roku 2017, należała do najwyższych cen w Europie

• szczególne uregulowanie wyjątkowe (BesAR) zmniejszające opłatę z tytułu ustawy o źródłach energii odnawialnej (EEG) dla przedsiębiorstw ponoszących wysokie koszty energii elektrycznej:

w Brandenburgii: 118 punktów odbioru, 4 917 GWh = 4,6 % ogólnoniemieckiego uprzywilejowania w zakresie energii elektrycznej

• cena energii elektrycznej dla dużych odbiorców przemysłowych wynosiła w roku 2016 średnio

8 ct/kWh ale:

ustawa o źródłach energii odnawialnej (EEG) staje się coraz obszerniejsza i skomplikowana, obawa o uchylenie

→ Niemcy jako lokalizacja są stawiane pod znakiem zapytania,

Carbon Leakage

Ponadproporcjonalnie wysokie opłaty sieciowe w Niemczech wschodnich

• wady w odniesieniu do konkurencyjności i miejsca zakładu dla lokalizacji drobnej wytwórczości i przemysłu

• wadliwe bodźce dla osiedlania się nowych przedsiębiorstw przemysłowych i drobnej wytwórczości

• ze względu na niższe ceny energii elektrycznej przedsiębiorstwa mogą się osiedlać w przyszłości jeszcze intensywniej na zachodzie i

południowym zachodzie Niemiec

• konsekwencja: potrzeby dotyczcące rozbudowy sieci oraz koszty będą jeszcze większe

• celowe byłoby osiedlanie się zakładów przemysłowych w pobliżu źródeł wytwarzania energii elektrycznej, a więc na północy i na wschodzie

Niemiec - w ten sposób osiągana jest redukcja zapotrzebowania na

rozbudowę sieci

www.energie.brandenburg.de

dr inż. Klaus Freytag

Kierownik Wydziału „Energia i Surowce”

(Leiter der Abteilung „Energie und Rohstoffe“) Ministerstwo Gospodarki i Energii

Kraju Związkowego Brandenburgia