Tektonika jednostki Bobrowca w Tatrach Zachodnich

(1)

acta geologlca Dolonica

Vol. 21, No. 2 Warszawa' 1971

MA!RIABAC

:Pracę niniejsŻ"ą autorka poświęca pamięci Profesora Kazimierza Guzika

Tektonika jednostki BobroUJca UJ Tatrach Zachodnich

TECTONICS OP' TBE BOBROWIEC UNIT IN TBE WESTERN TATJł.A MTS

S'llR'~:Op:isano tektonikę zachodniej części pła:szczowiny reglowej dolnej

(kriżn~ań:skiej) w Tatrach-(na zachód od Doliny \Kościeliskiej). ;Część ta stanowi

odrębny ele:ment tekto.niczny 'o budowie. monoklinalnej, n'ie sfałdowany, natomiast wewi).ętrznie złus'kowany i podzielony poprzecznymi usIrokami na bloki. Dlatego jest 'Ona Itrakitowana jako 'osobna jednOlStka! tektoniczna - jedn().Sl!;ka· Bobrowca.

P.rzedsławiooo wyniki pomiarów dl'obnych s1.Tu¹ktur tektonicZlIlych i opisano. strefę nEliSunięcia jednostki ·~bx,owca n:it jednostki niższe. Omówiona została także budowa

podłoża jednOSi1lki Bobrowca i wyższych jednostek 'l"eglowy,ch, oraz stosunek jednostki Bobrowca do regli zakoOpi-ańBkich. Przedstawiono nowy pogląd na· budowę Upłazu Miętusiego i ,strefy granicznej między reglami . zachodnimi i zakopiańskimi. Jednostki tektoniczne nie przechodzą z jednej z tych Btref reglowych do drugiej. Regle zachodnie en bloc jeszcze

w

eocenie zostały nasunięte na strukturę regli zamopiańskich.

Używana

w polskiej litera,turze geologicznej nazwa "jednostka Bo- browca"

(KotańskL 19.Q3),j~st;.(!)dpowiednikiem

terminu' "castkovy pfikrov Bobrovca"

(płaszczowina cząstkowa

Bobrowca) wprowadzonego do litera- tury

słowackiej

przez D. Andrusova (1959). Jednostka Bobrowca jest

częścią płaszczowiny

reglowej dolnej

(kriżniańskiej) występującą

w Ta- trach Zachodnich

^między

masywem Osobitej na zachodzie i

Upłazem Mię

tusim na wschodzie.

Jedno$tkaBobrowca jest

wyjątkową. jednostką

polskiej

części

regij,

w której na znacznym obszarze

występuje

niemal kompletna osadowa

(2)

j.

; ,

( .\

"

280 MARIA BAC

seria

kriżiliańska

od triasu dolnego do kredy

włącznie.

Dlatego w tej jednostce wykonano szereg

opracowań'

stratygraficznych, szczególnie

dotyczących wyższej części

jury i kredy reglowej (Wigilew 1914, Soko-

łowski

1925, Sujkowski 1933,

Gąsiorowski

1959).

, O tektonice tej

części

regli pisano, jednak

mało:

Po ustaleniu zasad- niczegoschematu litostratygraficznego

płaszczowiny kriżniańskiej

(Uhlig 1897, Goetel 1917a, b), na zachód od Doliny

KościeliSkiej

stwierdzono

prostą, monoklinalną budowę

(Rabowski & Goetel 1925). W okresie pa- nowania w geologii

tatrżańskiej

dygitacyjnego stylu interpretacji tekto- niki obszar ten

uważano

za nie typowy i

mało

zajmowano

się

nim.

K . 'Guzik (1939)

przedstawił

na mapie w skali ' 1 : 20 000 do

^dziś

aktualny obraz kartograficzny

płaszczowinyreg,lowejdolnej

na zachód od Doliny

Kościeliskiej. Budowę płaszczowiny

reglowej górnej mapa ta . przedstawia zgodnie z

wcześniejszą pracą

tego autora (Guzik 1936). Dwa-

dzieścia

lat

później 2;ostało

opublikowane jeszcze

dokładniejsze zdjęcie

geologiczne omawianego obszaru (Guzik 1959d, e; Guzik & Guzik 1958;

Guzik, Gl\zik

&. Sokołowski

1958), z którego wynika

obecność,dygitacji

w stropowej

częścipłliszczoWiny·reglowej

dolnej, gdZie nad

kredą wystę-

,

pująznów

wapienie górnej jury. Wydzielone

zostały też

dwie jednostki

choczańskie(Furkaski

i Korycisk) zgodnie z

poglądami K.

Guzika (1959a) .

K.

Guzik (1959cj przyjmuje,

podob~ie

jak F.Rlibowski i W. Gpetel (1925),

dygitację

w warstwach kajpru i retyku

płaszczowiny

reglowej dolnej w okolicach 'Hucisk,

nazywając ją "dygitacją Siodła". Pojawiają się też

prace

sugerujące sfałdowanie ,

triasu

środkowego

w rejonie Bobrowca (Wanecka-Barejowa 1956, Andl'usov 1959).

Celem niniejszej pracy

było

ustalenie budowy

i

stylu tektonicznego jednostki Bobrowca, jej stosunku do

podłoża,

oraz

następstwa

ruchów tektoriicznych w tej

części

Tatr. Podstawowym

materiałem wyjściowym

było zdjęcie K.

Guzika, które

weszło

do mapy geologicznej Tatr Polskich . (Guzik 1959d, e; Guzik & Guzik 1958; Guzik, ' GUzik &

Sokołowski

1958).

Obserwacje w terenie

lokalizowałam

na

zdjęciach

lotniczych w skali

około

l : 7 500.

Następnie zestawiałam

je na

powiększeniu

mapy fotogra- metrycznej Tatr Polskich w skali 1: 20 000 z 1938 r. Jednak znacznej

części

obserwacji

dotyczącej

zachodniego odcinka jednostki Bobrowca,na

·terytorium

Słowacji,

nie

mogłam zapewnić

tak

dokładnej

lokalizacji jak

'w '

częścipolskief

opracowania,

ponieważ dysponowałam

tylko

mapą

geo-

logiczną

V. Uhliga (1911), szkicowymi ' mapkami

późniejszych

autorów i

mapą turystyczną

w skali 1 : 3· 0 000.

Jestem

wdzięczna

prof. K. Guzikowi za powierzenie mi kontynuacji jego prac na tym terenie

oraż

zakierowariie

moją pracą.

Za pomoc w wy- konywaniu niniejszej pracy

wdzięczna

jestem doc. dr Z.

Ęotańskiemu,

drW. Jaroszewskiemu, dr J. Lefeldowi, drK. Piotrowskiej i mgrJ. Pio,;, trowskiemu.

I:,

, i

l' ./ /

(3)

""t'

TEKTONIKA ,JEDNOSTKI BOBROWCA 281

lBtJlDOIWAS'I1REFY WlIERCHOWEJ W POIOLOZU JEDNOSTKI BOBROWCA

Podłoże

jednostki Bobrowca

stanowią:

osadowa pokrywa ' autochto- niczna i

nasunięte

elementy wierchowe - parautochtoniczne

łuski

i na-

sunięta

jednostka Organów

(część "fałdu

Czerwonych Wierchów").

" " " " "

Auwchiton w rejonie zachodniej części jedIlJ()$tki lBobrowca, między DolilIlami Bobrowiecką i' Chochołows'ką, jest' wykształoony w postaci 'serii ibobr,owleckiej ~o

>tański 119¹61), którą charaikteryzuje m-ak środkowego triasu, a otbecno'ść morskiego retyku z koralami i krynoidowego tytonu z l'ygope diphya oxaz tufami limburgitowymi

('Ko1ański & 'Radwańiski 11959). 'Na Z'OOczach Doliny !Bobrow.i.ec'ldej seria ta leży mo- noklinalnie i poza 'dro;bnymi~ko'kami nie stwierdzono w niej zaburzeń tektonicznych. Występuje tam pełny profil tej, serii od dolnego triasu do albuwłącznie.

, vi

dnie Doliny Bobrowięckiej jednostka IBobrowcależyna łUPkach albu autochto-

nłcińegol{fig. '3, 4). \Podobnie jes1na, grzbiecie pomiędz.YDolinami Bobrowlecką i Ju-

ranłową. W wyższej części tego gnbietu trda:s reglowy sięga daleko na PQłudnie

, i dY'skrepantnie leży na oora'z starszyeh 'Wał":stWach autOC'htonu, aż do triasu dolnego.

W górnej części DolilIly Jureniowej alb autO:chtonicznyodsłania, się 'jeSzcze w oknie tektoniczny>m I(fig~ 3). , '

Trias ;reglowy sięga na. południu aż do !Przełęczy Bobrowieckiej,gdzie kontak- tuje z dolną częścią autochtonicznego triasu dolnego r(se:isem). ' ,

W górriej części rDo1inyBobrowieckiej, na południowo-zachodnich ,Zboczach BobTO'Wca, 'z ,dolnotriasowy,oh pialSkowcóW ii łupków' autochttonu wydobywano rudy

żelaza 'w' 'I poŁoiwie

xmx

wieku (lZIwolińslkd 1966). !I('OiPalnie (fig. 11) znajdowały się

w pobliżu uslroku, a złoże prawdopodobnie miało charakter hydrotermalny.

WyiStępujące tu piaskowce dolnej części' seisu kontaktują ze skałami ,krystalicznymi wzdłuż us'koku, ponieważ granica ich 'biegnie prostolinijnie z WNiW na ,ESE i nie.zgodnie, z w.amtwowamempJ.aSlkowców zapadających 'ku południowi (fig. S).

Na południe od gnejsów i granitów znóW pojawia się dQlny trias - piaskowce i łupki 'seisu, a także, dolomity k,omórikowe i czarne łupki kampilu. Granica ma tu

również charakter uskoku, Q ikierunkuprawie W-E.

Oba te us'koki schodzą się w odległo'ści ,około 200m na za'C'hód od Przełęczy

Bobrowieckiej I(fig. 1 i

a).

W intel"lSekcji skałykryiStaliczne tworzą więc wąski, wy-

dłużony !din na :zboczach Grzesia nad DolilIlą' &brow,ieciką. We wschodniej części

tego klina występują wyłącznie gnejsy, a brak granitów. .

Na wschód IOd !Przełęczy Bobrowieckiej przedłużenie tych uskoków trafia na

granicę między jedn'OlStką lBohrowca iau'tOchtonem '(fig. 3). Na granicy tej, nad

Doliną Chochołowską, wy,stępują dro.bne łuski tektoniczne.' W Ż1ebie podiBobrowiec

WY'stępuje łuska gnejsów (fig. 13, pl. 11, fig. l),analoglcznych do' występujących

w '

klinie na ;Zi~zach ·G~zelśia. OdlegŁość tej" łU:ski'od WISpomnianego klina wynosi okoŁo ,600 m., Luska ta była wiązana z fałdem Giewontu ~boW'SJki 1959), lub uwa-

żana za samodzielny element nasunięty CWójc:ik1959). Stwierdzenie !klina. gnej,sów

,wśród piaskowców seisu w .Dolinie IBQbrowaeckiej rzuca nQwe śwIatło na genezę tej

łus,ki, która może być póxwakiem tektonicznym z bezpośredniego podłoża.

, Opisany iklingnejsów nie jest w tej okolicy wyjątko.wym. 8. Kreutz (1930), opi:suje kilka "fałdów" w obrębie skał KryiStalicznych i dolnego triasu na, wschód od OSO:bitej. Przedstawiono je ,na figurze 1'. Nieciągły ,charakter tyCh ,,sfałdowań"

obecnie nie ulega wątpliwości. Warstwy piaskowców seisu mają przebieg niezaileżny

od gra.nicy,ze skałami ikryiStalicznymi, na ogół nawet zapadają,pod nie. Pt-ostoli:niowy przebieg, tych gra.nic świadczy Q tym, iż są 1;0 niema'l -pionowe, uskoki ...

,'Kierunki 0lliJsywanych uskoków są równoleżnikowe, równolegle

do

granic

(4)

282 ^MARIA^·BAC

klina gnejsów.

~dobny

przebieg

mają

niektóre strefy mylonitów.:W trzonie Ikrysta;' lic.znym dalej na połudIliie (Andrusov 1959), a także wyznaczone fotointerpretacyjnie -

nieciągłości w Dotlinach Starorobociańskiej i ITarząibczej (fi'g. ,6).

:Fig. l,

Widok z Osobitej ku wscbodowi

I nasuni~cie jednostki Bobrowca, 2 granice mi~dzy skałami krystalicznymi i osadowymi- (k:r;zy- :tyki od strony skał krystalicznych), 3 stare wyrobiska w Bobrowcu

Vdew from Mt. Osobita to the east

, .. . •

l overthrust of the 'Bobrowlec unit, 2 boundary betwen crystalline and sedimentary rocks (the former ~mes marked with crosses), 3 old iro~-ore mine on Mt. Bobrowlec

Na wsc:hód od PrzełęczylBobr.owieckiej dalej występuje autochtoniczna 'seria bobrowiecka (fig. 13 i 4; pl. 1, fig. I). Na Przełęczy lBobr'Owi.eekiej są

to

pstre łupki ' . dolnotriaoowe, dalej ku wschodOwi. pojawia się górny trias i dolna jura.

rw

Żlebie

. pod Bob!rowiec według Z.Wójdka 1(1;9159~ ponad tymi war;stwami, .a bardzo niewiel- kiej miąższości, wyrstępuje łUlSka pstrych warstw kajpru, wyżej opisana łuSlka gnej- sów, a nad nią pstre warstwy kampiłu i wapienie oraz dolomdJty środkoOwe.go . triasu. Te ostatnie warstwy iF. lRaboiWski 10119154, ;1'9~) zaliczał już do triasu Teglo-

~ego, jednak Z. Wójcik (lg5l9) zaliczył je do serii wierehowej 'ze względu na wystę

Powanie w nich wapieni robac~kowych; stwierdził on pracami ziemnymi, że po..;

między dolomitami i wapieniami dstn.ieje ciągłe przejście. Obecnie, .1)0 stwierdzeniu wapieni robaczkowych

w

reglowym ani'zyku 'I(K'otański HI65b - , na Sywarowem d Upłazie rM-iętlllSim), nie można wykluczyć przynależności. tego zespołu doO jedn.ostki reglowej. Wyżej, w Żlebie pod 'Bobrowiec występują 'znów pstre warstwy kampilu i dolomity środkowego triasu. Warstwy te przez wszystkich autorów zaliczane są do jednosItki reglowej.

Dalej !ku WlSchodowi dolna, wierchowa ;część zbocza BobroOwcaz.budowana jest głównie z piaskowców ii pdas:oczystych wapieni di>ln-ej jury. W pobliżu nasunięcia regloweg-o n,a te autocp.toniczne warstwy nasunięte ,są dr'bbne, ,obce łuski tekto-

riiczne~ Na' \Małym i Wielkim K-opisku na doOlną jurę nasunięte są prawie poziomo ,

(5)

'--

_~

-_._- ",-

^----

,

',~

^.

^,'

^...

^-. ^-

- ^..

^::--

_.'

_~~_---:,--

,:-- -

'. ,

'.

. '

, ," ,

^I ^-,_--

--

, -

• ;

!

•

(6)

" , , •

~

.. . " '" - .

'-

: , I ;

"

>

! , , , " , , 8 , • • I , •

(7)

... lIAC; n<>.;"ł

• _, , _• ...

"

JK

,

• l"

• • •

• , • • ^•

M:opo. _niOm..

joo.tt>oolt.i Sot",,, •••

OG _ _ iii ... ~ . . . . _ ._ ..

,r _ .

^rlUbo01.^{'X ,..} ^...^~^I... "'""'-IrJ ... _ • • • _ 1_ ""~ • • " ' _ , . ... BlM "",,",,"" _ " "O' . , _ , u ... , "'''_ •. ' _ _ _ ...,.. " " _ 7 """"""'''''' do -_ od _ _ _ ... 1Ol .... _ _ _ __ . ... _ _ _ '" _ _ " _ '

wort_ .... "''''

TlCte:>lt map ot

u...

łklln'wlOOl uniI

10 ~ .. _ .... _ .... _ ... " _ uBl'. nI, "''''' ... ... , _ l . 41''''''''' .. -..~ ... . .. ...., ...

onrt!Ot._ . •

,,"u, ... . _ .... 7 ot <bo _ . - I o c """~ . ... "", . . . OLp Ol _ .. . . _ .. . - , - . . -.." . . ot ... '" lO LoI~'~

-.. .... - - • .".,. , ... _ ... , . . - .... .. - " ',...,, __ ... - - .. _ _ .... _""" ,.L,...

· ! ^, ^,

";

·

^;

·

•

-

- '

(8)

TEKTONIKA JEDNOSTKI BOBROWCA 283

wapienie robaczkowe (pl. 1, fig; !l). 'Wapienie te są wr8!l'stw.owane i zapadają ku pół

nocy pod ką.tami od· 'kilkunastu do, pięćdziesięciu stopni. _ 'Pras tych' wapieni ma

grubość 'kilku metrów, zaburzenia w uŁożeniu warstw są niewielkie, ·brak w nich

zafałdo,wań. Dalej na wschód wapienie te występują w pod.obnej pozycji pod iKoby- tarką i w gÓ1"nejczęści Wielkich Turni :i 'OrganóW {pl. ,l, fig. l; pl. '<2, fig. :3). Mają tam większą .miąŻiszośĆ :i ws'zędzie !Są naiSunięte ha piaskowce dolnej jury wzdłuż poziomej .powierzchni nasunięcia. Ich znaczna miąŻisZość. w Wielkich 'Tumiach

świadczy o tym, że jes-t tu :zapewne środkowy trias wierchowy. Nad wapieniami tymi na Wielkim KopiJSku i w Kobylarce są dolo,mity. Według Z. Wójcika (1959) , między wapieniami i· dolo,mitami widoczne jest przejście· sedymentacyjne, a więc

jest to sytuacja analo,giczna do, łuski śr,od'kQwego, triasu w żlebie pod Bobro,wiec.

Ponad dolomitami na Wielkim Kopisku i w iK!obylarce znajdują się czerwo.ne

łupki i pia'sI{!owce zalkzane przez F. Rabow.skiego (1969) iZ. Wój~ika {19S9')do reglo,- . wego, kampilu. Powierzchnia nasunięcia tych warstw na dolómity jest smomsza i 'nachylona pod kątem aJroł,o 130° na północ. Nie łączą się OiIle bezpośrednio z dOlo- mitami śl'odkiowegro triaJSu jednostki ,Bobr.owca na Bobrowcu (pl. l, fig. 'l). Jedn.ostka Bobrowca jest bowiem w tym miej,SlCu nasunięta pod bardzo stromym kątem (ok. 710°) na całym odcinku pomiędzy Przełęczą Bobrowiecką i 'Wielkimi Turniami, co, wynika . z interselkcji spągu dolomitów. Luski kampilu na Wielkim Kopisku i w K'OIbylarce

należą więc strukturalnie do, strefy łusek w ,spągu na'sunięcia jednOiStki iBobr.orwca.

W autochtonicznej jurze dolnej poniżej tych łUlSek LF. Rabo,wsiki (1'959) stW:ier- .

dziło,becność zafałdowań, 'które dokładniej lopisał Z, Wójcik ,fj1959). 2. Wójcik wy-

różnił tu szereg paraU'tochtomcznych fal!dów .o,bal;OOlych. Najniżej występuje synklinalny skręt (fałszywa antyklina) K'obylarki widocZny w żlebie w iKobylarce, wyżej

fałd Kobylarki (fałszywa antyklina) i wreszcie skręt synklinalny (fałszywa antyklina) Pieców przedłużający się ku wschodo,wi w rejonie Wyżniej Bramy Chochołowskiej

w synklinę lZawies;i;stej :z środkową i górną jurą w c:z;ęści centralnej. Ponad synkliną

Zawiesistej występuje znów pasmo wapien'i· środk.gjiiej i górnej jury (nad si:hro- niskiem) i wręszcie odwrócona lSeria o,d do,lnej. jury do, albu w Olejarni (pl.2, :fig. -1).

W. ;J~'os'zewskd (119158) 'są,dził, że w pÓłn.ocnejczęśct ItegoobS1zaru występuje leżący, fałd z wyprasowanym skrzydłem iI:l:i"zuszi:lym, nazwany przez niego łuską

Olejarni. Łusika

ta

nasUin:ięta jest na pasmo ,,malmo-neokomu", będące normalnym nadkładem leżącej dalej na południe dolnej jury. Poniżej dolnej jurywYlS'tępuje jeszcże jedna smuga ,;malmo~neokomu", iktórą W. Jaroszewski uw,a,ża za jądro

synkliny, nazwanej· przez niego synkliną Zawiesistej. Natomiast IZ. Wójcik ~19B9),· wychodząc .od :stwierdzonych przez siebie fałdów ,oh'a[o,nych· w skałach dolnej jury , na Połud.nio,wych zboczach Bobrowca, synklinę :Zawies'~stej uważał za fałszywą, anty-

klinę, podobnie interpretował też ,,malm :znad :schronilS'ka", a jedno.s:t'kę 01ejar,ni' interpretował jako fałd w obrębie .lSerH jurajskiej leżący niezgo,dIrle na marglach albu ..

Jednak synklina Zawiesistej nie ma charaikteru fałszywej antykliny, bo:wiem w jej centralnej części widoczny jest przegub synklinalny (pl. .2, fig. 1). '

Bomiędzy 'górną jurą Zawiesistej i niżej leżącymi piaskOWCami istnieje ciągłe

. przejście. poprzez środkową jurę z wapieniami krynoidowymi i bulastymi, natomiast do,lna jura ponad tą jurą 'górną !leży zdecydowanie ,niezgodnie, ścinając ku zacho- dowi bula'stą jurę środko,wą północnego skrzydła synkUny. Wydaje się więc, że

synklinalny. skTęt ZawiesiJstej ma niewielki ,zasięg i występuje w zasadzie w .obrębie środkowej i górnej jury ,Zawiesistej, natomiast leżąca Wyżej dolna jura należy już do wyższeg,o elementu tektonicznego,. IPrzechodzio.na ku górze. w wapienie środko,wej

i górnej jury .,znad schr.o,niJska" .(J~OISzeW1Ski 1,958, Wójcik 1959). Miąższość bulastych wapieni środkowej jury jest tu większa· niż w innych miejscach '(Pl. ~, fig. ~), 'być może, iż przechodzą tU{)11e do górnej jury, tak jak to jest np. w "fałdzie Czerwo-

(9)

! .

r·

284 MARIA BAC

nych Wierchów" między !Dolinami ilVIiętusią i Kościeliską · ('Szulczewski '1963, Bac

& GrochOC·ka 1965). Warstwy zapadają tu ku pÓłnocy pod kątem olroło 60°. iBoza tYm wydaje .się, że ~ obrębie tzw~ "jednostki znad schroniska" mamy do ezynienia z kilkoma nasunięciami. Jedno z nich zostało opiJSane przez W. Jaroszewskiego (1958).

Jest

nim

^strefanasunięć i zluźnień wzdłuż jaskini Szczelina Chochołow,s'ka (pl. 2, fig. 3). W obrębie wapieni górnej jury. niezbyt jasDa jest 'graniea tej jednostki . z na:stępnym elementem - łuską Olejarni. Luskę tę tworzy seria od dolnej jury do a'L'bu w odwróconym położeniu (pl. 12, fig. 1\), upady 'Warstw S'ą łagodne w kierunku zachodnim, jedynie w północnej częSciwidoczne jest poehylenie warstw ku połud

niowi, 00 nadaje tej łusce eharaktet fałszywej synkliny.

rw

łusce Olejarni nie obserwuje się ,sugerowanej przez IZ. Wójeika (1009) niezgodności pomiędzy "malmo-neokomem" i a~bem; Brak, co prawda, typoweg,o dl·a, sąsiednioh iKominów TY'lko'- wyeh urgonu i warstw zglaulwnitem dolnego albu, jednak nie ma podstaw do przyjmowania1uki tektonicznej. Są tu rzeezywiście zluźnienia tektoniczne, na które zwróc.iJ już uwagę W. JarolS'zew,ski '(1958), ale warstwowanie w albie jest na ogół rqwooległe do graniey z wapieniami ,,roalmo-neokomu", a ta z kolei zgodna jest z przebiegiem warstw środkowej i dolnej jury w górnej częśeiskałek.1Zluźnienia

na granicy z ~bem mają charakter drobnych u,skokąw.'o przesunięciach nie prze-.

kraczających ,l m, nieregularnych, o różnym pochyleniu powierzchni ślizgowej

i 'o kierunku na ,ogół prostopadłym do osi doliny. Na granicy między wapieniami i marglami,w niektórych miejscach w stropie wapieni występują duże, spłaszczone on~olity 1(0 długości osi - ·średnio - 6 cm i 4 cm). 'Wszystkie onkolity wydłużone są w·tym samym 'kierunku, 'być może tektónicznie (ok. 110°):

Ponad dolną jurą ~UiSki Olejarni; w północnej części Olejarni występuje znów górna jura, kończąca lS'ię niespodziewanie na linii małego żlebku, a dalej na poł~dnie z,a,gtąp'ioria tria'serri śr,odkowym (pl. 2, fig. 1). 'W. JaroszewsIki .(1958) i Z. Wójcik (1'91519)' włączają tę górną jurę do łuski Olejarni, nadając tej łusce charakter zdecy- dowanej anty>kliny. Na granicy górnej i' dolnej jury brak jest jednak wapieni :00- lastyoh i nie jestwidOO'ZIlyzwiązek pomiędzy nimi, a - co ważniejlSze - granica ta

przedłuża się dalej na południe oddzielając od dolnej juty trias środkowy. Wydaje Sdę wdęc,iż bardziej pr'awdopodobna jest tektoniczna, uskokQwa graniea między łuską Olejarni '.~ wyżej leżącą górną' jurą. Trila$środlWwy dalej na południe jest na- sunięty na piaS'kic;>wce dolnej jury.

rw

'Wielkich' Turniach widać wszędzie w -dolnej

części piaskowce dolnej jury, a w górnej płasko nasunięte wapienie triasu środk,o

wego (pL 2,:ftg. ,1). NasUlIlięcie to jest stopn'iowo 'wynoszone Iku górze' w kierunku

południowym uskokami przebiegającymL pomiędzy skałkami WieI'kich Turni.

Dolna jura /Wielkich Turni li"boLogieznie znacznie różni się od dolnej jury łuski

Olejarni. iMamy. tu ibowiemzwięzłe pia&kowce ,o krzemionkowym spoiwie ze lSłabo

z'aznaczonym warstwowaniem, zdeCydowanie różniące się od ciemnych, warstwowanych i podatnyeh na wietrzenie piaSkowców znad Olejarni. Granica pomd.ędzy

tym1 dwoma tY'Pami piaskowców na mapie przebiega pO, łuku o kierunku SW -NiE . i . nie ma nic w.spÓ1nego z kierunkiem 'przebilegu wantw- 'w· tym miejscu. lstniej~

więc poc!staw",,{aóprowadzenia na SI!: od Wielkich Turni uskoku. Uskok ten Iku

Północny ;p:rżedłuŻll.. S1ię. w granicę między dolną jutą Olejarni i tria:sem środkowym,

a dalej gómąj'~ą <fig. 3).

stosunelk ~isanych wyżej Sltruktur zachodniego z-bocza !Doliny Cho.chołowskiej

do 'budowy Zbocza wsehodniego 'był :ro~patrywany przez iF.Rabowskiego (1959) i W;

JaroszewS'kiego 1~11958), którzy pisaii o -slałdowaniach w· zachodniej części Kominów Tylkowych. Tymczasem:w lKOminach Tylko,wych nad [Doliną 1Ch000hołowską struktur tego rodzaju brak.

Sfałdowania pias,kowców dolnej jury na Kopieńcu i 'Dudzińcu opisane przez Z. iKotańs,kieg,o {1959a) są ISzerokopromiennymi ,pofalowaniami normalnej pokrywy

/

(10)

·'

. .'11

TEKTONIKA JEDNOSTKI BOBROWCA 285 .

autochtonicznej. Powyżej Dudzińca leżą w pozycji normalnej pochylone ku północy

wamtwy wapieni bulastych Śl"OCNroWej jury, a jeszcze wyżej białe wapienie gó,rnej jury. Obserwowana' nad !Kolesą warstwa wapieni bulastych środkowej jury w oto-

czein:ługóxnej Jurry jesrt;pow1;órzeniem intersekcyjnym, o czym świadczą wychodzące

spod niej piaskowce dolnej jury 'W żleb'ku naprzeciw schroniska 'maszyńskich (por .. Guzik l:959d). Dopiero grarnd~a z albem nie jest .zgodna z przebiegiem warstw i ma charakter uskoku. Do 'granicy z albem dochodzą różne poziomy malmu. '"Ostroga skalna" na SE od !Kolesy(lfig. 3) jes.t oddzielona tym samym uskO'kiem od" "zatoki" . albu, wchodzącej tu głęboko w wapienie malmu. "Ostroga" ta i "zatoka" prawdo- podobnie związane są z jakąś starszą od tego uskoku sttuktm-ą, nie mającą związku

z komplikacjami 00 prawym zboczu doliny. óW dnie IOoIiny Chochołowskiej w tym miejs'cu zaznacza się uskok przesuwający cZęść zachodnią ~u południowi, względnie ją zrzucający. Pojawianie się albu na "'Qbutiboezach ~oliny w tYm s'amym miejscu

wywołane jest innym W!Ik{)lkiem opisanym już podiKIominami Tylk,owymi, a na zboczu zaohodnim - oddziela,jącym hi,skę Olejarni od "maInlu znad schroniska".

Na prawym ~boczu Doliny ChOChołowskiej jednOlStka reglowa oofa sdę ku pół

nocy 'o kilkaset metrów w stosulllku do-lBdbrowca. W jej podłożu ponad jurą wier-

chową rwddoczny jest pas łUIPkówkredy, a nad nimi jeszcze nasunięte "ł-usk1 Świer

kul". (Ra!bowski 1959) albo ,;jednostka Świerkul" .(Jar-oszewskl :10957).

Ten drobny element tektomczny złożony jest z fragmentów jury w facji

zbliżonej do autochtonicznej, w układzie o charakterze antyklinalnym. W centralnej

części teg,o elementu wy,stępuje jura dolna i kajper, VI spągu i stropie - jura -górna i ·urgon. Szerokość całego elementu świerkul wynosi Od killkunastu do kilkudziesięciu

~etrÓ'W~ !Fałdowy charakter "jednostki Swierkul" jest wątpliwY,ponieważ redukcje tektondczne profilu tej jednostki wieilokrotnie przewyższają zachorwanefragmentY.

Nawet jeśli S'tru!ld;ura Świerkul powstała IZ jakiegoś elementu fałdowego,co może

. być jedynie :pr·zy1pUlS:&:zeniem, to i tak obecnie można mówić tylko D mefie łUJSek

czy pocwakÓ'W tektonicznych. Swiadczą ;Q.tym najlepiej prrzetkroje .,jednostkiŚwier

kwl" wykonane przez

rw.

lJai"oszewskiego 141.957) ..

"Jednostka śWierkw" w 'części nad polaną lKom.iny lDudowe jest przefałdo

wana ze środkowym :triaSem jednostki reglowej, a pod Opalonem z autochtoniczną kredą,' zmiany w jej budowie w czasie nasuwania się muSiały W1i.ęe być bardzo zriaczne. :Nad PolaJną !Konuny Dudowe widoczne są plastycznie "wfałdowane" dolomity triasu reglowego VI wapienie .malmu jednootki Swie:rkul (Jaroszewski 1957).

rw

olrolicy· [Hali pod Kominami "jednostka l$wie:rkul" kończy się, a kreda autochtoniczna sięga daletko na północ w żlebach opadających do Doliny Lejowej.

Na zboczach żlebu Żoabijak nad tą kredą pojawiaj,ą się ekalki zbudowane z triasu wierchowego - pierwsze fragme:nty jednos1lki Organów należącej do "fałdu' Czer- wonych Wierchów" l(1BaC '11963). Na zboczach IDoliny !Kościeliskiej jednostka ta, wy-

stępująca już w pełnym wykaztałceniu z OOO-metrowym profilem triasu środkowego

i jury, tworzy gwałtownie wzniesienia w morfologii - Stoły i Organy {Bac & Gro-

chooka-<1965). '.

!STRATYGRAFIA JEIDN1ClS'.I1KI BOBROWCA

Niniejsza praca ma charakter strukturalny, dlatego w badaniach te- renowych

oparłam się

na

istniejących już podziałach

stratygraficznych.

Obszary

występowania

jury i kredy jednostki Bobrowca, wobec

istniejącego już podziału

litostratygraficznego i

szczeg6łowegozdjęcia

K. Guzika (1959b, d, e;

Gużik &

Guzik 1958; Guzik, Guzik

& Sokołowski

(11)

;.'

1-'

286 MARIA BAC

1958) oraz wobec stosunkowo niewielkich komplikacji tektonicznych, nie

przedstawiały

podczas

badań

strukturalnych

większych trudności.

Dla triasu

środkowego

natomiast konieczne

było

zastosowanie nowego profilu listostratygraficznego. Dlatego tu

rozwinięte' zostały

tylko zagadnienia litostratygrafii triasu

środkowego,

natomiast dla 'innych ogniw stratygra- ficznych podane

są

tylko infor.macje o

wykształceniu

litologicznym,

miąż

szości

i wynikach

^badań

stratygraficznych. na terenie Jednostki Bobrowca.

Trias dolny

Na południowych zbo.cza'cll Bobr,owcadoOlny trias występuje w kilku miejscach.

iNajpełniejszy profi.l obserwuje się w pieriMSzym' żlebku naWlS'chód od Pr:z;ełęczy

Bob:rowieokiei. W do01nej części występują tu czerwone i hrązowe pi,askowce.i łupki.

analogiczne do 'zespołu . wanstw z .!Doliny Jaworzynki, w którym M. Liroanows'ki (H)Ol)" ~alazł faunę dolnotriasową. , Wyżej, występują łupki dolomityczne ⁰⁰ zabar- wieniu zielonym, żótławym lub czarnym, które oOdpowiadałyby warstwom 3-5 z' profilu Doliny IJaw.orzynk:i

'z.

K.otańslkieg,o 1(1963), ·a więc dolnemu kampilowL li'ra,gmenty werfenu na Wielkim tKopisku i w iK,obylal'ce (pl. 1, fig.

i)

oOdpowiadają

wal'lStwie 3 ,(najniższy kampU) Z. tKotań,skiego ('19IG3).·

Na omawianym ,obszarze dolny tria·s występuje jeszcze koło Bramy Kra., szewslciei§o w Dó,unie Kościeliskiej, gdzie :Z .. iKotańStki (1965b) wydzielił seis i ikampil,

przymując jednak lukę .stratygraficzną w dolnym kampilu. W miejscu tym widoOczne jest przejście do wa,rstw środkowego: triasu.

Trias

^środkowy

Na badanym terenie anizyk' 'WystęPuje il1a północ od !Lodowego, Zr6dła '(Kp- tański !1965b), gdZie widoczne jest przejście

'Od. '

kanipilu do anizyku. WyżejwyStę~

pują dolomity i wapienie, reprezentujące jednak tylko doOlną ·częŚć anizyku.

Do gór:nej części.anizyku zaliczono, przezana'logię z profilami regli zakopiań~

skich {Kotań1ski 119163,' [twanow 1965), cukrowate hryłowe doLomity budujące .1Mnichy Chocholowskie .na południowych zbocza·ch Bobrowca . i warstwy dolomitów leżące

poniżej Mnkhów I(fig. <3; pl. 1, fig. 1). Są to dol,omity ciemniejsze ,niż w lVLnicha'ch, w większej części cukmw,ate, miejsca'roidXobnokrystaliczrie i warstwowane. Uło

żenie warstw jest tu nieoo odmienne od obserwowanego w Mnichach Chochofowskięh i nie jes1 pew.na ciąg~ośćrtektondcrma pomiędzy rtymi dwoma .zespołami warstw. Miąż

szość dolomitów cukT,owatych z Mnichów wynosi około ,l.2A) m, a mżs'zych dolomitów

ponad'WO m. .

Trias środkowy na iBobrowcu nie wiąże się ze Sltr:zępami dolnego triasu na

połudnwwychzboczach Bo-br,owca i prawdopodobJlie bra!k:' tu jest dQLnego attizyku.

WYŻlsze warstwy śr>odkowego ,trilliSU zaliczane ,są już do ladyuu. Jedyny nie-

wątpliwie peŁny profl1 ladynu obserwuje !Się lIla Bobrowcu pomiędzy Mnichami Cho-

chołowskimi ;i' Doliną Długą. 'Nad cuikrowatymi dolomitami (Mnichów leżą ciemno- szare, drobnokrystaliczne, płytowe doloroityz wkładkami dolomitów 'krynoidowych i granatowych wapieni. JE. Wanecka-lBarejowa {1'956) z war1Stewek doOlomitów kry- .' noidowych wymienia na podstawie oznaczeń J. :Lefelda trochity z gatunku Em.C7'inus

liliifCJf/'IT11i.U; Schlotheim, a z warstewek .z górnej cżęśc,i południowych zboczy 1Bo- browca i z Przysłopti koło Jaworzyny formę E.ncrinus cancellistTiatus Bather wska-

zującą na la dyn.

(12)

287

W profilu IBobrowca występują dwie warstewki zkrynoidalili, a' ponowne poWltórzenie ich spowOdowane jest uslrokam~,a nie lS!ałdowaniem :triasu środkowego, op przyjmowali

E.

Wanecka-iBarejowa· (.1006) i n. AndrlllSov (1900).

W profilu ladynu Bobrowca lZ. iKotań,ski. (19'65b) st.wie:rd71ił dol·omity diplopo- rowe w wąwozie 'Między lSc:ia.n:y, nad drogą prowadzącą z Doliny Chochołowskiej na

polanę Jamy, w Głębowcu i na ;wschód cd !Mnichów ChochorowskiCh. W czasie badań stwierdziłam. diplopory również w innych miejscach. - między szczytem Opalonego i Swierkulami, przy przełęczy między ~br,owcew i Parządczakiem tuż za granicą pa.ństwa i .na :z.bocza·ch IBobiowca rtadDoliną . Juraniową (również po stronie sło

wackiej).

\Ptrafil.ladynu na Bobrowcu składa się z następujących zespołów warstw:

. \ ' .

l. Płytowe, ciemnoszate dolomity z wkładką dolomitów . krynoidowych z Encrinus 1 cienkimi warstewkami wapieni. Warstwy te tWorzą północne zbocz~.Bobrowca nad 'Głębów

cem. Mią:l:szość ich wynosi około' 100 m.

2. Dolomity cukrowate, grubopłytowe o miąższości około 20m.

3. Przewarstwiające się dolomity cukrowate, jasne, grul)opłytowe i .cienkowarstwowane drobnokrystaliczne - około 00 m. W tym zespole znajduje Się warstwa zaWierająca przeWodnie

dla ladynu diplopory. . .

4. DOlomity cukrowate, z których zbudowane są skałki na północnych zboczach Głę

bowca. Miąższość tych dolomitów wynosi 00-100 m.

5. Przewarstwienia dolomitów cukrowatych bryłowych' i piytowych drobnokrystalicz- nych z wyraźną przewagą dolomitówcukrowatych. W wyższej części tych warstw na Przysłople

występuje ławica granatowych wapieni i dolomity z Encrinu8. Wytej w profilu. zwiększa się

ilość dolomit{>w płytowych. .

6. Dolomity płytowe występujące na bardzo źle odkrytym południowym zboczu Doliny DłUgiej, między :l:lebem Ciemniak i Doliną ChOChołowską, o miążs~ości około 50 m. . .

7. Skałkotwórcze dolomity cukrowa te,. grubopłytowe budujące Niżnią Bramę Chocho-

łowską .(Skałk~ ks. Kmietowicza). Mią:l:szość ich wynosi około 00 m.

. 8. 'Bi~ł~ dolomity końcżąci! 'profii środkowego triasu o .miąższości 2(1...,,30 m.'

Znaczną część profilu ladynu można obserwować też na grzbiecie rozciągają

cym się od wylotu wąwozu Między Ściany na północny zachód, W kierunku -Opalo- negO. Występują:tam odpowiedniki warstw.5-B z profilu Bobrowca. W obrębIe zespołu 5 Występują tu trzy cienkie ławice wapieni ~l!n-.2ID cm miążs;oo~ci). Warstew- ki górna i dolna za.rwierają faunę Inałżowo-bmchiopodową, a' środko~a

ma

^charakter

robaczkowy. W drobnowarstwowanych dolomitach odpowiadających zespołowi 6 spotykane są tu wkładki czarnych łupków dolomitycznych, podobnych do łupków

występująCYCh w kampilu reglowym, j~nakżenie mają one . charaIcteru brekcjo ..

watego. LUp'ki te występują

w

dolomitach. bardzo cienko wars;twowanyc'h 1(0 gru-

bości warstewek do kilku centymetrów), jako cienkie, milimetrowe przewarstwienia.

Odpowiednikiem zespołu 7 są cukrowatedol-omity lKoby1:ich Głów. Wydaje 'się, że białe dolomity '(zespół B) mają w tym PI"onlu miążSwść większą niż,w Dolinie Cho-

chołowskiej.

Na Opalonem wstały stwierd~one w części grzbietowej zespoły 3 i 4, a w dolnej (północne!)' - 7 i B. Zmiana ,kierunku warstw i brak częśct profilu wskazują

nato, że ciągłość między nimi nie jest zachowana .

. W zachOdniej części Stołów. mamy prawdopOdobnie do c·zYnieri.ia z zespołami 5--8. Są to dol()mity grubopłytowe z wkładką granatQwych wapieni o znacznej mią7JSzości (kilku' metrów), wyżej --.-.: dolomity płytowe, jes~:z.e wyżej cukr,owate i vvreszcie białe.

Kajper

-w

dolnej części ponad 'białYmi d-o:J.omirtami · zaliczonymijes~:z.e do trial;U

środkowego, pojawiają .się qe:rwone łupki ilaste. Dla niższej cżęści ka-jpru charak- teiI"ystyczne są przewa.rstwdenia tych łupków z obiałym!i, 'biało-:zielonkawymi i rooo-

. ~' ..

.. I ;

(13)

,.

,

wymi dolomitami· ·drobn>Opłytowymi. Ba!'dżo charakterystyczne ' jest występowanie w dolOOlitach chalcedonów (JaspiSów) w postaci buł i' nieregularnych skupień. Chal- cedony występują vi tej samej pozycjj. tli'kże ol

w

kajprze regli zakopiańskich, jednak

.w

^mniejszej^il9ści. ^.. ^.

W w;yższej części kajpru zwdękSzasię ilośćps1:rych łupków, pojawiają oSię wkładki piaskowców, a' zanikają dolomitów. 'W n:ajw~ższejczęściutworówkajpro

wych znów pojawiają się Wkład,ki dolamitów, jaskrawo żółtych,· 'kryptokrystaIlcz- Dych, płytowych. Czerwone łupki st'Opniowo ·zanikająi w stropie ka.jpru występuje

kilkunastomet:oowy komple'k!s dolomitów: . .

Miąższość kajpru . w jednostce !Boboowca jest zmienna. Jest to ^zapewne, w znacznej mierze, spowodowane tektOriicznymi. redukcjami w obrębie plastycznych . łupków. N~jwiększą mląmzośćs.twierdzono w' okolicy wierchu Spalenislko między Dol'inamiChochorowską ;i Lejową OTaziIla \Hali pod Kominami w Dolinie !Lej,owej.

Na haJllj,

Huty

w [)()linie Chochoło-yvskiej miążsZość kajpru nie przekracza 100 m, a na zachoo;,;OO 'Doliny Chochołowskiej, nad ;DoUną KOŚcieliską w strefach silnie zaanga- żowanyeh . tektonicznie kajper występuje~'~ylko wąskim 'ki1kudzie&h~cio- lub . nawet

!kilkunastometrowym I'lasem. ..

"

Retyk '

.Najpełniejszy profil. ;retyku .odsbonięty jest W DOlinie Lejowej w żlebie opa-

dającym z wierchu Spale:nisko ku hali <Huty. Ponad żółtymi dolomitami kajpru leżą

tu czarne i siwe łupki, w Iktórych spotykamy wkładki j~ych wapieni. Wyżej łup

ków jest mniej, a wapienie' prżybierają :barwęgranatową iw niektórych ławicach

zawierają liczną faunę korali, brachiopodów bądź małżów. Miążswść retyku w tym miejJscu wyil1JOSi około 415 m. Podobny chara'kter wykazuje. retyk w wyższej części

'Doliny 'Lejowej. IK'l"Mki opis retyku w Dolinie Lejowej podał W. Goetel (1917a),

a opracowanie mikrofacjalne wykonai" ostatnio A. Gaździcki i(1g69, 11970), które wy- . kazało uderzającą 'Zbieżność profilu retyku reglowego i wierchowego w facji bobro-

wieckiej (por. Radwańsk:i .11968). " . , .

Na hali \Jaworzynie nad !Doliną Ch(X:hO'łowską w części wschodniej brak jest· dolnej częśoiretyku, są tam tylkowapien:ie oolitowe i WaI'Stwy przejściowe do' jury . . ^.

dolnej. Przejście od kajpru do retyku mo~na natomiast obserwować w środkowej części hali, 'gdzie pOnad dolomitami kajprowymi WY'$tępuią czarne, żółto wietrzejące

łupki i żółto-zielone dolomity przypominające miejscami dolomity komórkowe. Wa- pienie· pOjawiają się. początkow·o w postaci drobnych wkładek, a wyżej stanowią grubsze ławice poprzedzielane cienkimi wkładkami łupków. Bonadnimi występuje zespół warstw :zJbli:ron:ych do profi~uopisY'Wanego ze żlebu nad 'Doliną 'Lejową. War- stwy retyku ciągną się ku północy nad,DOIlną· Długą, gdzie przypuszczalnie pr,om jest kompletny. Prawdopodobnie pełny profil retyku'VVystt;P~je, też, W Dolinię Ju- raniowej,w':,irinych~iejsCach retyk jest 2::n8emiezredukOwany tektonIcznie.

Jura doln.a

W jednóptce Bobi-owca, w najniższej części dolnej . jury spotyka: Się gruby

zespół czarnych i ISzarych łupków z wkładkami pias!rowców, zaliczony' dO' hettangu- ,;.synemuru (Goetel lllJi117a, b; Gu'z:ik 1'959b). Jedna. z takich wkładek, los-jągająca miąż-. szość :około '3 m, ma charakter zwięzłego piaskowca kwarcytowego. i może Ibyć po- równywana z waNtwą piaskowca z Tatr Bielsk.ich opis'Y'Waną p!".zez V. Uhliga (1'897) i S. lScIrowwskiego J(I948). Jest ona znaczona VI wielu miejscach na mapach geolo- gicznYCh (Guzik ·1959d, e; lGu7lik & 'GuzikIUJB1J; Guzik, Guzik & Sok·ołowski 1'958).

(14)

-289

Na zachód od Do1iny Chochorowsiklej ,w o,brębie tych warstw niemal od granicy i retykiem występują wkładk.i wapieIlii plami:stych. Ku górze iloŚć wapieni plamistych zwiękoS-za się, a łupki oStopniowozanikają. Wyzej leżą wapienie plamiste zawierające faunę lotaryngu (Goetel 19l7b) z .Arietites raricostat'lis !Ziat. W jednostce Bobrowca wapienie plamiste mają'miąższość ponad 100m.

'Nad wapieniami plamistymi wniekt6rych miejscach (np. nad Huciskami w Dolinie Chocholowskiej) występują jasnOlSzare, warstwowan:ewapienie zaliczane do, pliens-bachu. lMiąŻoSZOŚć lich miejscami dochodzi, do 20~ m. Wyżej wapienie są

ciemne, zawierają wkładki spongi.olitów opjsanychprzez iZ. SUjk,owskiego {19-3Ci).

Warstwy te obserwuje sdę w IWielkJ.ej lKopce Kościel:hskiej ~Swińskiej Turni), między

l;)olinaIIlii ,Kościeliską i Lejową, a ta!4:źe lIlad Doliną Długą od Doliny Chochołowskiej

do granicy państwa. , . - " , " ' _

Wyżej ^W profilu występują czerwone-W'!i'Pienieł.)ula::;te,w którychL. Zejl!zner (11800) i S. SokQłlowski ÓOOS)znależlifau:nę alll0nitów --z ,Hildócera;s bżfrons Brug"

wskazującą na -toark. W<lPienie ze ~oł;itamii wapienie'krynoidowe zostały

w ,związku-z tym zaliczOne dO.domeru. ; ' . " . " ' ,

Zmiany facji .w górnej części dolnej jury są si1nei(Guzik !19591b) , również nie-

wątpliwe są takie zmiany w niŻlSzej;'części dolnej jury. fiudno jest jednak skore:-

lować Odmienne facje, gdyż w dolnej jurze regLowej udokumentowany fauną amo."

nitową jest tylko wiek wapieni plarilistych .p1ie~bachu j wapieni bulastych ,Warku.-

Jura

^środkowai

górna

Ponad wapieniami bula:stym'i miejscami wYliitępują wapienie zbliżone do pla- miStych,ria co zwr9cił uwagi!:

K.Gu:ii.k :(1009b);

"Ś'q' to wapienle' Ciemniejsze; skrze-

mieniałe, wyżej mają zaharw.i.enie czerwonawe i Uiwierają więcej krzemionki, : przechodząc w zespół, warstwowanych wapieni rogowcowych i 'radiolail."ytów.

Warstwy te, ·0 dość monotonnym wykształceniu, mają miąiJs7lOść 60-70 m i tworzą wwłuż całej rozciągłości pas skałek.

V. Uhlig ~1897) zalicZał wapie.n.ie rog~>'wcOwe i radiolaryty do "liasu". S. So-

kołowski. (1925), lIla podstawie fauny z Hildoce'l'as' bifróns . zebranej na !P.rzysłopie

: Miętusim 1- w Wdelkiej [KoPce iKo~cieliskiej (SwińskiejTUiI."ni), · przesunął granicę

,;liasu i doggeru" ;poniżej czerwonych' i zielonych wapieni rogowcowych.

S:

^IM.^Gą

siorowski ~1009) wydzielił

vi

tyin zespoie radiolaryty i wapienie'ndiolariowe, ktfu:ych W!i.ek na podstawie ap!;ychów określił na "dogger - górnyoksfurd". Wyżej WYoStę

pujące wapienie bulaste i zielone łupki margliste zaliczył' do kimerydu - środko

wego tytonu, :a wiek wYlS'l:ępującychw stropie .biało-kremowych wapieni płyrt;olwych

typu "biancone"

i S.

M. GąlSdorQwski ,(1959) określił lIla górny Ij;yrt;on - neolrom. [K. Gu- zik (1959b) s11wierdził,. że w zespole środkOwo-ii g6mojlŃ"ajS!ldm. występują lokW.ne zmiany litofacjalne i miążswściowe. Tytan cały lub górny ma. występować w wy-

kształceniu bądź 'Jooaricone", bądź margli plamistych z wkładkami wapieni, czasem l'ogowcowych. Qstatnie, nie,'publik-owa,ne. je:szcze, ,badania mikrofaunistyczneJ. Le- fęlda (inf,ormacja Ustria) z okolic 'Wi.EiJ.kiej !K,opki iKośc~elitskiej wykazały śil."Odkowo-

tytońskiWiek wapieni "bianeone". ' .

Kreda

'

. Górny tyton, zdande.ni.,J: Lefeldli': {i-nfOli.'ma:Cjaulltria),~Yk~ttałoo:n.y • j~t . już w facji zielonych margli. Margle te mająznacr.z:nĄ,kilkUsetmetrowąmią~ć i są w zasadzie . wieku neokomskiego. Stwierdzili

to

^jużG.Stache {1'86'7) i V. Uhlig' (19-11),

(15)

; ;

; ,

!

aB. Wigdlew!(1'914) sprecY"żował iCh wiek w rejonach'Kiry Miętusiej, Kopek'Koście

liskich i w Dolinie Lejowej, na podstawie' hogatej, lecz źle zachowanej fauny, jako

walanżyn i hoteryw., "

:Margłe i ,wapienie neokomu reglowego nie stanowią jednaik monotonnej serii.

'w

dolnej części przeważają; łupkorwateiIllargle, ,acienilde i nieliczne przeławicenia

wapieni przypodmnają typ "biancone", choć są bard'ziej Zielonkawe. Występują <też wkładki ciemnych wapienidetrytycznych. W poziomie tym często spotykane są ,

amonity. '

W dolnej części Wściekłego ,Z1eibu' wys,tępuje war:stwa ciemnych wapien!i de- , trytycznych {) miążsmści kilku metrów, która miejscami jest skrzemieniała. Wa- pien!ie lj;e po:równywane ibyłyz urg,onem przez 'F. RaboWBkiego i W. Goetla (1925)

oraz

'K. Guzika 01'913'9), którzy przypisywali im wiek baTrem-ap<t. iPanad tymii wapieniami występują margle' i wapienie plaiIllilste, la wyżej białoziel{)nkawe przypomi-

nające wapienie "biailoone". Wyżej zwiększa .się ilość margli, są one bardziej, łupko"'

wate, a wkładki wapieni IS'ą Jiczne,.lecz drobne. ,

F. Rabows<ki i rw.' Goetel (iJ925') całej wyższej części profilu przypisywali wiek barrem-apt, choci,aż B. rwigilew 1(11911'4) oznaczył tylko jedną farmę 'barremską

Criciceras emenci d'O:rb.

J. Lefeld (informacja: ustna) dla dolnej części margli przyjmuj,e wiek beriaski, d~a margli plamistych walanżyn - dolny hoteryw (podobnie do iB. Wigilewa). Po- nieważ margle plamiste le'żą nad warstwą detrytyczną, należałoby przyjąć dla mej wiek górny 'berias -;:-' oolnY;wala~yn,<a Więc.żnacznie ,niżej- nrż -wapienie murań.skie czy urg,rin. J. !Lefeld I(irrlormacja ustna) stwierdzil także powtoczenia tektoniczne w kredzie !Kiry Miętusiej. Być może więc, żę leżące ponad wapieniami plam~tymi

wapienie typu "bianc'one" i l~ż!lce ponad nimi warlstwy !Są powtórzeniem niższej części profilu.

,TEK''I10N!IKA JEDNO:ST.K:I! BOBR!O'WlCA

,

Przegląd,

d()tychczasotvych

poglądów

Pierwsi badacze przyjmujący płaszczowinowy styl budowy Tatr zakładali, że regle zachodnie są prostym' przedłużeniem dolnej pła.szczowiny ;reglowej (Lugeon, 1,903), a później dygdtacji połudnlo,wej i strefy synklinalnej Czerwonej !Przełęczy płaszc:wwi.ny reglowej dolnej (Limanowski J9112), czyli fałdu As i lSynkllily Ss w uję-:-

, ciu V. Uhliga 1('1900). IF, Rabowski i rwo Goetel (1925) wiązali masę regl,ową z Doliny

Kościeiiskiej 'z płatem Gładkiego, leżącym wedł'ug IF. Rabowskieg,o (l9l21) poniżej triasu· Upłazu Mdętlisiego. :Fonieważ trias Upłazu F. Ra:bowski (119130) zaliczał do dolńej' jednostki reg11.zakopiańskich,'więc" masy reglowe" z Iboliny, 'Kościeliskięj

uważał za jednostkę .niższą 'odreglizakopiań:skich. Również A.Matejka i 'D. Andru."

sav ,(1930) umieszczają jednostkę rozwiniętą na zachód od .Doliny iKJościeliskiej poni-

żej dolnej gTupy dygitacji reglowych ,0~01ic !Zakopanego. Później jednak D. Andru- ,

::< s~('193,6)~'PszęQł .qo ;wni~,:;\że jed,p.o:stlta'tajest-iprzedłużei1iem, dygifucji Suche~'

. w·ie:r.6iHi przez Gładkie upliZilińSkle.', . ' ' , '

NaStępnie D.Andi'usov (1959) podzielił płaszczowinę kritn:iańską na, płaIS"LCzO

winy cząstkowe, między którymi nie jest'widoczne powiązanie w obrębłe ,Tatr Wy- sokich,

:a

'płaszczoWiny cząstkowe ,podzielił na dygitacje, których związki pomiędzy sobą można ,obserwować w' obrębde jedneg,o tr~onu. Na mapie zamieszczonej w tej pracy płaszczowina reglowa dolna Tatr z'Ostała podzielona

ri.a

2 elementy' cząstkowe:

dolny Bobrowca-8uchego Wierchu.nławr,ania i górny'Mihulczy-Furka,s'ki-IKrokwi- -Skałek-JBujaczego. Jednak

w

,tekście D. AndrUS<lV (1959) pisał ,o płaszczowinie

(16)

TEKTONlKA.JEDN0STKI BOBROWCA 291

.cZąstkowej BObhl-wca

i

płasrZcww.Lnie cząst1roWej Hawnmia ja'ko "odpowi.adającyeh

sobie" elementach tektonieznych,podobnie określane . są pow.iązania pomiędzy płas':z,czowipami cząs.tkowymi Bujaczego, lMi:huiezy i Furkal$'kii. iDlateg.Q nie jest jasne czy' 'D. Andrusov tGlt959) podzielił płaszcwwinę reglową dolną na dwie płaszczowiny cZąstkowe, nasunięte jedna .na drugą wzdłuż całego północnego :brzegu Tatr, czy też

.na szereg mniejszych, nie związa.nych ze sobą bezpośrednIo elementów tektoniez- nyeh. 'P<na tym podział D. AndrllS.ova (1959) kwestionowany jest ze względu na za- liczenie do plaszcwwdny reglowej dolnej jednostki Furkaski, któ!L"a częściej zali- czana jest do płaszczowiny choczańskiej I(Guzik 1959a, Sokołow.ski 19159a).

IK. Guzik i Z. Kotaruski '(1¹963) stwierdzili, że strefa reglowa w ok'olicaeh Za..; . kopanego nie ma stylu budowy dygitacyjnego, a płas'Zc7J()w~nowo-łuskowy, i WlS'ka- zali, że podobny styl mają także regle zachodnie. iZ. K'otański ('19165b) podał inter-

pretację budowy Upłazu iMiętusiego, z której wynika, że jednostka Bobrowca znajduje się ponad jednostką Suchego Wierchu, a poniżej łuski Czarnej Turni.

Przy interpretacjd. tektoniki. strefy regLowej. na zachód. od Doliny KośCieliskiej

nigdy nie przyjmowano zdecydOlWanie dygitacyjnego !Sty.lu budowy, a jeśli widziano dygitaeje, to. tylko jako il'ormy podrzędne (Rabowski & Goetel 192J5; Wanecka..J3a- rejowa 11956; Guzik 1/939, !l959a, b). Najbardziej iS'ko.mplikowany obraz budowy tego.

terenu przedstawił D. Andruoov (19519), który wyróżnił do.lną dy,gitację Bobro.wca, gÓ!L".ną (główną) dygitację iBobrowca .i mniejszą lokalnądygitacjęjuranio.wską.

'W zasadzie monokUnaJ.nąbudowę przyjmuje s:ię również dla wYŹlSzych jed-

·nostek-TatrZachodnich I(AndrUlSOv 1936; 'Guzik ,)936, ,1959a; b)., :Zbyt,,~ałO uwagi

poświęcono jednak na tym terenie uskok'Om i podrzędnym nasunięciom.

Wykształcenie

jednostki Bobrowca Odcinek .między Osobitą a D()Z~ną Bobrowiecką

- ^,

Jednostka kriżniańska, na zachód od Doliny Bobr,o.wieckiej, .na północno.-

. -'W\'lIChodnich Zboczach \OI9olbitel jest reprezentowana przez gÓ!L"ną część środkowego

triasu, kajper oraz dolną jurę (fig . .2).

:ze

środkoweg.o. triasu występują tu głównie

warstwy laoYńs'k.ie należące do zespo.łów 6, 7 i 8. Najcżęściej wprost na dolomitaeh środkowego triasu leżą warstwy gresteńskie i wapienie plamiste dolnej jury. Kajper

Występuje ponad trias€llll środkowym tylko w dr.o.dze na północnym zboczu Doliny SUChej; jest tam widoczne przejście warStw górnoladyńs:kich, w białe dolommy i p9tre łupkd kajpro. W tym miejsicuponad kajprem brak jest wa.rstw retyClk:ich i naj-

niższej części dolnej jury, a występują od razu wapienie plamiste. Dalej ku N'W, w stronę Holki z wapieniami plamistymi kontaktują wpr<lSt dolomity śro.dkowego.

triasu. Ponad wapieniami plamistymi leży. wyższa część dolnej jury i radi.olaryty jury środkowej i górnej tworzące skałki w Betlejemce, niedaleko źródła s:i!iTkowego.

u wylo.tu Doliny Bo.ht>o.wieckiej, gdzie jednoiStkę reglo.wą przykrywa eoeen (fig. 2).

Na grzbiecie między Dolinami Suchą iBobro.wie~ką (Grzbiet spod Kiczera) trias środkowy występuje IS:z,cZ~tkoWo', pasem kilkunastometrowej szerokości; nad nim w zw,ietr~~i~. ,~d:ocFlcesą,blokiwa$>ienir~t:ycldch, a WYżęł łupki gresteńskie i wapienie pJamiSte,' wyższa doma jura i przy połączeniu doUn - radiolaryty;

D. Andrusov (1'959.) na zachód od Doliny Bobrowieckiej wyróżnia dwie płaszczo.

winy cząstkowe - dolną 'Bobrowca i górną !M:ihulczy. PłaszcZlOwina' cząstkowa Mihul- czy jest przez tego autora' wiązana z jednostką Furkas'ki. Natomiast iM. Mahel et al.

(11964) sądzą, że na zachód od Doliny. Kościeliskiej jednostka kriżniańska. Slkładasię tyłko z jednej stru1ktury. nazywanej .płaszcZIOwiną Bobrowca, zbudowanej w masy- wie Osobitej z serii od środkowego triasu dO,albu.