Koncert fortepianowy a - moll op. 58 Roberta Schumanna
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z twórczością koncertową Roberta Schumanna. Wskazanie cech stylistycznych jego twórczości. Omówienie historii powstania dzieła oraz omówienie elementów formalnych Koncertu fortepianowego a – moll Schumanna.
b. Umiejętności Uczeń potrafi:
1. Omówić historię powstania dzieła koncertowego Roberta Schumanna.
2. Przedstawić i omówić elementy stylu Schumanna.
3. Zanalizować dzieło pod względem formalnym.
2. Metoda i forma pracy
Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna. Analiza muzyczna – praca w grupach.
Forma ćwiczeniowa.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik: J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
2. Stanowisko do odtwarzania płyt.
3. Nagranie Koncertu fortepianowego a-moll op. 58 Roberta Schumanna.
4. Karta pracy ucznia.
5. Partytura Koncertu fortepianowego a-moll op. 58 Roberta Schumanna.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza 1. Sprawdzenie obecności.
2. Powtórzenie wiadomości poprzez odpytanie jednej osoby z trzech ostatnich lekcji.
3. Podanie tematu do zeszytu.
(10 min.)
b. Faza realizacyjna
1. Przedstawienie stylu koncertowego Roberta Schumanna (metoda opisu). Omówienie zastosowanych figur i elementów muzycznych, będących charakterystycznymi dla tego kompozytora. Omówienie historii powstania Koncertu fortepianowego a-moll op.58.
Notatka:
Schumann we wszystkich przejawach swojej twórczości świadomie szukał nowych dróg, rozsadzał tradycyjny schemat symfonii, tworzył nowy typ charakterystycznej miniatury fortepianowej, pogłębiał i rozwijał nowy styl liryki wokalnej, pod którą podwaliny położyły genialne pieśni Schuberta. Szukając rozwiązań odpowiadających jego romantycznemu ideałowi, wzbraniał się także przed zastosowaniem stereotypowej, 3-częściowej formy koncertu, kultywowanej wtedy w znakomity zresztą sposób także przez Mendelssohna i Chopina. W jego pojęciu nie mogła to być efektowna muzyka wirtuozowska, porywająca publiczność olśniewającą brawurą, lecz swobodne, romantyczne nawiązanie do beethovenowskiego rodzaju "symfonicznego" koncertu. Do żony swej, sławnej pianistki Klary Wieck, pisał Schumann: Nie potrafię skomponować koncertu dla wirtuozów, muszę obmyśleć coś innego. W rezultacie ukończył Fantazję a –moll na fortepian i orkiestrę op. 54; stała się ona później I częścią Koncertu a-moll. Wydawcom, którzy nie chcieli wydrukować tego utworu zawdzięczamy to, że 5 lat później dokomponował Schumann pozostałe dwie części Koncertu.
Dzieło to, wykonane po raz pierwszy przez Klarę Wieck w dzień Nowego Roku 1846 w lipskim Gewandhaus, stoi dotąd na czele romantycznych utworów swego gatunku.
2. Percepcja i wysłuchanie Koncertu fortepianowego a-moll op. 58. Analiza muzyczna. Praca w grupach.
Notatka:
Trzyczęściowość Koncertu a-moll jest ostatnią, spowodowaną naciskiem z zewnątrz koncesją Schumanna na rzecz tradycyjnej formy koncertu. Konsekwentnie bowiem przeprowadza kompozytor w całym utworze jedną myśl artystyczną, która – wolna od autonomicznych efektów wirtuozowskich - jest jedynie wyrazem głębokiej i szczerej uczuciowości. Prawdziwie romantyczną atmosferę nastrojową nadaje I części (Allegro), a właściwie całemu Koncertowi, jej główny temat, wprowadzony po trzech taktach wstępu fortepianowego przez chór instrumentów dętych. Ten swobodnie ukształtowany, wahający się między moll-dur-moll temat nie tylko stanowi osnowę pierwszego Allegra; z jego motywów wysnute są także pozostałe części. Fortepian jest w tym rzeczywiście fantazyjnym utworze idealnie spleciony z orkiestrą, przywodzący na myśl Schumanna – twórcę słynnego Marzenia. Bezpośrednie przejście (attaca) prowadzi do Finału (Allegro vivace), pulsującego radością i życiem. Jakby jasne promienie słońca rozproszyły mgliste opary – takie wrażenie sprawia narzucony przez fortepian, mocny, rytmiczny temat tej części w nowej, pełnej temperamentu postaci. W tym samym charakterze utrzymane są również poboczne myśli Finału, a przede wszystkim finezyjnie urytmizowana melodia, podjęta przez fortepian solo (potem instrumenty dęte drewniane i smyczkowe).
Melancholia i rozmarzenie poprzednich części zostały przezwyciężone; jasne dźwięki fanfar zapowiadają koniec dzieła.
(25 min.)
c. Faza podsumowująca 1. Zapisanie notatki do zeszytu.
(10 min.)
5. Bibliografia
a. J. Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, Wydawnictwo Wiedza Powszechna, Warszawa 1994.
6. Załączniki
a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Koncert fortepianowy a-moll op.58 Roberta Schumanna.
b. Zadanie domowe
