SA T U R N IN BOROW IEC, W ITO LD M U CH A
BADANIA GLEB GÓRSKICH
ŚWIĘTOKRZYSKIEGO PARKU NARODOWEGO
K ated ra G leb o zn a w stw a W SR w S zczecin ie i w P ozn an iu
Parki narodowe rozmieszczone na terenie naszego kraju stwarzają szczególnie korzystne warunki do poznania gleb w warunkach zbliżonych do naturalnych, w m ałym stopniu zmienionych przez człowieka. Umożli wiają one również badanie związków zachodzących pomiędzy w łaściw o ściami gleb a określonym i zespołami roślinnymi, siedliskowym i typami lasu, bonitacjami drzewostanów itp. w różnych dzielnicach i krainach przyrodniczo-leśnych.
W stępne badania przeprowadzone przez nas na terenie Św iętokrzys kiego Parku Narodowego m iały na celu zorientowanie się w przynależ ności typologicznej w ystępujących tam gleb, w przybliżonym udziale poszczególnych typów i rodzajów gleb, w ich szkieletow ości itp. oraz w składzie gatunkowym drzewostanów pokrywających te gleby.
Przytaczam y przykładowo wyniki niektórych oznaczeń, odnoszących się do dość często spotykanych na tym terenie w niższych położeniach gleb dwuczłonowych (tabl. 1 i 2).
T a b l i c a 1 Skład mechaniczny g l e b Nr pro f i l u Głębo kość cm
Procentowa zawartość c z ą s t e k o (( « iom
> 1 , 0 1 , 0 -0 , 1 0 , 1 -0, 05 o o o o ГО 1 0 , 0 2 -0 , -0 -0 2 < 0 , 0 0 2 < 0 , 0 2 4 0 -2 0 4 , 9 48 11 15 18 ,5 7 ,5 26 30 -5 0 1 8 ,0 61 6 11 14,0 8 , 0 22 5 0 -7 0 2 2 , 2 35 11 8 2 3 , 0 2 3 , 0 46 5 0-5 0 ,4 ■ 3 9, 5 18 17 1 6, 5 9 , 0 25 , 5 5 -35 3 , 3 4 2 , 5 14 19 1 3, 5 1 1 ,0 24 , 5 35-70 1 8, 7 4 7 , 0 9 10 1 1 , 0 2 3 , 0 3 4 , 0
Gleby górskie Św iętokrzyskiego Parku Narodowego 151
Jak wynika z tabl. 1, profile tych gleb składają się z górnej części sto sunkowo płytkiej (do 30 lub 50 cm), o składzie mechanicznym gliny lekkiej, przeważnie pylastej oraz z dolnej części cięższej, o składzie m echanicznym gliny średniej z większą domieszką części szkieletow ych.
W yjaśnić przy tym należy, że skład gatunkowy drzewostanów, a zwłaszcza runa, wokół obu przytoczonych profili jest różny.
Profil 4 znajdował się w 145-letnim drzewostanie sosnowo-jodłowym (So 3, Jo 7), w którym w ystępuje pojedynczo lipa i dąb bezszy pułkowy, w podroście są liczne jodły i lipy, pojedynczo grab, podszyt stanowi leszczyna. Liczne są siew ki jodły, lipy i dębu. W runie przeważają
Oxalis acetosella i Majanthemum bifolium oraz inne gatunki charakte
rystyczne dla korzystnego rozkładu substancji organicznej, brak nato miast gatunków „borowych”.
Profil 5 pochodzi z drzewostanu sosnowego, w którym jodła tworzy drugie piętro i w ystępuje również jako podrost oraz w postaci siewek. Runo typowe ,,borowe” składa się prawie wyłącznie z Vaccinium m yrtil-
lus i Entodon Schreberi.
Pomimo tych różnic w składzie gatunkowym drzewostanów, a zwłasz cza runa, różnice morfologiczne m iędzy przytoczonymi profilami ogra niczają się do różnicy w miąższości i zawartości substancji orga nicznej w poziomach akumulacyjnych. W obu profilach brak widocznych morfologicznie oznak zbielicowania oraz wyraźnych poziomów brunat nienia.
T a b l i c a 2 Nie któr e chemiczne w ła ś c iw o ś c i g l e b
Nr pro f i l u Głębokość СШ С % N % С : N pH r2°3 а12о3 ^e 2^3 SiOg w H20 w KCl w wyciągu Taaraa -• % 4 0-20 2, 9 6 0, 23 13 5 , 2 0 4 , 3 5 1 ,2 0 0 , 3 0 0 ,9 0 0 , 1 7 30-50 0 , 2 6 5, 3 5 4 , 1 0 1, 17 0 , 1 2 1, 0 5 0 , 2 4 5 0 -70 0 ,0 8 4 , 9 0 3, 5 5 1, 8 9 0, 34 1, 55 0 , 2 7 5 0-5 4 , 3 6 0 , 3 5 12 4 , 0 0 3 , 2 0 1 ,1 5 0,13 1 , 0 2 0 , 1 1 5-35 0 ,3 6 0 ,0 3 12 5 , 2 0 4, 0 5 1 , 0 2 0 , 2 4 0 , 7 8 0 , 1 2 35 -7 0 0 , 1 0 4 , 9 5 3 ,6 5 1 ,6 8 0 , 4 0 1, 28 0 , 3 5
W yniki analiz chemicznych (tabl. 2) są również zbliżone zarówno odnośnie stosunku С : N (12— 13), jak i odnośnie rozmieszczenia w profilu S i02 i półtoratJenów oznaczonych w wyciągu Tamma po trzykrotnym oddziaływaniu na próbkę, zgodnie z zaleceniem G o r b u n o w a [1].
152 S. Borowiec, W. Mucha
poziomów akum ulacyjnych przytoczonych profili glebowych. Wskazuje ona na zarysowujące się różne tendencje rozwojowe tych gleb w dal szym stadium ewolucyjnym .
W chwili obecnej gleby te należałoby zgodnie z obowiązującym po działem PTG zaliczyć do gleb brunatnych kwaśnych.
Dalsze badania nad glebami Świętokrzyskiego Parku Narodowego będą kontynuowane.
L IT E R A T U R A
[1] G o r b u n o w N. I., D z i a d i e w i c z G. S., T u n i k В. M.: M etod y o p ried ielen ija n ie silik a tn y c h am o rfn y ch ii k r is ta llic z e s k ic h p ołu torn ych o k isło w w p oczw ach i g lin a ch P o czw o w ied ien , nr 11, 1961.
С . Б О Р О В Е Ц , В . М У Х А И С С Л ЕД ОВАН И Я ГОРНЫ Х ПОЧВ СБЕН ТО КШ И СКО ГО НАРОДНОГО П А Р К А К а ф е д р а П о ч в о в е д е н и я Щ е т и н с к о й и П о з н а н ь с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е В работе даны предв ари тельн ы е р езультаты и ссл едован и й б ур ы х почв С вентокш иского Н ародного Парка. S . B O R O W I E C , W . M U C H A R ESEA R C H ON HILL SO IL S OF THE SW IĘTYK R ZY Ż N A T IO N A L P A R K C h a i r s o f S o i l S c i e n c e , C o l l e g e s o f A g r i c u l t u r e , S z c z e c i n a n d P o z n a ń S u m m a r y
T he fir s t resea rch fin d in g s on brow n fo r e st earth s of the Ś w ię ty k r z y ż M ts are p resen ted .
