Jan Leśny
Poznańscy studenci slawistyki na
Ostrowiu Lednickim
Studia Lednickie 3, 391-392
S T U D IA L E D N IC K IE III P oznail — L e d n ic a 1994
P O Z N A Ń S C Y S T U D E N C I S L A W I S T Y K I N A O S T R O W IU L E D N I C K I M
K orzystając z uprzejm ej gościny M uzeum P ierw szych P iastów grupa słuchaczy U niw ersytetu im. A. M ickiew icza, rep re zen tu jąca pierw szy ro k serbokroatystyki (26 osób) i drugi ro k bułgarystyki (9 osób) pod opieką podpisanego, p rzebyw ała w dniu 7 m aja 1993 r. na O strow iu L ednickim . W ram ach w ykładów kursow ych z historii i kultury d aw nych S łow ian przeprow adzono n a w yspie, tytułem eksperym entu, trz y godzinne zajęcia na tem at „O środki w ładzy książęcej u S ło w ian ” . N a treść w ykładu, d la którego ilustracji zabytki lednickie stanow iły doskonałe tło, złożyły się zagadnienia w yglądu i funkcjonow ania ośrodków stołecznych pierw szych państw słow iańskich. Z w rócono uw agę na funkcjonow anie ró żn y ch m odeli, ja k p rzykładow o z je d n e j strony C zech, P olski i R usi — p osiadających stałe cen traln e ośrodki w ładzy — a także in nych państw (księstw a serbskie, C horw acja), których adm inistracja funkcjonow ała na odm iennych zasadach. N ajw ięcej m iejsca pośw ięcono w czesnośredniow iecznem u m o delow i ośro d k a w ładzy książęcej. W w ykładzie, ilustrow anym poglądow ym i planszam i, skoncentrow ano się na cech ach zew nętrznych i zasadach fu n k cjo n o w an ia je d n e j i d ru giej grupy ośrodków . O m ów iono n ajw ażn iejsze elem en ty składow e klasycznej re z y dencji: 1. dw ó r i pałac książęcy, 2. św iątynie i klasztory, 3. tron kam ienny, ja k o m iejsce intronizacji w ładcy i ob iek t ju ry sd y k cy jn y , 4. plac w iecow y, 5. system y u m o c nień ośrodka rezydencjonalnego i je g o k om unikacja z resztą kraju.
N a p rzykładzie architektonicznych zało żeń lednickich om ó w io n o w reszcie różne typy w czesnośredniow iecznych pałaców m onarszych z u w zględnieniem w pływ ów sztu ki bizantyńskiej oraz zachodniej. Z w rócono jed n o cześn ie uw agę na zw iązek ideow y polskich budow li pałacow ych (Lednica, G iecz, P rzem yśl, Płock) z niektórym i zało że niam i innych krajów słow iańskich, ja k np. z B o gorodicą K rajinską, rezy d en cją Jana W ło d zim ierza w ładcy D uklji. P rzedstaw ione zostały ró w n ież inne typy rezydencji, tych znanych w yłącznie z przekazów źródłow ych, ja k też z bad ań archeologicznych: K am burg, B ihać, K nin, Sisak, Presław , P respa, R as-G radina, Praga, Stara B oleslav, L ibice, K ijów .
D ruga św ią ty n ia lednicka stanow iła z kolei dobre tło dla charakterystyki sło w ia ń skich m auzoleów dynastycznych. Z w rócono uw agę na d u żą zbieżność w lokalizacji grobow ców i kształtów zew nętrznych św iątyni lednickiej z nieco późniejszym m au zoleum bośniackim w B obovacu. S charakteryzow ano przy okazji także zasady lo k a lizacji grobow ców fu ndatorów w tzw . zadużbinach Słow ian b ałk ań sk ich (krąg p ra w o sław ny), w reszcie krótko om ów iono inne typy m auzoleów , w tym m .in. — znane ty lk o z frag m en tary czn y ch przekazów — m au zo leu m chorw ackie w Solinie.
392
K R O N IK AW w ykładzie aktyw ny udział w zięli rów nież niektórzy studenci przygotow ując i odczytując stosow ne przekazy źródłow e. W naw iązaniu do dom niem anych basenów chrzcielnych lednickich przedstaw iono przekazy o sposobach chrztu na Rusi i Pom orzu. B ułgarzyści zap o zn ali n atom iast p ozostałych słuchaczy z opisem pałacu cara Sym eona w P resław iu, zam ieszczonym w „Szestodnew ie” Jana Egzarchy.
W zbogaceni ju ż o pew ną w iedzę teoretyczną studenci zw iedzili następnie dw ie lednickie ekspozycje m uzealne u kazujące efekty w ieloletnich badań w ykopaliskow ych w rejonie Je zio ra L ednickiego.
Słow a szczególnego podziękow ania n ależą się D yrekcji M uzeum P ierw szych Pia stów , k tó ra um ożliw iła poznańskim studentom bezpłatny w stęp do sal m uzealnych, ja k rów nież b ezp łatn ą p rzepraw ę prom em na w yspę.
