Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 303-308
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
JÓZEF GRAJKOWSKI1, IRENEUSZ OCHMIAN1, KRYSTYNA OSTROWSKA1, ZBIGNIEW MULIŃSKI2
WZROST I PLONOWANIE BORÓWKI WYSOKIEJ (VACCINIUM CORYMBOSUM L.) ODMIANY ‘SIERRA’
UPRAWIANEJ NA WAŁACH Z ZASTOSOWANIEM TRZECH PODŁOŻY ORGANICZNYCH
*1Z Katedry Sadownictwa oraz z 2Katedry Chemii Ogólnej Akademii Rolniczej w Szczecinie
ABSTRACT. The experiment studied the possibilities of growing of highbush blueberry (Vaccinium corymbosum L.) on embankments made of acid peat, cocoa husk and sawdust. The highest yields were obtained from bushes growing on peat and sawdust. Cocoa husk seems to be less useful in highbush blueberry cultivation.
Key words: Vaccinium corymbosum, substrates, total yield, growth, firmness
Wstęp
W Polsce w ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost zainteresowania uprawą roślin borówki wysokiej. Wpływają na to korzystne warunki klimatyczno-glebowe, wysoki poziom cen owoców oraz walory dietetyczno-zdrowotne (Ścibisz i Mitek 2002, Smolarz i in. 2006).
Rośliny z rodziny wrzosowatych mają specyficzne wymagania glebowe, odmienne od pozostałych roślin sadowniczych. Odpowiednio kwaśny odczyn gleby zapewnia powodzenie w uprawie borówki. Gleby o wyższym pH można zakwaszać przez stoso- wanie kwaśnego torfu lub siarki, odpadów z bawełny, łuski z orzechów pekanowych (Krewer i in. 2002), kompostu z liści, popiołu z węgla kamiennego i osadów z oczysz- czalni ścieków (Black i in. 2002) oraz igliwia sosnowego (Entrop 2000).
Celem doświadczenia było zbadanie przydatności trzech podłoży organicznych (torf, trociny oraz łuska kakaowa), z których uformowano wały na glebie zwięzłej o odczynie zasadowym o pH 7,1 (KCl) do uprawy borówki wysokiej.
*Badania Finansowane przez Komitet Badań Naukowych, nr projektu 0395/P06/2004/26.
Materiał i metody
Badania prowadzono w latach 2004-2006 w Sadowniczej Stacji Badawczej Akade- mii Rolniczej w Szczecinie. Badaniami objęto borówkę wysoką ‘Sierra’, którą posadzo- no w 2002 roku w rozstawie 1,5 × 2,5 m. Doświadczenie założono metodą podbloków losowych w 6 powtórzeniach (każdy krzew stanowił powtórzenie), na wałach o wyso- kości 35 cm i szerokości 100 cm uformowanych na glebie brunatnej, wytworzonej z gliny zwałowej o odczynie zasadowym (pH 7,1 w KCl).
Do uformowania wałów zastosowano trzy podłoża (tab. 1):
1 – torf o odczynie kwaśnym,
2 – kompostowaną łuskę z ziarna kakaowego stanowiącą materiał odpadowy przy produkcji czekolady,
3 – kompostowane trociny z drzew iglasto-liściastych.
Tabela 1 Właściwości fizyczne podłoży użytych w doświadczeniu
Physical properties of substrates used in the experiment
Odczyn podłoża pH (KCl) of substrate Rodzaj podłoża
Type of substrate
Polowa pojemność wodna Field water capacity
(% ww-1)
Pełna pojemność wodna Full water capacity
(% vv-1) 2004 2006
Torf
Peat 44,8 80,6 4,0 3,6
Łuska kakaowa
Cocoa husk 36,9 85,3 5,0 5,7
Trociny
Sawdust 31,3 82,6 4,7 4,3
Nawożenie azotowe posypowe w postaci saletry amonowej stosowane było corocz- nie w trzech terminach w łącznej dawce 6 g N·m-2. W podłożach i glebie stwierdzono wysokie zasobności P, K i Mg. Z wyjątkiem trocin, które charakteryzowały się średnią zasobnością K, nie stosowano więc nawożenia tymi makroelementami. Zawartość N, K i Mg w suchej masie liści borówki rosnącej w łusce kakaowej była wysoka, a P opty- malna. W roślinach rosnących w torfie i w trocinach zawartość N i K była optymalna, Mg wysoka, natomiast P nieznacznie niższa od dolnej wartości granicznej.
Plantację nawadniano za pomocą linii kroplującej typu T-Tape zamontowanej na stałe, o wydajności emitera 1 dm3·h-1 wodą zakwaszaną kwasem siarkowym. Intensyw- ność nawadniania była modyfikowana każdego roku w zależności od stopnia uwilgot- nienia gleby, określanego za pomocą kontaktowych tensjometrów glebowych (tab. 2).
Corocznie jesienią na wszystkich krzewach objętych doświadczeniem mierzono długość pędów jednorocznych, a także określano plon oraz wielkość i jędrność owo- ców. Jędrność owoców była określana przy zastosowaniu niedestrukcyjnego aparatu FirmTech 2 zespolonego z komputerem. Pomiaru jędrności owoców dokonano na 50 losowo pobranych owocach z każdego podłoża.
Tabela 2 Właściwości chemiczno-fizyczne wody użytej w doświadczeniu
Chemical-physical properties of tap water used in the experiment
Woda
Water Woda zakwaszona
Acidified water
Woda zakwaszona do podlewania torfu Acidified water to
irrigate peat Fe+3
(mg·l-1)
Ca+2 (mg·l-1)
EC
(mS·cm-1) pH EC
(mS·cm-1) pH EC
(mS·cm-1) pH 0,17 94,0 0,80 7,01 2,46 2,36 2,01 3,72
Wyniki opracowano za pomocą jednoczynnikowej analizy wariancji, a średnie we- ryfikowano testem Duncana dla α = 0,05.
Wyniki i dyskusja
Począwszy od 2004 roku uwidocznił się wpływ podłoży na wzrost krzewów. Naj- większe przyrosty pędów stwierdzono u krzewów rosnących w torfie oraz w trocinach, natomiast najmniejsze na wałach formowanych z łuski kakaowej (tab. 3).
Tabela 3 Suma długości pędów jednorocznych krzewów borówki amerykańskiej odmiany ‘Sierra’
w zależności od zastosowanych podłoży (cm)
Total length of one-year shoot of the ‘Sierra’ highbush blueberry cultivar depending on used substrates (cm)
Rodzaj podłoża
Type of substrate 2004 2005 2006 Suma
Total Torf
Peat 260 599 658 1 517 b
Łuska kakaowa
Cocoa husk 148 230 465 843 a
Trociny
Sawdust 207 477 775 1 459 b
Średnia
Mean 205 a 435 b 633 c
Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie według testu Duncana na poziomie istotności α = 0,05.
Means values marked with the same letter do not differ significantly at p = 0.05 according to Duncan’s multiple range test.
Plonowanie odmiany ‘Sierra’ rozpoczęło się w drugim roku po posadzeniu krzewów (2003). Plony w latach 2004 i 2005 były niewielkie z powodu dużych spadków tempe- ratury w okresie zimy oraz przymrozku, który uszkodził prawie wszystkie kwiaty (21.04.2005; –9,1°C). Dlatego za celowe uznano przedstawienie plonu w postaci sumy z lat 2004-2006 (tab. 4). Plonowanie odmiany ‘Sierra’ było największe na wałach for- mowanych z torfu i wynosiło średnio 1,14 kg z krzewu. Najsłabiej natomiast plonowały krzewy rosnące na podłożu z łuski kakaowej (0,32 kg z krzewu). W badaniach Smola- rza i in. (2006) suma plonu z trzech pierwszych lat wynosiła 1,67 kg z krzewu. W po- dobnym doświadczeniu prowadzonym przez Grajkowskiego i in. (2006) młodsze krzewy odmiany ‘Patriot’ posadzone w torfie plonowały dobrze.
Tabela 4 Plon oraz masa 100 owoców borówki wysokiej w zależności od zastosowanych podłoży –
synteza z lat 2004-2006
Yield and weight of 100 fruits of the highbush blueberry depending on used substrates – synthesis of the years 2004-2006
Rodzaj podłoża Type of substrate
Suma plonu z krzewu Total yield in bush
(kg)
Masa 100 owoców Mean weight of 100 fruits
(g) Torf
Peat
1,14 c 86,0 b
Łuska kakaowa Cocoa husk
0,32 a 73,3 a
Trociny Sawdust
0,80 b 81,6 b
Największe jagody o masie 0,86 g zbierano z krzewów rosnących w torfie oraz w trocinach, natomiast najmniejsze na podłożu z łuski kakaowej. W warunkach Ken- tucky owoce były większe, masa 100 owoców przekraczała 100 g (Jones i in. 2002), natomiast w stanie Oregon owoce były podobna do zbieranych w niniejszym doświad- czeniu z krzewów rosnących w łusce kakaowej (Yang 2003).
Twardość owoców mierzona w osi wysokości była dla wszystkich podłoży ponad dwukrotnie większa od twardości mierzonej w osi średnicy (tab. 5). Podobną zależność stwierdzili Grajkowski i in. (2006) w przypadku odmiany ‘Patriot’. Twardość w osi wysokości najwyższe wartości przyjmowała dla owoców z krzewów rosnących w łusce kakaowej, najniższe natomiast w torfie. Miarą odporności owoców na warunki transpor- tu jest wysoka wartość twardości mierzonej w osi średnicy. Spośród trzech badanych podłoży owoce z krzewów uprawianych w podłożu z trocin były twardsze (293 G·mm-1) w porównaniu z owocami rosnącymi w dwóch pozostałych podłożach (torf 210, łuska kakaowa 221 G·mm-1).
Tabela 5 Twardość oraz wielkość owoców borówki wysokiej
Firmness and size of the highbush blueberry fruits depending on used substrates
Pomiar owoców w osi wysokości Fruits measured along the height axis
Pomiar owoców w osi średnicy Fruits measured along the diameter
axis Rodzaj podłoża
Type of substrate twardość firmess (G·mm-1)
wielkość size (mm)
twardość firmess (G·mm-1)
wielkość size (mm) Torf
Peat
473 a 16,7 b 210 a 20,5 b
Łuska kakaowa Cocoa husk
523 b 14,6 a 221 a 19,2 a
Trociny Sawdust
509 ab 17,1 b 293 b 19,9 ab
Wnioski
1. Borówka uprawiana na wałach utworzonych z torfu, trocin oraz łuski kakaowej rozpoczęła plonowanie w drugim roku po posadzeniu. Najwyższą sumę plonów z trzech lat badań uzyskano z krzewów rosnących w podłożu torfowym (1,14 kg) oraz trocin (0,80 kg).
2. Masa 100 owoców odmiany ‘Sierra’ zawierała się w zakresie od 73,3 do 86,0 g.
Największe owoce zbierano z krzewów uprawianych na torfie oraz na trocinach.
3. Twardość owoców mierzona w osi średnicy była ponad 2-krotnie mniejsza od twardości mierzonej w osi wysokości. Owoce z krzewów rosnących w trocinach, mie- rzone w osi średnicy, wykazywały twardość istotnie większą od owoców z krzewów rosnących na dwóch pozostałych podłożach.
4. Trzyletnie badania przeprowadzone na 5-letniej plantacji borówki wysokiej po- zwalają na sformułowanie wniosku o możliwości uprawy tej rośliny na glebie zwięzłej o odczynie zasadowym, pod warunkiem posadzenia jej w wałach o miąższości około 30 cm utworzonych z torfu lub trocin i nawadnianych kroplowo wodą zakwaszoną. Wały utworzone z łuski kakaowej okazały się nieco mniej przydatne do tych celów.
Literatura
Black B.L., Zimmerman R.H., Hepp R.F. (2002): Industrial and municipal by products as substrates for highbush blueberry production. Acta Hort. 574: 267-272.
Entrop A.-P. (2000): Der Heidelbeeranbau in den Vereinigten Staaten von Amerika. Teil 2.
Kulturheidelbeeranbau in Oregon und Florida. Mitteilungendes Obstbauversuchsringes des Alten Landes (Mitt. OVR) 55, 2: 44-53.
Grajkowski J., Ochmian I., Ostrowska K. (2006): Growth and yield of american blueberry (Vaccinium corymbosum l.) of ‘Patriot’ cultivar grown on three types of organic bed. EJPAU, Horticulture 9 (3) www.ejpau.media.pl.
Jones R.T., Turner W., Back Ch.T., Ditsch D. (2002): Blueberry cultivar trial. Univ. Kentucky.
Krewer G., Ruter J., NeSmith D.S., Clark J., Otts T., Scarborough S., Mullinix B., Hepp R.F. (2002): Performance of low cost organic materials as blueberry substrates and soil amendments. Acta Hort. 574: 273-279.
Smolarz K., Chlebowska D., Krzewińska D., Koziński B. (2006): Przegląd badań nad oceną odmian borówki wysokiej prowadzonych od 1978 roku w Instytucie Sadownictwa i Kwia- ciarstwa w Skierniewicach. Międzyn. Konf. Uprawa Borówki i Żurawiny. Skierniewice 19-22 czerwca 2006. ISiK: 21-30.
Ścibisz I., Mitek M. (2002): Właściwości zdrowotne i możliwości przetwórcze borówki wyso- kiej. Sad Nowocz. 1: 24-25.
Yang W. (2003): Blueberry fruit firmness tested. Oregon Blueberry Newsl. 3, 4: 2.
THE GROWTH AND YIELDING OF HIGHBUSH BLUEBERRY ‘SIERRA’
CULTIVAR FRUITS (VACCINIUM CORYMBOSUM L.) GROWN ON EMBANKMENTS
USING THREE DIFFERENT ORGANIC SUBSTRATES
S u m m a r y
The experiment was carried out in 2004-2006 at the Experimental Fruit-growing Station of the Szczecin University of Agriculture on ‘Sierra’ grown on 35 cm high and 100 cm wide embankments made of acid peat, cocoa husk and sawdust. Blueberries grown on the embankments started yielding in the second year after being planted. The highest yields were obtained from bushes growing on peat and sawdust substrates; cocoa husk turned out to be less useful in highbush blueberry cultivation. The greatest and hardest fruits were picked from plants growing on peat and sawdust. Fruit firmness measured along the diameter axis was over twice lower than firmness measured along the height axis.
