94
www.opk.viamedica.plprotokół
Protokół leczenia operacyjnego raka jajnika — komentarz
Zabieg operacyjny u chorej na raka jajnika jest klu- czowym punktem w terapii tego nowotworu. Pozwala postawić diagnozę histopatologiczną, ocenić zaawan- sowanie choroby, przynieść doraźny efekt paliatywny oraz zmniejszyć objętość guza nowotworowego, co zwiększa skuteczność leków przeciwnowotworowych [1]. Obecnie, pomimo kontrowersji dotyczących tole- rancji rozległych zabiegów cytoredukcyjnych, właśnie doszczętność zabiegu operacyjnego jest — po stopniu zaawansowania według Międzynarodowej Federacji Ginekologów i Położników (FIGO, Fédération interna- tionale de gynécologie et d’obstétrique) — najważniejszym czynnikiem prognostycznym u chorych na raka jajnika [2, 3]. Wiadomo również, że niezależnie od powyższego także rozległość choroby w jamie otrzewnej i jej ob- jętość przed zabiegiem wpływa na przeżycia chorych, niezależnie od doszczętności samej operacji [4, 5].
Podobnie objętość wolnego płynu w jamie otrzewnej koreluje zarówno z rozległością choroby nowotworowej, jak i szansą uzyskania doszczętnej cytoredukcji [6–8].
Obecnie wiele protokołów operacyjnych chorych na raka jajnika nie zawiera tych, jakże istotnych danych, co utrudnia dalsze leczenie, tym bardziej że jest ono często prowadzone w innym ośrodku. Z tego powodu Zarząd Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej pro- ponuje ujednolicenie i możliwe uproszczenie protokołu operacyjnego dla wszystkich ośrodków prowadzących leczenie operacyjne raka jajnika.
Dokładny opis, lokalizacja i wielkość zmian nowo- tworowych, stwierdzanych w trakcie pierwotnego zabiegu operacyjnego (zarówno laparotomii, jak i laparoskopii diagnostycznej) jest nie do przecenienia w trakcie plano- wania dalszego leczenia tych chorych. Od tych informacji zależy decyzja o zabiegu interwałowym lub jego zaniecha- niu, diagnostyka dolegliwości i objawów chorych na raka jajnika, stosowanie leczenia uzupełniającego i wspoma- gającego, a także ewentualna decyzja o próbie wtórnej cytoredukcji. Ponieważ śródoperacyjna ocena wielkości resztek nowotworowych jest w wielu przypadkach za- niżona, celowe jest pooperacyjne wykonanie badania tomografii komputerowej 4–6 tygodni po zabiegu [9].
Warto przypomnieć, że wynik tego badania jest obecnie niezbędny do zakwalifikowania chorej na zaawansowane- go raka jajnika do leczenia bewacyzumabem, w ramach programu lekowego Ministerstwa Zdrowia [10].
Proponowany protokół operacyjny jest czytelny i prosty w wypełnieniu. Pozwala na podanie w sposób
zwięzły obszernej informacji o wszystkich obszarach jamy otrzewnowej, potencjalnie zajętych chorobą. Na tej podstawie chora na zaawansowanego raka jajnika po zabiegu nieoptymalnym ma szansę na dobrze zapla- nowany, interwałowy zabieg cytoredukcyjny w ośrodku referencyjnym oraz optymalne leczenie uzupełniające.
Protokół jest dostępny także w wersji elektronicznej na stronie www.ptgo.pl oraz w formie aplikacji (Protokół leczenia PTGO) w App Store; wkrótce będzie również dostępny w wersji drukowanej na oddziałach położniczo- -ginekologicznych w całej Polsce.
W imieniu Zarządu Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej
prof. dr hab. n. med. Paweł Blecharz Sekretarz Zarządu
Piśmiennictwo
1. FIGO Committee on gynecologic oncology. Pratt J on behalf of FIGO committee. Staging classification for cancer of ovary, fallopian tube and peritoneum. Int. J. Gynaecol. Obstet. 2014; 124 (1): 1–5.
2. Wimberger P., Lehmann N., Kimmig R. i wsp. Arbeitsgemeinschaft Gynaekologische Onkologie Ovarian Cancer Study Group. Prognostic factors for complete debulking in advanced ovarian cancer and its impact on survival. An exploratory analysis of a prospectively rando- mized chase III study of the Arbeitsgemeinschaft Gynaekologische Onkologie Ovarian Cancer Study Group (AGO-OVAR). Gynecol. Oncol.
2007; 106 (1): 69–74.
3. Elattar A., Bryant A., Winter-Roach B.A. i wsp. Optimal primary surgical treatment for advanced epithelial ovarian cancer. Cochrane Database Syst. Rev. 2011; 8: CD007565.
4. du Bois A., Reuss A., Pujade-Lauraine E. i wsp. Role of surgical outcome as prognostic factor in advanced epithelial ovaria cancer:
a combined exploratory analysis of 3 prospectively randomized phase 3 multicenter trials: by the Arbeitsgemeinschaft Gynaekologische On- kologie Studiengruppe Ovarialkarzinom (AGO-OVAR) and the Groupe d’Investigateurs Nationaux Pour les Etudes des Cancers de l’Ovaire (GINECO). Cancer 2009; 115 (6): 1234–1244.
5. Vizzielli G., Costantini B., Tortorella L. i wsp. Intra-abdominal tumor dis- semination pattern and surgical outcome in 214 patients with primary ovarian cancer. J. Surg. Oncol. 2009; 99 (7): 424–427.
6. Ercoli A., Iodice R., Scambia G. i wsp. Influence of intraperitoneal dissemination assessed by laparoscopy on prognosis of advanced ovarian cancer: an exploratory analysis of a single-institution experien- ce. Ann. Surg. Oncol. 2014; 21 (12): 3970–3977.
7. Huang H., Li Y.J., Lan C.Y. i wsp. Clinical significance of ascites in epithelial ovarian cancer. Neoplasma 2013; 60 (5): 546–552.
8. Gasimli K., Braicu E.I., Richter R. i wsp. Prognostic and Predictive Value of the Peritoneal Cancer Index in Primary Advanced Epithelial Ovarian Cancer Patients After Complete Cytoreductive Surgery: Study of Tumor Bank Ovarian Cancer. Ann. Surg. Oncol. 2015 Feb 12. [Epub ahead of print].
9. Burger I.A., Goldman D.A., Vargas H.A. i wsp. Incorporation of posto- perative CT data into clinical models to predict 5-year overall and re- currence free survival after primary cytoreductive surgery for advanced ovarian cancer. Gynecol. Oncol. 2015 Jun 17. [Epub ahead of print].
10. http://www.mz.gov.pl/leki/refundacja/programy-lekowe
95
Protokół leczenia operacyjnego raka jajnika
www.opk.viamedica.pl
Imię i nazwisko pacjentki: . . . . . . PESEL:
Rozpoznanie: . . . . Rodzaj zabiegu:
Zabieg pierwotny zabieg interwałowy zabieg wtórny (leczenie wznowy, niewyleczonego nowotworu) inne Laparoskopia Laparotomia Czas trwania zabiegu (min.) . . . Opis zabiegu Data: . . . Operator: . . .
1 Asysta: . . . 2 Asysta: . . . .
POLSKIE TOWARZYSTWO GINEKOLOGII ONKOLOGICZNEJ, ul. Promyka 13, 01-604 Warszawa
KRS: 0000190051,REGON: 011953094,NIP: 9512110908; e-mail: sekretariat@ptgo.pl ; www.ptgo.pl pieczątka i podpis lekarza nazwa/pieczątka ośrodka
LOKALIZACJA ZMIAN NOWOTWOROWYCH WIELKOŚĆ POZOSTAŁYCH RESZTEK PO CYTOREDUKCJI (największy wymiar w cm, jeśli > 0)
MIEDNICA:
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
e w a r p i k t a d y z r
przydatkil ewe ...cm p
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
a c i c a m
esica/prostnica . . . cm
zatoka Douglasa . . . cm
zachyłek pęcherzowo-maciczny . . . cm
otrzewna ścienna ` . . . cm
m c . . . . . . . . . . . . . . . . . e
n n i
ŚRÓDBRZUSZE:
JELITO GRUBE:
wstępnica . . . cm
poprzecznica . . . cm
zstępnica . . . cm
powierzchnia krezki . . . cm
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
i k z e r k ń e z r o k JELITO CIENKIE:
pętle . . . cm
powierzchnia krezki . . . cm
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
i k z e r k ń e z r o SIEĆ WIĘKSZA:k
podokrężnicza . . . cm
więzadła: żołądkowo-okrężnicze . . . cm więzadła: żołądkowo-śledzionowe . . . cm OTRZEWNA
lewy górny kwadrant jamy brzusznej . . . cm prawy górny kwadrant jamy brzusznej ` . . . cm
NADBRZUSZE:
otrzewna kopuły przepony . . . cm lewa prawa ...cm torebka Gleasona/wątroba . . . cm
śledziona . . . cm
wnęka wątroby, pęcherzyk żółciowy . . . cm sieć mniejsza/żołądek/XII-nica . . . cm
inne . . . cm
WĘZŁY CHŁONNE
miednicy . . . cm
okołoaortalne . . . cm
Inne . . . cm
Opis zabiegu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PROTOKÓŁ LECZENIA OPERACYJNEGO RAKA JAJNIKA wersja 1. 2015
LOKALIZACJA ZMIAN NOWOTWOROWYCH
PRZED ZABIEGIEM WIELKOŚĆ ZMIAN
(największy wymiar w cm, jeśli > 0) PŁYN:……… ml
MIEDNICA:
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
e w a r p i k t a d y z r p
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
e w e l i k t a d y z r p
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
a c i c a
esica/prostnica m . . . cm
zatoka Douglasa . . . cm
zachyłek pęcherzowo-maciczny . . . cm
otrzewna ścienna ` . . . cm
inne . . . cm
ŚRÓDBRZUSZE:
JELITO GRUBE:
wstępnica . . . cm
poprzecznica . . . cm
zstępnica . . . cm
powierzchnia krezki . . . cm
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
i k z e r k ń e z r o JELITO CIENKIE:k
pętle . . . cm
powierzchnia krezki . . . cm
m c . . . . . . . . . . . . . . . . .
i k z e r k ń e z r o k SIEĆ WIĘKSZA:
podokrężnicza . . . cm
więzadła: żołądkowo-okrężnicze . . . cm więzadła: żołądkowo-śledzionowe . . . cm OTRZEWNA
lewy górny kwadrant jamy brzusznej . . . cm prawy górny kwadrant jamy brzusznej ` . . . cm
NADBRZUSZE:
otrzewna kopuły przepony . . . cm lewa prawa ...cm torebka Gleasona/wątroba . . . cm
śledziona . . . cm
wnęka wątroby, pęcherzyk żółciowy . . . cm sieć mniejsza/żołądek/XII-nica . . . cm
inne . . . cm
WĘZŁY CHŁONNE
miednicy . . . cm
okołoaortalne . . . cm
Inne . . . cm
Śródoperacyjna ocena stopnia zaawansowania wg FIGO 2014 . . . Maksymalna wielkość pozostawionych resztek po cytoredukcji . . . cm Założono cewnik do IP: TAK NIE Wynik badania śródoperacyjnego . . . .
