Zygmunt Perz
"Über das Herz : zur menschlichen
und gottmenschlichen Affektivität",
Dietrich von Hildebrand, Regensburg
1967 : [recenzja]
Collectanea Theologica 38/4, 224-225
224
REC ENZJEziem skiego życia, lecz ta k że w życiu ta jem n iczeg o organizm u jego C iała — K ościoła, w k tó ry m C h ry stu s uw ielb io n y n a d a l działa i u trz y m u je w m o c jr
polecenie d an e A postołom „u m arły ch w sk rz e s z a jc ie ” (M t 1 0,8).
D o k u m en ty z a k t k an o n iza cy jn y c h p rzy ta cz a S c h a m o n i na p o tw ie r dzenie, że C h ry stu s ta k ż e w naszym ty siąc lec iu nie p rz e sta je rzeczyw iście p rzy w ra c a ć życia zm arłym .
W końcow ej części a u to r zb iera św iad ectw a o w sk rzesza n iu zm arłych, w S ta ry m i N ow ym T estam en cie oraz p rzy ta cz a znane opow iad an ia o w s k rz e szaniu u m a rły ch w IV, V, VI oraz X III w iek u . P o d aje m n ie j znane św ia d ec tw a z pism św. I r e n e u s z a . Z naszych czasów zn a jd u je m y św iadectw o o w y p a d k u w sk rzeszen ia zm arłego chłopca przez św. J a n a B o s e o. W re sz cie S c h a m o n i sta w ia sobie p y ta n ie , dlaczego p rzy w ró c en i do życia na ziem i nie p o tra fią niczego pow iedzieć o in n y m św iecie.
I n te re s u ją c ą książeczkę kończy apelem do dzisiejszej w iedzy, aby s k ie ro w a ła sw e sy stem a ty cz n e b a d a n ia na ch a ry zm a ty cz n e zjaw isk a z życia św iętych.
K S. EDW ARD BULAN DA S J, CZECH O W ICE
D IE T R IC H VON HILD EBR A N D , U ber das H erz. Z u r m en sc h lic h en u n d g o tt
m en sc h lic h en A ffe k tiv itä t, R e g en sb u rg 1967, V erlag Jo se f H abbel, s. 207.
G łów nym te m atem in te re su ją c e j k sią żk i von H i l d e b r a n d a je st S e r ce B oga-C złow ieka, Je z u sa C h ry stu sa. W a ru n k iem zrozum ienia tego S erca je s t w łaściw a ocena sfery a fe k ty w n e j w życiu człow ieka. T ym czasem na p rz e strz e n i h isto rii k u ltu ry św ia ta zachodniego pow ażnie tra k to w a n o za zw y czaj je d y n ie rozum i w olę, a stro n ę uczuciow ą życia ludzkiego p rz e w a ż n ie lekcew ażono. D ow artościow anie roli se rc a w sp o jrze n iu na życie p sy c h icz n e i m o raln e człow ieka je st w ięc a k tu a ln y m p o stu la te m . A u to r p o d e jm u je za d an ie nie ty lk o u zasad n ien ia tego p o stu la tu , lecz jego rea liza cji.
K siążka sk ła d a się z trzech części: 1. S erce ludzkie, 2. S erce Je z u sa . 3. P rz ek sz tałco n e serce człow ieka.
W p ierw szej z nich zn a jd u je m y w n ik liw e rozw ażan ia na te m a t s fe ry a fe k ty w n e j życia ludzkiego. A u to r u k a z u je je j zróżnicow ane bogactw o. Z w ra ca uw agę na m ożliw e zn iek ształcen ia i sch o rzen ia uczuciow e oraz na n ie b ez p ie cz eń stw a z nim i zw iązane (b ra k serca, egocentryzm , se n ty m e n ta liz m itp.). K ilk a raz y je d n a k w y ra źn ie zaznacza, że nie m n ie jsz e nieb ezp ieczeń stw a d la praw id ło w eg o p o stęp o w an ia człow ieka w iążą się z b łę d am i p o zn an ia i scho rze n ia m i w oli. Życie a fe k ty w n e je s t w p ra w d zie tru d n ie jsz e do za n alizo w a n ia i ujęcia reflek sy jn eg o , trz e b a je d n a k w łaściw ie oceniać jego znaczenie d la pełnego ro zw oju osoby ludzkiej. „W sercu spoczyw a ta je m n ic a osobow ości czło w iek a” (s. 109). T ak w ięc, zdaniem a u to ra , serce sta n o w i nie ty lk o osnowę; duchow ego życia afektyw nego, ale po p ro stu człow ieczeństw a (por. s. 80, 92, 111). W życiu serca pod w ielom a w zg lęd am i b ard z iej u ja w n ia się, k im je s t człow iek, niż w p rz e ja w a c h jego u m y słu i w oli (por. s. 122, 127).
P u n k t w y jśc ia do rozw ażań d ru g ie j części k sią żk i — o m is te riu m S e rc a Jezusow ego — sta n o w ią te k sty N owego T esta m e n tu .
1 P or. np. D er hl. M artin u n d andere A u s b r e ite r des G laubens im A lte r
tu m , D ü sseld o rf 1963; Der hl. A u g u s tin u n d andere B isch ö fe der a lte n a fr ik a nisch en K irc h e , D ü sseld o rf 1964; H eilige F ra u en des A lte r tu m s , D ü sse ld o rf
1963; M ä rtyrer der F rü h kirch e , D ü sseld o rf 1964; Das L e b e n des heilig en A n s
RECENZJE
225
P rz e k sz ta łc a n ie se rc a człow ieczego na w zór serca Jezu sa, oto m yśl p r z e w o d n ia trze cie j części om aw ianej p u b lik a c ji. W łaściw e zrozum ienie m iste riu m S erca Jezusow ego um ożliw ia h a rm o n ijn y rozw ój a fe k ty w n e j sfery życia ch rz eśc ija n in a w ra z z życiem ro zu m u i w oli; rów nocześnie stan o w i zab ezp ie czenie p rze d s ta le a k tu a ln y m i i żyw ym i te n d e n c ja m i do nieufności w zględem serca w życiu re lig ijn y m i m o raln y m .
L e k tu ra k sią żk i vo n H i l d e b r a n d a to ru je drogę dla pop raw n eg o i zarazem pogłębionego u jm o w a n ia życia psychicznego, m oralnego i ascety cz nego. Może się ró w n ież w y d a tn ie przy czy n ić do p rzezw yciężenia se n ty m e n ta ln e j d ew ocji w p o d ejściu do nab o żeń stw a k u czci S erca Jezusow ego.
zp
JO S E F D R EISSEN , L itu rg isch e K a te c h e se . D ie L itu rg ie ais S tr u k tu r p r in z ip
der K a tec h ese, F re ib u rg —B asel—W ien 1965, H e rd e r, s. 184.
Od k ilk u d z ie sięc iu la t te o re ty c y k atec h ez y sto ją p rze d o tw a rty m p ro b le m em w łaściw ego u ję cia litu rg ii w k atec h ez ie. D o strzegli to now e za g ad n ien ie dzięki* ru ch o w i litu rg iczn e m u . P ró b o w a li je rozw iązać w ró żn ej form ie. S tw orzono osobny p rze d m io t, litu rg ik ę , obok in n y c h p rze d m io tó w k a te c h e
tycznych. W n a s tę p n y m etap ie postaw io n o p o s tu la t u w zg lę d n ie n ia ele m e n tu litu rg iczn eg o w k aż d ej katechezie. K o n s ty tu c ja o L itu rg ii św ię te j n a d a ła tym po szukiw aniom zup ełn ie now y k ie ru n e k . W łaśnie w op arciu o w sk az an ia soborow ej k o n sty tu c ji o ry g in aln e u ję c ie ro li litu rg ii w k atec h ez ie p o d su w a Jo se f D r e i s s e n, p ro fe so r k a te c h e ty k i w A k w izg ran ie i zn an y a u to r szeregu p u b lik a c ji k atec h ety c zn y c h .
Z d an iem a u to ra litu rg ia n ie m oże b y ć p rze d m io te m obok innych, an i elem en tem o żyw iającym le k cję re lig ii czy śro d k iem w ychow aw czym ; ro la je j nie je st w łaściw ie o k reślo n a n a w e t w u z n a n iu je j za isto tn e źródło k atec h ez y obok P ism a św iętego. L itu rg ia je s t w e w n ę trz n ą , s tru k tu r a ln ą za sa d ą k a te chezy, ja k to sp e cja ln ie p o d k re śla a u to r w p o d ty tu le sw ej p ra c y .
M om entem d ecy d u ją cy m d la a u to ra je s t stw ie rd z en ie w ew n ętrz n eg o zw iązku m iędzy słow em a sa k ra m e n te m , P ism em św ięty m a litu rg ią . Słow o Boże głoszone w K ościele p ro w a d zi zaw sze do życia sa k ra m e n ta ln e g o . P o nad to w łaściw y m m ie jsc em głoszenia słow a Bożego je s t zgrom adzenie l i t u r giczne. P o n iew aż zaś k atec h ez a je s t je d n ą z fo rm głoszenia słow a w K ościele, pow in n a ró w n ież p ro w a d zić do w ia ry , z n a jd u ją c e j sw ą p ełn ię w życiu lit u r gicznym , sa k ra m e n ta ln y m . W te n sposób litu rg ia s ta je się celem katechezy. D latego w ła śn ie p o w in n a p rzy b liży ć się do fo rm y , ja k ą o d n a jd u je m y w l i t u r gii słow a zg rom adzenia euch ary sty czn eg o . P ow yższe rozw ażan ia a u to ra s ta n o w ią n a jb a rd z ie j tw órczą część jego książki.
P rzechodząc do szczegółów a u to r w y k az u je n iew y starczaln o ść stosow ania d y d ak ty cz n y ch stopni fo rm a ln y c h i p odsuw a zastą p ien ie ich u jęciem , ja k ie w łaśn ie o d n a jd u je m y w litu rg ii słow a: głoszenie słow a Bożego, m e d y tac ja , m o d litw a i d ziałanie. O dnośnie m e d y ta c ji i m o d litw y rad z i w p ro w ad zić p a ra litu rg ię , po w o łu jąc się przy ty m na bogate dośw iadczenie ru c h u f r a n cuskiego. B ardzo m ocno p o d k re śla znaczenie ta k ie j c e le b ra cji dla w ia ry dziec ka. P o n ad to je d n a k w p a r a litu r g ii dostrzeg a isto tn y m o m en t a k tu a liz a c ji słow a Bożego, k tó re je s t zaw sze w ezw aniem , sk iero w an y m do k o n k retn e g o człow ieka.
W litu rg ii, jej sym bolice, obrazow ości a zarazem w działan iu , zw iązanym n ierozdzielnie z litu rg ią , w idzi a u to r n ajle p sz ą drogę p rzezw yciężenia in te - le k tu a liz m u i w erb alizm u , ciągle jeszcze p a n u jąc eg o w katechezie. Dla p rzy b liżen ia k atec h ec ie ty ch w ła śn ie elem en tó w om aw ia szczegółowo w o s ta t n iej części sw ej k sią żk i cały szereg sym boli i czynności litu rg iczn y c h
