Wojciechowski Zygmunt

1

I./l. Relacja

5

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora — I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora — II. Materiały uzupełniające relację -—

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora -—-

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. w

III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) .—- III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945

III./5. Inne ..

— IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne VI. Fotografie

2

3

li Zygmunt Wojciechowski

li u l . Krakowskie Przedmieście L<h. 2%l(\/oii

J

00-071 Warszawa

A N K I E T A

- Nazwisk© : W O J C I E C H O W S K I '

- Imiona : Z y g m u n t

- Data i miejsce u ro d zen ia : 1 września 1916 r . Włocławek

- Uzyskane stoponie o fic e r s k ie /k ie d y , ja k ie , przez kogo n a d a n e / : podporucznik a r t y l e r i i , starszeństwo 1 września 1939 r . rozkazem Naczelnego W odza.z dnia 13 września 1939 r .

- Otrzymane odznaczenia : Krzyż Walecznych - 1 p a ź d zie rn ik a 1944 r . Medal Wojska 4-krotnie - 15 sie r p n ia 1948 r . Krzyż Armii Krajowej - 21 listo p a d a 1984 r . Krzyż Kampanii

Wrześniowej 1939 r . - 15 s ie r p n ia 1985 r . Krzyż Kawalerski Orderu

Odrodzenia Polski - 7*7

- Stanowiska w pracy cywilnej : różne kierownicze stanowiska w d zia ła ł - ności gospodarczej,

- Adres : 00-071 Warszawa, u l . Krakowskie Przedmieście 1. Opis pobytu w SPA

Służbę wojskową rozpocząłem 1 września 1937 r . w Szkole Podchorążych Rezerwy A r ty le r ii we Włodzimierzu Wołyńskim. Miałem p r z y d z ia ł do

I plutonu /d-ca k p t . Kw iatkow ski/ 8-ej b a te rii /d-ca k p t . - mjr Stefan R o je w s k i/. Na wiosnę 1938 r . zdecydowałem się na służbę stałą w wojsku : złożyłem podanie o p rzy ję c ie mnie do Szkoły Podchorążych A r t y le r ii

w Toruniu. W maju 1938 r . zdałem egzamin wstępny z wynikiem pozytywnym.

W pierwszych dniach czerwca skierowano mnie do pułku manewrowego Szko - ły Podchorążych Piechoty /Ostrów M azow iecka/, gdzie odbywałem przeszko­

len ie piechoty do połowy lip c a 1938 r .

Od połowy sie rp n ia 1938 r . - jako podchorąży I rocznika byłem już w S zk *le - Toruń-Mokre. Byłem w 4 b a te r ii - d-ca k p t. Marian Rewicz

^ /zamordowany w K a t y n i u /. Moim dowódcą plutonu był k p t . Edward Nowak.

Puncję komendanta Szkoły p ełn ił wybitny o fic e r płk Adam Tymoteusz Sawczyński, I I dywizjonem dowodził mjr Włodzimierz C z e r n i a k o w s k i .^

15 październ ik a 1938 r . po XV promocji SPArt zostałem podchorążym I I ro c zn ik a.

Praktyki pułkowe odbywałem w roku 1939 s

- w lutym - w 16 pułku a r t y le r ii lek k iej w Grudziądzu, - w maju - w 17 pułku a r t y le r ii le k k ie j w G n ieźn ie .

Na praktykę pułkową okresu manewrów otrzymałem skierowanie do 27 pal

. / . ⁴

Proces kształcenia oficerów w Szkole Podchorążych A r ty le r ii oył zor - ganizowany w sposób nowoczesny, a wykładowcy i dowódcy repr*»zentowali najwyższy poziom fachowy i ż o ł n i e r s k i . Z wielkim szacunkiem wspominam płk A.Sawczyńskiego - komendanta Szkoły; dowódcę mego d y w i z o n u mjr Wł.Czerniakow skiego; zaicomitego wykładowcę h is t o r i i wojen i wojsko -

wości kpt. Michała W ieliczk o - W ielickiego; mego dowódcę plut-.nu - znakomitego jeźdźca i topografa k p t 0 Edwarda Nowaka - z którym los

zetknął mnie wkrótce w zupełnie innych oko liczn o ściac h; i wielu innych.

U dział w wojnie obronnej 1939 r .

27 pułk a rty le r ii l e k k i e j , zmobilizowany w marcu 1939 r . był w sierp - niu na stanowiskach obronnych na Pomorzu /w składzie Armii ?om orze/.

Do Włodzimierza Wołyńskiego przyjechałem w pierwszych dniacr. sie r p n ia : w koszarach 27 pal mieścił się ośrodek zapasowy a rty le r ii lek k iej n r

który prowadził szkolenie rezerw istów , w czasie praktyki ćwiczyłem z kanonierami obsługi d ziałoczyny. Następnie brałem u d zia ł

walkach z Wehrmachtem w obroiłie Włodzimierza jako działonewy.

Obozy jenieckie

17 września zostałem internowany przez wkraczające wojska sowieckie i pieszym marszem skierowany przez Równe - Ostróg do Szepietów ki.

Stad liczna grupa jeńców w której się znajdowałem została przew iezio - na transportem kolejowym do Moskwy. Natychmiast po p rzyjeździe do Moskwy cofnięto nas z powrotem - tym samym pociągiem - do rejonu K ijo w a. Osa - dzono nas w obozie Bołota.

W listo p adzie 1939 r . na skutek porozumienia władz sowieckich z s o ju s z ­ nikiem niemieckim n astą p iła wymiana jeńców. Jako urodzony we Włocławku

/przyłączonym do Rzeszy N ie m ie c k ie j/ zostałem przekazany Wehrmachtowi.

Dowieziono mnie - chorego na tyfus - do Radomia, i umieszczono w szp i - t a lu . Po wyzdrowieniu wyjechałem do Warszawy. Zamieszkałem tu u krew - nych.

U dział w ruchu oporu.

W marcu 1940 r . spotkałem w Warszawie mego dowódcę plutonu ze SPArt kp t. Edwarda Nowaka, organizującego konspirację KOP /Komenda Obrońców P o l s k i /. Zostałem zaprzysiężony w KOP /zintegrowanej w r .1 9 4 1 z ZWZ/

1 skierowany do pracy w łączności na stanowisku kuriera na trasie Warszawa-Kraków. Równolegle prowadziłem w Warszawie k o lp o r ta ż ' prasy ko nsp iracyjnej. O rganizac yjnie należałem do s ie c i terenowej Rejonu Armii Krajowej Warszawa-Śródmieście.

W Powstaniu Warszawskim walczyłem w zgrupowaniu ppłk "Sław bora"

/Ja n Szczurek-Cergowski/ na stanowisku zastępcy dowódcy kompanii k p t.

5

Stanisława Ossowskiego / " J a s t r z ę o i e c I T ,ł/ . W czasie walk: straciłem prawa rękę.

Zostałem odznaczony Krzyżem W alecznych.

Po kapitulacj i znalazłem się w niewól i niemieckiej : początkowo w Stalagu Zeith eim , a następnie w Of„agu v^IB /l»3ssel/.

Dc kraju wróciłem w roku -+9*5 s Okr e

wo

enny.

Podjąłem pracę w państwowym przedsiębiorstwie handlowym "Chemia” . Po 26 latach przeszedłem na emeryturę.

Warszawa, dn 12 sierpnia 1989 r .

6

Absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy A r t y l e r i i we W łodzim ierzu Wołyń­

skim /I 9 3 8 / i Szkoły Podchorążych A r t y l e r i i w Toruniu / 1 939 - p r o m .X V I/.

Podczas kampanii w rześnio w ej zm obilizowany w s k ła d zie 27 p a l W łodzi­

m ierzu, brał u d zia ł w obronie tego m ia s t a * 17 w rze śn ia internowany p rzez wojska sow ieckie został wywieziony do Moskwy,a następ nie do obozu Boło- ta w r e jo n ie K ijo w a.W l is t o p a d z ie 19J9 r . , w wyniku niem iecko- radzieckie- go porozum ienia o wymianie jeń c ó w ,zo sta ł zwolniony z n ie w o li so w ieck ie j i jako pochodzący z terenów przyłączonych do R z e s z y ,p r z e k a z a n y Wehrmach­

to w i.P o udanej u cie czce ze s z p i t a l a w R ad o m iu,g d zie przebywał jako cho­

ry na t y f u s ,z n a l a z ł się u ro dziny w W arszaw ie.W marcu 1940 r .z o s t a ł zwerbowany p rze z swego dowódcę z SPA w Toruniu k p t.E d w a rd a Nowaka do o r g a n iz a c ji Komenda Obrońców P o l s k i,d o ł ą c z o n e j w 1941 r .d o Zw iązku Wal­

k i Z b r o jn e j.P r a c o w a ł w łą czn o ści wykonując za d an ia k u r ie r s k ie n a tr a s ie W arszawa- Kraków.Jednocześnie kolportował w Warszawie prasę k o n sp ir a c y j­

n ą . O r g an izac y jn ie n a le ż a ł do s i e c i terenowej Rejonu AK Warszawa-Śród­

m ie ś c ie . W Powstaniu W arszawskim ,w którym s t r a c i ł prawą r ę k ę ,w a lc z y ł w zgrupowaniu ppłk.JoSzczurek- Cergow skiego /p s .S ł a w b o r / jako z-ca dowód­

cy kompanii k p t .S .O s s o w s k ie g o / p s .J a s t r z ę b i e c I I /o P o k a p i t u l a c j i pow­

s ta n ia dostał s ię do n ie w o li n ie m ie c k ie j.P r z e b y w a ł w S ta la g u Zeith eim i w O fla g u V I B /D fl s s e l /.P o powrocie do k r a ju w 1946 r .z a m ie s z k a ł w

W arszaw ie.Pracow ał w k i l k u in s t y t u c ja c h g o s p o d a r c z y c h ,n a jd łu ż e j w przed s ię b io rs tw ie Chem iaH/ 2 6 l a t / . O d roku 1982 był na em eryturze.Zm arł w War­

szawie w k w ie tn iu 1990 r .

Był odznaczony: Krzyżem Walecznych / 1 9 4 4 / , Medalem Wojska / 1 9 4 8 / , Krzy­

żem Arm ii K r a jowej / 1 9 8 4 / ,K r z y ż e k Kam panii W rześniow ej 1939 / 1 9 8 5 / i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrod zenia P o ls k i / 1 9 6 9 /

Źródła o p ra co w an ia :B b l.G ł.W S O W R iA w Torun iu,W y kaz absolwentów Szko­

ły Podchorążych A r t y l e r i i z la t 1923-1939 /K s ię g o z b ió r a r c h iw a ln y / oraz K się g a Wspomnień P o ls k ic h A r t y l e r z y s t ó w ,t .3 / r ę k o p i s / .

Anna Zakrzewska

7

8