Marketing - handel - konsument w globalnym społeczeństwie informacyjnym

A C T A U N IV E R SIT A T IS L O D Z IE N SIS FO L IA O E C O N O M IC A 179

Marketing - handel - konsument

w globalnym społeczeństwie informacyjnym

t. II

E r r a t a

W a rty k u le J. K ra m e r, S tru ktu ra otoczenia polskich gospodarstw dom o-wych - p r ó b a kla syfika c ji n a stro n ac h 126-129 błędnie w y d ru k o w an e zostały p odpisy p o d rysunkam i. P o p ra w n ą wersję p rzed staw ia w y d ru k zaw arty w niniejszej erracie.

P rzedstaw iono tu odsetek osób p o -zostających bez pracy. P rzekroczenie

10-procentow ej sto p y b ezro b o cia ju ż zakłóca poczucie bezpieczeństwa gospo-darstw dom ow ych. Wyższe w artości te-go w skaźnika p o w o d u ją isto tn e za-chw ianie poczucia bezpieczeństwa. Bez-robocie ro z p atry w a n e w k ateg o riach g o sp o d a rstw d o m o w y c h m ając y ch w sw oim składzie osoby bezro b o tn e jest jeszcze dokładniejszym barom etrem bezpieczeństwa społecznego. U dział go-spodarstw dom ow ych z osobam i bezro- tnym i stanow ił ok. 20% ogółu bad an y ch g o sp o d a rstw 5. W m ałych m iastach i n a wsi o dsetek ten je st jeszcze większy i p rzek racza 22% . O dnotow ujem y więc, że ten elem ent otoczenia m a negatywny wpływ n a poziom bezpieczeństwa i za u fan ia społecznego, a także n a inne elem enty otoczenia. S to p a w zrostu PK B m a rów nież isto tn e znaczenie ja k o w yznacznik poczucia bezpieczeństwa. P rzedstaw iam y sto p ę w zrostu PK B w k rajach U nii E uropejskiej i w Polsce w tym sam ym czasie (lata 2000-2002).

D rugi w ażny w skaźnik m akro ek o n o m iczn y m a więc n iekorzystne dla otoczenia g o sp o d arstw dom ow ych, spadające w artości (rys. 2 i 3). W krajach U nii E uropejskiej obserw ujem y p o d o b n e zjaw isko, co tylko p o g arsza wnioski z inform acji o kształcie stopy w zrostu P K B w Polsce.

R y s u n e k 1. S to p a b e zro b o c ia w Polsce (w % , n a k o n iec k w a rtału ), G U S Ź r ó d ł o : „ R o c z n ik S taty sty czn y ” G U S

2000

,

R y s u n e k 2. S to p a w zro stu PK B w U E w odniesieniu d o an alo g iczn eg o o k resu ro k u

p o p rz ed n ieg o (w % ) Ź r ó d ł o : ja k d o rys. 1

R y s u n e k 3. S to p a w zro stu P K B w P olsce w o d n iesien iu d o analogicznego

o kresu ro k u p o p rz ed n ieg o (w % ) Ź r ó d ł o : ja k d o rys. 1

K olejny w skaźnik to inflacja. Jej m alejąca sto p a była przez o statnich kilka lat wielkim trium fem transform acji. D la otoczenia gospodarstw dom ow ych m a ona jed n ak tylko częściowo uspokajający charakter. R osną bowiem i utrzym ują się na w ysokim poziom ie czynsze, ceny energii i paliw (rys. 4 i 5). C eny paliw

R y s u n e k 4. S to p a inflacji w Polsce (CPI, na koniec okresu w porów naniu z analogicznym

okresem roku poprzedniego (w % ), G U S Ź r ó d ł o : ja k d o rys. 1

R y s u n e k 5. C ena ro p y naftow ej n a świecie za b a ry łk ę w d o lara ch

Ź r ó d ł o : ja k d o rys. 1

u trzy m u ją się n a w ysokim poziom ie n a rynk ach św iatow ych. A koszty utrzym ania m ieszkań w Polsce szybko doganiają wysokie koszty m ieszkaniow e w krajach U E. O bsługa dłu g u krajow ego obciąża znacznie b u d ż e t państw a, czyniąc jeg o w y d a tk i tru d n y m i do udźw ignięcia (rys. 6). O szczędności budżetow e m uszą więc dotyczyć w ydatków socjalnych i inw estycji sfery budżetow ej. G o sp o d a rstw a dom ow e m ogłyby zabezpieczyć się, oszczędzając lub zaciągając tan ie kredyty. Jest to je d n a k u tru d n io n e p rzez niekorzystne stopy procen to w e i zauw ażalny spadek k ursu złotego d o euro, a zw łaszcza do U S D (rys. 7).

R y s u n e k 6. S to p a red y sk o n to w a N B P (na R y s u n e k 7. K u rs złotego d o d o lara i euro

ko n iec o k re su , w % ) (n a k o n iec o k resu )

G o sp o d a rstw a d om ow e nie m o g ą też liczyć n a obniżenie p o d a tk ó w i na osłony socjalne, gdyż nie pozw ala n a to deficyt budżetow y (rys. 8), który p o d n o sił się w sto su n k u do P K B w ciągu 3 lat. T a k i o b ra z otoczenia g o sp o d arstw d o m ow ych, przedstaw iony za p o m o cą w skaźników m a k ro -ekonom icznych, nie p opraw ia poczucia bezpieczeństwa i zaufania społecznego, a ta k ż e o d b ija się n iek o rz y stn ie n a p o z o stały c h e lem e n ta ch o to cze n ia go sp o d arstw dom ow ych.

R y s u n e k 8. D eficyt b u d żeto w y w P olsce (na k o n iec o k resu , w sto su n k u d o P K B ,

w % )

Ź r ó d ł o : ja k d o rys. 1

Otoczenie gospodarstw dom ow ych, złozone ze w skaźników m akroekonom i-cznych, zostało zilustrow ane do d atk o w o na rys. 9. N a ośm iokącie zaznaczono skale, k tó re każde opisyw ane zjaw isko szeregują od w artości korzystnej do najm niej korzystnej, umieszczonej w śro d k u tej figury. Im bliżej zew nętrznych kraw ędzi zn a jd u ją się zaznaczone w artości, tym lepiej. Lepiej było w ro k u 2000. W ro k u 2002 sporo wskaźników przesunęło się bliżej środka, co m usiało oznaczać zachw ianie poczucia bezpieczeństw a g o sp o d arstw dom ow ych.

N a zakończenie w arto jeszcze zapytać, dlaczego m ielibyśm y uznać, że ro z p a try w a n ie u w a ru n k o w a ń i czynników fu n k c jo n o w a n ia g o sp o d a rstw dom ow ych je st m niej n ośne w inform acje niż b a d a n ie ich o toczenia ja k o nieodłącznego, system owego kontekstu? W edług m nie, takie podejście, bardziej niż inne, p o zo staw ia u w a ru n k o w an ia i czynniki, u zn a n e ja k o w ażne, w sym -biozie z u w a ru n k o w an iam i odległymi i mniej istotnym i, pozw alając n a lepszą ocenę ich siły. M yślę także, że podejście system ow e, obow iązujące przy analizie o to cze n ia, p o m o że ujaw nić now e zw iązki i now e klasyfikacje w aru n k ó w i czynników , m ających wpływ n a fu n kcjonow anie gosp o d arstw dom ow ych w Polsce.

G o sp o d a rstw a d om ow e funkcjonują praw idłow o, jeśli w ra m ach każdego ich typu zasp o k ajan e są p otrzeby poszczególnych członków g o sp o d arstw a i jeśli ono sam o, ja k o całość, m a opty m aln e w a ru n k i rozw oju. Istnieje

bezrobocie

--- rok 2000 --- rok 2002

R y s u n e k 9. E lem en ty o to czen ia g o sp o d arstw dom ow ych w pływ ające n a po czu cie bezpie-czeństw a i z au fan ia społecznego

Ź r ó d ł o : n a p o d staw ie rys. 1-8

jeszcze p ro b lem spraw nych system ów k om unikacji, inform acji i edukacji, bez k tó ry ch wpływy otoczenia gosp o d arstw dom ow ych m o g ą działać słabo lub w adliwie.

T ek st ten spełnił swe zadanie, jeśli badacze ry n k u i konsum pcji m ogą potwierdzić pilność podjęcia badań empirycznych nad funkcjonow aniem gospo-d arstw gospo-dom ow ych w Polsce w ich w spółczesnym otoczeniu. P ozo staje też otw arty problem identyfikacji czynników globalizacji i transform acji g ospodar-czej, a w kró tce rów nież integracji z U nią E u ro p ejsk ą, k tó re ju ż w yw ierają i będą w yw ierać w przyszłości wpływ na elem enty otoczenia gosp o d arstw d om ow ych w każdej opisanej tu grupie. W pływ globalizacji czy integracji z U nią E u ro p e jsk ą nie zawsze korzystnie oddziałuje n a układ elem entów otoczenia g o sp o d arstw dom ow ych. M o n ito rin g tych w pływ ów i odczytyw anie ich znaczeń je st także n iezagospodarow anym polem badaw czym .