Kształtowanie się wilgotności i zasobów wody w madzie pod chmielnikiem

K A ZIM IER Z K U Ź N IA R

KSZTAŁTOWANIE SIĘ WILGOTNOŚCI I ZASOBÓW WODY

W MADZIE POD CHMIELNIKIEM

Z espół A grom eteorologii In sty tu tu M elioracji R oln ych i L eśn y ch A k a d em ii R oln iczej

w K rak ow ie

W ST ĘP

W w arunkach klim atycznych naszego k raju wilgotność gleby jest

jednym z podstawowych elementów determ inujących wzrost, rozwój

i plonowanie roślin upraw nych.

Publikacja niniejsza jest dalszym ciągiem badań dynam iki wilgotności

gleby prowadzonych przez autora stale od 1950 r. w różnych ośrodkach

doświadczalnych naszego kraju. Przedstaw ia ona w yniki oznaczeń wil­

gotności mady powiślańskiej pod chmielnikiem, które wykonano w latach

1956-1961 na polu doświadczalnym IUNG w Puław ach, zwanym Kępą.

P rofil mady na Kępie zawiera u góry w arstw ę pyłu zwykłego zale­

gającego na piasku gliniastym lekkim pylastym, spoczywającym na pyle

Skład mechaniczny tej mady podano w tab. 1.

Wilgotność oraz zasoby wody w profilu badanej mady kształtowały

się pod wpływem opadów atmosferycznych, tem peratury gleby oraz wód

podziemnych (cofki) Wisły.

M ETO D Y K A B A D A Ń

Próbki glebowe do oznaczeń wilgotności pobierano w sześciu pozio­

mach do głębokości 150 cm w trzech powtórzeniach w odstępach pię­

ciodniowych w okresie w egetacyjnym oraz dziesięciodniowych w zimie.

Ciężar objętościowy oznaczano dw u- bądź trzykrotnie w ciągu roku.

Odczyn mady był zbliżony do obojętnego.

W poprzednich pracach autor przytoczył w yniki poszczególnych ozna­

czeń wilgotności gleby [1-4]. Obecnie charakterystykę wilgotności oparto

4

К. Kuźniar

T а Ъ о 1 a 1 S k ład m echaniczny a a d y n a K ępie

M ec h an ical c o m p o sitio n o f a l l u v i a l a o l l a t Kępa

G łębokość D ep th , cm Procentow y u d z i a ł f r a k c j i о 4 c z ą s t e k w urn P e r c e n t o f f r a c t i o n s o f th e d ia m e te r I n mm 1 - 0 ,1 0 , 1 - 0 , 2 < 0 , 0 2 0 -5 24 46 30 15-2 0 21 54 25 45-50 17 62 21 70-7 5 32 53 15 95-100 49 33 13 1 45-150 32 59 9

na wartościach średnich miesięcznych. Zasoby wody w poszczególnych

w arstw ach gleby określono za pomocą wzoru:

P - O - G

W = --- w mm

10G

gdzie:

W — zasób wody w mm,

P — procent wilgotności obliczony w stosunku do ciężaru próbki gleby,

0 — ciężar objętościowy,

G — grubość w arstw y gleby w mm.

Dane meteorologiczne otrzymano ze stacji meteorologicznej IMUZ,

usytuowanej w pobliżu chm ielnika (tab.

2

).

W Y N IK I B A D A N

Zestawione średnie miesięczne, roczne i wieloletnie wilgotności mady

w procentach objętościowych wskazują, że dynam ika wilgotności pozo­

staw ała w w yraźnej zależności od pory roku, ilości opadów atm osferycz­

nych, przebiegu tem peratur oraz cofki Wisły (tab. 3). Najwyższe średnie

miesięczne wilgotności górnych w arstw m ady do głębokości 50 cm bądź

75 cm obserwuje się od końca listopada lub połowy grudnia do począt­

ku kw ietnia. W tym czasie w ystępują najniższe tem peratury gleby oraz

najm niejsze ilości opadów atmosferycznych.

Duża zawartość wody, która gromadzi się w górnych w arstw ach m a­

dy, jest powodowana w okresie niskich tem peratur przemieszczaniem się

jej z dolnych ku górnym warstw om profilu. Wymienione ruchy wody

zachodzą z powodu różnicy tem peratur zimniejszych górnych w arstw

1 cieplejszych dolnych w arstw profilu. Badania nasze wykazały, że im

większe są różnice tem peratur obu wymienionych poziomów, tym szyb­

ciej woda skierowuje się ku górnym warstw om profilu [1-4]. W końcu

marca lub w kw ietniu w m iarę wzrostu tem peratury i parow ania

za-ś r e d n i e m ie s ię c z n e te m p e r a tu r y p o w ie trz a w P u ław ach n a K ępie Uean m o n th ly a i r t e m p e r a t u r e s a t Kępa n e a r Puław y

Rok Y ear I U I I I IV V VI V II V I I I IX Z X I I I I ś r e d n i e ro c z n e t e m p e r a tu r y p o w ie tr z a w С Mean y e a r l y a i r te m p e r a t u r e s i n °C Suma opadów w mm A tm o sp h erio p r e c i p i ­ t a t i o n sum, 1956 - 1 . 4 - 1 3 ,6 - 2 , 1 6 , 4 1 2 ,9 1 7 ,8 1 7 ,3 1 5 ,6 1 2 ,1 8 , 2 - 1 , 1 - 0 , 9 5 ,9 5 5 0 ,1 1957 - 1 , 4 2 , 3 2 ,0 8 , 7 1 0 ,6 1 8 ,5 1 8 ,8 1 6 ,5 1 2 ,3 8 , 5 4 ,0 - 1 , 9 8 , 2 5 9 1 ,2 1958 - 2 , 7 0 , 3 - 3 , 0 4 ,9 1 5 ,7 1 6 ,0 1 8 ,6 1 7 ,7 1 2 ,7 9 ,7 4 , 1 1 ,4 8 , 0 6 1 3 ,9 1959 - 1 , 0 - 1 , 9 4 ,1 8 , 4 1 2 ,8 1 6 ,6 2 0 ,7 1 8 ,2 1 1 .3 7 ,0 2 ,6 - 1 , 1 8 , 1 4 7 8 ,3 I9 6 0 - 3 , 4 - 3 , 3 1 .7 6 ,6 1 2 ,6 1 7 ,1 1 6 ,9 1 6 ,5 1 1 ,9 9 ,4 5 ,5 3 ,4 7 ,9 7 3 3 ,3 1961 - 4 , 0 1 ,2 5 ,3 1 0 ,0 1 1 .9 1 7 ,9 1 6 ,6 1 6 ,8 1 4 ,2 1 0 ,7 4 ,2 - 3 , 7 8 , 4 3 8 7 ,7 1 9 5 6 --1 9 6 1 - 2 , 3 - 2 , 5 1 ,3 7 ,5 1 2 ,8 1 7 ,3 1 8 ,2 1 6 ,9 1 2 ,4 8 , 9 3 ,2 - 0 , 5 7 ,8 5 5 9 ,1

ól

Z

a

so

b

y

w

o

d

y

w

mad

zi

e

po

d

c

h

m

ie

ln

ik

ie

m

6

К. Kuźniar

znacza się ubytek wilgoci w górnych w arstw ach profilu, obejmujący

stopniowo coraz niższe poziomy.

Najniższą średnią miesięczną wilgotność mady dostrzega się od końca

m aja do września lub października. W latach 1959 i 1961, wyjątkowo

suchych, najniższe średnie miesięczne wilgotności m ady obserwowano

we w rześniu i październiku. Suma opadów w wymienionych miesiącach

wynosiła w 1959 r. zaledwie — 16,0 mm, zaś w 1961 r. 17,8 mm.

W 1960 r. wyjątkowo mokrym, gdy suma opadów w lipcu wynosiła

216,5 mm, nastąpił wylew Wisły, powodujący zalew chm ielnika i przy­

ległych terenów. W skutek tego nastąpiło przesycenie m ady wodą w cią­

gu kilkunastu dni. Oznaczenia wilgotności mady w tym okresie były

niewątpliwie obarczone pewnym i błędami z powodu „przecieków” wody.

W okresach rocznych najwyższą wilgotność m ady obserwowano

w 1960 r. odznaczającym się największą ilością opadów (733 mm), n aj­

niższą zaś w 1959 r., w którym roczna suma wynosiła 478 mm.

Średnie roczne wilgotności w profilu mady są najwyższe w warstw ie

0-5 cm. W m iarę głębokości profilu średnia roczna wilgotność m aleje i na

poziomie

100

cm osiąga na ogół najniższe wartości mimo oddziaływania

w niektórych okresach cofki Wisły.

W w arstw ie 145-150 cm wilgotność jest z reguły wyższa niż na 100 cm.

Świadczy to o stałym wpływie wód Wisły na kształtow anie się wilgot­

ności dolnych poziomów mady.

Szczególnie silny wpływ cofki Wisły, k tóry spowodował znaczny wzrost

wilgotności, zaznaczył się w latach 1956-1960 w w arstw ie 95-100 cm

w 54 przypadkach, na głębokości zaś 145-150 cm w 177 przypadkach.

W okresie zimowym przy niskim stanie wód Wisły wilgotność mady

na poziomie 150 cm była w w yjątkowych przypadkach niższa niż na

100

cm.

Najczęściej cofkę Wisły obserwuje się od m aja do października, w y­

jątkowo od grudnia do lutego.

A m plitudy wilgotności w poszczególnych w arstw ach profilu mady

nie wykazują w yraźnej prawidłowości w związku ze w zrastającą głębo­

kością, jaka daje się zauważyć w glebach całkowitych, np. piaszczystych

czy też lessowych, ze względu na w arstw ową budowę profilu (tab. 4 i 5).

Z reguły największe am plitudy wilgotności obserwuje się zarówno w w ar­

stwie 0-5 cm, jak i niższej, zalegającej na głębokości 145-150 cm.

W celu w ykazania różnicy w przebiegu średnich wieloletnich wilgot­

ności mady oraz gleb piaszczystych i silnie spiaszczonych glin zwało­

wych o bardzo niskim poziomie wody gruntow ej wykonano na podstawie

opublikowanego już wcześniej m ateriału [1-4] odpowiednie przeliczenia

dotyczące lat 1956-1959 (tab.

6

). Przytoczone dane z pobliskich badanych

obiektów wykazują, że zdolność retencyjna wilgotności mady jest na

poszczególnych poziomach około 2-4 razy większa niż gleby piaszczystej

oraz około 1,5-2 razy większa niż spiaszczonej gliny zwałowej.

Ś r e d n ie m ie s ię c z n e i ro c z n e w i l g o t n o ś c i g le b y w p r o c e n ta c h o b ję to ś c io w y c h

w

l a t a c h 1956 -1 9 6 1 Mean m o n th ly and y e a r l y m o i s t u r e l e v e l s i n s o i l i n volume p e r c e n t i n th e p e r i o d 1 9 5 6 -1 9 6 1

Rok Year G łęb o k o ść D epth i n cm I I I I I I IV V VI V II V I I I И

Z

X I I I I ś r e d n i o r o c z n a _{Y e a r ly m ean} i 2 3 " 4 5

ь

7 6 9 ’ 10 11' 12 ■' 1 3 " 14 15 23х 39 29 14 24 56 89 98 43 64 30 40 550х * 1S5S 0 -5 4 9 ,8 4 1 ,0 5 2 ,6 2 7 ,2 1 7 ,9 2 0 ,8 2 4 ,4 2 6 ,9 2 4 ,6 2 7 ,8 4 1 ,9 4 5 ,6 3 3 ,4 1 5 -2 0 3 5 ,9 3 2 ,2 3 5 ,5 2 9 ,5 2 4 ,2 2 3 ,1 2 5 ,0 2 4 ,7 2 6 ,8 2 9 ,2 3 0 ,9 2 8 ,5 2 8 ,8 4 5 -5 0 3 0 ,2 2 8 ,9 24*7 3 0 ,4 2 4 ,7 2 9 ,2 2 3 ,3 2 5 ,3 2 5 ,7 2 8 ,1 3 0 ,5 2 5 ,1 2 6 ,8 7 0 -7 5 2 7 ,6 2 9 ,1 2 3 ,2 2 8 ,7 2 1 ,4 2 3 ,4 1 7 ,5 1 6 ,2 2 4 ,1 2 1 ,1 2 6 ,9 2 2 ,8 2 3 ,5 9 5 -100 2 1 ,6 2 6 ,5 2 0 ,2 2 2 ,8 2 3 ,0 2 1 ,8 1 7 ,9 1 8 ,3

19t 3

1 4 ,4 2 3 ,7 2 7 ,9 2 0 ,6 14 5-150 2 4 ,6 2 5 ,3 2 5 ,1 2 9 ,8 2 6 ,0 2 6 ,6 1 8 ,3 1 6 ,7 1 9 ,0 2 2 ,1 2 5 ,3 1 8 ,5 2 3 ,1 28х 50 20 25 44 61 106 110

61

16 20 40 591х * 1957 0 -5 4 2 ,8 3 8 ,3 3 3 ,7 2 2 ,9 2 2 ,6 1 7 ,3 2 6 ,5 2 7 ,2 2 8 t 2 2 4 ,0 2 7 ,4 5 2 ,9 3 0 ,3 1 5 -2 0 2 9 ,9 3 0 ,4 3 0 ,7 2 8 ,7 2 9 ,8 2 5 ,5 2 6 ,4 2 7 ,в 2 7 ,2 2 6 ,0 2 7 ,9 3 8 ,9 2 9 ,1 4 5 -5 0 2 8 ,5 2 4 ,6 2 7 ,2 2 9 ,2 2 7 ,8 2 3 ,8 2 3 ,9 2 5 ,9 2 3 ,3 2 2 ,0 2 5 ,2 2 8 ,5 3 2 ,6 7 0 -7 5 2 7 ,0 2 1 ,3 2 3 ,7 2 4 ,2 2 2 ,1 2 2 ,1 2 3 ,4 2 2 ,7 2 4 ,1 1 7 ,2 2 3 ,7 2 3 ,4 2 2 ,9 9 5 -1 0 0 2 6 ,9 2 6 ,2 2 6 ,3 2 1 ,4 1 9 ,5 1 8 ,9 2 0 ,6 2 2 ,0 1 5 ,7 1 6 ,4 1 8 ,8 1 6 ,4 2 0 ,8 1 4 5-150 2 3 ,0 2 4 ,5 3 1 ,1 2 6 ,5 2 4 ,8 2 1 ,7 1 9 ,6 2 5 ,6 2 2 ,0 2 6 ,9 2 5 ,1 1 8 ,6 3 1 ,6 42х 31 62 61 36 65 52 142 17 49

36

20 614х 1 1958 0 -5 5 8 ,0 3 6 ,5 5 4 ,3 3 2 ,9 1 7 ,0 1 7 ,9 2 2 ,5 2 9 ,9 2 2 ,9 2 7 ,4 3 3 ,4 2 9 ,3 3 2 ,7 1 5 -2 0 3 5 ,9 3 0 ,4 3 2 ,2 3 3 ,7 2 9 ,1 2 7 ,4 2 7 ,0 2 9 ,2 2 6 ,8 2 8 ,3 3 4 ,6 3 0 ,8 3 0 ,4 4 5 -5 0 2 3 ,3 2 9 ,6 2 7 ,6 3 2 ,2 2 7 ,6 2 6 ,1 2 5 ,2 2 6 ,1 2 5 ,1 2 6 ,9 2 6 ,6 2 8 ,9 2 7 ,1 7 0 -7 5 2 5 ,1 3 1 ,4 3 2 ,8 3 2 ,5 2 8 ,1 2 5 ,2 2 1 ,1 2 0 ,7 2 0 ,6 2 0 ,0 2 3 ,2 2 4 ,1 2 5 ,4 95-100 1 5 ,6 2 8 ,1 2 4 ,4 3 3 ,6 2 7 ,0 2 1 ,8 2 1 ,1 2 0 ,3 1 7 ,8 1 8 ,3 1 8 ,3 2 3 ,5 2 2 ,5 1 45-150 1 5 ,3 2 6 ,6 3 6 ,3 3 6 ,0 3 5 ,1 2 5 ,9 2 7 ,9 2 2 ,5 2 2 ,4 0 3 ,2 2 4 ,5 2 2 ,7 2 6 ,1 29х 12 19 53 27 129 50 49

6

10

15

8 1

478**

1959 0 -5 3 6 ,9 4 6 ,4 2 9 ,9 2 3 ,5 1 3 ,3 2 4 ,8 2 2 ,4 2 1 ,8 1 1 ,8 1 1 ,4

22,8

37,0

25,1

1 5 -2 0 3 5 ,5 3 0 ,2 3 0 ,2 2 8 ,9 2 6 ,0 3 0 ,7 2 7 ,3 2 3 ,7

20,4

1 8 ,8

20,5

26,0

26,5

4 5-5 0 2 8 ,5 3 1 ,2 3 0 ,7 3 0 ,0 2 5 ,9 2 7 ,8 2 8 ,5 1 9 ,0 1 7 ,3 1 4 ,8 1 9 ,2

23,1

24,7

7 0 -7 5 2 2 ,1 34 ,2 2 6 ,3 3 0 ,0 2 8 ,0 2 5 ,1 2 7 ,3 1 5 ,3 1 5 ,3 1 4 ,3 1 7 ,8

23,2

23,3

9 5 -100 1 7 ,9 3 0 ,4 2 5 ,1 2 3 ,9 2 1 ,3 2 3 ,2 2 1 ,4 1 4 ,7 1 6 ,0 1 6 ,7 1 5 ,7 1 9 ,5

20,4

1 4 5-150 2 3 ,2 2 6 ,9 2 5 ,1 2 3 ,2 2 2 ,7 2 8 ,8 3 0 ,4 2 3 ,4 2 3 ,5 2 6 ,7 2 5 ,8

22,5

2 5 ,2

Z

a

so

b

y

w

o

d

y

w

mad

zie

po

d

c

h

m

ie

ln

ik

ie

m

c d . t a b e l i 3 1 - - - £ ~ - - 1 — ТГ '5 ■ ' T - " T - ■. . _ g _ ■■ r 1Ö "’ "TC ’ " .... 12' ■■■"i t ■■ I T 15 29* 12 16 28 112 54 217 71 49 76 35 36 733ПС I9 6 0 0 -5 5 0 ,6 4 4 ,5 4 2 ,6 2 7 ,4 2 4 ,0 2 2 ,8 3 6 ,3 3 1 ,8 2 8 ,5 2 9 ,2 3 2 ,5 3 5 ,1 3 3 ,6 15-20 3 0 ,8 3 3 ,4 3 2 ,2 2 6 ,3 2 9 ,0 2 6 ,6 3 3 ,4 3 1 ,6 2 9 ,1 2 9 ,9 2 8 ,6 3 0 ,4 3 0 ,1 45-50 2 9 ,4 2 9 ,8 3 0 ,0 2 4 ,2 2 6 ,6 2 8 ,1 3 3 ,3 3 7 ,2 2 7 ,8 29*9 3 0 ,5 2 1 ,6 2 9 ,0 7 0-75 3 0 ,9 2 9 ,4 3 4 ,0 2 8 ,3 2 5 ,9 2 5 ,3 2 9 ,4 4 0 ,2 2 6 ,5 2 6 ,2 2 4 ,8 2 9 ,1 2 9 ,1 95-100 2 2 ,7 2 3 ,7 2 8 ,4 2 2 ,8 2 0 ,0 2 2 ,5 3 1 ,2 4 9 ,8 2 6 ,5 2 1 ,8 2 4 ,2 2 2 ,0 2 6 ,2 145-150 1 8 ,9 2 3 ,8 2 3 ,5 2 7 ,3 2 5 ,5 2 3 ,7 3 6 ,0 7 2 ,9 3 3 ,9 3 1 ,9 3 0 ,1 2 0 ,4 3 0 ,6 25* 16 20 24 32 50 79 46 13 5 55 21 Зав“ 1961 0 -5 4 3 ,4 3 6 ,5 2 6 ,9 1 8 ,3 1 8 ,9 2 3 ,3 XJOCZ

_

_

6 ,4 2 6 ,0 3 3 ,6

_

15-20 3 2 ,3 3 6 ,6 2 9 ,9 2 9 ,5 3 1 ,3 2 7 ,1 - - - 1 6 ,9 2 5 ,2 3 4 ,2 -45-50 3 2 ,0 3 0 ,8 2 8 ,7 2 8 ,2 2 8 ,1 2 4 ,2 - - - 2 1 ,1 2 2 ,7 3 6 ,1 -70-75 2 6 ,9 2 8 ,0 2 4 ,6 2 5 ,3 2 4 ,9 2 8 ,6 - - - 1 6 ,8 1 8 ,3 1 2 ,5 -95-100 2 1 ,9 2 3 ,9 2 4 ,2 2 4 ,4 2 5 ,6 2 7 ,3 - - - 1 2 ,3 1 3 ,6 9 ,3 -145-150 2 8 ,8 2 7 ,6 3 0 ,3 3 3 ,3 3 4 ,9 3 1 ,9 “ “ • 1 6 ,9 1 8 ,8 1 4 ,3 -30* 29 29 36 49 73 103 96 35 43 27 44 559ш 1 9 5 6-1960 0 -5 4 7 ,6 4 1 ,3 4 2 ,6 2 6 ,8 1 9 ,0 2 0 ,7 2 6 ,4 2 7 ,5 2 3 ,2 2 4 ,0 3 1 ,6 4 0 ,0 3 1 ,1 15-20 3 3 ,6 3 1 ,3 3 2 ,2 2 9 ,4 2 7 ,6 2 6 ,7 2 7 ,8 2 7 ,4 2 6 ,1 2 6 ,4 2 8 ,5 3 0 ,9 2 9 ,0 45-50 2 8 ,0 2 8 ,8 2 8 ,0 2 9 ,2 2 6 ,5 2 7 ,0 2 6 ,8 2 6 ,7 2 3 ,8 2 4 ,3 2 6 ,4 2 5 ,4 2 8 ,0 70-75 2 6 ,5 2 9 ,1 2 8 ,0 2 8 ,7 2 5 ,1 2 4 ,2 2 3 ,7 2 3 ,0 2 2 ,2 1 9 ,8 2 3 ,3 2 4 ,5 2 4 ,8 95-100 2 0 ,9 2 7 ,0 2 4 ,9 2 4 ,9 2 2 ,2 2 1 ,6 2 2 ,4 2 5 ,0 1 9 ,1 1 7 ,5 2 0 ,1 2 1 ,9 2 2 ,1 145-150 2 1 ,0 2 5 ,4 2 8 ,2 2 8 ,5 2 6 ,8 2 5 ,3 2 6 ,4 3 2 ,2 2 4 ,2 2 5 ,2 2 6 ,2 2 0 ,5 2 7 ,3

x Suma opadów w mm - P r e c i p i t a t i o n sum, urn

^ B o c z n a suma opadów w mm - Y e a rly p r e o i p i t a t i o n sum, mm

‘‘“““■‘ś r e d n i a ro c z n a ваша opadów

w

mm - Mean y e a r l y p r e c i p i t a t i o n sum, om " " O z n a c z e ń n ie wykonano * No d e t e r m i n a t i o n s

D aty w ystęp o w an ia s k r a jn y c h w i l g o t n o ś c i mady w p r o c e n ta c h o b ję to ś c io w y o h w l a t a c h 1956-1959 O c cu rre n ce d a te s o f e x tre m e m o is tu r e l e v e l s i n a l l u v i a l s o i l i n volum e p e r c e n t i n th e p e r i o d 1956—1959

G łęb o k o ść 1956 1957 1958 1959

D epth

cm max m in TTlflY Pl-fn max m in max miLn

0 -5 l . I I I 5 7 ,1 2 0 . VI 1 3 ,1 3 1 .1 6 2 ,4 2 1 . VI 6 ,9 2 0 .1 6 4 ,6 16 .V I 9 ,4 1 0 .1 1 4 9 ,1 25 . U _{5 Д} 7 , 7 1 5 -2 0 2 0 .1 4 2 ,0 15 .VI 1 5 ,3 3 1 Д И 4 2 ,5 2 5 .V I I I 2 1 ,8 1 0 .1 3 8 ,9 2 1 .V II 2 1 ,8 2 0 .1 4 3 ,4 30 . VI 1 2 ,5 45 -5 0 10 Д 1 3 2 ,6 5 . V II 1 5 ,3 2 5 .IV 3 6 ,8 1 0 . U 1 2 ,7 1 0 .IV 3 4 ,1 1 0 . 1 1 3 ,3 6 . V II 3 3 ,2 1 7 .V I I I 1 0 ,7 7 0 -7 5 5.V 2 0 .И 3 1 ,2 30.V . 1 1 ,7 2 0 .IX 3 4 ,1 2 1 Л 1 0 .8 l . I I I 4 9 ,1 1 0 .IX 1 2 ,9 1 0 .1 1 2 0 .1 1 3 4 ,2 5 . П 6 , 2 95 -100 9.V 3 3 ,0 2 0 .V I I I 7 , 4 1 .IV 2 9 ,5 2 0 .V I I 7 ,8 l . I I I 3 6 ,4 3 0 .V I 7 ,0 2 0 .I I I 3 3 ,7 1 7 .V I I I 7 ,6 145-150 1 0 .IV 3 4 ,7 6 . V III 6 , 9 9 . I I 3 7 ,7 5 . U 9 ,0 l . I I I 4 9 ,8 2 0 .1 8 , 4 2 . V II 4 1 ,3 1 7 .V I I I 5 ,9

Z

a

so

b

y

w

o

d

y

w

mad

zi

e

po

d

c

h

m

ie

ln

ik

ie

m

10

К. Kuźniar

T a b e l a

5

A m plitudy ro c z n e i sk rajm e w ilg o t n o ś c i sa d y w l a t a c h 1956-1959

Y ea rly and ex trem e s o i l m o is tu r e a m p litu d e u n d e r hop I n th e p e r i o d 1956-1959

Rok T ear la r e iw a L a y e r, om 1956 1957 1958 1959 A m plitudy s k r a jn e E x trem e a m p litu d e s 0 -5 4 4 ,0 5 5 ,5 5 5 .2 4 1 ,4 5 7 ,7 1 5-20 2 6 ,7 2 0 ,7 1 7 ,1 3 0 ,9 3 0 ,9 45-5 0 1 7 ,3 2 4 ,1 2 0 ,8 2 2 ,5 2 6 ,1 7 0-75 1 9 ,5 2 3 ,3 3 6 ,2 2 8 ,0 4 2 ,9 95-100 2 5 ,6 2 1 ,7 2 9 ,4 2 6 ,1 2 9 ,4 145-150 2 7 ,8 2 8 ,7 4 1 f 4 3 5 ,4 4 3 ,9

T a b e l a 6

ś r e d n ie w ilg o t n o ś c i g le b y w % o b ję to ś c io w y c h w t r z e c h o b ie k ta c h d o św iad c za ln y ch w l a t a o h 1956-1959 Mean s o i l a o i e t u r e 1 ете1в i n v o l . % I n th r e e e x p e rim e n ta l o b je c to i n th e p e r io d 1956-1959 S tan o w isk o S i t e G leba S o i l G łębokość c a - D epth i n cm 0 -5 15-20 45-50 70-75 95-100 145-150 C h m ieln ik Hopfi o I d I ç p a Mada A l l u r l a l s o l i 3 0 ,3 2 8 ,7 2 6 ,2 2 3 ,7 2 1 ,3 2 4 ,6 Ugór P a lió w O siny S p ła s z c z o n a g l i ­ n a zwałowa Sandy b o u ld e r loam 1 5 ,5 1 5 ,3 1 5 ,8 1 9 ,8 1 7 ,9 1 4 ,3 M iodnik sosnowy Y e u g p ln e f e r e a t Las Ruda O leba p la s a o z y s ta Sandy s o l l 1 2 ,6 7 ,8 6 ,3 5 ,3 5 ,3 4 ,5

K SZ T A Ł T O W A N IE SIĘ ZASO BÓ W W ODY

Zasoby wody obliczono za pomocą podanego poprzednio wzoru (tab. 7).

Najwyższe średnie miesięczne zasoby wody obserwuje się od stycznia

do marca, najniższe od sierpnia do października włącznie. W poszczegól­

nych skrajnych przypadkach średnie miesięczne zasoby wody w ahały się

w przedziałach około 225-500 mm. Średnie roczne zasoby wody w pro­

filu do głębokości 150 cm w ahały się w stosunkowo wąskim przedziale

360-400 mm.

W latach o kontrastow ych ilościach opadów, a zatem wyjątkowo w y­

sokich w 1960 r. (733 mm) bądź wyjątkowo niskich w 1959 r. (478 mm),

.zasoby wody pozostawały w widocznym związku z ilością opadów oraz

Ś r e d n ie m ie s ię c z n e i ro c z n e z aso b y wody w g l e b i e w mm w l a t a c h 1 9 5 6 -1 9 6 1 Mean m o n th ly and y e a r l y w a te r r e s e r v e s i n s o i l i n mm i n th e p e r i o d 1 9 5 6 -1 9 6 1 Rok Year G łęb o k o ść D ep th om I I I I I I 17 V VI V II V I I I U I X I X II ś r e d n i a ro c z n a Y e a rly m ean i Ż ' 5 " 4 5 . b ■■ ч

----

8 9 10 11' ' 12 13 Ï 4 15 23x 39 29 14 24 56 89 98 43 64 30 40 550х1 1956 0 -5 2 4 ,9 2 3 ,9 2 6 ,3 1 3 ,3 9 ,2 9 ,9 1 1 ,8 1 3 ,7 1 2 ,6 1 4 ,0 2 0 ,1 2 4 ,2 1 6 ,9 0 -2 0 1 1 1 ,4 1 0 0 ,3 1 1 5 ,2 7 0 ,7 5 2 ,3 5 3 ,5 6 0 ,6 6 3 ,9 6 5 ,7 7 2 ,2 9 2 ,0 9 8 ,9 7 9 ,9 0 -5 0 2 1 0 ,5 1 8 9 ,4 2 0 5 ,5 1 6 0 ,5 1 2 8 ,0 1 2 3 ,6 1 3 2 ,0 1 3 8 ,6 1 4 5 ,8 1 6 1 ,7 1 8 2 ,3 1 8 2 ,5 1 6 3 ,4 0 -7 5 2 7 7 ,0 25 6 ,0 2 6 0 ,7 2 2 8 ,5 1 8 3 ,4 1 7 4 ,1 1 7 8 ,6 1 3 6 ,7 2 0 3 ,5 2 1 8 ,3 2 4 5 ,7 2 4 1 ,0 2 2 1 ,1 0 -1 0 0 3 3 7 ,7 3 2 4 ,1 3 1 2 ,0 2 9 2 ,5 2 3 6 ,8 2 2 6 ,5 2 3 3 ,5 2 2 7 ,4 2 5 3 ,1 2 5 8 ,7 3 0 0 ,0 3 0 2 ,4 2 7 5 ,3 0 -1 5 0 4 5 0 ,2 4 5 5 ,3 4 2 1 ,8 4 1 5 ,5 3 5 8 ,7 3 4 1 ,1 3 2 3 ,4 3 1 4 ,6 3 4 0 ,4 338 , 7 4 1 0 ,6 4 1 3 ,4 3 8 2 ,4 28x 50 20 25 44 61 106 120 61 16 20 40 591“ 1957 0 -5 1 9 ,3 2 2 ,1 1 4 ,4 1 1 ,6 1 1 ,6 8 , 5 1 3 ,4 1 5 ,4 1 3 ,8 1 1 ,9 1 2 ,7 2 6 ,3 1 5 ,0 0 -2 0 8 9 ,2 9 7 ,0 7 4 ,5 6 3 ,8 6 5 ,8 5 1 ,9 6 7 ,0 8 7 ,8 7 0 ,1 6 3 ,0 6 6 ,5 1 1 5 ,4 7 6 ,0 0 -5 0 1 7 7 ,6 1 8 1 ,5 1 6 0 ,9 1 4 9 ,2 1 5 4 ,0 1 2 5 ,6 1 4 1 ,2 1 6 8 ,0 1 4 6 ,7 1 3 7 ,2 1 4 5 ,7 2 0 9 ,5 1 5 8 ,1 0 -7 5 2 4 2 ,1 2 4 0 ,9 2 1 9 ,5 2 0 9 ,1 2 1 3 ,3 1 7 7 ,7 1 9 4 ,9 2 2 3 ,9 2 0 1 ,7 1 3 3 ,1 2 0 2 ,8 2 6 1 ,3 2 1 4 ,2 0 -1 0 0 3 0 5 ,6 29 9 ,0 2 7 8 ,4 2 5 9 ,8 2 5 0 ,4 2 2 6 ,4 2 4 6 ,5 2 7 6 ,1 2 7 0 ,6 2 2 2 ,2 2 ^ , 9 3 0 6 ,2 2 6 6 ,2 0 -1 5 0 4 2 7 ,5 4 2 4 ,1 4 1 9 ,8 3 6 9 ,6 3 6 1 ,2 3 2 3 ,3 3 4 3 ,7 3 9 0 ,0 3 6 4 ,8 3 2 4 ,0 3 6 6 ,0 3 9 6 ,3 3 7 5 ,9 42х 31 62 61 36 65 52 _ 142 17 49 36 20 614х1 1958 0 -5 2 8 ,7 2 4 ,9 2 7 ,7 1 7 ,9 9 ,1 8 , 2 1 1 ,8 1 4 ,5 1 1 ,5 1 3 ,6 1 4 ,4 1 9 ,6 1 6 ,8 0 -2 0 1 2 3 ,6 1 0 1 ,9 1 5 7 ,6 8 8 ,5 5 7 .7 5 2 ,5 6 2 ,3 7 2 ,9 6 3 ,1 6 9 ,7 7 3 ,3 6 5 ,8 8 2 ,4 0 -5 0 1 9 6 ,0 1 9 3 ,0 2 4 6 ,4 1 8 6 ,6 1 4 3 ,8 1 3 2 ,6 1 4 3 ,2 1 5 2 ,7 1 4 2 ,5 1 5 0 ,2 1 5 3 ,3 1 5 1 ,4 1 6 5 ,9 0 -7 5 2 5 1 ,4 2 6 2 ,8 3 1 3 ,3 2 6 0 ,4 2 0 8 ,9 1 9 2 ,2 1 9 8 ,1 2 0 5 ,3 1 9 5 ,0 2 0 4 ,6 2 0 4 ,1 2 1 1 ,6 2 2 5 ,6 0 -1 0 0 3 0 8 ,8 3 4 1 ,7 3 7 5 ,9 3 4 6 ,8 2 7 5 ,6 2 5 1 ,1 2 4 7 ,0 2 5 3 ,5 2 4 0 ,0 2 5 0 ,1 2 4 7 ,6 2 7 0 ,4 2 8 4 ,0 0 -1 5 0 3 7 8 ,0 4 8 2 ,3 6 1 5 ,0 5 1 1 ,2 4 3 0 ,0 3 7 3 ,2 3 6 1 ,3 3 5 8 ,6 3 3 7 ,7 3 3 8 ,9 3 4 0 ,7 3 8 3 ,4 4 0 0 ,8 29х 12 19 1 3 27 129 50* 49 6 10 15 8 1 478хх 1959 0 -5 1 8 ,1 2 4 ,8 1 4 ,9 1 2 , i 6 , 1 1 1 ,8 9 ,8 1 1 ,6 6 ,0 5 ,7 1 0 ,9 1 7 ,5 1 2 ,4 0 -2 0 0 -2 5 0 -5 0 7 5 ,7 1 0 0 ,0 7 5 ,7 6 6 ,1 4 7 ,5 8 3 ,3 5 8 ,5 5 9 ,3 3 8 ,7 3 6 ,3 5 4 ,2 78,?. 6 4 ,4 1 3 6 ,5 1 9 2 ,7 1 6 7 ,3 1 5 4 ,2 1 2 9 ,6 1 6 7 ,2 1 4 0 ,0 1 2 4 ,1 9 9 ,0 8 6 ,1 U l , 8 1 4 9 ,1 1 3 7 ,7 0 -7 5 1 9 5 ,5 2 6 3 ,2 2 3 4 ,3 2 1 9 ,5 1 9 5 ,2 2 2 4 ,5 2 0 2 ,9 1 6 5 ,7 1 2 7 ,9 1 2 0 ,5 1 5 4 ,7 2 0 1 ,2 1 9 2 ,1 0 -1 0 0 2 3 6 ,1 3 2 9 ,5 2 9 5 ,2 2 8 1 ,7 2 5 4 ,7 2 7 9 ,1 2 5 7 ,8 2 0 1 ,5 1 6 2 ,6 1 5 7 ,3 1 9 3 ,7 2 4 8 ,8 2 4 1 ,5 0 -1 5 0 3 3 0 f 3 4 5 7 ,4 4 1 7 ,0 3 9 7 ,5 3 6 4 ,7 4 0 0 ,5 3 7 8 ,4 2 9 5 ,3 2 5 6 ,0 2 6 2 ,4 2 8 9 ,5 3 5 0 ,1 3 5 7 ,4

Z

a

so

b

y

w

o

d

y

w

mad

zi

e

po

d

c

h

m

ie

ln

ik

ie

m

c d . t a b e l i 7 [ 3 " I '■ ' " 2 ... “ r -. . . . r . _ ■ - 5 - " É> -■ - 7 - - -■ g - - " T ■ " ■ 1 3 — ■ I 2 ■ ■ - г г ■ 1 4 15 ■ 29х 12 16 28 1 1 2 54 2 1 7 7 1 49 76 35 36 7 3 3 x x I 9 6 0 0 - 5 2 4 ,5 2 3 ,5 1 9 ,1 1 2 , 8 1 2 , 4 1 1 , 2 1 7 , 2 1 7 , 3 1 4 , 9 1 7 , 1 1 5 , 2 1 6 , 8 1 6 ,8 0 - 2 0 7 7 , 8 8 2 , 3 7 2 ,5 5 5 , 1 5 5 , 3 5 1 ,2 6 8 , 1 7 1 , 6 5 8 , 3 6 4 , 3 6 3 , 8 6 7 , 9 6 5 , 7 0 - 5 0 1 6 9 ,2 1 7 6 ,0 1 6 5 ,2 1 3 2 ,9 1 3 6 ,2 1 3 3 ,8 1 6 0 ,6 1 5 7 , 9 1 4 6 , 4 1 5 5 ,1 1 5 4 , 3 1 5 1 , 3 1 5 3 , 2 0 - 7 5 2 4 1 ,0 2 4 3 ,2 2 3 8 ,7 1 9 7 , 1 1 9 5 , 1 1 9 6 ,0 2 2 9 ,2 2 4 9 , 0 2 1 2 ,8 2 2 1 , 3 2 1 8 ,8 2 1 3 ,9 2 2 1 , 3 0 - 1 0 0 3 0 3 ,7 3 0 4 ,6 3 1 0 ,1 2 5 8 ,8 2 4 7 ,8 2 5 1 ,6 2 9 2 , 1 3 6 5 ,8 2 7 7 ,5 2 7 7 ,0 2 7 5 ,2 2 7 0 ,5 2 8 6 ,2 0 - 1 5 0 3 9 9 ,9 4 1 9 ,4 4 3 4 ,6 3 8 0 ,0 3 5 8 , 3 3 6 0 ,8 4 2 5 ,5 6 7 8 ,0 4 2 7 , 3 4 0 5 ,3 398 , 4 3 7 6 ,7 4 2 2 ,0 2 5 х 16 21 24 32 50 79 46 1 3 5 55 2 1 3 88 * * 1 9 6 1 0 - 5 2 1 , 7 1 8 , 3 1 3 ,4 9 , 2 9 , 5 1 1 , 7 X X X X 3 , 2 1 2 , 6 1 6 ,8 0 - 2 0 7 0 , 2 7 3 , 4 5 8 ,2 5 3 ,6 5 6 , 4 5 2 , 3 - - - 2 8 , 6 5 0 , 9 6 8 , 1 -0 - 5 -0 1 6 6 12 1 6 5 , 7 1 4 4 , 3 1 3 8 ,1 1 4 0 , 7 1 2 4 ,9 - - - 9 2 , 0 1 1 9 ,0 1 4 6 ,4 -0 - 7 5 2 3 3 , 4 2 3 5 ,8 2 0 5 ,8 2 0 1 ,3 2 0 3 ,0 1 9 6 , 3 - - - 1 3 4 ,1 1 6 4 ,7 1 7 7 ,8 -0 - 1 -0 -0 2 8 8 ,0 2 9 5 ,4 2 6 6 ,2 2 6 2 ,4 2 6 7 , 0 2 6 4 ,5 - - - 1 6 4 ,8 1 9 8 ,6 2 0 1 , 1 -0 -1 5 -0 5 1 9 ,7 4 3 3 ,1 3 7 4 ,0 4 2 9 ,1 4 2 9 , 2 4 0 9 , 0 - - - 2 2 4 , 7 2 9 2 ,8 2 7 2 ,6 -30х 29 29 36 49 73 104 96 35 43 27 44 559m 1 9 5 6 -- 1 9 6 0 0 -5 2 3 ,1 2 3 ,8 2 0 ,5 1 3 ,5 9 , 7 9 , 9 1 2 ,8 1 4 ,5 1 1 ,8 1 2 ,5 1 4 ,6 2 0 , 9 1 5 ,6 0 -2 0 9 5 ,5 9 6 , 3 9 9 ,1 6 8 ,8 5 5 ,7 5 8 ,5 6 3 ,3 7 1 ,1 5 9 , 2 6 1 ,1 7 0 ,0 8 5 ,2 7 3 , 6 0 -5 0 1 7 8 ,0 1 8 6 ,5 1 8 9 ,1 1 5 6 ,7 1 3 8 ,3 1 7 6 ,6 1 4 3 ,4 1 4 8 ,3 1 3 6 ,1 1 3 8 ,1 1 4 9 ,5 1 6 8 ,8 1 5 5 ,7 0 -7 5 2 4 1 ,4 2 5 3 ,2 2 5 3 ,3 2 2 3 ,0 1 9 9 ,2 1 9 2 ,9 2 0 0 ,7 2 0 6 , 1 1 8 8 , 2 1 8 9 ,9 2 0 5 ,2 2 2 5 ,8 2 1 4 ,9 0 - 1 0 0 298 , 4 3 1 9 ,8 3 1 4 ,3 2 8 7 ,9 2 5 3 , 1 2 4 6 ,9 2 5 5 ,4 2 6 4 , 9 2 4 0 ,8 2 3 3 ,1 2 5 4 ,1 2 7 9 ,9 2 7 0 ,6 0 - 1 5 0 3 9 7 ,2 4 4 7 ,7 4 6 1 ,6 4 1 4 ,8 3 7 4 ,6 3 5 9 ,8 3 6 6 ,5 4 0 7 , 3 3 4 5 ,2 3 3 3 ,9 3 6 1 ,0 3 8 5 ,0 3 8 7 ,7

x Suma opadów w mm - P r e c i p i t a t i o n sum, urn

B oczna suma opadów wrnn - Y e a rly p r e c i p i t a t i o n в и т , mm

x x x ś r e d n i a ro c z n a suma opadów w mm - Mean y e a r l y p r e c i p i t a t i o n ви т , mm хххх O znaczeń n ie wykonano - No d e t e r m in a tio n e

K

u

ź

n

ia

r

13

przebiegiem tem peratury i parowania. Natomiast w latach o „przecięt­

n e j” ilości opadów zasoby wody kształtow ały się w dużej mierze rów ­

nież w zależności od liczby dni z opadami oraz natężenia opadów. W ie­

lokrotnie zaobserwowano, że naw et duże ilości opadów nie były prak­

tycznie pochłaniane przez madę, jeśli górna w arstw a była przesycona

wodą. W takich przypadkach woda opadowa spływała ku obniżeniom

terenu.

W poszczególnych przypadkach zawartość wody w profilu do głębo­

kości 150 cm może się wahać w stosunkowo szerokich przedziałach od

około 140 do 580 mm, zaś am plitudy skrajne osiągają wartość 437,2 mm

(tab.

8

).

T a b e l a в

D aty w y stęp o w an ia s k r a jn y c h w a r t o ś c i zasobów wody w l a t a c h 1956-1959 O ccu rren ce d a t e s o f ex trem e w a te r r e s e r v e v a lu e s i n th e p e r io d 1956-1959

G łębokość D epth i n cm

1956 1957 1958 1959

max m in max m in max m in max min

9.V 2 0 .V II 9 . VI 2 1 Д l . I I I 15.IX 1 0 .1 1 1 7 .V I I I 0 -5 1 1 ,9 1 3 ,5 1 0 ,0 1 1 ,2 3 0 ,4 1 0 ,7 2 4 ,6 в . 7 0 -2 0 5 2 ,9 5 4 ,5 7 5 ,3 4 9 ,1 9 6 ,1 4 8 ,9 8 1 ,0 33,4 0 -5 0 1 3 6 ,4 1 3 4 ,1 1 7 6 ,7 1 0 9 ,6 1 3 7 ,4 1 2 1 ,0 17 1 ,2 7 1 ,6 0 -7 5 2 0 1 ,2 1 8 5 ,6 2 4 6 ,1 1 3 9 ,7 2 7 0 ,8 1 6 9 ,1 2 4 6 ,9 9 3 ,3 0 -1 0 0 2 7 3 ,5 2 1 4 ,3 31 0 ,5 1 7 0 ,7 371,5 2 0 2 ,1 322,6 1 1 1 ,3 0 -1 5 0 4 2 9 ,2 2 6 8 ,7 4 6 8 ,9 2 34,6 5 8 0 ,9 26 6 .7 4 64,0 1 4 3 ,7

W celu wykazania, jakie zasoby wody pochłania w tym samym okre­

sie m ada oraz gleba piaszczysta i silnie spiaszczona glina zwałowa, do­

konano odpowiedniego porównania (tab.

9

).

Przytoczone wartości zasobów wody wskazują, że mada gromadzi

około 4 razy więcej wody niż gleba piaszczysta oraz około 1,5 raza wię­

cej niż silnie spiaszczona glina zwałowa. Zatem madę powiślańską za­

liczyć należy do gleb charakteryzujących się dużymi pojemnościami re ­

tencyjnym i.

14

К. Kuźniar

T a b e l a 9

K sz ta łto w a n ie s i ę zasobów wody w tr z e c h o b ie k ta c h d o św iad c za1 : y r ' w Puław ach w o n w l a t a c h 1956-1957

P o rm a tio n o f w a te r r e е е г т е s i n th r e e e x p e rim e n ta l o b je c ta a t Puławy i n шя i n th e p e r io d 1956-1959

S tan o w isk o S i t e

la z w a g lo b y S o l i

G łębokość o a - D epth l n o a Suaa жв Sua i n мл 0 -5 0 5 0 -1 0 0 100-150 Cha i e l a i k H e p f ie ld Kopa Mada A l l u v i a l s o l l 1 5 6 ,3 1 1 0 ,5 1 1 2 ,7 3 7 9 ,5 Ugór P a lió w O siay S p la s z o s s n a g l i ­ n a swałowa Samdj b o u ld s r lo a » 8 2 ,3 1 0 3 ,7 8 6 ,1 2 7 2 ,1 M łodnik sosnowy Toang p in s f o r e s t Łas Buda Sandy s o l l 4 5 ,3 2 8 ,4 2 6 ,0 9 9 ,7

W N IO SK I

Na podstawie badań dynam iki wilgotności oraz zasobów wody w m a­

dzie powiślańskiej w latach 1956-1961 pod chm ielnikiem na polu do­

świadczalnym Kępa w Puław ach można wyciągnąć następujące wnioski:

1

. Dynamika wilgotności oraz zasobów wody w madzie kształtowała

się w zależności od pory roku, ilości opadów atmosferycznych, tem pe­

ratu ry gleby oraz stanu wody w Wiśle.

2

. Wpływ opadów atmosferycznych zaznacza się w profilu w sposób

w yraźny do głębokości około 75-100 cm. Na głębokości 150 cm wilgotność

kształtuje się pod wpływem cofki Wisły.

3. Znacznie niższe tem peratury w okresie zimowym górnych w arstw

m ady niż dolnych powodują w sposób pośredni ruch wody ku górnym

w arstwom profilu.

4. Najwyższe wilgotności i zasoby wody w madzie obserwuje się od

stycznia do marca, najniższe zaś od sierpnia do października.

5. Mada powiślańska odznacza się dużą pojemnością retencyjną

w porównaniu ze spiaszczoną gliną zwałową oraz glebą piaszczystą.

*

W trakcie wykonywania pracy dużą pomoc okazali mi laboranci Za­

kładu Ekologii IUNG — J. Lisowska, K. Piwowarek oraz A. Szweida.

W opracowaniu materiału brali udział magistrowie: J . Król, H. Nowak,

S. Studnicka, J. Sroka oraz W. Władyka. Ws zy st kim współpracownikom

dziękuję serdecznie za pomoc.

L IT E R A T U R A

[1] K u ź n i a r K.: K szta łto w a n ie się w ilg o tn o śc i g leb y leśn ej i u p raw n ej w za le ż ­

ności od n iek tó ry ch c zy n n ik ó w ek ologiczn ych . E kol. poi. Ser. A, 2, 1954, 3.

15-[2] K u ź n i a r K.: K szta łto w a n ie się w ilg o tn o śc i g le b y leśn ej i u p raw n ej w za­

leżn o ści od n iek tó ry ch czy n n ik ó w ek ologiczn ych . Ekol. poi. Ser. A, 7, 1959,

6.

[3] K u ź n i a r K.: K szta łto w a n ie się zapasu w o d y w g le b ie pod w p ły w e m n ie ­

których ele m e n tó w m eteorologiczn ych . Rocz. N au k roi. I960, 83-A .

[4] K u ź n i a r K.: K szta łto w a n ie się w ła śc iw o ś c i w o d n y ch n iek tó ry ch gleb. Prace-

i S tu d ia K o m itetu Inż. i G ospodarki W odnej P A N , 7, 1965.

[5] S t r z e m s k i M. , K o b u s J., P o n d e l M. , Z a k r z e w s k i A.: W zorcow y

p rofil ty p o w y siln ie

w a rstw o w a n ej m ady lek k iej p o w iśla ń sk iej z o k o lic P u ­

ła w . P race IU N G . 1961, 3.

к . К У З Ь Н Я Р

Д И Н А М И К А В Л А Ж Н О С Т И И ВО Д Н Ы Х РЕС УРС О В В А Л Л Ю ВИ А Л ЬН О Й

П ОЧВЕ ПОД П Л А Н ТА Ц И Е Й Х М ЕЛ Я

Секция (отдел) агром етеорологии И нститута м елиорации, С ель ск охозя й ствен н ая

1

ак адем и я в К р ак ов е

Р е з ю м е

И ссл едов ан и я по динам ике вл аж н ости и водн ы х р есур сов в ал л ю ви ал ь н ой

почве бы ли проведены в И н ституте агротехни ки, удобр ен и я и п оч в оведе­

ния в П ул ав ах в го д а х 1956— 1961. В л аж н ость почв оп р едел я л и в суш и л к е в

10-д н ев н ы х п р о м еж у тк а х врем ени в зимний п ер и од и в 5-д н ев н ы х в тнплы х

м еся ц а х года.

^

Динамика вл аж н ости и водн ы х ресур сов обн ар уж и в ал а связь с временем

года, количеством ат м осф ер н ы х осадков, тем пературой и колебания м и уровня

воды в р ек е В исла.

В ли ян и е ат м осф ер н ы х осадк ов на в л аж н ость почвы отчетливо отм ечается

до глуби ны 75 либо 100 см, но на глуби не 150 см он а ф ор м и р уется п од влия­

нием вод В ислы (табл. III и IV). Самые вы сокие зн ач ен и я в л аж н ости и в од­

ны х р есур сов до 50 см глубины бы ли отм ечены в м еся ц ях от января по апрель,,

следовательно в п ер и од самы х н и зк и х тем ператур, са м ы е-ж е ни зк и е величины

влаж н ости от августа по ноябрь. А м плитуды к олебаний влаж н ости и водн ы х

ресурсов представлены в табли ц ах IV, V и V III.

К . K U Ź N IA R

D Y N A M IC S OF M O ISTU R E A N D W A TER RESE R V ES IN A L L U V IA L SO IL

U N D ER H O P

S ection of A grom eteorology, D ep artm en t of L and R eclam ation ,

A g ricu ltu ra l U n iw e r sity a t C racov

S u m m a r y

In v estig a tio n of m oistu re and w a ter r eserv e d yn am ics in a llu v ia l soil were*

carried out by th e In stitu te of S oil S cien ce and C u ltiv a tio n of P la n t at P u ła w y

in th e period 1956-1961. M oisture w a s d eterm in ed a t 10-day in terv a ls in w in t e r

and at 5-day in terv a ls in th e w arm season.

16

К. Kuźniar

The m oistu re and w a ter reserv e d yn am ics d ep en d et on th e season, th e am ou n t

of atm osp h eric precip itation , and w a ter le v e l flu ctu a tio n s in th e V istu la river.

The a tm osp h eric p recip itation e ffe c t on th e m oistu re o f th e a llu v ia l soil is

d istin c tly v is ib le to th e dep th of 75 or 100 cm, and at th e dep th of 150 cm the

w a ter reserv e form u n der th e e ffe c t o f V istu la w a te r s (T ab les 3 and 7). T he h ig ­

h est m oistu re and w a ter r eserv es to th e d epth o f about 50 cm w e r e record et

betw een Jan u ary and A pril, i.e. in th e period of th e lo w e st tem p eratu res, w h ile

the lo w e st soil m oistu re occurred b e tw e e n A u g u st and O ctober. M oisture and

w a ter r e serv e flu ctu a tio n a m p litu d es are sh o w n in T ab les 4, 5 and

8.

Prof. dr K a zim ierz K uźniar

In s ty tu t M elioracji A R

K ra k ó w , al. M ickiew icza 21