1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI
4 " __
. . C £ i V X A . £ ^ Y .S .£ A ....[fto.CS.9r..
.
5> !cav^.s?£ «.
.3,15X I. Materiały dokumentacyjne
1/1 - relacja w łaściw a
I/2 - do ku m e n ty (sensu stricto) dot. osoby relatora I/3 - inne m ateriały d o kum entacyjne dot. osoby relatora
II. Materiały uzupełnieniające relację
III. Inne materiały (zebrane przez „relatora”):
111/1— dot. rodziny relatora
III/2 - dot. o g ólnie okresu sprzed 1939 r.
III/3 - dot. o g ólnie okresu okupacji (1939 -1 9 4 5 ) III/4 - dot. o g ólnie okresu po 1945 r.
III/5 - inne...
IV. Korespondencja
V. W ypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”
VI. Fotografie
V
2
3
i . 3 / s / 7 _ - L 4
Teresa Czartoryska - Groda-Kowalska
U ro d ziła się 1 lip ca 1 9 2 3 / ^ w Gołuchowie k / K a l i s z a , córka k s i ę c i a Adama Czartoryskiego i m arli Ludv/iki h r . Korwin- K r a s iń s k ie j . Była w prostej l i n i i pra-prawnuczką k s . Adama Jerzego
C zarto ryskiego p rezesa Rządu Narodowego podczas pow stania iis t o - padowego 1 8 30 /3 1 , a n astęp n ie przywódcy Obozu H o tel Lam bert1' w P a r y ż u , niekoronowanego k ró la W ie lk ie j E m ig r a c ji P o lsk ie j , mece
n a sa s z t u k i i n auki .
We w rześn iu 1939 r . Teresa z ro d zin ą u c ie k ła przed
wkraczającym Wehrmachtem do W-wy, g d z ie j e j babka miała swoją r e zydencję przy u l . K redytow ej. Podczas o b lę ż e n ia W-wy będąc h ar
cerką służyła ocnotniczo w s a n it a r ia t a c h wojskowycii i s z p ita la c h , a także kolportowała prasę i sp e łn ia ła fu nk cję ł ą c z n ic zk i sztabu obrony m iasta . V/ okresie okupacji zd a ła maturę na t^sw . komple
tach lic e a ln y c h potem zas studiowała medycynę na tajnych kursach u n iw e r s y t e c k ic h . Do Arm ii Krajowej p r z y s t ą p ił a w 1 9 4 2 /4 3 r . i była.
p r z y d z ie lo n a do służb sa n ita rn y c h . W ^c za sie Pow stania s a n i t a r i u s z ka w s z p i t a l u " K op ernika" przy d r . Z b ig n ie w ie ‘I^o e ń skim, który
zn ał ją jako studentkę z kursś^zdhcś ćw iczeń na tajnych krsach i medycyny. Młodszy brat Teresy--..Ludwik Adam Czarto ry sk i w w ieku
17 la t poległ 24 w rześn ia przy u l . R a c ł a w ic k ie j na Llokotowie idąc po wodę dla rannych kolegów.
Po upadku Powstania Teresa w yszła z chorą matką i ludno ścią cywilną z m iasta i dotarła do Ojcowa pod Krakowem do m ajątku rodzinnego m atki. Pod koniec 1945 r . wy3 zła ztunąż w Byto
miu za Jana Groda - Kow alskiego, ś a iK iŁ E s a podchorążego AK na
&ie łm szc zy ź n ie , który ukrywał się po w e jś c iu Arm ii Sow ieckiej ale potem z g ł o s ił się do I I Armmi Wojska P o lsk ie g o , aby dalej w al
czyć z najeźd źcą h itle ro w sk im , I^aria B arb ara Gueventuerkj córka jego i Teresy p is z e ze S zw a jc a r ii :
” ... o jc ie c doszedł z l i n i ą fro n tu do B udziszyn a na Łużycach , g d z ie u leg ł dotkliw ej k o n t u z j i „ W latach 45-48 był o ficerem WP, p r ze n ie s io n y do Opola , awansował do stopnia k a p i t a na . Za swoje poglądy / prowadzenie ż o ł n ie r z y w n ie d z ie lę do k o ś c i o ł a / i za n ie u ja w n ie n ie swojej akow skiej p r z e s zło ś c i zo s
tał aresztowany w grudniu 1948 r . Liaraa n i e w ie d z ia ł a przez długi czas, g d z ie zniknął je j mąż, zo sta ła bez środków do ż^ c ia z tr ó j
ką m aleńkich d z i e c i - $ a r i % ,c z y l i ze mną, młodszą Magdaleną i dopiero urodzonym Wojtkiem , wszyscy b y l i ś m y g r o d z e n i w latach 1946 do 4 8 . Do tego matka chorowała poważnie na g r u ź l i c ę . . . .
4
5
Ten 3traszny okres przetrwa lisicy tylko d zię k i pomocy sąsiadów , opol
skich Ślązaków « coraz częściej UB nachodziło po nocy nasze m ieszkanie r o b ili rew izje , clicie li zastraszyć u a t k ę . . . . Tymczasem ojca skazano na 7 lat w ię zie n ia i zdegrado v,uno do stopnia szeregowca . kn «a, aby się ratować poszła do pracy , niestety, była w z urodzenia wrogiem kia- 3owymM , mogła eona j wyżej pracowac- jako g on iec mino matury i ańóch lat studiów m edycznych. w 1952 o jc ie c w ró cił z w ię zie n ia
ponad rok n i e był w s t a n ie podją* pracy ” . * * * .
^ ' / l - l y ’ ’ Ł
0 "łD v< ol - vv ‘.w i > «*-*.
Po—^ajŁlmn--cza.sia '& B&b±j: za o c z n i o - ^ ^ uika^-meeh. i pra covjał_jako— s ł s^—k o n ^r£ i r a ej^rńa l i a a t o j s ki e j --w- o o i j ^ Le,1 0pA; ..I 5 T Teresa p r z e c h o d ził a nawroty g ru źlic y , w ^ Ik i l e c z e n i a b y n i e z a d o w a l a j ą c e , c h c ia ł a żyć , p o s t a ł a w 1956 r . członkiem ZbońLLu , u d z i e l a ł a się w miarę s i ł w h a r c e r s t w ie , była prze a p ew ien czas drużynową dru—
żyny HAKI iii. hohaierdw Eon te Casino przy w yższej ozkole P ed ago giczn ej w Opolu, otrzym ała j/ 1966 medal ” Za Warszawę” .
Górka je j |4aria Barbara p i 3 z e d a le j :
" . . . . • s t a n zdrowia mamy p o g arsza ł sio od dobrych k ilk u la t izałżeństwo je j z naszym ojcem p rz e c h o d z iło c i ę ż k i k r y z y s , któ-
, x,
ry zako ńczył sie rozwodem . U o w c z a s p r a t mamy jćs. Władysław C zarto ry sk i za zń eszk a ły w ózv«xjcarii/ zadecydował o w y j e ź d z i e aa le c z e n ie i p o le p s ze n ie warunków ż y c ia je j i d z ie c io m , lia początku 1967 matka w yje - chała z k r a ju i p rzez 8 ziiesięcy przebyw ała w 3zerjacarski;j sanatorium , potem p r z e w ie ź l i ją na operację do S t . G a l l e n . H ie s t e t y w k i l k a d n i po o p e ra c ji zm arła w wieku za led w ie 44 la t - 5 lis t o p a d a 1967 r . gg>; O s t a
tnim życzeniezi było pochowanie je j w ^kochanym Opolu , co też zostało u czy n io n e ” .
Cała tr ó jk a d z ie c i Teresy ż y je w S z w a jc a r ii w S io n i oko
l i c y . M a r ia Barbara , cytowana pow yżej, j e s t p ie l ę g n i a r k ą , na dwie cór
k i b l i ź n i a c z k i , z k tó re j je d n a u c z y n ił a ją babcią . Druga s t u d iu je wnlrk p olonistykę , rusycystyk* i d zie n n ik a r stw o na u n iw e rsy tecie we Fry bu rgu . S io str a Magdalena je s t młodszą p ie l ę g n i a r k ą , a brat >7oj- ciecii — elek t r y i Ł i e ^ n j j ' »
r e d . JB ~ — ■? 3 . 1 . 9 4 r .
