Próba rentgenograficznego określenia odporności na zużycie ścierne żeliw stopowych

Z E S Z Y T Y NAUKOWE P O LITE C H N IK I Ś L Ą S K IE ] 1978

S e r i a : M ech an ik a z . 65 N r k o l . 569

I r e n e u s z DZWONNIK R y s z a rd G O R O C K IEW IC Z In sty tu t B udow y M a sz y n

W y ż s z e j S z k o ły I n ż y n i e r s k i e j - Z ie lo n a G ó ra

PRÓBA R E N T G E N O G R A F IC Z N E G O O K R E Ś L E N IA

O D PO RN O ŚC I NA Z U Ż Y C IE Ś C IE R N E Ż E L IW STO PO W Y C H

S t r e s z c z e n i e . M etodą a p r o k s y m a c ji o k r e ś lo n o fiz y c z n e p o s z e r z e n ie lin ii 110ec>

a m etodą b e z p o ś r e d n ie g o p o ró w n a n ia il o ś ć a u s t e n it u sz c z ą tk o w e g o w p ró b k a c h ż e liw sto p o w y c h o b ro b io n y c h c i e p l n ie . N a s tę p n ie w y n ik i b a d a ń s t r u k tu r a ln y c h s k o re lo w a n o z w ynikam i b a d a ń z u ż y c ia ś c i e r n e g o . S tw ie r d z o n o , ż e jednym z m iern ik ó w o d p o r n o ś c i na ś c i e r a n i e m a r te n z y tu m oże być p o s z e r z e n ie fiz y c z n e lin ii in t e r f e r e n c y j n y c h / ł . O d p o rn o ś ć n a ś c i e r a n i e ż e liw sto p o w y c h o p o d ło żu m a r te n z y ty c z n o -a u s te n ity c z n y m j e s t w s p o s ó b o d d ytyw ny z a le ż n a od il o ś c i i w ła s n o ś c i m a r te n z y tu . W z r o s t il o ś c i a u s t e n it u s z c z ą tk o w e g o p r z y je d n a k o w e j o d p o rn o ś c i n a ś c i e r a n i e m a r te n z y tu po w o d u je z w ię k s z o n e z u ż y c ie ta k i e j s t r u k ­ t u r y .

1 . W stęp

P r o c e s o w i b a d a n ia o d p o r n o ś c i n a z u ż y c ie ś c i e r n e sto p ó w ż e la z a p o ś w ię c o n o w ie le p r a c . W ię k s z o ś ć z n ic h o b ejm u je b a d a n ia p o w ią z a n ia o d p o rn o ś c i na ś c i e r a n i e z w ła s ­ n o śc ia m i m e c h a n ic z n y m i m a te r i a łu , ja k tw a r d o ś c i ą , m odułem s p r ę ż y s t o ś c i p o d łu ż n e j.

B ad an ia [ l - 3 j p o tw ie r d z iły ta k ą z a le ż n o ś ć d la te c h n ic z n ie c z y s ty c h m e ta li i w y ż a r z o ­ n y c h s t a l i w ę g lo w y c h . P ro w a d z o n e n a s z e r o k ą s k a lę b a d a n ia o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e s t a l i w ęg lo w y ch i sto p o w y c h o r a z ż e liw po r ó ż n y c h r o d z a j a c h o b ró b k i c ie p ln e j i c ie p ln o - c h e m ic z n e j [ l , 4,5, 6| p o z w o liły s t w i e r d z i ć , ż e n ie w y s tę p u je p r o s ta k o r e l a c j a m ię d z y m a­

k ro sk o p o w y m i w ła s n o ś c ia m i m e c h a n ic z n y m i, a o d p o r n o ś c ią na ś c i e r a n i e . N a le ż y r a c z e j p o sz u k iw a ć k o r e l a c j i m ię d z y s t r u k t u r ą s to p ó w , a o d p o r n o ś c ią n a ś c i e r a n i e .

Jedną z g r u p m a te r ia łó w w y k a z u ją c y c h n a jw y ż s z ą o d p o rn o ś ć n a z u ż y c ie ś c i e r n e s ą ż e ­ liw a b ia ł e , k tó r y c h s t r u k t u r a z ło ż o n a je s t z tw a r d y c h , n ie k ie d y w ie lo s k ła d n ik o w y c h w ę g ­ lików o s a d z o n y c h w p o d ło ż u /f e r r y t y c z n y m , p e r lit y c z n y m , a u s te n ity c z n y m , m a r te n z y ty c z - nym lu b m ie s z a n y m / .

D o ty c h c z a so w e b a d a n ia o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e ż e liw b ia ły c h p o z w a la ją w n io sk o w a ć , ż e o ic h o d p o r n o ś c i d e c y d u ją z a ró w n o fa z a w ęg lik o w a ja k i p o d ło ż e . I s tn ie j e o p in ia [ 6 - 8 ], ż e n a jw y ż s z ą o d p o rn o ś ć n a ś c i e r a n i e w y k a z u ją ż e liw a o p o d ło ż u m a r te n z y ty c z n y m .

Z p ra k ty k i w iadom o je d n a k , ż e n ie z a w s z e m ożna u z y s k a ć s t r u k t u r ę p o d ło ż a c z y s to m a r - te n z y ty c z n ą . N a j c z ę ś c i e j j e s t to s t r u k t u r a z ło ż o n a z m a r te n z y tu i a u s t e n it u s z c z ą tk o w e ­ g o .

76 1. D zw onnik, R .G o ro c k ie w ic z

Celow ym w y d aje s ię w ięc ilo ś c io w e o s z a c o w a n ie je d n o c z e s n e g o w pływu il o ś c i a u s t e ­ n itu s z c z ą tk o w e g o i w ła s n o ś c i m a r te n z y tu na z u ż y c ie ś c i e r n e .

W p r a c a c h [8 -1 Ó] s tw ie r d z o n o , ż e is t n i e j e w s p ó łz a le ż n o ś ć m iędzy tw a r d o ś c ią s ta li w ęg lo w ej o b ro b io n e j c ie p l n ie , a s z e r o k o ś c ią połów kow ą li n ii in te r f e r e n c y jn y c h u z y s k a ­ n y c h w b a d a n ia c h r e n tg e n o g r a fic z n y c h . W b a d a n ia c h p o sta n o w io n o w y k o rz y s ta ć f i z y c z ­ n e p o s z e r z e n ie l i n ii d y fr a k c y jn y c h do o k r e ś le n ia w ła s n o ś c i m a rte n z y tu i p o w ią z a n ia ty c h w ła s n o ś c i z o d p o r n o ś c ią n a z u ż y c ie ś c i e r n e .

2 . M a t e r ia ł i m eto d y k a b ad a ń

B a d a n ia w ykonano n a p r ó b k a c h ż e liw a sto p o w e g o o s k ła d z ie chem icznym podanym w ta b e l i 1 .

T a b e la 1 S k ła d c h e m ic z n y b a d a n y c h ż e liw

N r w ytopu ż e liw a

v—

Z a w a r to ś ć w D ro c e n t a c h w aoow vch

C Mn S i P W V Mo Ni T i

11 2 ,2 5 1 ,0 2 0 ,5 6 0 ,0 3 9 1 0 ,9 0 0 ,6 8 3 ,2 2 0 ,0 1 0 ,0 8

IV 3,94- 2 ,9 0 0 ,4 5 0 ,0 4 7 2 1 ,6 5 1 ,0 1 3 ,0 6 0 ,0 2 0 ,3 9

VIII 3 ,7 7 2 ,0 8 1 ,0 4 0 ,0 4 5 1 1 ,8 2 3 ,3 0 4 ,2 1 3 ,1 5 0 ,0 5

W c e lu p rz y g o to w a n ia o d p o w ie d n ie j s t r u k t u r y , p r ó b k i o w y m ia ra c h 0 20x25 mm o b r o ­ b io n o c ie p l n ie . Do d a ls z y c h b a d a ń p r ó b k i z e s z lif o w a n o w zd łu ż tw o r z ą c e j n a g łę b o k o ś ć 3 mm . N a s tę p n ie w ykonano z g ła d y i w y tra w io n o 3% w odnym r o z tw o r e m HNO . N a ta k p rz y g o to w a n y c h p r ó b k a c h w ykonano p o m ia ry ilo ś c io w e w ę g lik ó w , a u s t e n it u s z c z ą tk o w e - g o , p o łow kow ego p o s z e r z e n ia w y b ra n e j l i n ii in t e r f e r e n c y j n e j i z u ż y c ia . P o m ia ry il o ś c i w ęg lik ó w w y konano m eto d ą a n a li z y lin io w e j na m ik ro s k o p ie o p ty czn y m E p ią u a n t z a u to ­ m aty czn y m a n a li z a to r e m o b r a z u .

I lo ś ć a u s t e n it u sz c z ą tk o w e g o o k r e ś lo n o m eto d ą b e z p o ś r e d n ie g o p o r ó w n a n ia [ ll] n a l i ­ n ia c h o w s k a ź n ik a c h H O eć i 111 ^ wg ró w n a n ia

F T # TT“ ' 1 " v w'

V* - ł*________ . /1/

4 x . U L

+ R f ' i<*

g d z ie : Vw - u d z ia ł o b ję to ś c io w y w ęg lik ó w

I - in te n s y w n o ś ć c a łk o w ita p ro m ie n io w a n ia u g ię ta n a w y b ra n y c h p ła s z c z y z n a c h k r y s t a lo g r a f ic zn y c h

P ró b a re n tg e n o g ra fic z n e g o o k r e ś le n ia . 77 R - s t a ł a , z a le ż n a od k ą ta B r a g g ’ a , w sk aźn ik ó w p ła s z c z y z n i ro d z a ju s t r u k ­

tu r y

0t ¡ - in d e k s y od p o w ied n io d la m a r te n z y tu i a u s te n itu

In te n sy w n o ść c a łk o w itą lin ii I I Ooć i H l ^ w y zn a c z o n o z d y fr a k to g ra m ó w . W a r t o ś ­ c i R o b lic z o n o , p r z y czym w ie lk o ś c i p o tr z e b n e do ic h w y lic z e n ia w y zn aczo n o e k s p e r y ­ m en taln ie lu b p r z y j ę to z t a b l i c [ l l - 1 2 ] . s z e r o k o ś ć połów kow ą w y zn aczo n o z p o m ia ru p o ­ s z e r z e n ia li n ii 110o¿ , k tó r e o k r e ś lo n o d z ie lą c p o w ie rz c h n ię pod k rz y w ą in te n s y w n o ś c i p r z e z je j w y s o k o ś ć . Do o b lic z e ń s to so w a n o m etodę a p ro k s y m a c ji Ł y s s a k a [13] o p is u ją c

22

p r o f il lin ii w z o rc a i b a d a n y c h p ró b e k fu n k c ją a n a lity c z n ą H /( 1 + a x ) . R o z d z ie le n ie d u b letu Koc, p ro m ie n io w a n ia o r a z w y z n a c z e n ie fiz y c z n e g o p o s z e r z e n i a ^ d o konano p r z y pom ocy w y k re só w z a m ie s z c z o n y c h w p r a c a c h f l 2 , 14].P o s z e r z e n i e sp ow odow ane a p a r a t u ­ row ym i c z y n n ik a m i o sz a c o w a n o p r z e z u ż y c ie p ró b k i w z o rc o w e j n ie p o s ia d a ją c e j z a b u ­ r z e ń w s i e c i p r z e s t r z e n n e j . W tym c e lu p ró b k ę ż e liw a z w ytopu II z a h a rto w a n ą w te m p . 940°C na p o w ie trz u z ała d o w an o do s z c z e ln e g o p ojem nika w y p ełn io n eg o suchym p i a s ­ kiem i w ęglem d rz e w n y m p onow nie n a g rz e w a n o do te m p e r a t u r y 940° C , w y g rz a n o p r z e z 2 g o d z in y , n a s t ę p n ie w olno o s tu d z a n o do te m p .8 0 0 ° C i w t e j t e m p e r a t u r z e w y g rz e w a n o p r z e z 12 g o d z in . W y ż a rz a n ie z a k o ń c z o n o w olnym o s tu d z e n ie m p ró b k i do te m p e r a t u r y o to c z e n ia . T a k p rz y g o to w a n ą p ró b k ę z e s z lif o w a n o na g łę b o k o ś ć 3 mm, p rz y g o to w a n o z g la d , a n a s tę p n ie s tra w io n o w a r s tw ę g r u b o ś c i 300 um w 20% wodnym r o z t w o r z e H N O ^.

B ad an ia r e n t g e n o g r a f i c z n e p ró b e k w ykonano n a d y f r a k to m e tr z e re n tg e n o w s k im TUR M -61 p r z y u ż y c iu p ro m ie n io w a n ia CrKo£ . S to s u ją c u k ła d a n a li z u ją c o - p r z e li c z n ik o w o - d r u k u ją c y m eto d ą k ro k o w e g o z li c z a n ia im pulsów z a r e j e s t r o w a n o lin ie d y fr a k c y jn e 1 1 1 ^ i 110o¿ . P o o d ję c iu t ł a i r o z d z i e l e n i u c z ę ś c io w o n a k ła d a ją c y c h s ię l i n i i HOóo i 1 11,)" p la n im e tro w a n o p o la pod k rzy w y m i i m ie rz o n o m ak sy m aln ą w y so k o ść l i n i i . U z y sk a n e w te n s p o s ó b d a n e s łu ż y ły do w y z n a c z e n ia il o ś c i a u s t e n it u sz c z ą tk o w e g o i p o s z e r z e n ia f i z y c z n e g o . P o w y k o n an iu b a d a ń s t r u k tu r a ln y c h p ró b k i z o s ta ły p o d d an e b a ­ daniom z u ż y c ia n a s ta n o w is k u , w k tó ry m r e a liz o w a n e j e s t z u ż y c ie ś c i e r n o - u d a r o w e . P r ó b k i do b ad a ń z u ż y c ia p rz y g o to w a n o p o d o b n ie ja k do b a d a ń s t r u k tu r a ln y c h , z ty m , że p r z e d b a d a n ie m z u ż y c ia i po b a d a n ia c h p ró b k i p rz e m y w a n o i o d tłu s z c z a n o , a n a ­ s tę p n ie w a ż o n o . R ó ż n ic a uby tk ó w w agow ych s tw ie r d z o n a po 1200 s t a r c i a p r z y p r ę d ­ k o ś c i V = 6 m / s p r z y j ę to jak o m ie rn ik z u ż y c ia . Na k a ż d e j p r ó b c e w ykonano po 5 p o m ia ­ rów z u ż y c ia .

i. elem z n a le z ie n ia k o r e l a c ji m ię d z y i l o ś c i ą a u s t e n it u s z c z ą tk o w e g o o r a z p o s z e r z e n ie m fizy czn y m l i n ii H Ooo a z u ż y c ie m z a s to s o w a n o m eto d ę r e g r e s j i w ie lo k r o tn e j[l5 ] .W y b ra n o n a s tę p u ją c e zm ien n e n ie z a le ż n e

X. = --- - il o ś ć m a r te n z y tu w p o d ło żuyoi,

1 V * + V f

78 I . D zw onnik, R . G o r o c k i e w i c z

Y~2 ~P> ~ p o s z e r z e n ie fiz y c z n e lin ii 110«- w r a d

X . - --- — — • - w s p ó łd z ia ła n ie zm iennych x . i x w r a d

3 V * ♦ V f 1 2

W yniki p o m iaró w i l o ś c i m a r te n z y tu , a u s te n itu s z c z ą tk o w e g o , p o s z e r z e n ia fiz y c z n e g o

•q q> il o ś c i w ęglików i z u ż y c ia s ą z a m ie s z c z o n e w ta b e l i 2 .

T a b e la 2 W y n ik i p o m ia ró w s tr u k tu r a ln y c h p ró b e k ż e liw sto p o w y c h

N r p ró b k i

Ilo ś ć m a r te n z y tu

V* %

Ilo ś ć a u s t e n itu

Vf %

S z e r o k o ś ć połów kow a

(b 110 r a d x l 0 3

Ilo ś ć w ęglików

V w %

Z u ż y c ie Z kg x 10 3

IV - 1 5 7 ,2 0 , 0 3 ,0 4 4 2 ,8 5 ,0 2 0

IV - 2 5 7 ,0 0 , 0 3 ,4 5 4 3 ,0 4 ,6 8 5

IV - 3 6 0 ,0 2 ,0 1 0 ,5 0 3 8 ,0 1 ,5 0 0

IV - 4 6 0 ,0 3 , 2 1 0 ,2 3 3 6 ,8 1 ,9 6 7 .

IV - 5 6 2 ,2 2 ,8 1 1 ,1 7 3 5 ,0 1,6 4 6

IV - 6 3 2 ,8 2 7 ,2 1 1 ,2 2 40,0 5 ,0 1 0

IV - 7 5 7 ,5 3 ,5 1 2 ,0 3 9 ,5 0 ,9 9 6 5

IV - 8 3 4 ,0 2 5 ,5 1 2 ,2 0 4 0 ,5 3 ,8 5 0

IV - 9 4 1 ,0 1 9 ,3 1 2 ,1 0 3 9 ,7 2 ,7 0 0

VIII - 1 3 0 ,3 2 8 ,8 1 3 ,0 4 4 0 ,9 3 ,9 2 5

VIII - 2 4 7 ,3 1 7 ,2 1 0 ,1 4 3 5 ,5 2 ,8 4 4

VIII - 3 5 8 ,4 3 , 2 5 ,8 7 3 8 ,4 3 ,5 4 7

V III - 4 5 4 ,3 6 , 5 8 ,0 1 3 9 ,2 3 ,0 9 0

VIII - 5 5 6 ,1 5 , 0 8 ,9 3 3 8 ,9 2 ,1 9 6

V III - 6 4 6 ,5 1 6 ,0 1 1 ,7 5 3 7 ,5 2 ,4 3 0

3 . W y n ik i b a d a ń i ic h om ó w ien ie

W y n ik i b a d a ń z a m ie s z c z o n e w ta b e l i 2 w s k a z u ją , ż e w b a d a n y c h p ró b k a c h w y s tę p u ­ ją z ró ż n ic o w a n e i l o ś c i m a r te n z y tu , a u s te n it u s z c z ą tk o w e g o , g d y il o ś ć w ęg lik ó w j e s t w p r z y b liż e n iu s t a ł a . R ó w n ie ż p o s z e r z e n i e fiz y c z n e l i n i i 1 1 0 oC w y k a z u je z n a c z n e r ó ż ­ n ią c e s ię w a r t o ś c i .

P r ó b a r e n t g e n o g r a fiCZIle8 0 o k r e ś l e n i a . 79

„¡Vi pom iarów pozw oliły o b li c z y ć w s p ó łc z y n n i k i r e g r e s j i o r a z o t r z y m a ć

U zyskane wyniN* r j

na s t ę p u j ą c e równanie r e g r e s j i

y = 8 , 3 5 2 5 A • 1(T5 - 2 , 0 1 7 8 ■ 1 0 ' 5 -

00

- 0,484055 • 10"2 — — / 2 /

V* + Vf

Błę dy w oznaczeniu w sp ó łczy n n ik ó w r e g r e s j i w ynoszą

s \ y ) = 0 . 2 1 5 2 2 A ‘ W 1 0 d l a ‘ (> ,0 5 , 7 2 = 2 ’ ° ° ° ^

S 2(bi) - 0,1001135 ' 1 0 '10 b1 = ( - 2 ,0 1 7 8 + 0 ,6 3 2 8 ). 1 0 '5 S 2(b2 ) = 0,0005263 • 1 0 '4 b 2 =( -0,484055+ 0 ,0 4 5 8 8 )- 10‘ 2

W sp ó łczy n n ik k o r e l a c j i R = 0 ,9 3 5 7 , a i s t o t n o ś ć w sp ó łc z y n n i k a k o r e l a c j i F = 253,31 / w a r t o ś ć k r y t y c z n a F Q Q,- 2 72 = 3 , 1 3 1161/.G r a f i c z n e r o z w i ą z a n i e ró w n a n ia / = / w p o ­ danym z a k r e s i e b a d a ń j e s t p r z e d s t a w i o n e na r y s . 1 .

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 rad *10'*

S z e r o k o ś ć p o łó w k o w a

R y s . 1 . Z a le ż n o ś ć z u ż y c ia od ilo ś c i a u s t e n it u s z c z ą tk o w e g o i p o s z e r z e n ia fiz y c z n e g o lin ii 110 a /

80 I . D zw onnik,R .G o ro c k ie w ic z

' ' ■ —— — — —— 1 " —»

A n a liz u ją c o trz y m a n e ró w n a n ie r e g r e s j i 2 o r a z w y k re s na r y s . l s t w i e r d z a s i ę , że w z r o s t il o ś c i a u s te n itu sz c z ą tk o w e g o p r z y sta ły m p o s z e r z e n iu fizy czn y m l i n i i 1 1 0 oO po w o d u je p r o p o r c jo n a ln y w z r o s t z u ż y c ia . N a to m ia s t w z ro s to w i w ie lk o ś c i p o s z e r z e n ia f iz y c z n e g o , p r z y s t a ł e j ilo ś c i a u s te n it u s z c z ą tk o w e g o to w a r z y s z y p r o p o r c jo n a ln e z m n ie js z a n ie s i ę z u ż y c ia .

4 . P o d su m o w a n ie

P r z y j ę t a m eto d a r e n tg e n o g r a f ic z n e g o o k r e ś l a n i a zm ian w ła ś c iw o ś c i i il o ś c i m a r te n - z y tu ż e liw sto p o w y c h p o z w a la n a s k o le ro w a n ie lin io w e o d p o rn o ś c i n a z u ż y c ie ś c i e r n e z e s t r u k t u r ą ż e li w a . Jednym z m ie rn ik ó w o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e m a r te n z y tu m oże by ć p o s z e r z e n ie fiz y c z n e li n ii i n t e r f e r e n c y j n y c h ^ . Z e w z ro s te m w ie lk o ś c i p o s z e r z e ­ n ia fiz y c z n e g o (h li n ii m a r te n z y tu w z r a s t a je g o o d p o rn o ś ć n a z u ż y c ie ś c i e r n e . O d p o rn o ś ć n a ś c i e r a n i e ż e liw s to p o w y c h o p o d ło ż u m a r te n z y ty c z n o -a u s te n ity c z n y m j e s t w s p o s ó b ad d y ty w n y z a le ż n a od i l o ś c i i w ła ś c iw o ś c i m a r te n z y tu . W z r o s t ilo ś c i a u s te n it u sz c z ą tk o w e g o p r z y je d n a k o w e j o d p o r n o ś c i n a ś c i e r a n i e m a r te n z y tu pow oduje z w ię k s z o n e z u ż y c ie .

L IT E R A T U R A

1 . C h r u s z c z ó w M .M .: S o p r o tiw le n ie m e ta llo w a b ra z iw n o m u iz n a s z iw a n iu w z a w is i- m o s ti od ic h t w i e r d o s t i . M e r z d .k o n f .p o S m a z k e i I z n o s u .M a s z g i z , M oskw a 1962.

2 . C h r u s z c z ó w 'M .M ., B a b ic z e w M . A . : Is s le d o w a n ie w lija n ia tw e r d o s ti a b r a z iw a na iz n o s m e ta llo w . T r e n ie i Iz n o s s b .X I , M o sk w a 1957

3 . S p u r r R . T . , N ew com b T . P . : F r i c t i o n a n d W e a r o f v a r i a u s m a t e r i a l s s lid in g a g a in s t u n lu b r ic a t e d s u r f a c e s o f d e f f e r e n t ty p e s an d d e g r e e s o f r o u g h n e s s . C o n f .L u b r i c . a n d W e a r , L o n d o n 1 9 5 7 , s . 2 6 9 .

4 . S o ls k i P . : Z a g a d n ie n ia o d p o r n o ś c i s t a j i n a ś c i e r a n i e . Z a g a d n ie n ia t a r c i a zużycia i s m a r o w a n ia , W y d .P A N , W a r s z a w a 1965

5 . K i l a r s k i J . : W pływ p ie r w ia s tk ó w sto p o w y c h n a z u ż y c ie ś c i e r n e ż e liw w y so k o ch ro - m o w y ch . P r a c a d o k to r s k a , P o lite c h n ik a Ś l ą s k a , G liw ic e 1975

6 . R ö h rin g K . : G i e s s e r e i 58 , 2 3 , 1 9 7 1 , s . 6 9 7 . 7 . K ita jg o r a N . I . : L i t . p r o i z w . 2 i 8 , 1972

8 . G a r b e r M . E . : M e t. i t e r m . o b r . m e ta llo w , 2 , 1 9 6 9 , s . l l .

9 . B o ja r s k i Z b . , B a r c i k J . : Z . N . W S P w K a to w ic a c h . S e k c ja F iz y k i N r 5 , K a to w ic e 1966

1 0 . M a r b u r g e r R ,E . , K o is tin e n D . P . : T r a n s a c t io n s o f th e A S M , 5 3 , 1 9 6 1 , 743 1 1 . B o r i k F . , C hap m an R . D . : T r a n s a c t io n s o f th e A S M , 5 3 , 1 9 6 1 , 4 4 7 .

1 2 . C u ll it y B . D . : P o d s ta w y d y f r a k c ji p ro m ie n i r e n tg e n o w s k ic h , P W N , W a r s z a w a 1964 1 3 . M irk in L . I . : S p r a w o c z n ik po r e n tg e n o s tr u k tu r n o m u a n a li z u p o ly k r y s ta l lo w .

M oskw a 1961

P r ó b a r e n tg e n o fira fic z n e g ° ° k r g ś l e n i a . ⁸¹ 14 Ł y s s a k Ł . : W o p r .f iz .m ie ta ll.M e ta llo w ie d . 6 , 1 9 5 5 , 4 0 .

15 B o j a r s k i Z . , B o ł d T . : P r a c e In s ty tu tu H u tn ic tw a, 2 2 , 1970, 115 16 V olk W : S t a ty s ty k a s t o s o w a n a d la i n ż y n i e r ó w . W N T , W a rs z a w a 1965 17 Z ie liń s k i R . : T a b lic e s t a ty s t y c z n e . W N T, W a rs z a w a 1972

18 D z w o n n ik 1.» G o ro c k ie w ic z R . : Z e s z y ty N aukow e n r 3 4 , T e c h n ik i w y tw a r z a n ia , 1, W S I n ż . , w Z ie lo n e j G ó r z e , 1 9 7 6 .

AN A T T E M P T T O D E T E R M IN E W EAR R E S IS T A N C E O F A LLO Y C A S T IR O N S BY X -R A Y M ETH O D S

S u m m a r y

A m ethod of a p p ro x im a tio n w a s u s e d to d e te r m in e p h y s ic a l b ro a d e n in g of th e 1 1 0 04 lin e w h e re a s r e t a in e d a u s t e n it e in h e a t - t r e a t e d a llo y c a s t i r o n sp e c im e n s w a s d e t e r ­ m ined by th e d i r e c t c o m p a r is o n m e th o d . T h e r e s u l t s o f m e ta llo g ra p h ic in v e s tig a tio n s w e re c o r r e l a t e d w ith w e a r t e s t s . It w a s found th a t p h y s ic a l b ro a d e n in g of A i n t e r f e ­ r e n c e lin e s c o u ld b e u s e d a s o n e o f th e m e a s u r e s of w e a r r e s i t a n c e of m a r t e n s i t e . W e a r r e s i s t a n c e o f a llo y c a s t i r o n s w ith m a r t e n s i t e - a u s t e n i t e m a trix w a s a d d itiv e ly c o n tr o lle d b y th e am ount a n d p r o p e r t i e s o f m a r te n s i te . At c o n s ta n t w e a r r e s i s t a n c e of m a r te n s ite a n i n c r e a s e in th e am o u n t of r e t a i n e d a u s t e n it e r e s u l t e d in a d e c r e a s e of w e a r r e s it a n c e o f th e s t r u c t u r e .

HOnUTKH P E H T r m m < W l 4 h ' C h u r O OUPKAEJIEHMfl H3HO C G C T O 0 K O C T W JffiriiPOBAHHblX w r y H O B

P e 8 b m e

C nououiiio annpoKCiiuauHOHHoro u e T o a a onpenejieHO $H3ireecKoe yuiHpeHHe jihhhji

IIOo4 a c nouomLK) MeT O n a npauoro c p a BHeHHH KOJiimecTBO ocTaio^Horo a y c TeHH- ra aa noflBeprHyTbix TepMMiecicoB odpadoTKe odpa3iiax u 3 J i e m p o B a H H o r o nyryHa.

Pe3yjiBTaThi C T p y K T y p H u x HCCJieaoBaHHB (5hjim CKoppejiHpoBaHti c pe3yjiBTaTaiin HCCJieaOBaHHB H3H0C0CT0fiK0CTM. yOeUHJIHCB B TOM, HTO H3 napaMOTpOB H 3 H 0C0C- toBkoctm M a p T e H c m a u o a e T 6htb i m s H v e c K o e ymiipeHMe H H T e p $ e p e H U H O H H u x jih-

Hiwp .