W sprawie wieku warstw bostowskich w związku z problemem granicy pomiędzy sylurem i dewonem w Górach Świętokrzyskich

Katarzyna PAWLOWSKA

W sprawie wieku warstw bostowskich w związku

z problemem granicy pqmiędzy sylurem i dewonem w Górach SWiętokrzyskich

Wa'l'stwy bostowskie są kompleksem skał składającym się z iłowców

z wkładkami mułowców piaszczystych i piasikowców lokalnie z wkład­

kami wapiennymi. Zaba.rwie!l1iie tych Sikał jest !ZiIIlienne - od pstrego,

s.zaJI'OCZ€Ir'W~ do jmmose!l€'dtYm.owego i o'Iiwkowo-ziekllnego w rpair-

1rlaclh zw'ieltrziałych. Zalw:i.Jerają ane ZllJaICZIIle :illbści pilr;y111u, }(jtótry w strefie wietrneniowej rozkłada się tworząc liczne limond.towe p1a.m.y i nacieki.

Mią7szość tych osadów według dotychczasowych danych wahia się w gra- nicach od 30 do 50 m. Osobliwością waTstw bostowslkidh. jest lokaIrue wy-

stępującal bogata :f.aJUna mO!I"Silm bratdhi~dJoWlo-<trwlobitoWiOMtl'liruł:żowa.

o mieszanym, s.y\lurs!ko-dewońskim char.allcterze, z. lli.cmymi for:mami endemic.z:n.ymi.

Naturałne wychodnie i SiZltU!czne odsłonięcia tego kompleksu skal znane bylły dioftnchiczaJS. w GÓI"adh Ś:wię~iCh lIla ograniozlOlnej :pr.ze- s1lrzeni, w olrol:ioach Lomnal, Bos.towa i Rudek Ot'laZ W CzerwOnej Górze kolo Opatbowa.

W lart:adh 1951 i 1957 utwor:y te poznam> ponatdlto w dwóch otworach wiertruczych, PsaTy - Kąty w pasmie klonowskim i S1Iupeza 1, na północ

od Satrilibmietr:ta (fig. 1).

Po rarz: pierwszy w terenie wanrtwy bostowsik::i.e :z.os1lały iOOI2Jpoznane przez K. Czamocką w 1937 T., W cz,asie koo1JOWaJIlUa OIbs.zIalt'U objętego

a'rkUSlZemBOOzentyn.

J. Cza,mocki, który w tym czasie żywo tIllteresQWJa{ się problemem

sllraiłJygir-a.:fii i pa[l.eQgeografii UJtworówgra!Iltimnytdh pomiędZy sty'h.lreIIi

i dolnym dewonem, z wielkim zainteresowaniem bada·ł Ibogta,tą faunę trylobitowo-brachiopodOiWlO-ma!2lową warstw bostowskich i dys:kJutowa~

jej wiek.

Za!l.iczenie W1aJI'Stw bostowSkich do sylUt'lU lUlb do dewOiIlu (żedylIllU)

ma zasatdlniime^l znatc:zetn,ie dla ustailen;ia stm11ygr'a.fi'i d pr21eprorwadJzen.ia grBllliicy pomiędzy górnym syłurem i do1nlYID dewonem w Górach Świę­

tOtkrzysiki.ch.

Problem wieku W8.ll'SVw bootowskidh powstał bezpośrednJi.o ,po opu- b1iikowarou !,PIrnelZ J. Czalrm.ockiego w 1936 r. pierwszego dOlkładnego

schematu stratygrafii syłu:ru i dolnego dewonu.

~i

~2

~ ~3 ^{o 2 ~ , & 1Dkm}

W spra/Wde wieku warstw bo6towskich 527

DlJ'gnia

Raków

o

Bogo/lo

Flig. 1. Znalne pU!Illkty wys'tępowaJllia wa.rstw bostowm.ch, klom.owskidJ. oraz zle-

pdeńm IIlli.ed2Ji/ainog6rsik.iego w Gocach ŚwdętutIm-zyskdch

LocaJd,tres ot tkInpwn OCCUiITence ot ^the Booitów aJlld the K:lOnów bedsl and of the MIied2Jimm Góra coogIlomera1e .in the Święty Krzyż MOIlIllta1Jns

1 - warstwY bostow8kie; 2 - warstwy klonowskie; 3 - zlepieńce miedzianogór8kie 1 - Bostów beds; 2 - Klonów beds; 3 - Miedziana Góm conglomerate

w

^{pracy Z} 1936 T., podabnie:zrr-esztą jak i Z 1919 r., J. Czarnocik:i wyraża pogląd 'O do1Jnodewońsikim (Wrlyńs:k1m) wieku piaszczysto-ila- styCh, pst!I'yc!h i cze!I'WanJO-wi.śnio.wych olSaldoÓw, TIJa7lWaIllycih prnez niego

warstwami klolnowskimi. 'Miąższość tych ()Sacrów w pasmie klOlI1owskim dochodzi do 'Około 200 m. Reprezen1Jują OII1e fację old-redu. Osady te na podstawie ich litologiCZlllego wykształceIllia J. Czarmooki porówn!ruł. wów- czas z o1d .... redem Podola i dittonem Ang]i'i (J. Czam.odki, 1919 i 1936).

AIniaJlogie oparle 'były na, podobieństwadh fooj~, gdyż dowodów paileon:tdlogiCZll1.Ych wrted~ IIld€\Sltelty bmk~'ło (J. Czair1n,ooki, 1936).

W :1atacll 1937~194'1 J. CzalmiQdk;i zebrał i oznaczył fanmę z !Iloatuml.- nych odsłonięć warstw boSItowsikich w Bos:towie i: Czerwonej GÓIr'ze

(liistę jej zacytowaJIlO Z UZl.lIpełIn;ionego rękopiŚIniiOOnego opraclowainia J. Czarnookiego z 1941 ir., pt. "Sy3Jur w Górach ŚWiętdknzysk1lC'h").

Fauna

Tentaculites sp., Crinoidea Lingula sp.

Orthis sp. cf. edgeliana

Dalmanella ci. elegantula D a l m.

Dalmanella ci. fornicatimcuTvata F u c h s Dalmanella sp. 1Il.

Leptagonia Thomboidalis W i l c k.

StTopheodonta cOTTugatella D iii V :ii d s o n Stroph,eodonta ci. stefani B a r r.

Bostów

+ + + + + +

+

Czerwona Góra

+ +

+ +

+ +

+ +

+

528 ^Katarzyna PawłoWS'ka

Fauna Stropheodonta SiP. n.

Stropheodonta triculta F u c h s Stropheodonta sp.

SchucherteZla pecten L.

Chonetes ci. minima S o w.

Scenidium sp. d. lewisi D a v i d s o n SiebereZla cf. galeata D a l m. Camarotoechia tarda B a r r .. Camarotoechia d. daZeydensis Camarotoechia sp. n.

Plethorhynchus sp.

Atrypa d. Zorana F u c h s Spiri/er (Crispella) sp.

Protathyris praecursor K o z ł o w s k i Cyrtina utrinąuesuloata F u c h s

Craniella aft. interstrialis D a 1 m e r - S a 1 t Craniella sp.

Atńcula ci. seminulata B a l' r.

Atńcula ci. palliata B ar r.

Leiopteria sp.

Cypricardinis sp.

Ctenodonta sp.

Goniophora sp.

Astarte ~p.

Macrodus sp..

Mytilus esuriens B a. r r.

Nuculites sp.

Cuculella d. vaissierei L e r i c h e Grammysia cingulata H i s.

Panenka d. bohemica B ar r.

Ptychosphaera d. constricta P e r n'e :r Bellerophon sp.

OTthonychia sp.

Acaste downingiae M u r c h.

Acaste spinosa S a l t.

Acaste sp. !!l.

Prionopeltis bostovica sp. n.

Cornulites serpularis S c h lot h.

Pleurodictium sp.?

Proschisophoria ci. personata Z e i 1.

Schelwienella ci. euzona F u c h s Atrypa reticularis L.

Eatonia ci. bythinica P a e c k. -S i e v.

Merista sp.

Trigeria sp.

, Rhenorensselaerina sp. n.

Spiri/er (Crispella) undigranata F u c ^h s Dipterophora triculta F u c h s

iBostów'

+ +

+ +

+ +

+

+ + +

+

+ + + +

+

+ + + +

Czerwona. G6ra

+ + + + + +

+ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + -+

+

+ +

+

+

W sprawie wieku warstw bo6tcJ.wSltich 529

Porównując faunę z warstw bostowskich z faumą 7lllaiIlą z utworów

niewątpliwie syJmskich J. C:mrnocki stwierd~ zasadnicze ;różn!i.ce. caty szereg rodzajów boodzo rozpowszechnionych w syl'1llI'2e i chamkterystycz,- nych dla tego okresu nrie występuje w warstwach 'bostow"skicll, jak np.

Rhynchospirina siemiradzkii, Chonetes striatellus, Camarotoechia nucula, Calymene blumenbachii, Proetus verrucosus. .

Zes.pólł fauny 'z' warstw bostowskich zawiera nlaitomiast liczne ,nowe formy, tY'lko d1a nich chocaikterysty~ne, jak:

PTionopeltis bostovica sp. n.

Stropheodonta tTiculta Stropheodonta ci. stephani Stropheodonta sp. ^a'l.

Spirifer (CTispella) undigranata

.schelwienella sp. 'fi. ef. euzona F u c h s proschisophoria personata

1'rigeriaSfJ·

Rhenorensselaerina s!'. n.

Plethorhynchl.!-s S~. n.

Porównując faunę z W1a'rsiw bos:towskich z fauną ilI1!Ily-Ch obszalrów

:r.

Czarnooki d'OSzediJ: do wndosku, że zespól fan.mty z Czerwonej Góry m~

witem elementy zachod:nioeuropejskie i CZIeISIkie, zaś zesipół fa!U1ly z warstw bos<1:owsikiCh olbo!k folI"'ITl l~lJ.in'ych pnł,wie wyłąoznie gal1nmki zacihodni~

i€'UOOpejskie'. '

FaUlIl:at bostowska wykazuje wielkie podobieństwo do Żledyi1skiej falUil.'1Y

':& Verse w SlalUeTlarndzie. Formy wSlpólne lUib pokirewne dilla tych dwóch

o'bsrzall'ów są następujące:

Dalmanella ci. fornicatimcurvata Spirifer (Crispella) undigranata Schelwienella ci. euzona sp. n.

CranieUa aff. interstTialis Proschisop1wria personata Dipterophora triculta

Według j'. Czarnocikiego walI"Stwy bOSivowskie mogą odpowiadać wapie- niom z AJngers (Fra'ncja) i szarogŁazom z Drooourt, natomiasrt; w A:ngJii

mogłyby <miel odpoW!iadać g,órnemu lucllowoWi, reprerentoWlanemu przez Whi1x:iliffe flJags z ^fauną Camarotoechia nucula i Chonetes striatellus.

W zespole faUiITy z WlalI"Stw bostoWSlJric!h zna;jd'llj,ą się również formy takie, jak Eatonia d. bithynica P a e c ik. €Ił In ta:n, Dalmanella fornicatim- curvata F lU: C Ih s i i:nJne wS'Pólne 'z 'WJaIrStwarni PendLk. w Azji MniejsZleJj ,(okolice Konstantynopola', które Paeclrelman zaliczał do środkowej ezęści Jiolnego dewonu.

Pokrewieństwa faunistYClZll1e warstw bOBotowskicll dają się rówmeż ustalić, rrn1aJnow:iJcie z faUlIlią Bata Ri'Ver (Nowa ZeiLanJCłJi.a) opisaną przez ShkIey'a i :zJaliczoną przez niego do dewonu. Warstw bos.1Jowskich ll1JBJto- :mi;as.t

me

m<Y.Żlnia! porównać z sylurem baltycko-podolskim. Na Podolu, na

wyspie Gotlaoo i w NdrWegii obserwuje sj,ę stopniQlV{~ ubożenie·mi()lI"Skiej

530 ^{, ' C : , '}Ką1;ali-zyna" Pawłowska

faruny .. sylu;rskiej przy .,~ni~ymudzia11ęJ nowych el~em.tów, ,które by naqawa?y-pioo:zczegó.JnymPQ'LiQlllOpl maczenie~trafty~. .

" ,Wys:tępoiW:aJr),ie wśród IałtJIl.Y:. ~tpwsikiej lic:z;,nycll .gatunD.Ww . sylurskich.

(głó'\VllJie w Gzerw9iIlej O(}rze). oraz, wyraoina, osPro .zarysowooa zmiam,a wwykSz~u l1tologi.cznyIll. osadów· WlalI"Stw' ~towskiclh i udokumen- towanego d6lnego dewonu zadecydowały, że J. Ozamookit. (1950) zaliczył

warstwy -bostowSikie do syJ.wr:u.W .:zwią'Zlru 'z tym uległ zmianie schemat s1lraltygmfi-i -górnego syluru i 'dewonu ' z 1936 r., m.ioooWicie, w 1950 r.

J. Czarnooki przy1phsuje wiek żedyńSki dlOlnejczęści

serii

barczalńskiej"

uważanej przez

'mego

^{w 1936} r. za: eros, utwor-y old-redu zaś, zwane ' wtedy warstwanri klonowsik:iJmi, w nowym ujęciu, zgodnie z ich .prze- str.zeruny.m 'polożend.em, zostały zaiI:iJCzone do środkowego Iudl.owu

(tabela 1). '

W latach 1950--1951 w ^związku z przeproWai~ymi pI'2leZ S. Pa- włows~ badaJniiami graw:imetrycroymi, ujawni;a;jącymi interesujące ano.mailie, z inicjatywy J. Czarnookiego wy kO!rułno na pólnoc i ·północny

wschód od Sandomierza~. ldłkat wieroeń. Bo śmierci J. Czarnock:iego' wier-

cenia te opracowali K. i S. Pawłowscy. '

Pierrw'SłZą wiadomość () stwierdzeniu fauny IOstraIk.ocLeo:moWej w 'lltwo- rach odpowiadających wrurstw.mn. klonowskim i o rewelacyjnych wyni- kiacli tych wierceń, dJJa 'geologii, oKolic' Sandorn:rerza. podallllO w &pecjatLnym krirnUIli:i:kacie . (K. Pawi'Owsika, 1954). ' . '

,. ·W latach . 1959-196Ó proibk!inem ~tw bostowskich zajmowali się:

E.i H. TomcZ1Ykowie (E. Tc:imczykowa, 1959; H. Tomczyk, 1960) ()I"arz-

M. PajdhlOlW1a (1.959 a i b). '

'Wym.ietnieri:i

ootorzyllie uStailli

jednoom,aczn:Le wieku w&'Stw Iocistow~

sikich i ich miejsca, w prOfi3.u strJatyigraficznym. Z tego' !pOwodu w Atlasie GeoLogicznym Polski, w zeszyc:iepoświęoon'Yffi sylurowi. (H. Tomczyk, 1960) wamtwy bosllowskie ZIlIailazły się w ~l!urze i poniżej W\alI'Stw iklo- IlOwskich (M. Pajchlowa, 1959 b); co

me

ZOS'tJalłiouzasadllione, a jest sprzeczne z ich rzeczyWistym wiekiJem geoliogiCmJyrń i przestrzennym

położeniem.

W dotychczasowydh rozwalŻaniaoh nad strnty~af.ią górnego syluru i dolnego dewonu nie uwzględn!ionowystępoWlanila! ryb jaJko wskaźnika

straitygraficznego.

/,·6twói' w:ier.tm.i(!Zy

sruJX2!l

1, usytuowany Inai półlnoc od Sandon:iierza.

wypemiłtę lukę 1· doota.rczyl brakującego ogrriwBi oraz .nIiezbęd;nych a:rgu- Jilen.t6w paleontOlogiezn.ych ' do jednoznaczm.ego rozwią:zanja problemu grtaJItiCy -pom1ędzy syłurem i . dewonem w Gómch Świętokirzysk:ich.

W otworze Słwpc.za 1 w i1asto-,piat&ZCZystych, .pstrych, .przeważnie czer- wono ~balI"wionych ;oSada-ch, wśród rps.amitów wyka:zJUjących często łupli­

WKlŚĆ' ,płytkową, ,gtwierdZOll1J() boIgart;ąfuunę sldad:ającą się głównie­

ze .

szc.żątków os.tr'akoderm. z . rzędów Cephalaspida i Pteraspida.

Ze w.zględu Il1,ClI profil litologi.cmy tyCh osadów, repreoorutującjrch nilewątpJ.:i.wie .. fację ,oId-.redu,.we ulegał najmniejszej wątpliWlOŚci,· że war- stwy te,Qd.f)9wiadlaljąpilaslrowęom -imuqOWCOtnl z Klonowa (WMStwy, kJ.o...

nQWskie J; Czarnookiego, 193tD z. ~ntra!łpe.jczęści Gór Ś:w:iętoikrzyskich, (>.czym wspomni3inJO,. W . wy.mien,i9iIly:m. wyżej k(lIlluniiklacie (K. }'Ia·włow­

ska" 1954). "

Tab ela 1 Tabela ilustrująca rozwój poglądów na stratygrafię górnego syluru i dolnego dewonu

J. Czarnocki 1936 J. Czarnocki 1950 K. Pawłowska 1960

~I

^Piętro

I

^Nazwy

I

Charakterystyka lito-

21 ^Piętro 1 Nazwy 1 Charakterystyka

~I

^Piętro 1 Nazwy 1 Charakterystyka

lokalne logiczna ^,.:t: O lokalne litologiczna lokalne litologiczna

Emsdol- Warstwy Piaskowce plakoder- Zigen i Seria bar- Piaskowce pIa- Zigen Seria bar- Piaskowce pla- ny barczań- . mowe z wkładkami łup- koblenc czańska kodermowe z czańslca kodermowe z

skie ków pstrych, fauna ryb dolny wkładkami łup- wkładkami łup-

plakodermowych, flora ków pstrych ków pstrych. Fa-

haliseritowa una ryb plako-

~ ~ dermowych. Flo-

ra haliseritowa

o o

Żedyn Warstwy Piaskowce płytkowe, Żedyn Dolna Piaskowce z Warstwy Mułowce ilaste,

~

I

^{górny klonow-} brudnowiśniowe z ~ część wkładkami łup- bostow- żółto-oliwkowe,

ski e wkładkami łupków il a- serii bar- ków pstrych, z sIcie seledynowe i

Q) stych, bez fauny ^()J czańskiej fauną Rensse- pstre z wkładka-

z Rensse- laeria mi piaskowców,

Cl _{Miedziana Centrum} Ci laeria lokalnie z boga-

Góra i wschod- tą fauną morską

niaczęść _~ o charakterze

Gór sylursko-d e-

Święto- wońskim

krzyskich

o

I ^{Żedyn Zlepie-}

Zlepieniec Brak Żedyn Warstwy Piaskowce dro b-

dolny niec mie- ^złożony z klonow- noziarniste, mu-

(daun- dziano- otoczaków ^~ skie i łowce i iłowce

ton) górski kwarcytów warstwy pstre o zabar:-

kambryjskich ze Słup- wieniu przeważ-

występują- Q) czy nie jaskrawo

cych w za- czerwonym, pa-

chodniej leontologicznie

I

części Gór

Ci nie udokumen-

Świętokrzys- towane w cen-

kich tralnej części

Warstwy ^Łupki zielo- Łupki Gór Święto-

krzyskich, w

rzepiń- ne i jaskra- pstre bez

okolicy Sand 0-

skie wo czerwo- fauny

mierza z fauną

ne, bez fau-

ryb Cephalaspis, ny

Pteraspis i mał- żoraczków

l f Zlepie- Zlepieniec mie-

niecmie- dzianogórski -

I

dziano- tylko w zachod- górski niej części Gór

Świętokrzys-

I-< I-< kich

r Ludlow Warstwy Iłowce pstre,

::::I ;:l Daun- z Boże- nieme w okoli-

ton godam cach Niewacn- lowa, wokoli- cach Sandomie-

- -

^{rza ze zubożałą}

fauną morską

ramienionogów

:>. Ludlow Szarogłaz Szarogłazy z >-. Ludlow Warstwy Łupki ilaste z _{i małżów} oraz

górny i niewach- bogatąfau- górny bostow- ^wkł. piaskow- licznie występu-

środkowy lowski ną morską sIcie z ców szarogłazo- jących wielko-

Priono- wych, oliwkowo-

l-< raków

CZl lZl peltis bo- ^żółte i pstre

stowica

Ludlow Seria Piaskowce płyt- ::::I

Seria Łupki, szarogła-

Lud-

środko- rzepiń- kowe brudno- low rzepiń- zy, piaskowce

wy ska wiśniowe z wkł. ska arkozowe, mar-

łupków, złe- ..- gIe i oolity o za-

pieńce miedzia- barwieniu oliw-

nogórskie, łupki, kowym i pstrym.

szarogłazy,rnar- :>. Fauna morska

gle i oolity - w serii utworów

przewaga czer- o barwie oliw-

wonych zabar- ₀₀ kowej

wień

Ludlow Seria wy- Łupki oliwkowo- Seria wy- Łupki oliwkowe dolny drzyszo- zielone z wkł. drzy- z wkładkami

wska szarogłazów z szowska szarogłazów, z

bogatą fauną fauną morską

Wenlok Brak Łupki szare Wenlok Łupki szm;e i ciemne z Wen- Brak Łupki szare i

Lando- nazwy iciemne z Lando- graptolitami lok nazwy ciemne z grap-

wer graptolitami wer Lan- tolitami

do- wer

W sprawie wieku warstw bostowskich 531 Fauna oot'rakoderm ze Sł.upczy na. zlecenie I.rurtytutu Geologicz.nego

została opracowana przez J. Kulc:zyokiego w 1959 T. N~tety złe zacho- wanie oka!Zów. me pozwoliło lIla ich ®kłaidJne OZIliaICZenie. J. Kulczyck:i

ustalił, że ookaikodermy ze Słupczy mają charakter endemicmy i ^irepre-,.

zentują ZJa.pew;ne nowe gatunki. {tabl. I, fig. 2). Ce.falasp.idywykazują

jednak Illiektóre cechy wspólne z formami brytyjskimi i spitsbergeńskimi,

oo:l;(mriast nal podstawie doo:tępnycih malteriałów J. K u1czyclci nie stwier-

dził podobieństw do oofaJ.aspidów podolsikiclh.

Liczne szczątki. pteraspidów według J. Kulczyckiego należą do jednej tylko fomny, która jest ba·rdrzo zbliZona do przedstawicieli rodzaju Para- pteraspis, zwiłaszcm dOi Parapteraspis plana B. r o t z e n.

Endemicznyc!ha'!'akter fauny ootraikoder.mowej ze Srupczy o:naz jej

.2lły st:a:n zachowania uniemorżliwiJa prooprow.adzerrie szczegółowszych po-

TÓWillań z podobną fauną :innyCh oibszatrów. Nie ulega jedniaik wątpliwości, że fauna^l IOstTaikoderm, a.zczeg61nie p1;emspidów w Europie . zachodniej, a przede ws:zystkiJm w An.glii, oraz .081 Podolu i Spitsbergenie, gdzie te osady są 'klasycrzmie wyIksztakone, jest przewod:nJ.a li lbaJr1drro dhatranctery- styC2ll1a dila· dewonu (żedyn) wyksztalOOlneJgO w facji old-redu.

Na tej podstawie na.J.aży przyjąć za udowodniane, że old"Tedo.we osady piaskowców z Klonowa są stałym, szeroko rozpowszeclmionym poziomem

~ dużym obsaarze Goc Swiętokrzyskich - na ,przestrzeniOd M.iedzian!8j Góry w iZ8.cll.Odniej idh części do Saruiome:rza w ich ozęści wschodniej.

Ze względu zaś na występowarueprzewodtniej f.auny ryb Cephalaspis i Pteraspis w tych osadach naJeży uznać ^o m paleorvto1og:icmie udawod-:

niOlIly żedyński wiek warstw ze Słupc:zy, a pośrednio róWtO.ież.i wa~

klolll.Owskich z cenlt.ralnej części Gór Sw:iętokrzyskich. P()!niewa~ warstwy bostowskie w normaLnym, ndJezabuorZ'Onym układzie wszędzie leżą w stro- pie wamtw klonowsIdch, wynika, że są ane wiellru dewońskiego.

Nowe staJniowisk.a waltStw bos:ooWS'k:icll pooIllane w Iataclh 1951 i 1957

po~ją n!aI uzupełJnienie :icll charakterystyki.

W otworze. Psiary'-K.ąty Il'lIaW1eroon.o warstwy bos'towsk:ie wyksztal- oon.e :bardzo podobnie jak w Bostowie, tj. w postaci rrnuQ'owców ~~

stych i :ilastych o jasnooliwk()lwy:m m!balI"wieniu, sd:1n:ie mże1azionych

limonitem powstałym ws:1ruteik :roooł'JOżenia piry:1ru. W osadach. tych napo- tkano liczIIle ikrynoidy oraz 1llieoomJacmlne szczątki fan.tin.y. Warstwy te przecina intru.zja di.aibazów, będąca przedłużeniem diJalbazówSw. Kata- rzyny.

Za odJpoWIiedniki WiMSItw bos,towskich, na :podstawiepollożetnia w stro- pie serii old-redu, można równń.eż uznać jasnO\Slelledynowe i ceglasto za- barwione, :pSlńre iłowce z w!k1ad:kami. mułowców, nawiercone w otworze

S1'Uipc:za l. ^{o o}

W osadadh tych oprócz małżoraczków nrue stwierd2xm.o:imlej fauny.

Mał2;()ramld ze Sl'upczy n!aI zlecenie Insty.1Jutu Geologk:znego ;o.yły badane prze2F. Adamczaika (F. Adamczak, 1959), kt6ry wyróżnił: Poloniella aff.

sy.mmetrica H aJ 11., Bollia sp. n., Eridoconcha sp. i Ostracoda S!p.

Wedłtug F.o ~ jest to fanma. morska. Gatunek P. aff. symme- trica jest formą sylumką i znany jest z Ameryki Półnoonej z górnego kliJntonu, który oodpowi~ ⁰⁰ górnemu WienilDkoW'f. Forma Bollia sp. n. wy- kaiZUje_ cechy podobne dQdolnodewońskich gatunków tego rodzaju opi-

532 Katarzyna Pawlówska

sail1yc'h z Ameryki Północnej. Syl'U!I'sko-dewoński chlĆłTakt.er morskiej f.a;tmy małżoraczków na1pOtkanych w Srupczy tyJko w ,pstrych warstwa,ch;

W stropie lrompleksu z fauną OIS'1lr~odlerm, ip'<)2wala lIla pćlII'.aJ.elizowanie

ich z warstwami bostowskimi. Ponadto wolno wnioolrować o dużej zmien-

nIOŚCi facj;a.1nej i faunistycznej :w-alt'Stwbostowskioh, ponieważ bogate sku- pienia fauny poznatne np. w Bostowie czy Czerwonej Górze mają charak- ter loka1.ny, jaikhy fauna ta żyła w iZlOl(JIWalllych, nie komunikujących się

szerzej ~bioonlikatcih. Za takim wniosikii€'l1l iprzemaWlia duża :iJJość fOI"Ih

e.ndemiCZllJych oraz zmienność faun'Y i różnorodne jej pokrewieństwa

z fauną inlIlych oibszarów.

Z zebranych dotychczas: 'obserwacji geologiczny.ch, po uwzględnieniu

nowydh faktów, można sądzie, że sedymentaJcja na pog'ren:lczru syluru i dewonu prnetdstawiała się !Il8SJtępująco:

. S Y l li r (lrudJolW górny) - seria osadów szarogłatrowO-łupkowycll,

ze znacznym udziałem osadów laterytycznyc'h, czerwono zabalrwk>.nych, bez. fauny, zacierający;chg:rałI1Wę pomiędzy ooadruni syluru i :Żledy.nu.

W ys'tępowanie: region' łysogórski.

S y 1 u r g Ó !l' n y (ludłow - da.unton) - warstwy przejściowe .po-

między sylurem i dewonem. Osady liaste, pstre, sza:roC'ZJeI.r'WOiIlaWe z wy- bitnae zuboża'łą. fauną morską, z liCZiruie pojawiającymi się wielkorakami:

Występowa:nrue:. w otworze Bożydar (fig. 1) - profil klasyczny, poza tym jako utWOIry zmienne li1JologiC"ZJIlJe i słaibo pozU'aJl1e, przede wszystkim w sytnilclin:ier wilkOlWSkiej i w olrolJi.cac!h różnych miejscowości leżących

w ,regionie łysogórsik:im. W zachodJniej części Gór Swięrokrzyskich,

w o1ro1icach Miedzia.."1ej Góry :i NioewllIch1owa (fig. 1) ('warstwy rZlC'pińsJtie wedŁug nomenklatury J. Cza!l'nookiego z 1936 r.). . Z e d y ni w flacji Qld"'l'edu - oo:ady pstre z przewagą zahaiI'~ien!a CZ€iI'WOłI1!ow:iś:n:iowego, s.p:iJas~cz'O!Ile - C2Jęs.to ps'amity Q płytkowej łupliwo­

ści, l'OkaJn:ie sltabo wapniste. Wys.tępowame: w otworze Slupcza 1, na

północ od Sa.ndomi.erza, jako utwory k1asyCZ'nie rozwinięte i pa].eonto-:

logicm.ie udoku:meln1X>WJane, we wsi Klonów, jalko utwo.ry klasycznie wy-

ksrztalłoone dotąd nie udokumettrto!Wa.ne rpaileon.tologicznie, w Podchebniu, w okoliooC'h Niewac'hlowa,· Miedzianej Góry i innych miejscowości regio- nu łysogórskiego (fig. 1).

Miąższość żedYlIliU w ^facjli old-Tedu oceniona na podstawie odslonięc

w Klonowie i profilu otworu Słupcza l WY'I1Iosi ,ponad 200 m. . Z wJlkształcenia litologicznego u'l1worów prwwieroonych w otwOrze

Słupcza' l wy:n.ika, że osady iLasto-<piaszczysie old--redu ku stropowi stop- niowo tracą swe jaskrawe zaharw1en:ie i pn;echodzą w serię utworów pstrych, ^Q następnie jasnoseledynowych i białawych, charakteryzującą· się dużą zaW!alI"tością pirytu. W Stropie tych osadów pojaw:i,a,ją się ci€U1dcie, kilkuoent.ymebrowe wkładki zlewnych piaskowców kWa'l'cy1;owych.

Na podstawie litologicznego wykszrtałooI1lia i stwierdzonej w utworach pstrych fauny małżoiI'8.Czków można uznać tę serię za, odpowiednik walt'SotW bostowskic'h. Wynika więc, :Źle warstwy bos,towskie leżą w stro- pie osadów oilid--redu i są z nimi związam.e ciąg.łością sedYmentacji. Miąż­

szość iclh w otworze Słupcza l wynosi około 50 m.

Na . podstawie rewizji poglądów zawartych w literaturze i niowych danych geologicznych wynika" że w Górach SwiętQlkrzyskiJCh na grall1lcy

W sprawie wieku warstw boo'towskich 533

syluru i dewonu następuje ubożenie fauny morskiej, masowy rozwal waelk'Oraków, poprzedzający rozwój środowiska limnicznego, lagunoweg'O,

ohar~terY'ZJlljąceg'O się 'Obecn'Ością OiSltlrallroderm i ~am1kówtypowych

dla facji old",redu (żedyn). Granicę pomiędzy sylurem i dewOiIlJeiIll lokal- nie ostro wyznacza< zlepi.enń€C miedz.iJaJnogórsJd. Został on wykształcony

w . południ'Owo-zachodniej części omaWlianego obsza'rll w specjalnych wa- runkacl1, w obrębie wylnlieslioneg'O obsrzaI'u charakteryzującego· Slięzredu­

kowa'ną miąższością osadów bezpośredni'O na przedpolu regionu łysogór­

skiego (fig. 1). W poz.ostałej części tego regi'Onu szeroko rozpowszechmona.

facja. 'Old:....,rmu (żedyn) I"OZłpOCZynl'- 'Okres dewońSki. W tyoh warunkach

niemałą niespodzi~nką są sylur . ..rie pokrewieństwa morskiej fauny warstw bost'Owskich w ^obrębie dewonu zapoczątkowaneg'O facją O'ld-Tedu

(żedyn).

WyUumaczeni:a tego faiktu należy szukać w sk<mliplllk'Clwa.nej paleogeo- gra:ffii tegO' 'ClIkresu, w związku :z dz:i.rał'alrl.iem ·ruchów wznos'zących na prze-

łomie syluru i dewonu, dźwiganiem się lądu ikalerl'Clńskieg'O, OO'lJW.i'jającym się środowiskiem lagunowym na przedpolu tego, r'Ozległego lądu oraz regresjam.i . i b-ótkotrwalynii transgresjami wycofującego się morza sylur- skiego.

WNIOSKI

1. Pomiędzy sylurem i dewooem Gór Świętokrzys1cidh is-tnieją war- stwy przejściowe - o:dpowiedniki dauntoruu. OhJaraikteryzują s,i-ę one obecnością zuboŻ'alej fauny morskiej oraz masoW'O występującymi szczątkami W1ielkoraków. Thkie wyks2Jta!ł:cenie Wlarsrtw przejściowych

upodalbnia obszar świętokrzyski do obszaru hałtyclro-podolskiego,.

. . 2. DoJny dewon (Ż'edyn) w Górach ŚwiętokrzyskiCh (~n łYsOgór­

ski) j~t wyikształcony w facji Óld-roou udolrumentoW'alIlego !klasyczną fauną Pteraspis i Cephalaspis. Osady te stwierdoono obecnie na prze-

strzen~ pooad 100 km. Wars.twy bostowskie leżą 'OOz;pośredn:io w stro.pi.e wars.tw kloIlOlWS!kic!hi ich odpow'iednii!ków 'Oraz łą:czą się z (nimi ciągłością

sedymentacji. Osady te li1lolO'g.iczme różnią się od IpodściełJających je 0sa;-

dów okl-redu ZIIlaazme mniejs~ spiaszezeniem i jaśniejsrzym. zalbaiI"<Wie- niem. W spągu są one pstre, w stropie zaś jasilloseledynO'we. LokaJiruie

zawierają wapn!i.ste wkła.dki 'Oraz :znaczną ilość pirytu. Warstwy bos1:ow- skie cliamkteryzuje gniaZdowO'

nagrolna.dzomi

fa'lllIla

morrsJm,

lodmJnie obfita i ~różnicowana, wzdłuż rozciągłości warstw zmieniająca charakter i pokirewieńsiwa. oraz ubożejąca, zawsze o chaxakterze mieszanym, sylUJr-

sko-dewońsk:im.

3. W związ.ku :z rewizją pojęć i jedTIloznacZJIlym określeniem gTair1icy

pomiędzy syłurem i dewonem proponuję utrzymanie n:azwy warstw klo- 'nOwski.Ch na określenie oSadów old",redu (żedyn) w Górach Ś.więtoklrzy­

skich, tj. wyłącznie w ta:ki~ znaczeniu jak jej użył J. Czar.nocki w 1936 r.

Zakład Zdjęć GeologicznyCh I.G.

Nadesłano dnia 24 listopada 1960 r.

534 ^{. KB,wzyna Pawłowska}

PIŚMIENNICTWO

ADAMCŻAK . F. (1900) - Fauna OstTacoda z wiercenrua Słupcza· (ręlropis). Arch.

I!llSIt. Geol. Warszawa.

CZARNOCIG: J .. (191!9) - StratyJgll"afia d rf:ektondka Gm SWiętokrzysltich. stratygrafia i teMmldka staropaileozoionych utworów Gór Swięt..olk.rzy$kdeh. Pr. Tow.

Nauk. Warsz., 28, p. 0.-1712. WIIlil'S2l8IW'a.

CZARNOOKI J. (19136) - Przegląd s;1;ratygraSd i paleogeografii dewonu dolnego. Gór Swiętokrzyskich. Spraw. Państw. Inst. Geol., 8, :nil' 4, p. 129--162. War- szawa

CZARNOCKI J. (194.1) - Sylur w Górach Swiętokrzyskich ('ręko.pis). Arch. Państw.

IlIlSt. GeoJ.. Warszawa

CZARNOCKIJ. (1950-1957) - GeoJogia regionu łysogÓl'S'kiego.. Pr. Inst. Geol.; 18, p. :1'l~9'7. Wa:rsza·wa.

KULCZYCKI J.. (1969) - Ryby dolnodewońskJe w otwor:re Słupcza ~rękCJiPds) .. Areh.

I:nst. Geot W31"S.Zawa.

PAJCHLOWA M. (1959'a) --"- Zagiadnien:ia stratygrafiJi. i rozwoju facji dewonu w Pol- sce. Pn. geo!., 7, p. 73~2, nr 2. Wrurszawa.

P AJCHLOW A M. (,1009lb) - Atlas .geolo~icm,y Polski. Za;gadruien'ia stx:atY'glrafu:zno- -facjaLne; z. 4. Dewon. Lnst. Geol. Warszawa.

P A WLOWSKA K. (1954) - Nowe da!l1e o paleowiiku na póhnoc od Sa!l1domierza.

KomU!l1dk!at 'WStęPIny. Pn. geol., 2, p. 461-462, nr 2. Wa1'SZawa.

TOMCZYK H. (:1'960) - Atlas geologJiezny Polskd. Zagad'lllien:ia stratygrafic:mo- -facjalne; z. 3. SylUll". Inst.· GeoJ.. Warszawa.

TOMCZYKOWA E. (195¹9) - Wstępne opra,oowanie Sltratyg'rafid środkowego i gór- nego ludlowu w Górach Swiętokrzyskich. Prz. grol. 7, p. 65-73. nr 2.

Warszawa.

KaTaJKI'IHa IIABJIOBCKA

B03PACT BOCTOBCKHX CJIOEB H DPOBJIEMA rPAHłfIUd M~ CHJIYPOM II ,l1;EBOBOM B CLBEHTOKmUCKHX rOPAX .

Pe310Me

ABrop 3aHI'IMaeTCSi peB1'I3He:t'1 B3rJUI,l\OB Ha CTpaTHrpaqmlO BepXHero C':lJlypa }f Hl'IlKHerO ,l\eBOHa Ha OCHOBaHHH JIHTepaTYPbI (rJIaBHhIM 06pa3OM pa60TbI

:a:.

'Iap- HOqKOro) I'I HOBbIX recmornqecKnX MaTepl'IaJIo.B H3 6ypoBbIX CKBalKHH. .,

B CBO,l\HO~ cTpaTl'Irpa<pHqecKotl: Ta6Jmqe npe,l\C'!'aBJIeHO pa3BHTHe B3rml,lJ;o.B Ha CTpaTHrpa<pffiO BepxHero Cl'IJIypa YI ~eBOHa B OT,l\eJIbHble i'O,l\bI· (Ta6JI. 1). 11:3 9Toro

0630pa CJIe.n;yeT, 'iTO 6OCTOBClOIe CJIOH 3aHHMaIOT KJIIO'ieBoe nOJIOEeHHe B np06JIeMe TIpOBe.n;emm rpaHHQbI MeJK.n;y CHJIyP<>M H .n;eBOHOM B CbBeHTOKWHCKHX ropax.

BOCTOBCKHe C.nOH RBJIHlOTCH; KOMnJIeKCOM r.nHHHCTo-nec'iaHHCThIX nopo.n;, Me- CTaMH C H3BecTKOBbIMH· npOCJIotbraMH, B KOTOpl,IX HHOr.n;a KOHCTaTHPYeTCR MOpCKal'l

<i>aYHa 'CHJIypo-.n;eBOHCKOrO XapaKTepa (JIOMHO; BOCTY'Jf,'lepBOHa. l'ypa) ...

B 1950 r. 6ocToBclOIe CJIOH 61,I.ITH OTHeceRhI H: tIapHOQltHM K CHJIYPY, 'iTO BbI3BaJIO nOJIHoe H3MeHeHHe CTPBTHrpaq,H'ieCKOH CXeMbI COCTaBJIeHHOH STHM aBTOpOM B 1936 r. Pe3Y.ITbTaTbI 6ypeHHH K cenepy OT CaH.n;oMeJKa .n;aJIH aBTOPY He06xo.n;HMbIe naJIe- OHTOJIOrH'ieCKHe .n;oKa3aTe.nbCTBa .n;JIl'I 06oCHoBaHHl'I .n;enoHcKOTo B03pacTa necTP0n;BeT- HI,IX oca.n;KoB old-red'a .n;o CH'X nop q,aymłCTH'iecKM HeMbIX. KOCBeHH:bIM 06pa30M 3TO TaKlKe yCTaHOBH.ITO B03paC'i' CJIoeB3aJIeraIO~ B KPOBJIe H B no.n;ome KOMTIJIeKca.

B CKBalKHHe CJIYII'iB 1 B;HpKOKPaCHOH CBKTe' r.ITHHHCTo-necqaHHcTDix . OTJIO'lKeiUm KOHCTaTHpoBaHa q,aYHa pl,I6 npHHa.n;JIeJKaIIJ;HX K' pił.n;y Cephalaspida. M pteraspida.

B CKBa:lKHHe BO'lKH.n;ap, IO:lKHee CJIYTI'iH,. B r.nHHHCTbIX cepo-KpaCHI,IX OTJIO:lKeHHl'IX KOHCTaTHpOBaHa HeMHorO'i:MCJIeHHal'l 06e.n;HeBwal'l MopCKa$l <i>aYHa 'M MHOrO'iMCJIeUHbIe OCTaTKH rMraHToCTpaK.

Ha OCHOBaHHH 6ypeHHił np0H3Bej(eHHbIX B OKPeCTuOCTIIX Caa.n;OMe:ata H no .n:PyrMM r~Om'ieCKHM MaTepHaJIaM MOJKHO yCTaHOBHTb CJIe.n;ywxqee:

. Me:lK.n;y CM.nypOM M .n;eBOHOM B CbBeHTOIWmClOfX ropax CYIIJ;eCTByIOT nepexo.n;Hl,Ie C.nOH COOTBeTCTByIOln;Me .n;ayHToHy. OHH OT.nM'laIOTC$I HaJIH'iHeM 06e,ItHeBwejt MopCKOj;!:

<i>aYHbI M CKOnJIeHHeMOCTaTKOB Gigantostraca. TaKOe pa3BMTHe nepexOWUoIX CJIOeB yno.n;'06JIl'IeT CBeHTOKIUHCKHH paHOH 6aJITHHCKO-no.n;'OJIbCKOMy pa'A'OHY. -'.

Ha orpaH • .rqemiOM npocTpaHCTBe B 3ana.n;HOH 'iaCTH CbBeHTOIWmCKHX rop,)(~ . ]4ej(3a:Hoj;!: fYpoj;!: M DlH.n;JIYBKOM, rpaHHn;a Me'lK.n;y cHJIYPOM M .n;eBOHOM 0603Ha'iaerC$I pe3KO 6JIaro.n;ap$l nOl'lBJIeHHIO KOHrJIOMepaTa.

HM'lKHMH .n;eBoH - :lKe.n;HH B .ni:.IcorypcKoM: perHoHe CbBeHTOKWMCKHx'ropBbIPa- :KeH OJIb.n;pe.n;OBoH -q,an;Hej;!:. B03paCT STMX O'leH& xapaKTepHblX OCaAKOB WHPOKO paCnpoCTpaHeHHbIX Ha nJIO~a.n;H CBbIwe 100" u To.nbx:O B O.n;HOO TO'lKe, a HMeHHO B CKBa'lKHHe CJIynqa 1, naJIeoHTOJIoi'wIec1Ót: o6ocHOBaH KJIaCCH'iecKoj;!: q,ayaoH Ptef"a-

spis MCephalaspis. -

BOCTOBCKHe CJIOM 3aJIeraIOT cor.naCHO M.Henocpe.n;crBeHHO B KpoBJIe KOMnJIeKCa O'l'JIOOKeHH1ł OJIb.n;pe.n;a, Ha3b1BaeMbIX aBTOpOM BCJIe.n; 3a H. tIapHOIJ;KHM, KJIeHOBCKHMM CJIOa:MH, BOCTOBCK.re CJIOM, MO~HOCTbIO OKOJIO 50 Ą B, JIHTOJIOrH'leCKOM OTHOWeHHH OT.ITH'laIoTCa: OT no.n;CTHJIaIO~erO KOMnJIeKca OTJIO'lKemDł om..n;pe.n;a MOzn;H~IO OKOJIO

200 ~.' 3Ha'iMTeJIhHO MeHbwej;!:'necqamłCTOCTbID M 6oJIE!e CBeTJIoA oKpaCKoH. B no- p;owBe nec-rpon;:aeTHbIe, KpaCHo-cepą-3eJIeHble, BI,IWe nepexo.n;m B CBeTJIO-3eJIeahle li 6eJIOBaTbIe c npOCJIOAKaMH KBapn;MTOBbIX nec'iaHHK:OB B. KpoBJIe, Mec:raMH c M3BeCT- KOBbIMH npocJIoAKaMM, a Bcer.n;a co 3Ha'iHreJIb~ co.n;ep:m:aHJI.'eM DHPMTa.

BOCTOBCKHe ··CJIOM OTJIH'iaIOTC$I .rHe3.n;OBbIMH CKODJIeamnm lIIIopcKoA q,aYHbI .6pa- XHono.n;, TPMJI06HTOB, ,IP3YCTBOpoK M OCTPaKO.n;, O'iem. 6oraTOA H pa3Hoo6pa3HoA, npo':

JłBJIHlO~eA Cpo.n;CTBO c 'iewcKoA M 3ana.n;Ho-eaponeHCKoA, a q,ayaa OCTpaKo.n; KpoMe Toro VI CeBepo .. aMepMKaHCKoH. no npoCTHPaHHIO CJIOeB M3MeH$leTCl'I COCTaB H 'iHCJIeH- 1;JOCTh q,ayHbI, MecTaMM OHa. O'ieHb cKY.n;Ha, HO Bcer.n;a COXpaHl'IeT CHJIYPO>-.n;eBOHcKoe

<;pO.n;CTBQ.. npe,IP3apHTeJIbHbl~ . cnHcoK q,ayabI npHBe.n;eH aBTopOM B nOJIbCKOM TeKCTe COrJIaCHO pyKODHCH H. tIapHOn;Koro c 1941 ro.n;a. B HacTo~ee BPeMl'I H3Y'leHHeM

<payHbI M3 BOCTOBa 3aHHMaeTCH E. ToM'lHK.

536 ^{Kaitarzyna· Pawłowska}

Katarzyna PA WLOWSKA

ON THE AGE OF THE BOBTOW BEDS, IN CONNECTION WITH THE BOUNDARY' PROBLEM BETWEEN SILURIAN AND DEVONIAN IN THE SWIĘTY KRZU

MOUNTAINS

Summary

The alu-thar encU!Iavours to il'evase opjJndOIlB as .to the stmtig1mlphy ol the Upper Sj}urli,~ and l.Joiwer DeviondJaJn in Ibhe SW1ięty ·K!rzyż MOOIIl<tali.IIlS, basiiJllg her wgges·

tions on" ldJterałture .and on ~ D:eCIĘ!IIlJt geQlogiJca.l .~18l der:ived kom d'lilliJngs.

In a ~biiliaI tab-le she-'illustmtes -tłreopiJniJolris·-held iiIll suCCE6S4lVe years as reg&'ds the stlmitIigm,phy ol the Upper Silul'liJain

aro

Lowet" DevonlialIl (Fig. 1).

Id; ~s from 1iOJis !l;able thiaJt the age of the Bost6w beds is lO! fundamerual

~rce _

foa::

es1laJbld&hIiIIlg din ~ aJrea the bounda!ry llilnle between the stl'l.l.l'lioo aild the Devonlian. The Bostów beds aIre-a OOmplex of. ~IJaoeo..:aJ.lE!Ilęceous rocks, locallily with calklaJrelOus iIllterealataOlIlS; jm, some locaJ:ities like Lomno, Bost6w, Czer~

WOIIla Góra, a mall.'dne fa.ualIIli 0If SliilJurda,n-DeVOl1iiJaln· cłmJr18JC1ler has been diBcovered iJfi tbis compIex.. T-łre filCIf; that, din· 1950, J. C2laiI"llOOkii ~ the Bostów beds to

"hę SUUIian/brQl\.liglht a romplętę cbangę in the stratigraphical scl1eme previously,

in 19M, ptepared by this sam.e Buthor.

Drl!.IlIiIrugs urOOer;llalken north IOf Sandomierz sup.p1ied the authar of trus paper·

wJith the lllIE!cessI!łIr ,pal;aec:JOtol~ SIOUJr.ce mater:iJał for documentiJng 1100 DeVOllian age o!the Old Red variegated sediments w:hich ihi1lherto yaelded no fa-una· - as well as fOlI" detelnniltnliing the aga of the heds fooJn.d at the top amd boitftom lO! truli clOmplex of sedimenrts. In bore-łlole Slupcza 1, i:n a red argiillaceo-ai"enaceous sedes oftocks, tłre author d!iscovered a fauna ot' fishes beIon.ging to orders Cephalaspida.

ood Pteraspida. In bore-hole Bożydaa:-, situa:ted further souo!Jh. from SłuJ)czal, she diBoovered dm. greyiSh-red argillaceous sedimen-ts a scanty, impoveri'shed ma'rine fauna and numerous remJll8Ilts of Gigantostraca.

On. the basis ot .bore-holes drilled in the Sa·ndomierz reg-jon and of othe.r geo- log,ical mlaIteir!iIail. we may asser:t thaIt:

Between the SliluriiaJn ood the Devonialll -of the Święty KTzyż Mountlłms there eX!ist 1lraJnsiJIioIll beds ~ to the Daiun~I8JIJ). 'I1hey are chamcter.lrz:ed by COIll'taliIllliIr!g aJIl impoverdshed ^malrtilne faru'llIa alIl!d by abul!ldalIllt .remnJałIlIts- 01 Giganto- straca. TłIiiIs d~menIf; ol the .trlans:LtiO/Il beds maikes Ithie Ś'Wtięty KTZYŻ reg,ion resemble the _ BJ3d.rłJIJC-PodoldmJ. region.

In a limiLted. area ot the westeln pad of the Śwtięty K!r:zyż Mountaillls between Mi'edziana Góra aIIld S7lydł~, the bounda!ry l!i!nJe 'berllween .the SilUI!ilaJn aIIld the . DevOlIl/ia.n is shm'ply defiJned OIWi!lligflo the 0<lClm"I00IlJC of a ocm,glomemte.

Ln tbe Lysogóry regdon,

. too

Lawer DevOlIll!JaJn - GedJiJnJn:iIaJn :is devel.OJped ·im lm.

Old Red fad~. Tlhe age ol these very ~c sedJim.etnts, W!i.despread and determ!iIned ()IIl aJll are.a of more tłum 100 km., i:is ipa:laeoa:lltol~y dOcumetruted. in one locali-ty only (bore-hole Sł.upcza 1~ by its oe1ass!Lcal fauna IOf Pteraspis' and

Cephalaspis. .

The Bostów beds extend -WiIlCoIrdalJlitly dli!r'ectly on- ,top of OId Red sediments - which, iiln ageement wIrth J. C7JaJr1nooki4 the wthior oall.s the Klonów beds. The Bo6lt6w beds, soone 50 m. thlWk, dl:ffer l!iJthologlf.cally :1lrom tihe uI!lderlydlJ1g Old Red_ sedimeIl!ts, of sorne 200 m. 1lłlldmIeI!!&, by I17heir Ill4W~ lesser S8lllddness aaJd thear

Streszczenie 537

lighteL- coloo.r. At thed!r bo'tltom they are of vaJl1iiegaIted <."O.I.our, reddish~y-ga:een!ish, UlPwaros p8IISIiJng 1tnm 1i;ght-greetn aJlld whi,tish sedilIIlenJts WliJth intel'Całations of quartz1rte sandstones 1tn theill" top; locaily they CO!Iltadn calca<reoUlS inwroalations wh:ile al~s dJi.sclosdng a marked COIll,telllJt of pya:ite.

The Bo6t6w beds me distil!lgU:ished by nest-lIiIke accumulaitions od: a maooe fa,una ot 'bracbiIOIpods, trtLlOlbiiOOs and pelecypods, aIIlId ol os1Jra;oods, very riC'h and dilleoon!lliJalted; thJi.s fwma ds .related to the Bohemii:un and tbe Westelr1n European fauna, Wlhile the ostlracod fauna additionally rerniLnds one of 1lhe corresponding North Ametr'ioaJll raUlllB. Along the str1iJke of the Bartów beds, the oomposition of theiJr fauam. as weJł as theiJr quaJllltliity shows changes; loca1llly the faJu.na, ds m.ail'"kedly scantty, ał'thOlUgh aJlW8iYS relJa'ted to a Sd.Lt.lirmnr-DeV'OtIJ.iiraJIl

muiTlJai.

The aJuthor sub- mitlted a prelJi.miIrulJrY list of fauna discoveTed in the BOSotów beds in the Polish text ol he!l" paper, aCICJOII"diJng to a man'llscr.ilPtprepaJred by J. CzaOO[()ck!i. ID 1941.

A new revJiew ol rthe Bostów iaUllla, based on newly oollected source materiał, is heilllg preipI!III:"ed by E. Tomczykowa..

TABLICA I Fig. 2. Cephalaspis sp. z otworu Slupem· 1

Cephalaspis sp. !Tom bore-hole Słupcza

Kwart. geol., nr 3. 1961 r. TABLICA I

f:g 2

Katarzyna PAWŁOWSKA - W sprawie wieku warstw bostowskich w związku z problemem granicy

pomiędzy sylurem I dewonem w Górach Świętokrzyskich