Edward Sztafrowski
Posoborowe prawodawstwo
kościelne : 66. Pismo Kongregacji dla
Spraw Duchowieństwa w sprawie
stałej formacji duchowieństwa
zwłaszcza młodszego (L’Osservatore
Romano, 9-10.II.1970, 3)
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 14/1-2, 282-302
282 P osoborow e p raw o d aw stw o
lie]
C o n tra riis q u ib u slib e t n o n o b s ta n - Bez w zględu n a ja k iek o lw iektib u s. przeciw n e zarządzenia.
D atu m R om ae, die 27 N ovem bris D an w Rzym ie, d n ia 27 listo p a d a
1969. 1969 roku.
I. C ard. A N TO N IU TTI, P ra efec tu s I. K ard . A N TO N IU TTI, P r e fe k t
E. H eston, C.S.C., a Sec re tis E. H eston, C.S.C., S e k re ta rz
6 6.
PISM O K O N G R E G A C JI D LA SPRAW DUCHOW IEŃSTW A
w spraw ie stałej form acji duchow ieństw a zwłaszcza młodszego
(L’O sse rv a to re Rom ano, 9—10. II. 1970, 3)
L itte ra e circulares ad C o n fere n tia r u m E p iscopalium P raesides de p e r m a n e n ti cleri, m a x im e iu nioris in stitu tio n e et fo rm a tio n e secu n d u m p la cita C ongregationis P lenariae die 18 O ctobris anno 1968 habitae.
1. I n te r ea, q u ae ad S a c ra m C on g reg a tio n em pro C lericis p e rtin e n t, C o n stitu tio n e A postolica R egim ini E cclesiae u n iv e rsa e hoc s ta tu itu r:
„C ongregatio m ed ia e t su b sid ia
q u a e rit, p ro p o n it et u rg e t qu ib u s sa cerd o tes ad s a n c tita te m a sse q u e n dam c o n te n d a n t; stu d ia n e in te r m it ta n t, adeo u t iidem p ra e s e rtim in d iv in a re v e la tio n e , sc ien tia th e lo g i- ca, a rtib u s litu rg ic is n ec n o n in h u m a n is disciplinis m agis m agisque edocti, fru c tu o siu s e x e rc e a n t sa c e r d otale m in iste riu m ; in s titu ta p a s to r a lia p rom ove; c u ra t erig e n d as b i blio th ecas p ro clero; in stitu e n d o s ub iq u e, s ta tis tem p o rib u s, cursus, quos v o can t, p ro sa ce rd o tib u s, p r a e se rtim n o v ensilibus, u t iid e m p a s to ra le s cognitiones et m e th o d u m p e r fic ia n t a tq u e am p lifice n t, e x p e r ie n tia s apostolicas m u tu o com m unicent, a c tiv ita te s p a s to ra le s c o o rd in e n t”.1
O kó ln ik sk ie ro w a n y do P rze w o d niczących K o n fe re n c ji B isk u p ic h do ty czą c y stałego d o kształcania i fo rm a c ji k le ru , zw ła szcza m ło d szego zgodnie z w y ty c z n y m i K o n gregacji P le n a rn e j o d b y te j dnia 18 p a źd zie rn ik a 1968 roku.
1. K o n sty tu c ja A p ostolska „R e gim ini E cclesiae u n iv e rsa e ”, o k re śla ją c sp ra w y n ale ż ą c e do k o m p e te n c ji Kongregacjii d la S p ra w D u
chow ieństw a, ta k 'postanaw ia:
„K ongregacja p o sz u k u je, p rz e d s ta w ia i. u siln ie zaleca śro d k i i sposo by, dzięki k tó ry m k a p ła n i zd ążali by do osiągnięcia św iętości k o n ty n u o w a li w dalszym ciągu stu d ia ta k , by coraz b ard z iej u g ru n to w a n i w B ożym o bjaw ieniu, w iedzy te o lo gicznej i litu rg ic z n e j oraz w św iec k ich d y scy p lin ach coraz ow ocniej w y p ełn iali k ap ła ń sk ie p o słu g iw a nie. P o p ie ra n a s tę p n ie in s ty tu ty duszp astersk ie, troszczy się o za k ła d a n ie b ib lio tek dla d u ch o w ie ń stw a, o o rg an iz o w an ie w szędzie w u sta lo n y c h te rm in a c h k u rsó w d la kap łan ó w , zw łaszcza n eo p re z b ite -
rów , ab y zdobyw ali i pogłębiali
w iedzę o ra z m etody d u sz p aste rstw a,
[17] Posoborow e p raw o d aw stw o 283
2. Quod officium u r e c te im p leret, S a c ra C ongregatio p ro C lericis n e c e ssa riu m esse d u x it p e c u lia ri e x a m in e ex p e n d e re q u ae stio n em de p e r m a n e n ti clerico ru m , p o tissim u m iu - n io ru m , fo rm a tio n e , quo efficacius a d usum d e d u c e re n tu r s ta tu ta hac de r e a Concilio V aticano I I e d i ta .2
H u n c in finem , am p la q u a e stio n u m series ad C o n fere n tias E pisco p a le s m issa est, u n d e cognosci p o s sent, m odo q u id e m v ivido ac d e fi n ito, cu m v e ra e et g e rm a n a e q u a e s tio n e s, q u a e ex illa p e rm a n e n ti f o r m a tio n e in v ariis orbis te r r a r u m p a r tib u s o riu n tu r, tu m ea, q u ae hac in re e x p e rien d o u sq u e ad h u c su n t
com perta.
P o stq u a m o m n ia re sp o n sa m a tu r e c o n sid e ra ta s u n t a tq u e p erp e n sa ,
eo ru m su m m a riu m p ro p o situ m est, u t de eo in q u ire re t, C o e tu i. p le n ario S acra e C ongreg atio n is pro C lericis die 18 m e n sis O ctobris anno 1968 acto. Ea, q u a e eiu sd em coetus S o d a les c o n c lu se ru n t, p e r bas litte ra s cum C o n feren tiis E p iscoporum com m u n ic a n tu r, u t E piscopi, sive singuli siv e p lu re s coniu n etim , ad eiusmod-i in s titu tio n e m et fo rm a tio n e m e ffi cie n d a m o rd in a n d a m q u e iu v e n tu r.
apostolskich, k o o rd y n o w a li d ziała l ność d u sz p a ste rsk ą ”. 1
2. W celu w łaściw ego w y p e łn ie n ia tego obow iązku, K o n g reg acja dla S p ra w D u ch o w ień stw a uznała za k o nieczne p o djęcie sp e cja ln y ch ro zw ażań n a te m a t stałej fo rm a cji d u ch o w ień stw a, zw łaszcza m ło d szego, dzięki czem u zostałyby b a r dziej sk u te cz n ie zrealizow ane po- stanow ieniia w y d a n e w te j m a te rii p rze z S obór W a ty k a ń sk i II.2
W ty m celu p rze słan o do K on fe re n c ji B isk u p ich szereg p y ta ń , k tó re m ia ły pozw olić poznać i to w sposób p ra k ty c z n y i k o n k re tn y
zarów no p raw d ziw e i zasadnicze
p ro b lem y p o w sta jąc e w różn y ch częściach św ia ta w zw iązku z te go ro d z a ju s ta łą fo rm a c ją ja k i zdo b y te ju ż w te j m a te rii dośw iadcze nie.
P o d o k ła d n y m ro zw ażen iu i zb a d an iu w szy stk ich odpow iedzi spo rządzono streszczenie, k tó re w dniu 18 p a ź d z ie rn ik a 1968 ro k u stało się p rze d m io te m b a d a ń ze b ra n ia p le n a rn e g o K o n g re g ac ji dla S p ra w D u chow ieństw a. W nioski do ja k ic h do szli u czestnicy tego ze b ra n ia p rz e d sta w ia się w n in ie jsz y m piśm ie K o n fe re n cjo m B isk u p im w ty m ce lu, ażeby dostarczyć czy to poszcze gólnym biskupom , czy też d z ia ła ją cym w sp ó ln ie pom oc w zak resie
1 P a u li VI, C onst. A post. R e g im in i Ecclesiae u n iv ersa e , η. 67, 1: A.A.S. 59 (1967), pp. 908—909.
2 Cfr. Cone. Oec. Vat. II, D eer, de past. Episeop. m u n e re in Ecclesia
C h ristu s D o m in u s, η. 16: A.A.S. 59 (1966), pp. 680—681; Decr. de P re s -
byt. m in iste rio et v ita P re s b y te ro ru m ordinis, η. 19: A.A.S. 58 (1966), pp. 1019—1020; D ecr. de in s titu tio n e sa ce rd o ta li O pta ta m to tiu s, n. 22: A.A.S. 58 (1966), pp. 726—727).
284 P osoborow e p raw o d aw stw o [18j U w a g i o g ó l n e
C o n sid eratio n es g en erales 3. N em inem saine la te t to tiu s E c
clesiae re n o v a tio n e m , q u am C on
ciliu m V atica n u m II e t e x o p ta v it et p ro m o v it, m a g n am p a rte m p e n d e re e sacerdotali m in iste rio 3, a tq u e adeo e fo rm a tio n e sa ce rd o tib u s tra d ita , ex e iu sq u e c o n tin u ita te ac p e rfe c tio n e post su sc ep ta m sa ce rd o ta le m o rd in a tio n e m , m a x im e p e r p rio re s v ita e p a s tira lis annos. A d p o tio re s vero p a rte s m in iste rii E piscoporum p e rtin e t, u t h aec fo rm a tio tu ta r e d d a tu r et e x c o la tu r a ltiu s: „C um s a cerd o talis in stitu tio , ob re c e n tio ris p o tissim u m so c ietatis re ru m ad iu n c- ta , e tia m stu d io ru m in S em in a riis cu rricu lo absoluto p ro seq u e n d a a t que p e rfic ie n d a sit, C o n fe re n tia ru m E piscoporum e r it in singulis n a tio n ib u s a p tio ra m ed ia ad h ib ere, cu- iusm odi s u n t p a s to ra lia In s titu ta cum paro eciis o p p o rtu n e selectis co- o p era n tia, co n v e n tu s sta tis te m p o ri bus cogendi et accom m odatae e x e r citatio n es q u a ru m ope iu n io r cle ru s sub asp ec tu sp iritu a li, in te lle c tu a li e t p a s to ra li in sa ce rd o ta le m v i ta m a tq u e apostolicam o p ero sitate m g ra d a tim in tro d u c a tu r easq u e in dies m agis re n o v a re ac fo v ere v a le t”.4
życzył' i k tó r ą zap o czątk o w ał So bó r W a ty k a ń sk i II, zależy w znacz nej części od „kapłańskiego p o słu g i w a n ia ” 3, a w ięc ta k ż e od fo rm a c ji p rze k aza n ej k ap łan o m , od k o n ty n u ow ania jej i d o sk o n a len ia po p rz y jęciu św ięceń k a p ła ń sk ic h , zw łasz cza w pierw szy ch la ta c h życia d u sz p astersk ieg o . Do w aż n iejszy c h p rz e to za d ań p o słu g iw a n ia biskupiego n ależ y za g w a ra n to w a n ie i p o g łę b ia nie tego ro d z a ju fo rm a cji: „P o n ie w aż fo rm a c ja k a p ła ń sk a p o w in n a być, zw łaszcza ze w zg lęd u n a w a ru n k i now oczesnego społeczeństw a, k o n ty n u o w a n a i dosk o n alo n a ta k że po zak o ń czen iu stu d ió w se m in a ry jn y c h , p rze to zad an iem K o n fe re n c ji B iskupów będzie zastosow a n ie w poszczególnych n a ro d a c h od pow ied n iejszy ch do tego środków , ja k in s ty tu ty d u sz p aste rsk ie w sp ó ł p ra c u ją c e z odpow iednio dob ran y m i p a ra fia m i, ze b ra n ia zw oływ ane w u sta lo n y c h te rm in a c h i odpow iednie ćw iczenia, dzięki k tó ry m m łodszy k le r będzie stopniow o z a p ra w ia n y pod w zględem duchow ym , in te le k tu a ln y m i d u sz p aste rsk im do życia k a p łań sk ieg o i działalności a p o sto l skiej i zdolny to życie oraz d zia ła l ność z d n ia n a dzień coraz b a rd z iej odnaw iać i ro zw ija ć”.4
3 Cfr. Conc. Oec. V at. II, Decr. de P re sb y t. m in iste rio et v ita P res
b y te ro ru m ordinis, η. 1: A.A.S. 58 (1966), p. 991; Decr. de in stitu tio n e
sa ce rd o ta li O ptatam to tiu s, P ro o e m iu m : A.A.S. 58 (1966), p. 713. 4 Cone. Oec. V at. II, D ecr. de in stitu tio n e sa ce rd o ta li O pta ta m to tiu s, n. 22: A.A.S. 58 (1966), pp. 726—727; cfr. etiam D ecr. de P re sb y t. m in i ste rio e t v ita P re s b y te ro ru m ordinis, n. 19: A.A.S. 58 (1966), pp. 1019— 1020; P a u li VI, L itt. A post. m o tu p ro p rio d atae Ecclesiae Sanctae, I, n. 7: A.A.S. 58 (1966), p. 761.
[19] Posoborow e p raw o d aw stw o 285
4. H i tre s aspectus sacerdotalis
fo rm a tio n is — sp iritu a lisI in te lle c tualis, p a storalis — intim e, e t a p te
c o n v e n ie n te rq u e in te r se com po n a n tu r o p o rtet: est en im om nino n e c essariu m , u t re c ta v ig e a t co n g ru e n tia in te r fines, quos asseq u i p e r m a n e n ti fo rm a tio n i est p ropositum , in te r d o ctrin am nem pe theologicam , p ra x im p a s to ra le m et v ita m s p ir i tu a le m , ac qu id em a rc ta q u ad a m co n ju n ctio n e m u tu a q u e co o p e ratio ne. P e ric u lu m m o d u m exced en d i in fo rm a tio n e sp iritu a li, sa lte m his ip sis te m p o rib u s, m in u s fre q u e n s a t q u e re m o tiu s esse v id e tu r. H aec v i t a sp iritu a lis c e te ro ru m d u o ru m a s
p e c tu u m est v e lu ti fu n d a m e n tu m h ab e n d a, cum p a s to ra lis actio sit q u asi eius fru c tu s et sc ie n tia th e o logica m e rito dici p o ssit eius c ri té riu m dirigens.
5. S ub re s p e c tu in te lle c tu a li, s a ce rd o tu m fo rm a tio , o rd in e ra tio n e - q ue com posita, com plecti d eb et non solum ite ra ta m tra c ta tio n e m sed e tia m c o n firm a tio n e m p rim a ria ru m d isc ip lin aru m , q u a ru m stu d io ipsi ia m diu o p era m d ed e ru n t, p ra e s e r tim quod ad eas d o ctrin ae sacrae q u ae stio n es a ttin e t, q u ae m aius m o m e n tu m h a b e n t ad v ita m s p ir itu a lem p a s to ra le m q u e o p ero sitate m c o n sid e re n tu r q uoque o p o rte t d o c tri n a e th eologicae progressio ac novae
q uaestiones pastorales, m a x im e vero
q u a te n u s hae a vivo E cclesiae M a g isterio e lu c id a ta e s u n t; d em um cu ra n d u m est, u t om nia, quae circa re m p a s to ra le m e x p e rie n d o su n t com perta, cum solida doctrinae s u m
m a co n e ctan tu r.
4. T e trz y asp ek ty k ap ła ń sk ie j fo rm a cji: duchow y, in te le k tu a ln y i d u sz p aste rsk i, w in n y być w e w n ę trz n ie i odpow iednio m iędzy sobą p ow iązane: je s t bow iem rz e czą bezw zględnie k o nieczną uzgod n ie n ie celów, ja k ie sta w ia sobie s ta ła fo rm a c ja k ap ła ń sk a , a m ia n o w i cie zgodność m iędzy n a u k ą te o lo giczną, p r a k ty k ą d u sz p aste rsk ą i życiem1 duchow ym przez pew n e połączenie i w za jem n ą w sp ó łp ra cę. N iebezpieczeństw o p rze k ro c zen ia g ran ic y w z a k resie fo rm a c ji d ucho w ej, p rz y n a jm n ie j w obecnych cza sach, rza d k o m a m iejsce i w y d aje się być n ie a k tu a ln e . Życie zaś d u chow e n ależy uznać za fu n d a m e n t
dw óch p ozostałych aspektów , po
n iew aż działalność d u sz p aste rsk a w in n a być jego owocem, a w iedza teologiczna słu szn ie m oże być n a zw ana jego k ry te riu m k ie ro w n i czym.
5. G dy idzie o a sp ek t in te le k tu alny, to fo rm a c ja k a p ła ń sk a ■— o d p ow iednio zorganizow ana — w in n a objąć n ie ty lk o p o w tó rze n ie p e w n e go m a te ria łu , lecz ta k że u g ru n to w a nie p o d sta w o w y c h dyscyplin, k tó re już p rz e d te m b y ły p rze d m io te m b a dań ic h stu d ió w , zw łaszcza gdy ch o dzi o te k w estie n a u k i kościelnej, k tó re m a ją w ięk sze znaczenie w za k re sie życia duchow ego i d u sz p a ste rstw a . N ależy rów n ież w ziąć pod uw agę rozw ój n a u k i teologicznej o raz now e p ro b lem y d u sz p a ste r stw a, zw łaszcza gdy te zo stały n a św ietlone p rze z N auczycielski U rząd K ościoła. W reszcie trz e b a za tro sz czyć się o to, ab y w n io sk i w y p ły w ają ce z dośw iadczenia d u sz p a ste r skiego zostały p ow iązane z całością n a u k i teologicznej.
286 P osoborow e p raw o d aw stw o [20] Q u a p ro p te r, in te r s tu d ia sa c ra m
o rd in atio n em subsequentda haec r e c e n se n d a esse v id e n tu r: q u a e scili cet p e r tin e n t ad S acra m S c rip tu ra m , E cclesiae P a tre s ac D octores, t r a d itionis d o cu m en ta — in q u ib u s p e c u lia re m locum o b tin e n t D ec re ta M agisaerii C onciliorum ac S u m m o ru m P o n tific u m — L itu rg ia m , p ro - ta b a th e o lo g o ru m opera, necn o n p r a - cticas ex e rcita tio n e s de r e p a sto ra li, ca tech etica, h o m iletica ac p ed a g o - gica et q u ae stio n es de d o c trin a so ciali Ecclesiae. P ra e oculis qu id em h a b e a n tu r o p o rtet h aec v e rb a D e c re ti P e rsb y te ro ru m o rd in is: „ P re s b y te ri ab E piscopo in sacro r itu o r d in a tio n is a d m o n e n tu r u t s in t m a
tu r i in scientia e t sit d o c trin a eo
ru m sp iritu a lis m ed ic in a populo Dei. S cie n tia au tem m in istri sacri sacra esse debet, q u ia e sacro fo n te d e su m p ta et ad sa c ru m fin em d irec t a ”.5
6. D ete rm in a tio a u te m m ateria e
h u iu s stu d ii p ro sa c e rd o tu m fo rm a tio n e no n v id e tu r esse re m itte n d a sin g u lo ru m a rb itrio vel optatis. H an c en im m a te ria m non lic et d e te rm i n a r i p la citis q u ib u sd a m hac a e ta te v ig e n tib u s n e q u e schola q u ad a m theologica. S em per qu id em conside ra n d u m e t a tte n d e n d u m est id, quod sa ce rd o te s cu p iu n t, n o n ita ta m en , u t eiusm odi o p ta tu m fia t ra tio et n o rm a m a te ria e p ro th eologica fo r m a tio n e seligendae.
7. E x p e d it hic n o n n u lla s e x p o n e r e co n sid eratio n es circ a q u asd am
d iffic u lta te s, q u ae h is te m p o rib u s
Z te j to ra c ji p rzed m io tem s tu diów po p rzy ję ciu św ięceń w in n o być — ja k się w y d a je ·— P ism o św., O jcow ie i dok to rzy K ościoła, d o k u m e n ty tra d y c ji, w śró d k tó ry c h z a jm u ją szczególne m iejsce
p o sta n o w ien ia N auczycielskiego
U rzędu S oborów i P ap ieży , litu rg ia , za tw ie rd z o n e dzieła teologów , ja k ró w n ież ćw iczenia p ra k ty c z n e d o ty czące d u sz p aste rstw a, k atec h e ty k i, h o m ilety k i oraz zag ad n ien ia z za k re su społecznej n a u k i Kościoła. T rzeb a m ieć tu n a uw adze n a s tę p u ją c e słow a d e k re tu „ P re sb y te ro ru m o rd in is” : „P re z b ite rz y podczas św ię ceń k a p ła ń sk ic h o trz y m u ją od b i sk u p a n ap o m n ien ie, aby „byli d o j rz a li w w iedzy” i aby ich n a u k a b y ła „duchow ym le k a rstw e m dla lu d u Bożego”. W iedza zaś szafarza
św iętego w in n a być św ięta, bo
w zię ta ze św iętego źródła, do św ię tego celu je st s k ie ro w a n a ”. 5
6. O k re śle n ia p rze d m io tu studium , m ającego n a uw adze fo rm a c ję k a płanów , n ie należy pozostaw iać do w o ln em u u zn a n iu czy życzeniom p o
szczególnych osób. N ie je st bo
w iem rzeczą w sk a z a n ą o k reślan ie tego p rz e d m io tu w ed łu g n ie k tó ry c h p a n u ją c y c h w spółcześnie k ie ru n k ó w lu b w ed łu g ja k ie jś szkoły teologicz n ej. W p raw d zie zaw sze n a le ż y ro z w ażyć i w ziąć pod uw agę życzenia k ap łan ó w , je d n a k ż e n ie w te n spo sób, b y te życzenia b y ły p o d sta w ą i n o rm ą , gdy idzie o w y b ó r p rz e d m io tu d la fo rm a c ji teologicznej.
7. W y p ad a tu p rze d staw ić n ie k tó re w n io sk i n a te m a t w spółczesnych tru d n o śc i w z a k resie p rak ty czn eg o 5 Cone. Oec. V at. II, D ecr. de P re sb y t. m in iste rio e t v ita P r e s b y te
[21] Posoborow e p raw o d aw stw o 2 8 7
no n r a r o co n tin g u n t, cum haec iu - n io ru m sa c e rd o tu m in s titu tio ad usum d ed u c itu r. N o stra enim a e ta te fe re q uoad om nia, etia m quoad fid ei v e rita te s, d u b ita tio n e s excep- tio n e sq u e p ro p o n u n tu r, u n d e etiam co n seq u itu r, u t a p u d m u lto s sa c e r dotes p erso n a lis c e rtitu d o circ a g e r m a n a m d o ctrin am cath o licam iam n o n h a b e a tu r, ita u t ip sa p rin c ip ia , q u ae v ita m C hristianam e t sa c e rd o ta le m r e g u n t ac m o d e ra n tu r, in d u b ium vel sa lte m in c o n tro v e rsiam vocentur.
H ic m e n tis h a b itu s sp iritu i su p e r- n a tu r a li n u lla te n u s fav e t, q u i om nino n ec essariu s est ad sa c e rd o tu m v ita m et m in iste riu m , sed eos p o tiu s ad illam „saecularizatdonem ” , q u ae d ic itu r, ind u cit, q u ae q u e no n solum re a p s e in v e n itu r, sed 'etiam in te rd u m a p e rte in te n d itu r. Si enim cath o licae d o c trin a e v e lu ti p a trim o n ium , quod q u isq u e c e rte ac p e rso n a li ra tio n e possidet, ita u t eius v i ta m et o p era tio n em e ffic a c ite r d ir i gat, a m ittitu r, su b sid ia d eficiunt, q u o ru m ope re sis ti po ssit n a tu ra là s- m o et m a te ria lism o p ractico, quibus v ita socialis n o s tr a a e ta te in toto c irc u itu suo in fic itu r.
8. Iu n io re s sacerd o tes n o n ra ro d ifficu ltate s e x p e r iu n tu r in fid e i d e
posito in te g re retin e n d o , quod a Iesu
C h risto e s t E cclesiae tra d itu m . C u ius r e i m u ltip lic e s cau sae su n t: e te n im p a r tim ex a u c ta v o lu n ta te o r i t u r c o n tra dicendi, adeo u t n o n d u b ite tu r e tia m ipsas tr a d ita s v e r ita te s fidei im p ro b a re , p ra e s e rtim quod ad m odum a ttin e t eas e n u n tia n d i; q u a e qu id em ad im p ro b a n d u m p ro p en sio im p rim is a u th e n tic i M
agiste-w p ro agiste-w a d z a n ia w życie fo rm a cji
m łodego d u chow ieństw a. O becnie
bow iem w y su w a się w ątpliw ości
i za rz u ty w każdej dziedzinie,
a w ięc ró w n ież w o d n ie sie n iu do p ra w d w iary . Nic p rz e to dziw nego, że u w ielu k a p łan ó w nie m a już osobow ej pew ności w odniesien iu do au ten ty c z n e j n a u k i k ato lic k iej tak , iż są p o d aw a n e w w ątp liw o ść lub s ta ją się p rz y n a jm n ie j p rz e d m iotem k o n tro w e rsji sa m e zasady, k tó re rzą d zą i k ie ru ją życiem c h rz eśc ija ń sk im i k ap łań sk im .
T ak ie n a s ta w ie n ie u m y słu n ie sp rz y ja w żadnym w y p a d k u n a d -
p rzyrodzoności, k tó r a je st bez
w zg lęd n ie k o nieczna do życia i p o słu g iw a n ia kapłań sk ieg o , lecz raczej p ro w a d zi k a p ła n ó w do ześw iedcze- n ią , k tó re n ie ty lk o sa m o rz u tn ie n a s tę p u je , lecz je st n ie k ie d y w y ra ź n ie zam ierzone. Je że li bow iem z a tra c a się dziedzictw o n a u k i k a to lick iej, k tó re sta n o w i n ie w ą tp liw ą i osobow ą w łasn o ść każdego ta k , że k ie ru je sk u te cz n ie jego życiem i działalnością, w ted y b r a k je s t p o m ocy, k tó re by pozw oliły p rze ciw sta w ić się n a tu ra liz m o w i i p r a k ty cznem u m a teria liz m o w i, ja k im i w szędzie je st p rze p o jo n e życie spo łeczne w całym sw oim zasięgu.
8. M łodzi k a p ła n i n ie rz a d k o do św ia d cz ają tru d n o śc i, gdy idzie o całościow e za chow anie depozytu
w iary p rzek azan eg o K ościołow i
przez Je zu sa C h ry stu sa. Rozliczne są przy czy n y ta k ieg o sta n u rzeczy. Częściowo ro d zi się to ze zw ię k szonej sw obody w y ra ż a n ia sp rze ci w u i to do tego stopnia, że p o d w aż a się n a w e t p rze k aza n e p ra w d y w iary , zw łaszcza gdy idzie o spo sób ich p rze d staw ia n ia . To zaś n a
-2 8 8 P osoborow e p raw o d aw stw o [22] rii ecclesiastici d ic ta re sp ic it, eo p ro
gredieris, u t o b o ed ien tia in d isc ri m en v o cetu r; p a rtim vero cau sa h u iu s an im o ru m tu rb a tio n is p o n en d a
etia m esse v id e tu r in aucto m o m en to d isc ip lin aru m em p irica ru m , q u a ru m conclusiones th eologi m odo fi dei n o n co n g ru e n ti in te rd u m in te r p r e ta n tu r : q u am in te rp re ta tio n e m ne ipsi qu id em h a ru m d isc ip lin aru m cu lto res p ro b a n t, sa lte m ii q u i non im b u ti s in t ideologia a liq u a re lig io n i C hristianae infensa. D em um m e m o ra n d a e s t re i socialis m u ta tio , q u ae m a g n am v im h a b e t ad ea, qu ae ad socialem sa ce rd o tis v ita m sp e cta n t.
9. V ita v ero sp iritu a lis v iv id am
fid e m perso n a lem p o stu la t, ex qua
illa o ritu r, in q u a in n ititu r, ex q u a in c re m e n ta capit. M u tu a est au tem haec ra tio : eten im v ita sp iritu a lis , q u a n tu m ad ip sa m p e rtin e t, fidem r o b o ra t id eo q u e tu tu m efficit m o d u m th eologalem in stu d ia in c u m bendi, cog itan d i ac sta tu e n d i, quid sit agendum , a tq u e ita facilio rem etiam re d d it co m p ro b atio n em doc tr in a e a M ag isterio p ro p o sitae, quod
qu id em est n o rm a p ro x im a la b o ris theologici.
S u p re m o enim E cclesiae P a s to ri et Episcopis cum eo coniunotis ex d iv in a in stitu tio n e co m p etit m u n u s docendi ea, q u ae ad fid em sp e c ta n t; q u ae p o te sta s n e q u e laicis n eq u e p re sb y te ris tr ib u itu r. E a ig itu r, quae a M agisterio p ro p o n u n tu r, sin cere a c c ip ia n tu r o p o rte t: q u a e o m nia n i si a c c ip ia tu r ac q uidem sine ullis am b ag ib u s vel exsceptione, c e te ra o m n ia ad v a n u m et irritu m re d
i-sta w ien ie podw ażan ia dotyczy na
pierw szy m m ie jsc u w ypow iedzi a u ten ty czn eg o N auczycielskiego U rz ę du K ościoła, p o su w ając się do za
p rzeczen ia sam ego p o słuszeństw a.
Częściowo zaś p rzy c zy n ą tego za m ieszania zd a je się być zw iększo ne znaczenie n a u k d o św ia d cz aln y c h ' k tó ry c h w n io sk i teologow ie u jm u ją czasem ja k o niezgodne z w ia rą . T a kiej zaś in te r p re ta c ji n ie in sy n u u ją n a w e t sam i bad acze danej dyscy p liny, p rz y n a jm n ie j ci, k tó rz y n ie są p rze p o jen i ja k ą ś ideologią w ro gą relig ii ch rz eśc ija ń sk iej. W reszcie należy tu w skazać n a zm ian ę w a ru n k ó w społecznych, co m a duży w pływ n a sp ra w y dotyczące życia społecznego kap łan ó w .
9. Życie zaś duchow e dom aga się
żyw ej w ia ry osobow ej, z k tó re j ono się rodzi, n a k tó re j się o p ie ra , z k tó re j czerpie swój .wzrost. To p o w ią zanie je st w za jem n e: m ianow icie życie duchow e, o ile sta n o w i część w ia ry w zm acn ia ją i d latego d aje rę k o jm ię teologalnego p o d ejścia w stu d io w a n iu , w m y ślen iu i decyzji co n a le ż y czynić. W te n też sposób u ła tw ia u za sa d n ien ie d o k try n y p rze d staw io n e j przez N auczycielski U rz ąd K ościoła, co też sta n o w i n a j bliższą n o rm ę dla p ra c y teologicz n ej.
N ajw yższem u P aste rz o w i K ościo ła i złączonym z N im B iskupom p rz y słu g u je z u sta n o w ie n ia Bożego obow iązek n au c z a n ia p ra w d w iary . T a k a w ład za n ie p rzy słu g u je ani św ieckim a n i p rez b itero m . T ak
w ięc to, co po d aje N auczycielski
U rząd w in n o być szczerze p rz y jm o w ane: jeżeli zaś to w szy stk o nie je st p rz y jm o w a n e i to bez żadnych
L23] P osoborow e p raw o d aw stw o 289
g u n tu r. E te n im p ro p te r a u x iliu m S p iritu s S an cti E cclesiae M agisterio p ro m issu m , su p p o sitis q u id e m su p
ponen d is, „relig io su m v o lu n ta tis et
in te lle c tu s obsequium ... p ra e s ta n d u m est R o m an i P o n tificis a u th e n tic o m a g iste rio etia m cum n o n e x c a th e d ra lo q u itu r ”, imimo v e ro su p re m i M a g iste rii „ d e fin itio n ib u s fid e i ob se q u io a d h a e re n d u m ”.6
Ad co n firm a n d a m h an c v ita m s p i ritu a le m e t co n scien tiam sacerd o tii, o p ta n d u m est, u t fe ria V H eb d o m a d a e S a n c ta e m a n e q u isq u e p r e s b y te r — sive M issae ch rism a tis in te r s it sive non in te r s it — re n o v e t ac tu m , qu o se C h risto devovit, quo offic ia sa c e rd o ta lia se e x s e c u tu ru m , m a x im e sa c ru m ca e lib a tu m se rv a tu r u m e t obeodient-iam E piscopo (aut M o d e ra to ri Religioso) p ra e s titu ru m esse p ro m isit, a tq u e in anim o suo c e le b re t m u n u s sacro O rdine sa n c i tu m , quo vo catu s est ad se rv itiu m Ecclesiae.
10. O dciroo theologica in stitu tio
im p rim is cath o licam d o ctrin am ab Ecclesiae M ag isterio p ro p o sita m p le ne om n ib u sq u e p a rtib u s tu ta r i a t que e x p lic a re debet a tq u e su b tiliu s e x p la n a re , a d ju m en tis su h sid iisq u e ad h ib itis, q u ae d isc ip lin ae B ib lio ru m sa cro ru m , E cclesiae P a tr u m necn o n e t „ p a trim o n ii p h ilosophici p e r e n n i te r v a lid i” 7 im p o rta v e ru n t. N eque o m itti lic et ca th o licam 'docrinam de ip siu s M a g iste rii E cclesiae a u c ta rita
-w szy stk o in n e n a p różno i bez ż a d nej w a rto śc i je s t grom adzone. Ze w zględu bow iem n a pom oc D ucha
Św., ja k a p rzyrzeczona została
N auczycielskiem u U rzędow i K ościo ła, su p o n u ją c w y m a g a n e w aru n k i, „należy okazyw ać zbożną uległość w oli i ro zu m u nau czy cielsk iem u u rzędow i B isk u p a Rzym skiego, n a w et w ted y , gdy n ie p rz e m a w ia on ' uroczyście” — ty m b a rd z ie j zaś „ n a
leży się po słu szeń stw o orzeczeniom w ia ry ” 6 n ajw yższego u rzę d u n a u czycielskiego.
D la w zm o cn ien ia życia duchow ego i św iadom ości k a p ła ń s tw a w y ra ż a m y życzenie, ażeby w W. C zw artek ra n o k aż d y k a p ła n —· bez w zględu n a to, czy je s t obecny n a M szy św. k rzy żm a czy n ie — odnow ił ak t, j a
k im pośw ięcił się C h rystusow i,
a w k tó ry m p rzy rze k ł, że w y p e łn i obow iązki k a p ła ń sk ie , a zw łaszcza zachow a św ięty ce lib a t i okaże po słuszeństw o b iskupow i (lub p rz e ło
żonem u zakonnem u). N iech w ięc
i w e w n ę trz n ie p rz e ż y je n a now o sw o ją m isję w y n ik a ją c ą ze św ięceń, przez co został p o w ołany do służby K ościoła.
10. S tą d to k sz tałcen ie teo lo g ic z ne w in n o m ieć w p ie rw sz y m rz ę dzie n a uw adze strzeżen ie i w y ja śn ia n ie n a u k i k ato lic k iej p r z e d s ta
w ionej p rzez nauczy cielsk i u rząd
K ościoła — p rz y jm o w a n e j bez
uszczerb k u i w e w szy stk ich jej p u n k ta c h — ja k ró w n ież su b te ln e
pogłębianie je j, z zastosow aniem
ty c h pom ocy i środków , ja k ie w n io sły n a u k i: b ib lijn e, O jców K ościoła, ja k ró w n ie ż i „w iecznie w arto śc io
-6 Cone. Oec. V at. II, Const, dogm. de E cclesia L u m e n g e n tiu m , n. 25: A.A.S. 57 (1965), pp. 29—31.
2 9 0 P osoborow e p raw o d aw stw o [24]
te eodem m odo tu e n d a. H ae c o m n ia p r a e s ta n d a su n t ra tio n e q u oque h a b ita d iffic u lta tu m , q u a e circ a sa c ra m d o ctrin am e q u ae stio n ib u s, h o die a c rite r m otis, o riu n tu r ac q u i b us resp o n sio v ere C hristiana d an d a est.
11. S olid a v ita sp iritu a lis atq u e re c ta sc ie n tia th eo lo g ica e x c ita n t fo- v e n tq u e im p u lsio n em e t o p e ro sita te m pasto ra lem , fru c tu o sa m s a c r a m e n to ru m ad m in istra tio n e m , v e rb i Dei p ra e d ic a tio n e m vi p e rsu a d e n d i p ra e d ita m , et om nim odam c a r ita te m p asto ra le m , ad quod m u n u s e x seq u en d u m sa ce rd o te s o rd in atio n em r e c e p e r u n t8: ita q uidem , u t Dei c a r ita s fu n d a m e n tu m sem p er s it c a r ita tis e rg a p ro x im u m , e t illi fid ei doc tr in a m ex p o n a n t om nino c o n g ru e n te r E cclesiae M agisterio ap te q u e d i stin g u a n t sa ce rd o ta le m op eram ab a c tio n e p o litica e t sociali, q u a e ad laicos p ro p ria ra tio n e p e r t i n e t 9. N e c e ssa riu s est h a b itu s anim i ind u cen s ad v ita m ag e n d am p ie ta te ac d isc i p lin a co n fo rm atam , cum sa ce rd o ta le m in iste riu m , cuius s u n t p re sb y te ri p a rtic ip e s, om nino p o stu le t m odum ac ra tio n e m v ita e c o n g ru e n tem
do-w e dziedzictdo-w o filozoficzne” 7. N ie godzi się też po m ijać k ato lic k iej d o k try n y n a te m a t a u to ry te tu sa m e go nauczy cielsk ieg o u rzę d u K ościo ła, k tó reg o n ależ y strze c w te n sam sposób. To w szy stk o w in n o być p rz e d sta w ia n e z u w zględnieniem ta k że tru d n o ści, ja k ie p o w sta ją w za k re sie d o k try n y k ato lic k iej, n a s k u te k szczególnie a k tu a ln y c h dziś problem ów , a n a k tó r e n a le ż y dać odpow iedź p raw d ziw ie c h rz e śc ija ń ską.
1Ί. S olidne życie duchow e oraz
a u te n ty c z n a w iedza teologiczna p o b u d z a ją i w sp ie ra ją in ic ja ty w ę i działalność d u sz p aste rsk ą, ow oc n e a d m in istro w a n ie sa k ra m en tó w , p rze p o w iad an ie Sloiwa Bożego w y posażone w m oc p rze k o n y w a n ia i w sze ch stro n n ą m iłość d u sz p a ste r ską. D la w y p e łn ie n ia .tak ie g o p o słu g iw an ia o trzy m ali k a p ła n i św ięce n ia : 8 i to w te n sposób, żeby m i łość Boża b y ła zaw sze fu n d a m e n tem m iłości w zględem bliźniego i by n a u k ę w ia ry w y k ła d a ć w sposób całkow icie zgodny z n auczycielskim
U rzędem K ościoła, by w łaściw ie
odróżniać k a p ła ń sk ą posługę od
działalności polity czn ej i społecznej, k tó ra z n a tu ry rzeczy n ależy do św ieckich.9 K onieczne je st n a s ta w ie n ie duchow e w y ra ż a ją c e się w c h ę ci p ro w a d ze n ia życia o p arte g o n a pobożności i dyscyplinie, >ponieważ 7 Cone. Oec. Vat. II, D ecr. de in stitu tio n e sa c e rd o ta li O p ta ta m to
tiu s, η. 15: A.A.S. 58 (1966), p. 722; cfr. etiam Deci. D ig n ita tis hum anae,
n. 14: A.A.S. 58 (1966), p. 940.
8 Cfr. P ont. R om ., De O rd in a tio n e P re sb y t.; Cone. Oec. V at. II, Const, dogm. de E cclesia L u m e n g en tiu m , n. 28: A.A.S. 57 (1965), pp. 33—36.
9 Cfr. Cone. Oec. V at. II, Const, dogm. de E cclesia L u m e n gentium., η. 32: A.A.S. 57 (1965), pp. 38—39; Decr. de ap o sto la tu la ico ru m Apo-
stolicam a ctu o sita tem , n. 7: A.A.S. 58 (1966), pp. 843—844; Decr. de
P re sb y t. m in iste rio et v ita P re s b y te ro ru m ordinis, η. 6: A.A.S. 58 (1966), pp. 999— 100,1; Const. P ast. G a u d iu m et spes, n n . 43 et 76:. A.A.S. 58 (1966), pp. 1061—1064 et 1099— 1100.
[25] P osoborow e p raw o d aw stw o 291
nis in sa c ra m e n ta l! o rd in a tio n e su s ceptis et m u n e rib u s in v ita p a s to ra li cu iq u e ex e rcen d is: „ut, ap tis a d h ib itis m ediis ab E cclesia com m en datis, ad illa m se m p er m a io rem sa n c tita te m n ita n tu r , q u a ev a d a n t in dies a p tio ra in s tr u m e n ta in s e rv i tiu m to tiu s P o p u li D ei.” 10
B eatu s P a u lu s A postolus p ra e te re a h o r ta tu r: „A dm oneo t e u t re su sc i te s g ra tia m Dei, qu ae e s t in te p e r im p o sitio n e m m a n u u m m e aru m . Non en im d ed it n o b is D eus sp iritu m t i m o ris, sed v irtu tis, e t dilectionis et s o b rie ta tis ” .11
S acerdotes, si h aec in ipsis in v e n ia n tu r e t v ig e an t, n u m q u a m ob li- v isc e n tu r, cu r se olim Deo eiu sq u e gregi d ev o v e rin t in sacerdotio, n e q u e p e ric u lu m erit, n e ig n o ren t, quid fid elib u s p ra e s ta re p o ssin t ad s a lu tem p ro c u ra n d a m n ev e p ro c a rita te p ro x im i s u b s titu a tu r m e ru s h u m a - n ism u s n a tu ra lis . 12. Q ua de ca u sa E piscopus in s ta n te r c u re t o p o rte t, n e docentes, q u ib u s m u n u s in s titu e n d i sa c e rd o te s c re d a tu r, ca su d esig n en tu r. R a tio selig en d i edusmodi docentes s a n a m ens ec clesia stica esse debet. Illu d enim se n tire cu m Ecclesia,
quod ite ru m ite ru m q u e e x c ita ri d e bet, p o stu la t sa n e theologum E ccle siae fidelem . In u n iv e rsu m au tem , u t v ita sa c e rd o ta lis e iu sq u e vis p e
r-k a p ła ń s r-k ie posługiw anie, k tó reg o u czestn ik am i są p re z b ite rz y dom aga się w sposób bezw zględny sty lu ży cia odpow iad ająceg o d aro m o trz y m a n y m w sa k ra m e n ta ln y m św ięce n iu i zadaniom , ja k ie k ażdy m a do w y k o n a n ia w d u sz p a ste rstw ie : „aby z pom ocą o dpow iednich śro d k ó w z a le ca n y ch przez K ościół zdążali do te j sta le coraz w yższej św iętości, dzięki k tó re j sta w a lib y z każdym d niem coraz lepszym i n arz ęd ziam i w służbie całego L u d u Bożego”.10 P o n ad to św. P a w e ł A postoł u p o m in a : „P rzy p o m in am ci, abyś ro z p a lił n a now o c h a ry z m a t Boży, k tó r y je s t w to b ie przez w ło żen ie m o ich rąk . A lbow iem n ie dał n a m Bóg d u ch a bo jaźn i, ale m ocy i m i łości, i trzeźw ego m y śle n ia ” .11
Je że li to w szystko znajdzie się w k a p ła n a c h i będzie w nich żyło, w ted y n ig d y n ie zapom ną, dlaczego k iedyś pośw ięcili się B ogu i jego ow czarni w k a p ła ń stw ie . N ie b ę dzie te ż niebezpieczeństw a, ze za po m n ą o tym , co m ogą w y św ia d czyć w ie rn y m d la osiągnięcia zba w ien ia i że m iłość bliźniego z a stą p ią zw ykłym n a tu ra ln y m h u m a n iz mem .
12. Z te j to p rzyczyny b isk u p u siln ie m u si się troszczyć o to, by n a u c za ją cy , k tó ry m p o w ie rz a się zad an ie fo rm o w a n ia k a p ła n ó w n ie b yli d o b ie ra n i przypadkow o. P o d sta w ą doboru w yk ład o w có w m a być zdrow y zm ysł k ościelny. Owo bow iem w łączan ie się w m yśl K o ścioła, k tó re w in n o być ra z po raz ożyw anie (w zm acniane), d om aga się teo lo g a w iernego Kościołow i. Ogól-10 Cone. Oec. Vat. II, Decr. de P re sb y t. m in iste rio et v ita P re s b y te ro
ru m ordinis, η. 12: A.A.S. 58 (1966), pp. 1009—10,11.
292 P osoborow e p raw o d aw stw o [26]
su a sib ilis fo v e a n tu r, a rc tio r coniunc- tio in te r sc ie n tia m theo lo g icam et . s p iritu a lita te m sa c e rd o tu m p ro p ria m
efficien d a est.
Ita q u e ii m a g istri ad hoc opus p ra e s ta n d u m ap ti p o ssu n t h ab e ri, q u i p ro p o sita s sib i q u ae stio n es so l v u n t, no n a u te m qui d u b ita tio n e s in g e ru n t e t augent. N om inis fam a, q u a p a la m f ru u n tu r , n o v ita tis s tu dium in q u ae stio n ib u s p ro p o n en d is e t e x p la n a n d is vel e n u n tia n d i m o dus, qui anim os qu id em allicit, non ta m e n e ru d it n eq u e iis p e rsu a d e t, n e q e u n t esse ra tio n e s, o:b q u as de sig n e n tu r. Mos ille im p u g n a n d i t r a d itiones, in stitu tio n e s a u c to rita te m - que E cclesiae, n o n id o n e u m q u e m q u a m re d d u n t ad hoc m u n u s e x seq u en d u m . Sed u t m a g iste r, q u i discipul-os in stru a t, sacerd o s ascisca tu r , qui sincero an im o cum E ccle sia se n tit, ac de hac v ia n e q u e in in h a n c n e q u e in illam p a rte m de fle c tit, M agistri sace rd o tu m , a tte n to an im o e t corde sincero g e rm a n a bona n o s tra e a e ta tis e t ea, qu ae h aec v ere p o stu lat, in sp icien tes, a t que p e n itu s in h a e re n te s, q u o ad v i ta m e t d o ctrin am , tra d itio n ib u s E c clesiae, m e n te e t opere com ponere stu d e a n t ea, q u ae haec te m p o ra n o s tr a e x ig u n t e t in qu ae in c lin a n t a t que p ro p en d e n t, p ro u t ea d em su n t leg itim a, cum E cclesiae trad itio n e. .,F acile c e r n itu r q u am o p p o rtu n u m ac p ro rsu s n ec essariu m sit optim os h a b e re duces ac m ag istro s, q u i eis n o n ta m d o c trin a e p ra e c e p tis, qu am s a c e rd o ta lis m in iste rii e x e rc ita tio n e in ex e m p lu m p r a e lu c e a n t”.12.
nie rzecz b io rąc d la spotęgow ania życia k ap łań sk ieg o i jego m ocy p rz e k o n y w a jąc ej k o nieczne je st w p ro w a d ze n ie ściślejszego zw iązku m iędzy w iedzą teologiczną a d u chow ością w łaściw ą kapłanom .
T ak w ięc do w y p e łn ie n ia tego zadania m ogą być u zn an i z a odpo w ied n ich ci w y kładow cy, k tó rz y ro zw ią zu ją p rz e d sta w io n e sobie p ro blem y, a n ie ci, k tó rz y b u d zą i p o w ięk sza ją w ątpliw ości. S ław a n a zw iska, k tó rą . się w y ra ź n ie cieszą, dążność do now ości w p rz e d s ta w ia n iu i w y ja ś n ia n iu p roblem ów , spo sób w y k ład u , k tó ry je s t w p ra w d zie in te re su ją c y , ale n ie poucza i n ie m a m ocy p rze k o n y w a ją c e j —· n ie m ogą sta n o w ić ra c ji, dla k tó ry c h
m ia n u je się kogoś w ykładow cą.
Z w yczaj a ta k o w a n ia tra d y c ji, in s ty tu c ji i a u to ry te tu K ościoła czyni każdego nieo d p o w ied n im n a to s ta now isko. L ecz n a sta n o w isk o w y
kładow cy, k tó ry m a form ow ać
uczniów n ależy w y b ra ć k a p ła n a , k tó ry w sposób n ie k ła m a n y w czu- w a się w m yśl K ościoła i od te j drogi n ie odchyla się w żadnym k ie ru n k u . N auczyciele k ap łan ó w , u w zg lęd n iając u w aż n y m um ysłem i szczerym sercem a u te n ty c z n e do b r a w spółczesnego św ia ta i to, cze go n a p ra w d ę dom aga się w spółcze sne życie o raz trz y m a ją c się m ocno w z a k resie życia i n a u k i, tra d y c ji K ościoła — w in n i usiłow ać te o re ty c zn ie i p ra k ty c z n ie pogodzić z tr a d y c ją K ościoła to, czego dom a g a ją się n asze czasy i k u czem u się sk ie ro w u ją i s k ła n ia ją — o ile to w szy stk o je s t słuszne. „Ł a tw o w id ać ja k pożytecznym , a n a w e t 12 P ii X II, L itt. A post. m o tu p ro p rio d atae Q u a n d o q u id e m : A.A.S. 41 (1949), p. 166.
[27] P osoborow e p raw o d aw stw o 29 3
13. U t a u te m sa ce rd o tu m fo rm a tio o rd in e ra tio n e q u e p r o g re d ia tu r, ' a c c u ra te est p ra e p a r a n d a ac disposite ex seq u en d a. „Q uam d o ctrin ale m de re ap ostolica in stitu tio n e m e t f o r m atio n em , u t usu e t e x p e rie n tia f i r m e tu r, p ra c tic a quoque, q u ae d ic i tu r, p e r g ra d u s sa p ie n te r p ro g re - ddens p ru d e n te rq u e m o d e ra n d a e x e rc ita tio c o m ite tu r o p o rtet, qu am p e c u lia ri d einde p o st a d e p tu m sa ce rd o tiu m tiro c in io p eritissim e v i r is sive d o ctrin a sive consilio et exem plo m o d e ra n tib u s, e x e rcen d a m e t p e rfic ie n d a m esse volum us, et stu d iis sacris n u m q u a m in te rm issis, co n tin u o c o n s o lid a n d a m " 13. Cui n e ce ssita ti o p tim e o cc u rri v id e tu r, si E piscopus cuidam sa ce rd o ti ta m q u a m D irectori stu d io ru m vel p a r vo cuidam coetui, qui n o n e p lu r i bus qu am trib u s sa ce rd o tib u s con ste t, sa c e rd o tu m in stitu tio n e m con su lto c o m m itta t.14 P ro p te r r e i m o m e n tu m v a ld e e x p e d it, u t E pisco p us a rc ta m h a b e a t n ec essitu d in e m cum D irectore v e l D irectoribus fo r m a tio n is sa ce rd o ta lis.
F o v e a tu r, q u a te n u s fie ri p o test, p e r sp e cia les d isc ip lin a ru m cursus c o n g ru a illo ru m sa ce rd o tu m p r a e p a ra tio , q u i p e rm a n e n ti ce te ro ru m
bezw zględnie koniecznym byłoby
m ieć n ajlep szy ch p rzew odników
i nauczycieli, k tó rz y by in n y m p rz y św iecali n ie ty le za sa d am i d o k tr y n aln y m i, ile p rz y k ła d n y m w y k o n y w an ie m p o sługi k a p ła ń s k ie j”.12
13. U p o rz ąd k o w a n a i ro z tro p n a fo rm a c ja k a p ła ń s k a m u si być do k ła d n ie p rzy g o to w a n a i odpow ied nio rea lizo w a n a. A by te o re ty c z n e w y k sz ta łc e n ie i fo rm a c ja w ziakresie a p o sto lstw a zostały w zm ocnione ży ciem i dośw iadczeniem , p o w in n a m u to w arz y szy ć p r a k ty k a stopniow o i ro z tro p n ie ro z w ija n a i ćw iczenie p ro w ad zo n e pod nadzorem . P ra g n iem y, aby to w y k sz ta łc e n ie było k o n ty n u o w a n e i p o głębiane w sp e cjaln y m o k resie czasu po p rz y ję ciu k a p ła ń stw a pod k ie ru n k ie m w y trw a n y c h osób, d ając y ch odpo w ied n ie w sk a z a n ia i św iecących p rz y k ła d e m ”.13 W ydaje się, że tej p o trz e b ie n a jb a rd z ie j za rad zi się w ted y , gdy b isk u p je d n e m u k a p ła now i ja k o d y re k to ro w i stu d ió w lub ja k iem u ś zespołow i, sk ła d ające m u się je d n a k nie w ięcej ja k z trzech k ap łan ó w , pow ierzy sp raw ę fo rm a cji k ap ła n ó w .14 Ze w zględu n a w a ż ność sp ra w y ja k n a jb a rd z ie j w y p a da, by b isk u p u trz y m y w a ł ścisły k o n ta k t z D y re k to re m lu b D y re k to ra m i k a p ła ń sk ie j fo rm acji.
W ta k im za k re sie , w ja k im to jest m ożliw e, n ależ y o rg an izo w ać (po pierać) p rz y pom ocy sp e cja ln y ch n au k o w y c h k u rsó w odpow iednie 13 P ii X II, C onst. A post. Sedes S a p ie n tia e : A.A.S. 48 (1956), p. 364. 14 P a u li VI, L itt. A post. m o tu p ro p rio d a ta e Ecclesiae Sanctae, I, η. 7: A.A.S. 58 (1966), p. 761: „ C u re n t etia m Eiscopi v el C o n fere n tiae E piscopales, iu x ta cu iu sq u e te rr ito r ii condiciones, u t e lig a n tu r u n u s v el p lu re s P re s b y te ri p ro b a ta e sc ie n tia e et v irtu tis, qui ta m q u a m stu d io ru m m o d e ra to res, p ro m o v e a n t et o rd in en t, p ra e le c tio n e s p a sto ra le s ce- te ra q u e sub sid ia, q u ae n e c e s sa ria e x is tim a n tu r ad fo v en d a m fo rm a tio n em sc ien tifica m e t p a s to ra le m P re s b y te ro ru m p ro p rii te rito rii” ..
2 9 4 Posoborow e p raw o d aw stw o [28]
fo rm a tio n i a tq u e in s titu tio n i e r u n t p rzy g o to w a n ie ty c h k ap łan ó w , k tó -
addicti. rzy b ęd ą p rzezn aczen i do p ro w a d z e
n ia sta łe j fo rm a c ji i (kształcenia in n y ch k apłanów .
PRO PO N O W A N E POM OCE SU B SID IA PR O PO N END A 14. C ura re r u m g e re n d a ru m , r a
tio n e a tq u e exsecutione, q u o ad s a c e rd o ta le m fo rm a tio n e m , p rim o s p e
cta t ad loci O rdinarium , id q u e hin c
q u ia p re s b y te ri m u n e ra e t so llic itu dinem E p iscoporum p r o su a q u is que p a r te in se r e c ip iu n t e t co ti diano stu d io g e ru n t: si ig itu r E p i scopus ,in te g ru m opus p a s to ra le to tiu s dioecesis p ro m o v e re ” stu d e t, etia m co n tin u ae fo rm a tio n i sa c e rd o tu m p ro sp ic ia t n ecesse e s t 15; illin c vero , q u ia n ec essita tes e t p o ssib ili ta te s fo rm a tio n is sa ce rd o tu m ta n to p e re d iffe ru n t p ro p o p u lo ru m ac r e gionum d iv e rsita te , u t s e ria f o rm a tio h a b e ri p o ssit solum m odo, si co n dicionum u n iu sc u iu sq u e loci ra tio h a b e a tu r. P a te t ta m e n in te rd u m h a n c q u ae stio n em m e liu s solvi posse in tr a fin es la tio res, ex. gr. C onfe r e n tia r u m E piscopalium .
15. Q u ap ro p te r, in te r su b sid ia q u ae hoc in docum ento re c e n se n tu r, q u ae q u e s u n t etia m fru c tu s m u lta ru m re ru m , qu ae e x p e rie n d o v ariis in locis co m p e rta e su n t, ea Episco p i v el C o n fere n tiae E piscopales s e lig a n t, p ro p ro p rio q uidem cu iu sq u e te rrito rio , q u ae se cu n d u m re ru m a d iu n c ta ac p o ssib ilita te s o p p o rtu
n io ra v id e a n tu r. N ec q u id q u a m
ob-14. T ro sk a w z a k resie fo rm a c ji k a p ła ń sk ie j, ta k co do sposobu ja k i w y ch o w an ia n ależy p rzed e w sz y st k im do o rd y n a riu sz a m iejsca. N a j p ie rw dlatego, że p re z b ite rz y , k a ż dy w sw oim zak resie, b io rą n a sie bie obow iązki i tro sk ę bisk u p ó w oraz w y p e łn ia ją j e w codziennej p rac y : jeżeli zatem b isk u p m a się troszczyć o „rozw ój całej d ziała l ności d u sz p aste rsk iej sw ojej d iece z ji’” ·—■ to je s t rzeczą konieczną, by zatroszczył się o s ta łą fo rm a c ję k a p ła n ó w .15 N astęp n ie p o trz e b y i m o żliw ości w z a k re sie fo rm a c ji k a p ła ń sk ie j ta k się ró ż n ią w zależno ści od p o trze b osób i regionów , że solid n a fo rm a c ja m oże m ieć m ie jsc e ty lk o w ted y , gdy w eźm ie się pod
uw agę w a ru n k i każdego m iejsca.
J a s n ą je d n a k je st rzeczą, że t a s p r a w a m oże być czasem lep iej ro z w ią zana n a szerszym fo ru m np. w r a m ach K o n fe re n c ji B iskupich.
15. Z te j to ra c ji spośród w y li czonych w ty m dokum encie ś ro d ków, k tó re sta n o w ią te ż owoc do św iadczeń p o d ejm o w an y c h w ró ż nych m ie jsc ac h —■ B isk u p i lub K o n fe re n c je B isk u p ie p o w in n i w y b rać dla w łasnego te ry to riu m te środki, ja k ie w y d ad z ą się b ard z iej od p o w ied n ie stosow nie do okolicz ności rzeczy i m ożliw ości. Nic też
15 Cone. Oec. V at. II, D ecr. de p ast. Episcop. m u n e re in Ecclesia
[29] P osoborow e p raw o d aw stw o 2 9 5
s ta t quom inus, com m uni consensu eo ru m q u o ru m in te rs it, in cep ta in-
terdioecesana c o n s titu a n tu r, p r a e s e r
tim ubi cle ri p e n u ria id suadeat.
I — R о k d u I — A n n u s 16. In L itte ris A postolicis E ccle
siae Sanctae, die 6 m ensis A u g u sti
an n o 1966 m o tu p ro p rio d atis ad ex s e q u e n d a ea, q u ae in D ecreto
C h ristu s D om inus, n. 16 e t D ecreto P re s b y te ro ru m ordinis, n n . 19—21,
s ta tu ta su n t, hoc d e c e rn itu r: „C u- r e n e t /piscopi sin g u li a u t in te r se c o n iu n cti u t om nes P re s b y te ri, etiam si m in iste rio a d d ic ti su n t, seriem p ra e le c tio n u m p a s to ra liu m sta tim p o st o rd in a tio n e m p e r a n n u m p e r f i c ia n t”.18 N o n n u llis in dioecesibus h u ic p a s to ra li anno u sq u e ad h u c p er d ia co n a tu m p lu s m in u sv e p r o tra c tu m p ro v isu m est. H uic p a s to ra li a n n o haec, q u ae se q u u n tu r, su n t proposita:
a) fac ilio r tra n s itu s a v ita S em i n a r ii ad e x e rc itiu m m in iste rii p a
sto ralis;
b) accessus p e r g ra d u s faciendus ad op era p a s to ra lia ita u t cognitio h o m in u m consortionis, in q u a sa ce rd o tes v iv e re e t a g e re debeant, et ars ex e rc e n d i v a r ia m in is te ria atq u e co m m u n ic an d i cum v a riis p e rso n a
-n ie stod -n a przeszkodzie, by za
w sp ó ln ą zgodą zain te re so w an y c h p o d ję to przedsięw zięcia o c h a r a k te rz e m iędzydiecezjalnym , zw łaszcza gdyby to d o rad z ała m a ła liczb a d u chow nych.
z p a s t e r s k i
p a s t o r a l i s
16. P ism o a p o sto lsk ie „Ecclesiae S a n c ta e ” w y d a n e z w ła s n e j w oli w d n iu 6 sie rp n ia 1966 ro k u , p o d a ją c n o rm y w ykonaw cze do de k r e tu „C h ristu s D om inus”, η. 16 i d e k re tu „ P re sb y te ro ru m o rd in is”, nn. 19—21 ta k zarządza. „B iskupi niech troszczą się czy to in d y w id u alnie czy w spólnym w ysiłkiem , aże by w szyscy k a p ła n i, zw łaszcza gdy są przezn aczen i do p o sługi p rz e szli w ciągu ro k u , za raz po św ię ceniach, przez serię p rele k cji dusz p a s te rsk ic h ”. 16 W n ie k tó ry c h die cezjach te n ro k d u sz p aste rsk i o rg a nizow ano aż dotąd ja k o dłuższe lub k ró tsze p rze d łu że n ie ok resu d iako natu .
O dnośnie do w spom nianego ro k u d u sz p aste rsk ieg o z a k ła d a się n a stę p u ją ce cele:
a) chodzi o. u ła tw ien ie p rze jścia z życia se m in a ry jn e g o do w y k o n y w a n ia posługi d u sz p aste rsk iej;
b) m a on um ożliw ić stopniow e
w ejście w życie d u sz p aste rsk ie ta k ,
by p o zn a n ie środow iska osób,
w k tó ry m k a p ła n i m a ją żyć i p r a cować, u m ie ję tn o ść w y k o n y w a n ia ró żn y c h ro d za jó w posług oraz n a w ią z y w a n ia k o n ta k tó w z ró żn y m i
g ru p a m i osób —: dokonyw ały się
296 P osoborow e p raw o d aw stw o [30]
ru m coetibus g ra d a tim p ro ce d an t, sin e im p ro v isis inceptis;
c) a b s o lu tio r m a tu rita s h u m a n a e t sa ce rd o ta lis, p ro b a n te e x p e rie n tia p asto ra li.
N ecessitas h aec in om nium m em o
ria m re v o c a ta ia m fu it a S um m o P o n tifice P io X II, fel. rec., in A d h o rta tio n e A postolica M e n ti N ostrae, u b i su a d e b a tu r etiam , ta m q u a m su b sid iu m o p p o rtu n issim u m , com m unis v ita i u n io ru m sace rd o tu m : „Vos ad h o rta m u r, V en erab iles F ra tre s , ut, q u a n tu m fie ri p o te st, in e x p e rto s a d h u c sacerdotes in m edias ne in g e ra tis operas, n e v e eos assig n etis locis, v e l ab u rb is D ioecesis p rin c ip e vel a ce le b rio rib u s oppidis rem o tis. In h u iu sm o d i enim v ita e s ta tu si v e r sa re n tu r, segreges, im p e riti, p e r i culis oppositi, a m a g istris p r u d e n ti b u s inopes, incom m oda p ro cu l dubio ip si c a p ere eo ru m q u e a la c rita s pos- sent. P ro b a tu r q uoque ad m o d u m N o bis, V en erab iles F ra tre s , hos n o v e l los sa ce rd o te s u n a cum loci cu rione m a x im e e iu sq u e a d m in istris v iv e re ; p r o p te r e a quod fa c iliu s ita , senio rib u s p ra e e u n tib u s , ad sa c ra m u n e r a iidem p o te ru n t in fo rm a ri, a tq u e p ie ta tis stu d io a rd e n tiu s im bui... Q uod in v o tu m iam v e n e ra t E ccle siae id Nos et n u n c co m p ro b am u s et com m endam us v e h e m e n te r, in iri sc ilic et ab u n iu s cu ria e v el a p lu - riu m v ic in a ru m c u ria ru m clero com m u n is v ita e c o n su etu d in em ”.17
stopniow o, bez n ie p rz em y ślan y c h posunięć:
с) chodzi o osiągnięcie w iększej
dojrzałości lud zk iej i k a p ła ń sk ie j, p o p a rte j dośw iadczeniem d u sz p a ste rsk im .
K onieczność tego p rzy p o m n iał
w szy stk im ju ż ś.p. P iu s X II, w ad - h o rta c ji apostolskiej „M enti N o s tr a e ”, gdzie zalecał także, ja k o n a j b ard z iej pożyteczny środek, w spólne życie m łodszych k ap łan ó w : „U po m in a m y w as, C zcigodni B racia, a b y ście — n a ile to je st m ożliw e —
niedośw iadczonych jeszcze k a p ła
n ó w n ie p o sy ła li w w ir p ra c y oraz żebyście n ie sk ie ro w y w ali ich do m iejscow ości odległych od głów nego m ia s ta diecezji lu b od in n y c h w a ż n ie jsz y ch m iejscow ości. Je że li b o w iem w ty m ok resie życia p o zo sta w alib y odosobnieni, n iedośw iadcze- ni, w y sta w ie n i n a n ie b ez p iec ze ń stw a, n ie m a ją c ro z tro p n y c h n a u czycieli, w te d y m ogliby być z p e w nością n a ra ż e n i n a tru d n o śc i z a ró w n o sam i ja k i ich gorliw ość (za pał). J e s t ta k ż e n aszy m życzeniem , Czcigodni B racia, by ta c y n eo p re z- b ite rz y p ro w a d z ili życie w sp ó ln e z m iejscow ym proboszczem , a zw ła szcza z jego pom ocnikam i. Z aleca się to ty m b a rd z ie j, że w te n spo*-> sób pod n ad z o rem sta rs z y c h k a p ła n ó w m ogą być ła tw ie j w p ro w a d z e n i w św ię te p o słu g iw a n ie i- g o rli w iej zap raw ić się do pobożności. To, co b y ło już życzeniem K ościo ła, i m y o b ec n ie p o tw ie rd z am y i u siln ie zalecam y, a m ianow icie zap ro w ad zen ie p r a k ty k i życia
w spólnego przez duchow ieństw o
je d n ej p a ra fii lu b k ilk u sąsied n ic h ”.17
[31] P osoborow e p raw o d aw stw o 2 9 7 17. A n n u s p a s to ra lis p e ra g i p o
te s t sive in in s titu to a u t domo ad hoc d e stin a tis siv e in paroeciis ali- isve actio n is p a s to ra lis sedibus. T em pus ita co m p o n atu r, u t sive do c trin a e sive p r a x i p a s to ra li debite prospicdatur.
In hoc a n n o p a s to ra li in tro d u c e n do se q u en te s p ra e ce te ris condicio
nes s e rv e n tu r necesse est:
a) p aro c h i e t paro eciae, quo m it tu n tu r diaconi vel iundores sa c e rd o tes in d u c en d i in m in iste riu m c u ra e a n im a ru m , sedulo e t a c c u ra te seligi d ebent;
b) q uoad sa ce rd o tu m a p re s b y te r a tu suscepto re c e n tiu m p asto ra le m operam , condiciones c la re d efin itae s ta tu a n tu r quod ad la b o ris m a g n itu dinem a ttin e t; iu n io r enim sacerdos, cum c o n sid eran d u s n o n sit v e lu ti coop erato r, lic et n o n d u m plen e e x e r citatu s, ad eos sacerd o tes m itte n d u s est, qui v e re p a r a ti sin t te m p u s et la b o re m im p e n d ere in in fo rm a tio n e m iuv en is sodalis;
c) p e r a n n u m p a sto ra le m , sa c e r d otibus n o v en silib u s su fficien s oc casio d an d a est in co n v e n tib u s cum ae q u a lib u s ea, q u ae e x p e rie n d o co g n o v e ru n t, m u tu o com m unicandi, com plendi et, si casus fe ra t, c o rri gendi;
d) sp e c ia tim p er a n n u m , p a s to ra le m fav e n d u m e s t alac re colloquium sa ce rd o tu m cum Episcopo, cum V i cario G en e ra li vel E piscopali, etc.;
e) solum m odo post e x p le tu m a n n u m p a s to ra le m sa ce rd o te s no v en
si-17. Rok d u sz p aste rsk i m oże być
zorg an izo w an y w sp e c ja ln ie p rz e znaczonym do tego in sty tu c ie lu b dom u lu b w p a ra fia c h czy in n y c h p lacó w k ac h d u sz p aste rstw a. Czas należy rozłożyć w te n sposób, aże by p rze w id zia n o zarów no te o re ty c z n e dokształcen ie ja k i p ra k ty k ę
d u sz p aste rsk ą.
W p rzy g o to w a n iu tak ieg o ro k u d u szp astersk ieg o n ależ y zachow ać p rze d in n y m i n a s tę p u ją c e w a ru n k i:
a) trz e b a p iln ie i d o k ła d n ie do b ra ć proboszczów i p a ra fie , do k tó r y c h p osyła się diakonów lu b m ło d szych k a p łan ó w celem w p ro w a d z e n ia ich w d u sz p aste rstw o ;
b) gd y , chodzi o d u sz p a ste rstw o k ap łan ó w , k tó rzy n ie d aw n o o trz y m a li św ięcenia, to w in n y być jasn o określo n e w a ru n k i dotyczące z a k re su p o d ejm o w an e j p rac y . M łodszy bow iem k a p ła n , poniew aż nie m oże być u zn a n y za w sp ó łp rac o w n ik a i n ie m a jeszcze p ełnego do św iad czenia, dlatego w in ie n być p o sła n y do ta k ic h k ap łan ó w , k tó rz y są n a p ra w d ę gotow i pośw ięcić czas i w y siłek dla fo rm o w a n ia m łodszego to w arzy sz a;
c) w ciągu ro k u d u szp astersk ieg o n ależy stw o rzy ć n eo p re zb ite ro m , poprzez sp o tk a n ia z kolegam i, w y sta rc z a ją c ą okazję do p o zn a n ia w za je m n y ch dośw iadczeń, u zu p e łn ie n ia ich i, gdy zachodzi p o trze b a, k o ry g o w a n ia ;
d) w ro k u d u sz p aste rsk im n ależy w sposób szczególny zw rócić u w a gę n a rozm ow y k a p ła n ó w z b is k u p em , w ik a riu sz e m g en e raln y m , b i sk u p im itd.;
e) ty lk o po u kończeniu ro k u d u szp aste rsk ieg o w in n i n eo p re zb
i-2 9 8 Posoborow e p raw o d aw stw o [32]
le s in p a ro e cia a liq u a c e rta m n o m i- te rz y o trzy m y w ać n o m in a cję do
n a tio n e m accipiant. o k reślo n e j p ara fii.
II — E g zam iny trz e c h le tn ie i proboszczow skie II — E gzam in trie n n a lia et poro ecialia
18. N orm ae canonis 130 Codicis
lu r is C anonici de e x a m in ib u s tr ie n n alib u s, q u a e d ic u n tu r, p e rg u n t v i gere. R e m a n e t etiam ex a m e n p a ro e - ciale, qu o ca n d id a tu s su a m id o n ei ta te m o ste n d at, etsi a b ro g a ti su n t c o n c u rsu s p ra e sc rip to L itte r a r u m A p o sto lica ru m Ecclesiae Sanctae, I, n. 18, § 1.
O p p o rtu n a ta m e n accom m odatio h u iu sm o d i su b sid io ru m tra d itio n e rec e p to ru m , necnon ex a m in u m o r dinatio, m a te r ia ru m d istrib u tio ac q u ae stio n u m 1 p a rtic u la riu m d e te r m in a tio fie ri p o ssu n t ab Episcopo vel a C o n fere n tia Episcopali.
H aec e x a m in a v e rti d eb e n t n o n so lu m in doctrin a, v e ru m etiam in p ra x i, n eq u e q u id q u a m ob stat, q u o m in u s fo rm a colloquii a d h ib e a tu r a u t p en si alicu iu s p ec u lia ris, quod f ia t de m a te ria d e fin ita sub ductu m a g istri p eriti.
18. W dalszym ciągu obow iązuje
p rzep is кап. 130 K o d ek su P ra w a K anonicznego dotyczący trz e c h le t n ic h egzam inów . P o z o sta je ta k ż e egzam in proboszczow ski, przez k tó r y k a n d y d a t w y k a z u je sw o ją zdol ność, chociaż P ism em Ap. „Eccle siae S a n c ta e ”, I, n. 18, § 1, został zniesiony egzam in konk u rso w y .
Je d n a k ż e b isk u p lu b k o n fe re n c ja b isk u p ia m ogą dokonać p rz y sto so w a n ia ty c h środków p rz e ję ty c h z tra d y c ji, ja k rów n ież re fo rm y r e g u la m in u egzam inów , ro z k ła d u m a te ria łu i o k reśle n ia szczegółow ych
zagadnień.
Te egzam iny p o w in n y m ieć n a uw adze n ie ty lk o stro n ę te o re ty c z ną, lecz rów n ież i p ra k ty c z n ą . Ow szem nic nie stoi n a p rze szk o dzie, by p rz y b ra ły one fo rm ę k o
lokw ium albo n a w e t jakiegoś
szczegółowego za d an ia, dotyczącego o k reślonej m a te rii, a w y k o n y w a n e go pod k ie ru n k ie m dośw iadczonego nauczyciela.
III — K u rsy n au k o w e przeznaczone d la k ap łan ó w III — C ursus d isc ip lin aru m sa ce rd o tib u s d e s tin a ti 19. D ecretu m P re sb y te ro ru m O r
d in is a n te o m nia p o stu la t, u t sa c e r
dotibus, paucos p o st annos ab eo ru m o rd in atio n e, copia d etu r f re q u e n ta n d i „cursum , quo ipsis p r a e b e a tu r occasio cum ad p le n io rem m e th o d o ru m p a s to ra liu m e t sc ien tia e theologicae cognitionem acq u
i-19. D ek ret „ P re sb y te ro ru m O rd i n is” dom aga się n a p ierw szy m m ie j scu, by k a p ła n o m p o k ilk u la ta c h od p rz y ję c ia św ięceń dać m ożność uczęszczania „n a k u rs, k tó ry b yłby dla n ic h okazją do pełn iejszeg o po z n a n ia i n a b y c ia m etod d u sz p a ste r stw a oraz w iedzy teologicznej, ja k
[33] Posoborow e p raw o d aw stw o 299 re n d a m , tu m ad v ita m spiritu alem ·
ro b o ra n d a m e t ad m u tu o e x p e rie n tia s apostolicas cum fra trib u s com m u n ic a n d a s”.18 E x p ed it, u t in itiu m hu iu s cursus d e s tin e tu r rec essu i s p i r itu a li p e r su fficien s te m p u s p r o tra hendo.
A g itu r ergo de cu rsu diverso ab anno p a sto ra li, q u i d ic itu r, et fo r ta s s e in hoc c u rsu sp e cia tim opera d a ri p o te st, u t „iuvenes a sa c e rd o tio re c e n te s o p p o rtu n is illis disci p lin is ac re b u s e x e rc e a n tu r, qu ib u s iisdem opus s it u t n o v as etiam apo- sto la tu s fo rm as, q u as n o s tr a in d u x e r it aetas, e x p e d ite , a p te a la c ri- te rq u e tr a c ta r e v a le a n t”.19
E iusm odi d isc ip lin aru m cu rsu s p er' a liq u o t annos im poni ac p ra e sc rib i p o ssu n t; lib e re ta m e n p a te a n t etiam ce te ris sacerd o tib u s.
ró w n ież do w zm ocnienia życia d u chow ego i w za jem n ej w y m ia n y do św iadczeń apostolskich z b ra ć m i”.18 W ypada, b y n a p o czątk u takiego k u rs u było p rze w id zia n e odosobnie n ie duchow e tr w a ją c e p rze z odpo w ied n i czas (,,re k o le k c je ”).
C hodzi w ięc tu ta j o k u rs ró żn y od ro k u d uszpasterskiego. N a tego ro d z a ju k u rsie m ożna stw orzyć sp e c ja ln ą okazję do tego, b y „m ło dzi k a p ła n i zapoznali się z od p o w ied n im i za g ad n ien ia m i i s p ra w a m i, k tó re są im p o trz e b n e do tego, b y m ogli ta k że p o d ją ć sp raw n ie , odpow iednio i ochoczo n o w e fo r m y ap o sto la tu , ja k ie w p ro w a d za w spółczesne życie”.19
T ak ie k u rs y n a u k o w e m ogą być n a k a z a n e p rzez k ilk a lat. W inni m ieć m ożność uczęszczania n a n ie ta k że in n i kap łan i.
IV —■ S esje d la u z u p e łn ia n ia w iedzy teologicznej IV — S essiones stu d ii causa agendae 20. E x p ed it u t S. T heologiae F a
c u lta te s u n iv e rso clero o ffe ra n t op p o rtu n a s sessiones stu d ii cau sa a g e n d as (ex. gr. p e r h eb d o m ad am in anno, vel sem el in m ense), q u ib u s ipsis p ra e b e a tu r u tile com p lem en tu m fo rm a tio n is theologicae. C ursus h eb d o m ad ales fie ri p o ssu n t p e r se rie m le ctio n u m q u a litte ris m it te n d is accip ien d isq u e p e ra g u n tu r. P o st 10 e t 25 a re c e p to sacerdotio annos im p e ra ri p o ssu n t hudusm odi
stu d io ru m sessiones.
20. W ypada, by f a k u lte ty teo lo giczne dały w szy stk im k a p łan o m
m ożność u d ziału w odpow iednich
se sjac h o c h a ra k te rz e teologicznym (np. ty d z ień w ciągu ro k u lu b jed en ra z w m iesiącu), celem odpow ied n iego u zu p e łn ie n ia fo rm a c ji te o lo gicznej. S esje ty g odniow e m ogłyby p rz y b ra ć c h a ra k te r stu d iu m k o re s pondencyjnego.
P o 15 i 25 la ta c h k a p ła ń s tw a u- dział w ta k ic h se sja c h m oże być n ak a za n y .
18 Cone. Oec. Vat. II, Decr. de P re sb y t. m in iste rio e t v ita P re s b y te
ro ru m ordinis, η. 19: A.A.S. 58 (1966), pp. 1019—1020.
19 P ii X II, L itt. A post. m o tu p ro p rio d ata e Q uandoquidem : A.A.S. 41 (1949), p. 165.
