Ewa Pelczyk
Wystawa "Goście lednickiego stołu"
-schronisko na wyspie Ostrów
Lednicki
Studia Lednickie 10, 289-290
2010
289
STUDIA LEDNICKIE X Lednica 2010
E w a P elczyk
Wystawa „Goście lednickiego stołu”-
schronisko na wyspie Ostrów Lednicki
W dniu 20 czerwca 2009 roku, w schronisku na w yspie Ostrów Lednicki m iało m iej sce otwarcie w ystaw y „G oście lednickiego stołu” .
W historii nowożytnej Ostrowa Lednickiego, w yspę tę odw iedziło w iele w ażnych osobistości ze świata nauki, K ościoła, polityki i administracji państwowej. Przez lata ini cjatorami i gospodarzami tych w izyt byli W ęsierscy i K w ileccy (w łaściciele w yspy), a później dyrektorzy M uzeum Pierw szych Piastów na Lednicy, którzy zabiegali o to, by waga Ostrowa Lednickiego dla historii Polski nie została zapomniana przez potomnych. Te zabiegi m iały szczególne znaczenie w okresie m iędzyw ojennym , kiedy to po latach niew oli zaczęto integrować ze sobą poszczególne ziem ie i odbudowywać św iadom ość narodową naszego państwa. W tym czasie niekw estionow anym liderem i propagatorem tych działań stał się ks. dr Franciszek W awrzyniak (proboszcz parafii dziekanowickiej w latach 1923-1941), nie bez przesady nazywany społecznym opiekunem w yspy, który w szelkim naów czas środkami starał się upow szechniać walory krajoznawcze Lednicy, by zapomniany w kraju Ostrów Lednicki nabrał rozgłosu i stał się również atrakcyjnym m iej scem dla pielgrzym ów i turystów przybywających do grobu w ojciechow ego w Gnieźnie. Przełom owym m om entem tych starań, było w zniesienie na w yspie, przy pom ocy gnieź nieńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa K rajoznawczego, Starostwa Pow iatow ego i Kom unalnego Banku K redytowego - drewnianego schroniska (w g projektu Stefana Cy- bichow skiego) przeznaczonego dla przybywających tu w y cieczk o w iczó w . Uroczyste otwarcie now opow stałego budynku m iało m iejsce 5. lipca 1936 roku w 970 rocznicę przyjęcia chrztu przez M ieszka I. W czasie tej uroczystości, pełniący rolę gospodarza ks. W awrzyniak zaapelow ał do obecnych i przyszłych gości: ,,zw racam się d o w ycieczko
w iczó w i turystów i w szystkich, którzy w p rzy szło śc i kro ki sw oje skierują na L ednicę, aby zech cieli o tym zaw sze p am iętać, że tu ta j p a tr z y na nas tysiąc la t n a szego historycznego istnienia, że ka żd y kam ień ru in y m ów i nam o tych św ietlanych p o sta cia ch M ieszka, D ą brówki, Chrobrego, którzy kładli p o d w a lin y p o d budow ę n a szej R zeczypospolitej, że każdy kam ień m ów i nam o drużynach w ojskow ych naszych p ierw szych historycznych w ładców , które były nieja ko zaczątkiem n a szej bitnej i bohaterskiej arm ii. A m ów iąc nam to, n a w o łuje nas ka żd y kam ień d o p o sza n o w a n ia tych p a m ią te k ta k drogich każdem u P olakow i, m iłującem u rzetelnie naszą chw alebną p rzeszło ść p o ls k ą ”. O randze tego wydarzenia niech św iadczy fakt, że uczestniczyli w nim m.in.: ks. kard. A u gu st H lon d - Prymas P ol ski oraz w ojew oda poznański (jako przedstawiciel ów czesnego rządu) Artur Tomasz M a tuszew ski, a trzy m iesiące później (4. października) przybył tu również Prezydent R ze czypospolitej Polski - prof. Ign acy M ościcki.
290 KRONIKA
W zniesione schronisko przetrwało II w ojnę św iatową i nadal pozostawało m iejscem , w którym, przy drewnianym stole, spotykali się ludzie zainteresowani Ostrowem Lednic kim. W 1965 roku przebywali tu m.in.: prof. J ó z e f K ostrzew sk i - w ybitny archeolog i m uzeolog, profesor U niw ersytetu Poznańskiego, twórca polskiej szkoły archeologicznej oraz Prymas Polski ks. kard. S tefan W yszyń sk i. N iestety, kilka dni później po w izycie Jego Eminencji schronisko doszczętnie spłonęło (16. 08.1965 r.). Ó w czesny W ojew ódzki Konserwator Zabytków w Poznaniu i opiekun Ostrowa Lednickiego - Jerzy Łom nicki (późniejszy pierw szy dyrektor muzeum ) podjął decyzję o bezzw łocznej, jeszcze przed upływ em obchodów Tysiąclecia Państwa P olskiego, odbudowie spalonego schroniska. Już w drugim tygodniu po pożarze w ystosow ał pism o do Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy Kom itetu W ojew ódzkiego w Poznaniu o pom oc finansową w odbudowie schroniska. W efekcie już z początkiem 1966 roku odbudowane schronisko ponow nie m ogło gościć przy drewnianym stole turystów i wizytatorów. W 1969 roku pow ołane z o stało M uzeum Pierw szych Piastów, a jeg o kolejni dyrektorzy zostali formalnymi gospoda rzami w yspy i schroniska, podejm ującymi, jak ich przedwojenni poprzednicy, w szelkie starania o to, by nie zapomniano o randze Ostrowa Lednickiego. C zynili to w różnoraki sposób lecz nadal najbardziej skuteczne pozostawały dyskusje w schronisku przy gościn nym stole. W latach 70. X X w ieku dwukrotnie (1976; 1978) przebywał tu prof. H enryk Ja b łoń sk i - przewodniczący Rady Państwa oraz E d w ard G ierek - I sekretarz KC PZPR (1976). W tym okresie, zaw itali tu również w ybitni historycy, m ediew iści, profesorowie G erard L ab u d a i H en ry k Ł ow m iań sk i oraz niezapom niany gawędziarz, popularyzator polskiej historii, sztuki i architektury - prof. W ik to r Z in - Generalny Konserwator Zabyt ków. W następnym d ziesięcioleciu przy lednickim stole gościli: prof. K azim ierz Ż ygul- ski (1986 r.) - M inister Kultury i Sztuki; prof. Z bigniew G ertych (1986 r.) - w iceprezes Rady M inistrów, późniejszy Honorowy W ielki Mistrz W ielkiego W schodu Polski; Irena S zew iń sk a (1987 r.) - światowej sław y lekkoatletka; prof. W ito ld H en sel (1987 r.) - ar cheolog, m ediewista, członek PAN ; ks. kardynał J ó z e f G lem p (1988 r.) - Prymas Polski; gen. W ojciech J a ru zelsk i (1988 r.) - przewodniczący Rady Państwa, I sekretarz KC PZPR oraz dr K azim ierz B arcik ow sk i (1988 r.) - zastępca przew odniczącego Rady Pań stwa. W połow ie 1990 roku na Ostrów Lednicki przybył prof. A lek sa n d er G ieysztor - prezes PA N , historyk, m ediewista, uważany za jednego z najw ybitniejszych polskich na ukow ców II poł. X X wieku. Podczas sw ojego pobytu uroczyście otwierał w ystaw ę „Skar by Ostrowa L ednickiego” na M ałym Skansenie.
Prawie każda wizyta udokumentowana jest pamiątkową tabliczką z nazw iskiem , sprawowaną funkcją i datą oraz archiwalnymi zdjęciam i, niektóre z n ich prezentujemy na wystaw ie. Często goście lednickiego stołu w pisyw ali się też do w ystawionej kroniki m u zeum. D ziew iętnaście lat m inęło od ostatniej wizyty. Kto będzie następny?
Organizatorami w ystaw y są: Ewa Pelczyk, Mariola Jóźwikowska, Mariola Olejni czak. Aranżację plastyczną w ystaw y przygotow ała Dorota Jagłowska. W ystawie towarzy szą plakat i folder, których szatę graficzną opracował W ojciech Kujawa.
BIBLIOGRAFIA: W awrzyniak F.
1936 Ostrów Lednicki, D ziekanow ice
1963 - 1966 Utworzenie Rezerwatu A rcheologicznego na Ostrowie Lednickim, A rchi wum N aukow e MPP na Lednicy, syg. 217/2/42, mps.
Fot. 1. Schronisko na wyspie Ostrów Lednicki w dniu 12 sierpnia 1965 - cztery dni przed poża rem (Archiwum MPP na Lednicy)
Hostel on Ostrów Lednicki (Lednica Holm) on 12th of August 1965 -four days before the fire (Archive of the Museum of the First Piasts at Lednica)
Fot. 2. Schronisko na wyspie Ostrów Lednicki - dziś (fot. M. Jóźwikowska)
Fot. 3. Fragmenty ekspozycji "Goście lednickiego stołu " (fot. M. J óźwi kowska )
Fragments of the exhibition "Guests at the Lednica table" (photograph by M. Jóźwikowska)
Fot. 4. Fragmenty ekspozycji "Goście lednickiego stołu" (fot. M. Jóźwikowska)
Fragments of the exhibition "Guests at the Lednica table" (photograph by M. Jóźwikowska)
Fot. 5. Otwarcie wystawy - dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy - prof. Andrzej Wyrwa, obok Ewa Pelczyk(fot. M.Jóźwikowska)
Opening of the exhibition - the director of the Museum of the First Piasts at Lednica - professor Andrzej Wyrwa next to Ewa Pelczyk (photograph by M. Jóźwikowska)
Fot. 6. Uczestnicy otwarcia wystawy słuchają słowa wstępnego o wystawie (fot. M. Jóźwikow ska)
Participants are listening to the preface to the exhibition (photograph by M. Jóźwikow ska)
Fot. 7. Uczestnicy otwarcia wystawy słuchają słowa wstępnego o wystawie (fot. M. Jóźwikow ska)
Participants are listening to the preface to the exhibition (photograph by M. Jóźwikow ska)
Fot. 8. Oglądanie wystawy przez uczestników (fot. M. Jóźwikowska)
Visiting the exhibition by the participants (photograph by M. Jóźwikowska)
Fot.9. Tabliczka upamiętniająca wizytę Prezydenta Rzeczypospolitej Polski - prof. Ignacego Mościckiego na Ostrowie Lednickim (fot. M. Jóźwikowska)
Plate commemorating the visit of the President of Poland - professor Igancy Mościcki at Ostrów Lednicki (Lednica Holm) (photograph by M. Jóźwikowska)
\
U it
U'lzyU, Jr.^xjdcnhi lyrxcupc JUtSctckicyc
n/i JUAiucу u 19 46 r
h U b m t M U dnu- TCtciUckl
Fot. 10. Wpisy gości do Kroniki Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy(fot. M. Jóźwikowska)
Entries in the Chronicle of the Museum of the First Piasts at Lednica (photograph by M. Jóźwikowska)
