Zdzisław Libera
Z problemów Towarzystwa
Literackiego im. Adama Mickiewicza
Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza 2, 123-126
Z d z isła w L ib e ra
Z PROBLEMÓW TOWARZYSTWA LITERACKIEGO IM. ADAMA MICKIEWICZA
Jednym z oelów T ow arzystw a l i t e r a c k i e g o im« Adama M io k ie - w io z ą j e s t , j a k g ł o s i s t a t u t , " b u d z e n ie z a m iło w an ia do l i t e r a t u r y p o l s k i e j , naukowe p o g ł ę b i a n ie j e j z n a jo m o ś c i, p o p u la r y z a c j a o s ią g n i ę ć n a u k i o l i t e r a t u r z e i b a d a n ie ję z y k a p o ls k ie g o ja k o tw ć r o z o ś o i a r t y s t y c z n e j **« W o z a s i e w i e l o l e t n i e j s w o je j d z i a ł a l n o ś o i Tow arzystw o r e a l iz o w a ł o t e n o e l i s t a r a s i ę go r e a liz o w a ć n a d a l p o p rz e z o rg a n iz o w a n ie odczytów p ośw ięco n y ch z a g a d n ie n io m h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i m o r a z u r z ą d z a n ie s e s j i n a u kowych i z e b ra ń l i t e r a c k i c h p o łą c z o n y c h z u c z cz e n ie m w y b it n i e j s z y c h p o s t a c i n a s z e j l i t e r a t u r y «
W o s t a t n i c h l a t a c h spotykam y s i ę z c h a ra k te r y s ty c z n y m z j a w isk ie m p r z e s u n l ę o i a z a in te r e s o w a ń z l i t e r a t u r y d a w n ie js z e j n a l i t e r a t u r ę w s p ó ło z e s n ą . O d d z ia ły T ow arzystw a L ite r a c k i e g o im« A, M ic k ie w ic z a z w ra c a ją c s i ę do Z a rz ą d u Głównego z p r o ś b ą o p re le g e n tó w z a z n a c z a ją z a ra z em , że n a j l e p i e j o d p o w iadały by im te m a ty z l i t e r a t u r y w s p ó łc z e s n e j i z w sp ó łc ze sn e g o ż y c ia l i * t e r a c k l e g o « I o to s to im y w o b l i c z u z ja w is k a , że w te m a ty c e od c z y to w e j T ow arzystw a z a c z y n a ją p rz e w a ż a ć , j e ż e l i n i e dominować p ro b le m y pośw lęoone w s p ó łc z e s n o ś c i k o sztem czasów d a w n ie js z y o h . P o w s ta je zatem p y t a n i e , ozy j e s t t o z ja w is k o p ożądane i w j a
124
-kim k ie r u n k u n a le ż y r o z w ija ć d a ls z ą d z i a ł a l n o ś ć n a s z e g o Towa r z y s tw a .
P rzy czy n y a k tu a ln e g o s ta n u r z e c z y s ą z ło ż o n e i wymagają k i l k u zd ań w y j a ś n ie n i a . Wydaje s i ę bowiem, że n i e ma w tym "wi n y " T ow arzystw a, przy ozy n y z a ś s ą g łę b s z e i w i e l o r a k i e . Ob serw ujem y w o s t a t n i c h l a t a c h pew ien odw rót od h i s t o r i i l i t e r a t u r y n a ró ż n y c h p o la o h ż y o ia k u l tu r a ln e g o . W s z k o le ś r e d n i e j program h i s t o r i i l i t e r a t u r y o g ra n lo z o n y z o s t a ł do minimum. H i s t o r i a l i t e r a t u r y p o l s k i e j od j e j poozątków a ż do romantyzm u ś o le ś n l o n a z o s t ą ł a do g r a n lo j e d n e j k la s y * A k c e n t, j a k władano» p o ło żo n y z o s t a ł n a l i t e r a t u r z e w s p ó łc z e s n e j o r a z n a k s z t a ł c e n i u s p ra w n o ś c i językow ych w mowie i p iś m ie . W ty o h w arunkach n a u o z y o ie l p o l o n i s t a , n a tu r a ln y o d b io rc a p r a c naukowych z h i s t o r i i l i t e r a t u r y , s łu c h a c z odczytów i u c z e s t n i k d y s k u s j i nau kowych, p r z e s t a ł p e ł n i ć t ę r o l ę , j a k ą p e ł n i ł n ie g d y ś k ie d y p o d sta w ą program u ję z y k a p o ls k ie g o b y ła h i s t o r i a l i t e r a t u r y 1 k ie d y d z i a ł a ł y w k r a j u g im n a z ja h u m an isty c z n e i k la s y c z n e o po szerzo ny m p ro g ra m ie f ilo lo g ic z n y m . Nic w ięc dziw n eg o , że d z i s i e j s z y n a u o z y o ie l p o l o n i s t a p r a g n ie p o g łę b ić i p o s z e rz y ć swo j ą w ie d z ę p rz e d e w szy stk im o k u l t u r z e i l i t e r a t u r z e w s p ó łc z e s n e j , k t ó r a , dodajmy do t e g o , j e s t z ja w is k ie m skomplikowanym 1 trudnym n i e k ie d y do z ro z u m ie n ia * Wymaga o na pomocy z e s tr o n y k rytyków l i t e r a o k l o h i soo jo lo gó w k u l t u r y , a ż e b y o g a rn ą ć j e j r o z l e g ł e h o ry z o n ty 1 o d c z y ta ć j e j n ie ła tw e od o d o y fro w a n ia zna k i .
O bserw uje s i ę ró w n ież m n ie js z e z a in te r e s o w a n ie h i s t o r i ą l i t e r a t u r y ze s t r o n y c z a so p ism l i t e r a c k i c h , p o p u la rn y c h ty g o d n i ków, k t ó r e w z a s a d z ie a l e p u b l i k u j ą a rty k u łó w pośw lęoonyoh p r z e s z ł o ś o i l i t e r a c k i e j * J e ż e l i one s i ę p o j a w ia j ą , t o zwykle z o k a z j i r o o z n lo i obchodów o k o lic z n o śc io w y c h * P rz ew a żn ie oko lic z n o ś c io w y c h a r a k t e r m a ją ró w n ie ż p o s z c z e g ó ln e p u n k ty p ro g ram u rad io w e g o i te le w iz y jn e g o d o ty c z ą c e d z ie jó w n a s z e j l i t e r a t u r y * W arto ta k ż e p rz y p o m n ieć , że re fo rm a p o l o n i s t y k i , j a k a
z o s t a ł a o s t a t n i o p rze p ro w a d z o n a, zre z y g n o w a ła z z a sa d y h i s t o - r y o z n o ś c i 1 w wyższym s to p n i u u w z g lę d n iła p ro b le m a ty k ę l i t e r a t u r y w s p ó łc z e s n e j.
W ty o h w arun kach p r z e d Towarzystwem L ite ra c k im im. A. M ic- k ie w io z a Jak o i n s t y t u c j ą s k u p ia j ą c ą zarówno bad aczy d ziejó w p iś m ie n n ic tw a p o ls k ie g o Ja k i m iło śn ik ó w l i t e r a t u r y p o l s k i e j s t a j ą s z c z e g ó ln ie ważne i o b o w iązu jąo e z a d a n ia . Wydaje s i ę bo wiem, że w ła ś n ie Tow arzystw o z n a tu r y swego c h a r a k te r u powinno dbać o ro zw ó j z a in te r e s o w a ń h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i c h i w m ia rę sw o ich m o ż liw o ś c i dążyó do i c h u p o w s z e c h n ie n ia . Nie o z n a c z a t o że ma s i ę odwraoaó od w s p ó ło z e s n o ś o l. P r z e c iw n ie , do obow iąz ków s ta tu to w y c h T ow arzystw a n a le ż y " p o p u la r y z a c ja o s ią g n ię ć n a u k i o l i t e r a t u r z e " , a w ięc z a z n a ja m ia n ie członków i o g ó łu s p o łe c z e ń s tw a z najnowszym stan em b ad ań naukowyoh i wprowadza n i e w k r ą g w sp ó ło z e sn y c h z a g a d n ie ń m eto d o lo g iczn y ch « Na peimo 1 w sp ó łc z e sn e z ja w is k a l i t e r a c k i e powinny s i ę z n a le ź ć n a p o lu z a in te r e s o w a ń T ow arzystw a. Mogą t o być z a g a d n ie n ia l i t e r a c k i e zw iązan e z żyoiem r e g i o n u P o l s k i , n o g ą t o być ta k ż e z ja w is k a o c h a r a k t e r z e o e n tr a la y m . A le J e ż e l i jednym z celów Tow arzystw a J e s t "naukowe b a d a n ie d z ie jó w p iś m ie n n ic tw a p o ls k ie g o z e s z c z e gólnym u w z g lę d n ie n ie m tw ó r c z o ś c i Adama H lo k ie w io z a i w sp ó ł c z e s n e g o mu ru c h u um ysłow ego” , to n a le ż a ło b y dąży ć do t e g o , by waga p ro b le m a ty k i h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i e j z n a l a z ł a sw ój odpo w ie d n i w yraz w te m a ty c e z e b ra ń i odczytów T ow arzystw a.
H i s t o r i a l i t e r a t u r y , by s p a ra fra z o w a ć z n a n ą fo rm u łę Szymona A skenazego z Jego s tu d iu m o T ad eu szu K o rz o n ie , J e s t sw ojego r o d z a ju s łu ż b ą p u b lio z n ą « Wydaje s i ę , że obow iązkiem Tow arzystw a Jako to w a rz y s tw a h is to ry k ó w l i t e r a t u r y 1 J e j m iło śn ik ó w J e s t r o z w ija ć w ie d z ę o p r z e s z ł o ś c i l i t e r a c k i e j , u p o w szech n iać nowe w ydaw nictw a j e j p o św ię c o n e , k t ó r e s i ę d osyć o b f i c i e p o j a w ia j ą , rew idow ać z e s t a r z a ł e p o g lą d y , Inform ow ać o nowych o d k r y c ia c h i p ró b a c h nowych i n t e r p r e t a c j i . O s t a t n i e l a t a p r z y n i o s ły n ie m a ło c e n n y ch p u b l i k a c j i d o ty c z ą c y o h d z ie jó w n a s z e j l i t e r a t u r y , k t ó
126
-r e dom agają s i ę om ówienia n i e t y lico n a łam aoh pism s p e c j a l i s ty c z n y c h . T ra d y c ja j e s t węgłem n a s z e g o zawodu - p i s a ł t r a f n i e p r o f e s o r K a z im ierz Wyka, T o te ż , c h o c ia ż zdajem y s o b ie spraw ę z z a d a ń , j a k i e n a k ła d a ją n a n a s wym agania ż y c ia i k o n i e c z n o ś c i , k t ó r e w y n ik a ją z a k tu a ln y c h p o tr z e b s p o łe c z n y c h , n i e w olno nam zapom inać o obow iązkach wobec h i s t o r i i l i t e r a t u r y i t r a d y c j i l i t e r a c k i e j . D la te g o w a rto pom yśleć o śro d k a c h i m eto d a ch , k t ó r e by z a p e w n iły j e j n a le ż n e m ie js c e 1 w ła ś c iw ą r o l ę w d z i a ł a l n o ś c i Tow arzystw a im . Adama H io k ie w io z a .
