Albin Koprukowniak
Pięćdziesięciolecie Rewolucji
Październikowej na Lubelszczyźnie
Rocznik Lubelski 11, 216-218
216
K R O N I K Aczynił się do p o p u la ry z a c ji dziejów L u b lin a w sp o łe c z e ń stw ie 2. N a zakończenie m ów ca poin fo rm o w ał ze b ra n y c h o p rzy z n a n iu m e d ali 650-lecia L u b lin a członkom O ddziału: prof. dr. Ja n o w i D obrzańskiem u, prof. dr. Józefow i M azurkiew iczow i, prof. dr. K azim ierzow i M yślińskiem u, prof. dr. H en ry k o w i Zinsow i. N ależy dodać, iż w cześniej m e d al te n z o stał n a d a n y O ddziałow i ja k o całości, co św iadczy o u z n a n iu d la d ziałalności P olskiego T o w arzy stw a H istorycznego ze stro n y w ład z m ie j skich L ub lin a.
P rz ed sta w iciel R egionalnego T o w arzy stw a H rubieszow skiego p o inform ow ał uczestników p o siedzenia o p rzy z n an iu m e d alu im . S taszica prof. A nd rzejo w i W ojtkow skiem u.
W im ien iu n agrodzonych z a b ra ł głos prof, d r K azim ierz M yśliński, d zięk u ją c za w yróżnienie.
P osiedzenie za m k n ą ł k ró tk im p rzem ów ieniem końcow ym prezes O ddziału, prof, d r H e n ry k Zins.
W zw iązku z ju b ileu szem w h a llu C h a tk i Ż a k a czynna była w d n iach od 9 do 16 g ru d n ia 1967 r. w y sta w a p ra c h isto ry k ó w śro d o w isk a lubelskiego. Z o sta ła ona zo rganizow ana przez dr. W iesław a S ladkow skiego i m gr. S ta n is ła w a W iśniew skiego. M a te ria ł w yłożono w 12 gablotach. W pierw szej z a w a rto w y d a w n ic tw a sy n tety czn e i zbiorow e dotyczące h isto rii L u b lin a i L ubelszczyzny, n a s tę p n ą pośw ięcono p e rio dykom regionalnym . W ośm iu k o le jn y ch g a b lo tac h ułożono chronologicznie (od początków o sa d n ictw a do czasów P o lsk i L udow ej) d o robek dotyczący przeszłości m ia sta i regionu. D w ie o sta tn ie gab lo ty z a w ierały p ra c e h isto ry k ó w lubelskich w z a k resie dziejów polskich i pow szechnych od sta ro ż y tn o śc i od czasów n a jn o w szych. E kspozycje sp o tk a ły się z dużym z a in te re so w an iem zw iedzających, w śró d k tó ry c h p o k aźn ą część sta n o w iła m łodzież ak a d em ick a.
Ryszard Szczygieł
2 O dczyty te zorganizow ano w sp ó ln ie z re d a k c ją „S zta n d a ru L u d u ” , głów nie w K lu b ie „N ora”.
P IĘ Ć D Z IE S IĘ C IO L E C IE R E W O L U C JI PA Ź D Z IE R N IK O W E J NA LU BELSZCZY ŻN IE
Ju b ile u sz 50 rocznicy W ielkiej S ocjalisty czn ej R ew olucji P aźd ziern ik o w ej n a L ubelszczyźnie za in a u g u ro w a n y zo stał przez K o m ite t W ojew ódzki P olsk iej Z je d noczonej P a rtii R obotniczej w L u b lin ie, w sp ó ln ie z O bw odow ym K om itetem K o m unistycznej P a r tii B iało ru si w B rześciu i K om u n isty czn ej P a r tii U k ra in y w Ł ucku, zo rganizow aniem u roczystych se sji nauk o w y ch . O dbyły się one w d n ia ch 28—29 w rz eśn ia w B rześciu, 2—3 p a ź d ziern ik a w L u b lin ie i 5— 7 p aź d ziern ik a 1967 r. w Ł ucku.
Podczas w sp o m n ian y ch se sji n au k o w y ch w ygłoszone zo stały r e fe ra ty i k o m u n ik a ty : doc. dr. S ta n is ła w a K r z y k a ł y (Lublin)
Echa Rewolucji Październi
kowej na Lubelszczyźnie
(pod nieobecność a u to ra w y g łaszał d r A lbin K o p ru k o w - niak), W. A. K u d i e l i n a z B rześcia, k tó ry w o bszernym k o m u n ik a cie sc h a ra k te ry z o w a ł w a lk ę m a s p ra c u ją c y c h B iało ru si w w alce o zw ycięstw o idei R e w olucji P oździernikow ej n a ty m te re n ie oraz o zaczątkow ych fo rm a ch w ład z y rad zieck iej p rzed pięćdziesięciu la ty . N ato m iast D. N. C y m b a 1 u k, k a n d y d a t n a u k historycznych z Ł u ck a, om ów ił podobne pro b lem y w o dniesieniu do U k ra in y ,K R O N I K A
217
k o n c e n tru ją c się głów nie n a obszarach Z achodniej U k ra in y i p o d k re śla ją c bardzo siln e zw iązki postępow ych o rg an izacji polskich i u k ra iń sk ic h w w alc e o lik w i d ac ję p a n o w a n ia obszarników i k ap italistó w .
K o lejn e re f e r a ty i k o m u n ik a ty dotyczyły o k re su m iędzyw ojennego, a m ia n o w icie: G. P. A n d r e j u k, k a n d y d a t n a u k histo ry czn y ch z B rześcia, w re fe ra c ie
Wspólna walka ludzi pracy Polski, Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy o
wyzwolenie narodowe i społeczne w latach 1920
—1939,
p rz e d sta w ił n a szerokim podłożu społeczno-gospodarczym zm ag a n ia ro b o tn ik ó w i chłopów z p o lity k ą u cisk u narodow ego i społecznego n a ty c h te re n a c h , a jedno cześn ie b r a te rs k ą w sp ó ł p ra c ę ko m u n istó w polskich, b ia ło ru sk ich i u k ra iń sk ic h . O. H. M y c h a j 1 u k , k a n d y d a t n a u k h isto ry czn y ch z Ł u c k a oraz m gr. E. H o r o c h i m g r M ieczysław S z y s z k o z L u b lin a w u zu p e łn ia ją cy ch k o m u n ik a ta c h p rz e d sta w ili w sp ó ln ą w a l k ę m as ludow ych n a W ołyniu i L ubelszczyźnie z obszarniczym i b u rżu a zy jn y m w yzyskiem .O kresow i w o jn y i o k u p a c ji h itle ro w sk ie j pośw ięcony b y ł r e f e r a t W. A. Z a- m ł y ń s k i e g o , k a n d y d a ta n a u k h isto ry czn y ch z Ł u ck a ,
Walka narodu polskiego,
białoruskiego i ukraińskiego przeciwko faszyzmowi niemieckiemu w latach dru
giej wojny światowej.
R e fe ra t k o n c e n tro w a ł się głów nie n a m obilizacji ludności do w y siłk u zbro jn eg o przeciw polity ce o k u p a n ta niem ieckiego, n a niszczeniu jego siły żyw ej i sp rz ę tu w ojennego, niszczeniu tra n s p o rtu , m agazynów oraz zaplecza gospodarczego. P rz ed sta w io n y z o stał w k ła d m as ludow ych L ubelszczyzny, P olesia i W ołynia w w yzw olenie tych ziem spod o k u p ac ji h itlero w sk iej. R e fe ra t u zu p eł niony z o stał k o m u n ik a ta m i: m gr. Ire n e u sz a C a b a n a i dr. Z. M a ń k o w s k i e g o z L u b lin a n a te m a t działalności p a rty z a n tk i rad z iec k iej n a L ubelszczyźnie oraz A. M. Z a l e s s k i e g o z B rześcia o w alce p a rty z a n c k ie j n a B iałorusi.Czasom pow o jen n y m pośw ięcone zostały re fre a ty : se k re ta rz a p ro p ag a n d y KW P Z P R w L u b lin ie m gr. E. M a c h o c k i e g o pt.
Osiągnięcia i formy budownictwa
socjalistycznego w województwie lubelskim;
s e k re ta rz a K o m ite tu O bw odowego K PB w B rześciu S. M. S z a b a s z o w a i s e k re ta rz a K o m ite tu O bw odow ego K PB w Ł u ck u P. J . L i t w i n a nt.Osiągnięcia i formy budownictwa komunistycznego
w obwodzie brzeskim i wołyńskim radzieckiej Białorusi i Ukrainy.
W re fe ra ta c h om ów iony zo stał c a ło k sz tałt za g ad n ień gospodarczych i k u ltu ra ln y c h n a ty c h te ren a ch . Z aa k ce n to w an e zostało szczególnie silnie b ardzo szybkie i d ynam iczne tem po u p rzem y sło w ien ia, ciągły w zro st ro ln ic tw a i n ie u sta n n e p odnoszenie się poziom u k u ltu ra ln e g o ludności te re n ó w , k tó re za czasów rząd ó w o bszarniczo- -b u rż u a z y jn y c h n ależały do w y jątk o w o zacofanych i zapóźnionych w rozw oju.P odczas se sji w L u b lin ie zorganizow ana zo stała przez M uzeum O kręgow e w y sta w a pod naz w ą
Echa Rewolucji Październikowej na Lubelszczyźnie 1917
—1967,
o b ra z u ją c a b ard z o liczne i siln e zw iązki, d aw n ie jsz e i n ajb liż sze tego r e gionu z rew o lu c y jn ą R osją R adziecką i w p ły w y idei P aźd z ie rn ik a n a postaw ę m as ludow ych w ok resie m iędzyw ojennym . Dużo m iejsca pośw ięcono n a w y s ta w ie w sp ó ln ej w alce społeczeństw a L ubelszczyzny i oddziałów p a rty z a n tk i rad z iec k ie j p rzeciw o k u p an to w i n iem ieckiem u. B ardzo okazale p re z e n to w a ł się dział ilu s tru ją c y w sp ó łp rac ę pow o jen n ą w ojew ó d ztw a lubelskiego z sąsied n im i o bw oda m i B iało ru sk ie j i U k ra iń sk ie j R e p u b lik i R adzieckiej oraz pom oc Z w iązku R a dzieckiego w rozbudow ie p o te n c ja łu gospodarczego Lubelszczyzny.W se sjac h nauk o w y ch uczestniczyli działacze p a r ty jn i i p ań stw o w i, w e te ra n i ru c h u rew olu cy jn eg o i kom unistycznego, uczestnicy R ew olucji P aźd z ie rn ik o w e j, naukow cy, stu d e n ci i działacze organ izacji m łodzieżow ych. W ażność p rzed sięw zię cia p o d k reśla ł udział w p ra c a c h sesji pierw szy ch se k re ta rz y p a r tii z L u b lin a —
218
K R O N I K AW ładysław a K ozdry, B rześcia — W ład im ira A. M ikulicza i Ł u ck a — F io d o ra J. K ality.
W spom niane sesje w B rześciu, L u b lin ie i Ł u ck u pozw oliły jeszcze d o kładniej poznać osiągnięcia za p rzy ja źn io n y c h z w ojew ództw em lu b e lsk im obw odów b rz e s kiego i łuckiego i o dw rotnie. Jed n o cześn ie dały one m ożliw ość k o n fro n ta c ji w y ników b a d a ń n au k o w y ch n ad p o ruszoną p ro b le m a ty k ą w śro d o w isk u lubelskim , brzeskim i łuckim . W r e fe ra ta c h i k o m u n ik a ta c h n au k o w y ch o d k ry ta została niejed n a, n ie z n a n a d o tąd , k a r ta z przeszłości zw iązków i w sp ó łp rac y p o lsk o -b ia - ło ru sk o -u k ra iń sk ie j. M a te ria ły z se sji m a ją u k az ać się d ru k iem , b y służyć ja k o bezpośrednia pom oc w p rac y p ro p ag an d o w o -szk o len io w ej *.
Albin Koprukowniak
* M a teria ły , k tó ry ch w y d aw cą był K o m ite t W ojew ódzki P Z P R w L ublinie, u kazały się pt.
Na wspólnej drodze.
P od red. I. C a b a n a . L u b lin 1968, ss. 234.SEM IN A R IU M NAUKOW E UMCS W P IĘ Ć D Z IE S IĄ T Ą RO C ZN ICĘ R E W O L U C JI P A Ź D Z IE R N IK O W E J
J e d n ą z n ajw a żn iejsz y ch uroczystości organ izo w an y ch w U n iw ersy te cie M arii C urie-S k ło d o w sk iej d la uczczenia 50 rocznicy W ielkiej S ocjalistycznej R ew olucji P aźd z ie rn ik o w e j było se m in a riu m n au k o w e zo rg an izo w an e p rz y w sp ó łu d z iale p r a cow ników nauk o w y ch U n iw e rsy te tu im . I. F ra n k i w e Lw ow ie. C ałością p ra c p rzygotow aw czych i o rg an iz ac y jn y ch se m in a riu m k ie ro w a ł k o m itet, k tó re m u p rz e w odniczył prof, d r T adeusz T a r a s . S e m in a riu m odbyło się w dniu 19 listo p ad a 1967 r. W czasie je d n o d n io w y ch o b rad w ygłoszone zostały n a s tę p u ją c e r e fe ra ty : prof. dr. A fa n a sija Z a s z k i l n i a k a (Lwów)
Międzynarodowe znaczenie Wielkiej
Socjalistycznej Rewolucji Październikowej;
prof, d r S te fa n a B u c z k o w s k i e g o (Lublin)Ewolucja radzieckiego systemu zarządzania gospodarką narodową;
doc. dr. M irosław y Z a k r z e w s k i e j - D u b a s o w e j (Lublin)Problemy radzieckiej
rewolucji kulturalnej;
doc. dr. M irona D e r k a c z a (Lwów)Nowe kierunki w roz
woju radzieckiej nauki biologicznej
i doc. d r S ta n isła w a K r z y k a ł y (Lublin)Echa Rewolucji Październikowej na Lubelszczyźnie.
P ro b le m a ty k a re fe ra tó w b ardzo u ro zm aico n a pod w zględem p ro b lem o w y m i m ery to ry c zn y m p rzy p o m n ia ła osiągnięcia n a u k i rad z iec k iej i m yśli rew o lu c y jn ej oraz je j w p ły w n a procesy zachodzące p rze d pięćdziesięciu la ty n a ziem i lu b e lsk ie j. R e fe ra ty u zupełnione zo stały in te re s u ją c ą d y sk u sją, w k tó re j w y stą p ili prof, dr G rzegorz L eopold S e i d 1 e r, d r K az im ie rz K a r c z m a r z , d r Z bigniew M i t u r a , m gr H e n ry k C i m e k, m gr E m il H o r o c h , m g r B ogusław P a w ł o w s k i , m g r Ja c e k P i e t r a ś i m g r M ieczysław S z y s z к o.
R ów nolegle z se m in a riu m B ib lio te k a G łów na UMCS zorganizow ała m a łą ek sp o zycję d o k u m en tó w i p u b lik a c ji, o b raz u jąc y ch u d ział lu b lin ia n w przew ro cie p a ź dziernikow ym i w p ły w rew o lu c ji n a region lubelski. W yeksponow ano tu przede w szystkim o rg an iz ac ję i zasięg w p ły w ó w R a d D elegatów R obotniczych i F o l w arcznych oraz p o w sta n ie zam o jsk ie 1918 r.
W yniki se m in a riu m n ależ y oceniać b ard z o p o zy ty w n ie zarów no pod w zg lę dem poziom u naukow ego r e fe ra tó w i d y sk u sji ja k ró w n ież od stro n y o rg a n iz a cyjnej. B yło ono poza ty m żyw ym p rz y k ła d e m są sied z k ie j w y m ia n y m y śli n a u k o w ej i w y ra ze m w ciąż p o g łę b ia ją c e j się w sp ó łp rac y śro d o w isk a n aukow ego lu b e l skiego i lw ow skiego.
