4. Polski patriotyzm na przestrzeni wieków
Opracowała Helena Tomaszewska
1. Patriotyzm – pojęcie i cechy
1. Patriotyzm – umiłowanie własnej Ojczyzny = kraju.
PATRIOTYZM NACJONALIZM
umiłowanie własnej ojczyzny wartością kluczową jest naród
skrajną formą nacjonalizmu jest szowinizm rzetelne wypełnianie obowiązków
narzucanych przez prawo, przestrzeganie przyjętego prawa (nawet jeżeli jest
niewygodne np. płacenie podatków)
naród powinien posiadać własne państwo
służba wojskowa w obronie własnego kraju wszyscy powinni dbać o rozwój narodu stawianie dobra kraju ponad interes osobisty i
zawodowy nacjonalizm może być pozytywny – walka o
utrzymanie niepodległości, zachowanie własnej tożsamości narodowej;
solidaryzowanie się z własnym narodem przy jednoczesnym szacunku okazywanym innym narodoom
lub negatywny – uzasadnienie agresji gdy przyjmiemy, że nasz naród jest „ważniejszy”
czy lepszy od innych narodów– bezkrytyczny stosunek do własnego narodu,
wyolbrzymienie jego zalet i niedostrzeganie wad połączone z nienawiścią i pogardą do innych narodów
wartością nadrzędna jest dobro wspólne – dobro wszystkich obywateli (bez względu na ich pochodzenie etniczne – narodowe)
2. Pojmowanie patriotyzmu na przestrzeni wieków
Epoka Postawy patriotyczne Kim jest patriota?
Średniowiecze • początkowo przywiązanie do „Małej Ojczyzny” – zamieszkiwanej ziemi (księstwa, prowincji)
• wierność suzerenowi = władcy połączona wiernością panującej dynastii;
• od czasów Kazimierza Wielkiego (XIV w.) wierność krajowi – wprowadzono pojęcie Korony Królestwa Polskiego rozumianej jako kraj, ojczyzna = oddzielenie kraju od władcy
Rycerz
I RP
1569 – 1795 • obrona własnego kraju podczas wojen
• obrona chrześcijańskiej Europy przed islamem
• w oświeceniu – wykorzystywanie swoich umiejętności na rzecz dobra kraju
Szlachcic wywodzący się od Sarmatów, chrześcijanin
Okres zaborów
1795 – 1918 • przywiązanie do własnego narodu poprzez :
- walkę zbrojną (udział w powstaniach narodowych, praca w organizacjach konspiracyjnych)
- pracę pozytywistyczną (działalność mająca na celu szerzenie polskiej kultury, zwłaszcza wśród
chłopstwa, wspieranie gospodarki)
Obywatel – szlachcic, mieszczanin, chłop bez względu na
pochodzenie etniczne;
każdy kto walczy o niepodległość
II RP i II w. św.
1918 – 1945 • walka o niepodległość w 1918 – 1922 r. , jej zachowanie w 1939 r.,
• obchodzenie świąt narodowych
• czczenie symboli narodowych
• działalność w licznych organizacjach społecznych
• podczas wojny udział w konspiracji – walka czynna (partyzantka), walka bierna (każdy
obywatel był zobowiązany do utrudniania życia okupantów); nie wiązanie utrzymywanie
żadnych stosunków z wrogiem (kobiety);
zachowanie dóbr polskiej kultury i nauki; udział w walkach na poza granicami kraju u boku sojuszników
Obywatel bez względu na pochodzenie etniczne i społeczne
PRL
1945 – 1989 • współpraca z organami władzy
• wspieranie sojuszu z ZSRR
• stawianie interesu partii ponad własny
• Obywatel wspierający państwo i system
komunistyczny III RP
od 1989 • postępowanie zgodnie z prawem
• wierność krajowi
• gotowość obrony kraju
• obchodzenie świąt narodowych
• dbanie o pozytywny obraz kraju w oczach obcokrajowców
• Obywatel wypełniający obowiązki wymienione w konstytucji
• Polak = Europejczyk
