* Prof. zw. dr hab. Witold Chmielarz – Katedra Systemów Informacyjnych Zarz dzania, Wydzia Zarz dzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Adres do korespondencji: Katedra Systemów Informacyjnych Zarz dzania, Wydzia Zarz dzania Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Szturmowa 3, 02-678 Warszawa, e-mail: witek@wz.uw.edu.pl.
Studia i Materia y, 2015 (19): 191– 194 ISSN 1733-9758, © Wydzia Zarz dzania UW DOI 10.7172/1733-9758.2015.19.14
Napisanie ksi ki b d cej podr cznikiem dydaktycznym o ambicjach monografii jest zadaniem nies ychanie trudnym. Tym trud- niejszym, e na rynku ksi ek proponowa- nych w zakresie systemów informatycznych, ich charakterystyki, cie ek rozwoju itp.
powsta o szereg mniej lub bardziej ciekawych pozycji, zarówno o charakterze podr cz- nikowym, jak i wykraczaj cych poza ogra- niczenia narzucane przez istniej ce normy programów nauczania i procedur dydak- tycznych. Wspomnie tu przede wszystkim nale y o konkurencyjnych pracach zbioro- wych – napisanej rok wcze niej pod redakcj J. Korczaka, M. Dyczkowskiego i B. uka- sik-Makowskiej Informatyce ekonomicznej.
Cz II Informatyzacja obiektu gospodarczego (Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicz- nego we Wroc awiu, Wroc aw 2013) oraz – pod redakcj A. Nowickiego i T. Turka ksi ce Technologie informacyjne dla ekono- mistów. Narz dzia. Zastosowania (Wydaw- nictwa Uniwersytetu Ekonomicznego we Wroc awiu, Wroc aw 2010). Ksi k – pod- r cznik Informatyka ekonomiczna. Podr cznik akademicki (PWE, Warszawa 2010) wyda te pod swoj redakcj St. Wrycza. Przynaj- mniej po owa tej ksi ki traktuje o tematyce podobnej do poruszanej w recenzowanej pracy. No i oczywi cie ukaza a si swoista Biblia tej dziedziny, czterotomowa Informa- tyka gospodarcza pod redakcj J. Zawi a-Nie- d wieckiego, K. Rostek i A. G siorkiewicza (Wydawnictwo CH Beck, Warszawa 2010), w której zastosowaniom informatyzacji obiektu gospodarczego po wi cono ju nie dziesi tki, ale setki stron.
Wobec tak wielkiej konkurencji tym trudniejsze by o zadanie Autora recenzo-
wanej ksi ki w stworzeniu monografii, a zarazem podr cznika do nauki zasto- sowa systemów informatycznych. Nawet korzystaj c ze swoich wcze niejszych do wiadcze si gaj cych kilku poprzed- nich ksi ek, takich jak MIS – Systemy informatyczne Zarz dzania (Placet, War- szawa 2008; 2011) czy kontynuacji wcze- niejszych podr czników napisanych wraz z H. Srok (Systemy informacyjne biznesu, Placet, Warszawa, ostatnie wydanie 2005), bardzo prostych w formie i tre ci oraz przy- st pnych w percepcji, napisanie w asnego scenariusza nowej ksi ki wymaga wielu przemy le . A historycznie uznane i przy- j te w rozwoju systemów informatycznych typologie, klasyfikacje i cie ki rozwoju nie pozostawiaj tu chwilami mo liwo ci na zbyt swobodne interpretacje w asne. Nie- mniej Autor podj prób przedstawienia dwóch nurtów – problemów zarz dzania oraz informatyki z nim zwi zanej, przeni- kaj ce si – jak pisze we Wst pie – przez ca ksi k .
Recenzowana praca – jak na tego typu podr cznik – ma imponuj c , licz c 480 stron obj to . Zosta a ona podzielona na pi cz ci tematycznych, licz cych od 72, po 124 strony, b d cych emanacj i kon- tynuacj tre ci poprzedniej ksi ki. S to:
Zarz dzanie wspierane informatyk , Zasto- sowania, e-Zarz dzanie, Zarz dzanie projek- tami oraz Spo eczny, ekonomiczny i prawny kontekst zastosowa IT. Ka da z cz ci jest podzielona na 3–4 rozdzia y.
Do walorów recenzowanej pracy, god- nych podkre lenia zaliczy bym:
– konstrukcj ca o ci pracy, dostosowan do ogólnych celów dydaktycznych,
Recenzja ksi ki pt. Zarz dzanie i Informatyka, napisanej przez Jerzego Kisielnickiego
dla Wydawnictwa Placet, Warszawa, 2014 r.
Witold Chmielarz
*192 Studia i Materia y 2/2015 (19) – obszerno i ró norodno prezentowa-
nego materia u dydaktycznego,
– wielo materia u graficznego, szczegól- nie istotn przy tego rodzaju publikacji, – opracowanie na wysokim poziomie abs- trakcji, a jednocze nie napisane przy- st pnie dla osób o ma ym do wiadczeniu praktycznym w tej dziedzinie,
– uzupe nienie wiedzy teoretycznej przy- k adami praktycznymi z ró nych dzie- dzin gospodarki.
Zasadniczym celem opiniowanej pracy by a niew tpliwie analiza mo liwo ci zastosowania systemów informatycznych do zarz dzania obiektami gospodarczymi.
Trzeba zaznaczy , e recenzowana praca oprócz celu poznawczego realizuje przede wszystkim cele dydaktyczne – s u y wpro- wadzeniu czytelnika w zawi y wiat poj i zasad rz dz cych t sfer wiedzy i poka- zuje ich ilustracj na przyk adach wzi tych z praktyki gospodarczej.
Merytoryczna cz ksi ki jest poprze- dzona krótkim, ponad trzystronicowym Wst pem. Zawiera on notk biograficzn Autora, sformu owanie profilu potencjal- nego czytelnika, uzasadnienie napisania niniejszej ksi ki, tez o „(…) sta ym pro- cesie integracji poszczególnych elementów zarz dzania i informatyki (…)” (s. 9), zakres i zawarto ksi ki oraz podzi kowania.
Podr cznik zosta podzielony na pi zaz biaj cych si cz ci sk adowych opisu- j cych najpierw zasady wspierania zarz - dzania przez informatyk , nast pnie ogólne zasady jej zastosowania w zarz dzaniu oraz charakterystyk poszczególnych systemów informatycznych tradycyjnych i elektronicz- nych oraz ogólne zasady zarz dzania pro- jektami, po to, by w cz ci ostatniej przej do g ównych problemów zwi zanych kon- tekstem spo ecznym, prawnym i ekono- micznym. Najwi cej uwagi Autor po wi ca charakterystyce systemów (38%) oraz pro- blemom analizy, projektowania i wdra ania systemów informatycznych (25%).
Cz pierwsza ksi ki pt. Zarz dza- nie wspierane informatyk ma charakter wprowadzaj cy do poj i kategorii u y- wanych w dalszych cz ciach podr cznika i sk ada si z czterech rozdzia ów (1–4).
Rozdzia pierwszy pt. Technologie informa- cyjne i komunikacyjne (ICT) w zarz dzaniu (6 s.) zawiera ogólne informacje o spo-
ecze stwie informacyjnym i wiedzy oraz hipotezy o jego wp ywie na dostarczenie nowych narz dzi wspomagaj cych rozwój
polskich przedsi biorstw i zwi kszaj cych ich konkurencyjno na rynku mi dzyna- rodowym. Stanowi to wst p do prezentacji podstawowych poj z zakresu zarz dzania informacj i wiedz (rozdzia 2 pt. Zarz - dzanie informacj i wiedz , 16 s.). Podobnie abstrakcyjny poziom rozwa a jest zawarty w rozdziale 3 zatytu owanym Infrastruk- tura zarzadzania (14 s.), w którym – oprócz problematyki infrastruktury – poruszane s problemy relacji informatyki z innymi dziedzinami nauk oraz relacje zarz dzanie–
system informacyjny–system informatyczny.
Ostatni z rozdzia ów (System informacyjny organizacji – 30 s.) zawiera ogóln charak- terystyk systemów informacyjnych i ich relacji z systemami informacyjnymi.
Cz druga pracy zatytu owana Zasto- sowania (82 s.) koncentruje si z jednej strony na zastosowaniach technologii informacyjnej w gromadzeniu, przecho- wywaniu i ochronie informacji, z drugiej za na charakterystyce wybranych syste- mów informatycznych. Sk ada si z trzech kolejnych rozdzia ów (5–8). Rozdzia pi ty Zasoby informacyjne (30 s.) to propedeu- tyka bardzo szeroko rozumianych zaso- bów informacyjnych: baz danych, hurtowni danych, procedur modelowych, procedur modelowych baz wiedzy itp. W rozdziale szóstym – Zarz dzanie zasobami informa- cyjnymi (10 s.) na 4 stronach Autor opisa (podrozdzia 6.1 – Systemy komunikacji z zasobami informacyjnymi) kilka wybra- nych metod komunikacji, a na kolejnych stronach (podrozdzia 6.2 Ochrona zaso- bów informacyjnych) skrótowy opis zagro- e zasobów informacyjnych oraz sposo- bów ich ochrony. W rozdziale siódmym pt.
Charakterystyka podstawowych systemów informacyjnych wspieraj cych procesy zarz - dzania (40 s.) w kolejnych podrozdzia ach przedstawiono autorskie charakterystyki i interpretacje dzia ania wybranych rodza- jów systemów informatycznych: pakietów biurowych, systemów transakcyjnych, syste- mów wyszukiwania informacji i informowa- nia kierownictwa, systemów doradczych (ze szczególnym uwzgl dnieniem systemów BI) oraz systemów zintegrowanych.
Cz trzecia opracowania nosi tytu E-zarz dzanie (102 s.) i stanowi jedn z dwóch najbardziej rozbudowanych cz ci opracowania. Sk ada si z trzech rozdzia-
ów (8–10). Rozdzia ósmy – E-zarz dzanie – poj cia, modele, zadania (32 s.) – zawiera informacje o us ugach w przestrzeni elek-
Wydzia Zarz dzania UW DOI 10.7172/1733-9758.2015.19.14 193 tronicznej, typologi e-biznesu wed ug
powi za poszczególnych grup u ytkow- ników, prób usytuowania e-zarz dzania w gospodarce, identyfikacj roli e-kierow- nika w organizacji, podstawowe informacje o sieciach komputerowych (plusy i minusy zastosowa , topologia, podstawowe infor- macje o Internecie, zasady jego funkcjo- nowania i zarz dzania nim, omówienie zja- wiska Web 2,0, oraz przesy anie informacji w sieci z uwzgl dnieniem ochrony poprzez podpis elektroniczny). W sumie stanowi to swoiste wademekum wybranych informacji o sieciach. Rozdzia dziewi ty Wirtualiza- cja i jej elementy (30 s.) po wi cony jest aspektom funkcjonowania organizacji wir- tualnych. W pierwszym podrozdziale zdefi- niowano poj cie organizacji wirtualnej oraz porównano j z organizacj tradycyjn . Nast pnie – w kolejnym podrozdziale – dokonano próby sformu owania definicji technologii wirtualnej oraz jej przejawów na ró nych poziomach gospodarki. W pod- rozdziale trzecim autor zwraca uwag na efekty i bariery zastosowania wirtualizacji w gospodarce. Rozwini ciem tre ci pod- rozdzia u pierwszego jest ko cowy pod- rozdzia , w którym dokonano charaktery- styki ró nych sfer zastosowa gospodarki elektronicznej: e-administracji, e-handlu, e-bankowo ci, e-logistyki i e-learningu.
Czwarta, najd u sza cz ksi ki o tytule Zarz dzanie projektami (124 s.) wydaje si przerywa tok narracji przyj ty w opracowaniu. Od charakterystyki sys- temów informatycznych i ich zastosowa Autor przechodzi do procesów zwi zanych z ich kreacj . Ta cz sk ada si z czterech rozdzia ów (11–14) i dotyczy problemów zwi zanych z tworzeniem i wdro eniem systemów informatycznych. Na pocz tku Autor definiuje podstawowe poj cia zwi zane z tym zagadnieniem, wymienia wybrane szko y zarz dzania projektem oraz omawia organizacj procesów projektowa- nia, w tym metody komunikacji w zespo- ach projektowych. Kolejne trzy rozdzia y po wi cone s wybranym etapom cyklu ycia projektu informatycznego: analizie informacyjno-organizacyjnej, projekto- waniu i wdra aniu systemów informatycz- nych. Dlatego na pocz tku przedstawiono skrócony cykl ycia systemu informatycz- nego, a nast pnie podstawy modelowania stanowi ce wed ug Autora „(…) podstaw wspó czesnego podej cia do zarz dzania projektami (…)” (s. 297). W kolejnych
cz ciach opisana zostaje identyfikacja u ytkowników i celów stawianych przez nich systemowi oraz wybrane modele, tech- niki i j zyki graficzne analizy organizacji w procesie informatyzacji. Kontynuacj dywagacji na temat analizy s rozwa ania dotycz ce projektowania systemu informa- tycznego. W ich ramach zaprezentowano tradycyjne modele projektowe: kaskadow , ewolucyjn , przyrostow , spiraln oraz cechy zbioru metod nowoczesnych znanych pod wspóln nazw agile. Przedstawiono równie ogólne uwagi na temat zarówno uniwersalnych, komercyjnych, metodyk ogólnych (typu PMBOK, Prince2), jak i wybranych metodyk zarz dzania projek- tami informatycznymi (np. Scrum), a tak e wybranych metodyk zarz dzania procesami w organizacji (Aris, Adonis). W dalszym ci gu rozdzia u zaprezentowano uwagi na temat jako ci projektu i jego cech cha- rakterystycznych, w czaj c w to procesy normalizacyjne. Kolejna cz rozdzia u opisuje doskonalenie projektu rozumiane tu w kontek cie metodyki kaizen, reen- gineeringu i x-engineeringu. W ostatnim z podrozdzia ów zaprezentowano strategi realizacji projektu. Cz czwarta ko czy si rozdzia em dotycz cym wdro e (8 s.), zawieraj cym bardzo krótki opis miejsca wdro e w cyklu ycia systemu informa- tycznego i procedury wdra ania, czynników wp ywaj cych na zarz dzanie wdro eniem i jego efektywno .
Konsekwencj przyj tej logiki rozwoju ksi ki jest natomiast cz pi ta pt. Spo-
eczny, ekonomiczny i prawny kontekst zastosowa ICT (80 s.), w którym znaj- duj si cztery kolejne rozdzia y (15–18).
Na pocz tku Autor powraca do wprowa- dzonych wcze niej kwestii zwi zanych ze spo ecze stwem informacyjnym, definiuj c bardzo ogólnie podstawowe poj cia z nim zwi zane oraz etyk i spo eczn odpo- wiedzialno zwi zan z wykorzystaniem ICT (Information and Communications Technology). Nast pnie charakteryzuje narz dzia informatyczne komunikacji ze spo ecze stwem. W kolejnym kroku okre-
la zagro enia wprowadzania idei spo e- cze stwa informacyjnego, w tym cyberter- roryzm. W nast pnym rozdziale porusza aspekty ekonomiczne wprowadzania ICT.
Pocz tek rozdzia u zawiera uwagi na temat efektów zastosowa ICT. Identyfikacja barier znajduje si w podrozdziale nast p- nym, traktuj cym przy okazji niejako o pro-
194 Studia i Materia y 2/2015 (19) cesie decyzyjnym wyboru wariantu realiza-
cji ICT. Dwa ostatnie podrozdzia y dotycz metod i technik rachunku ekonomicznego przedsi wzi informatycznych: szczegó o- wych i uniwersalnych. Przedostatni rozdzia cz ci pi tej dotyczy aspektów prawnych zastosowa ICT (12 s.) i w skrótowy sposób wskazuje na przest pstwa komputerowe i podstawowe ród a rodków zaradczych.
Ostatni z rozdzia ów tej cz ci pracy pt.
Post p w technologii i zagro enia kulturowe, czyli przetwarzanie w chmurze (4 s.) przed- stawia zagro enia kulturowe zwi zane z post pem technologicznym sfery ICT, sprowadzaj c je g ównie do zwi zanych ze zjawiskiem cloud computingu.
Ksi ka rozpoczyna si Wst pem, ale nie ma zako czenia ani podsumowania.
Ko czy si spisem literatury oraz indek- sem poj , nie zawiera spisu tabel i spisu rysunków.
Jak pisano wcze niej, napisanie ksi ki dydaktycznej z tego zakresu jest przed- si wzi ciem trudnym. W tym przypadku rezultatem tej pracy jest uzyskanie uni-
wersalnego, przekrojowego i wielodzie- dzinowego podr cznika (sytuuj cego si gdzie pomi dzy wspomnian encyklopedi w postaci wydania Informatyki gospodarczej, a podr cznikami tematycznymi innych autorów). Z jednej strony jest to jego naj- wi ksz zalet , ale te jednocze nie wad – przekrój poruszanych zagadnie sprawia, e si rzeczy wyst puje w niej wiele uogól- nie i skrótów, a zawarto tre ciowa waha si chwilami pomi dzy propedeutyk infor- matyki a prac o charakterze naukowym.
To jednak w sumie sprawia, e recenzo- wana ksi ka jest ciekawym i interesuj co skonstruowanym podr cznikiem z zakresu informatyki ekonomicznej. I jako taki ma on szans sta si pomoc dydaktyczn na wyk adach i wiczeniach dla studentów na wydzia ach, tych uczelni, gdzie w programie wyst puj przedmioty zwi zane z wykorzy- staniem ICT dla procesów zarz dzania.
Ponadto mo e si sta cenn pozycj dydak- tyczn dla szerokiego grona odbiorców nie tylko akademickich, lecz tak e wywodz - cych si z kr gów praktyki gospodarczej.
