archeoiogiczn с i w arstw y (kulturowe należą: .monety, cegły ze stem plem (L eg I Ital), relief w otyw ny, fragm ent inskrypcji, ceram ika naczyniow a (laimipy, terra sigillata) i in n e w yroby z gliny, ja k tegulae, im brices, odważniki, ciężarki do warsztatów .tka ckich, fragm enty naczyń szklanych, w yroby żelazne, kościane. Prow adzono także w ykopaliska poza m u ram i m iasta, w stronie zachodniej i na południu. N a nekropoli zabezspieczono grób ze szkieletem kobiecym ze złotym i kolczykam i, srebrnym pier ścionkiem i naszyjnikiem ze szklanych paciorkóiw z końca okresu ipóźno-rzymskiego. W poszukiw aniu za n ajstarszym osadnictwem w rejonie Sw isztaw a przeprowa dzono badania pow ierzchniow e w m iejscow ości N ovgrad (ale. 20 k m na południo w y wschód od Sw isztow a), gdzie natrafiono na ceram ikę w czesnosłow iańską oraz na 1 km na wschód o d N ovae n ad b rzegiem Dunaju, na terenie zw anym „O strite M ogiłi” , znaleziono ślady osadnictwa z ceram iką neolityczną, z epaki brązu, z tzw. ceramiką tracką i rzymską, a .przede w szystkim z dużą ilością fragm en tów ceram icznych w cze snosłowiańskich. Zainicjow ano także ew idencję zabytków kam iennych (kapitele ba zy, ołtarze, stele nagrobne) rozproszonych po m ieście Sw isztow ie, na ulicach, d zie dzińcach, a naw et w pomieszczeniach m ieszkalnych.
Sprawozdanie naukow e z tegorocznej kam panii w ykopaliskow ej ogłoszone zo stanie w „A rcheologii” i w „Łswiestiaich Instytutu Archeologii Buł. A k . N au k” .
K . M .
N ow e dokum enty z o k r e s u B a r - K o c h b y znalezione w Palestynie rzu ciły n ow e światło n a okres powstania. Oprócz dw óch listów skierowanych do jedne go z oficerów B ar-K och b y (z czego jeden pochodził od samego B ar-K och by) znale zionych w r. 1952 w jednej z grot w Jordanii i znalezisk (z r. 1955) szczątków pow stańców w gratach N avai H ever w okolicach M orza M artw ego, ekspedycje archeolo giczne U niw ersytetu Jerozolimskiego z r. 1960 przyniosły w iele now ych zdobyczy. Ekspedycje o b jęły akolice M orza M artw ego między M assada i Ein G edi i poza licz nym i śladam i obozowisk uczestników powstania B ar-K och b y, zaw ierających w iele zabytków z tej epoki znaleziono 15 listów pochodzących od sam ego B ar-K och b y — 9 w jęz. aram ejskim , 4 w hebrajskim i 2 w greckim (14 papyrusów i 1 tabliczka drew niana zw iązane były razem). Są to na ogół rozkazy skierowane do dw óch d o w ó d có w pow stania .w Ein-G edi (portu n a d M orzem Mairtwym) dotyczące aprow iza cji powstania, konfiskat zboża itd. Im ię dow ódcy pow stania Shámon B ar Kasibah transfcrybowane jest w języku greckim Chosiba a n ie Kochba. Listy są podpisane na ogół in nym charakterem pism a niż sam tekst, zapew ne oficerow ie B ar-K och b y dy k tow ali jego polecenia skrybom , a tylk o podpis składali osobiście. Całość listów w sk a zu je n a trudną sytuację żyw nościow ą powstańców, na brak absolutnej w ładzy B ar- -Kochfoy nad innym i dow ódcam i, a także na udział n ie-Ż y d ó w w powstaniu. Listy pochodzą zapew ne z r. 134.
U niw ersytet w Chicago rozpoczął w ydaw anie now ego kw artalnika pn. „Studies .in Society and H istory” .
W m aju 1960 г. przy B irkbeck College (U n iversity of London) zawiązane zostało S ociety for the Study of Labour H istory.
W dniach 7, 8 і 9 lip-ca 1960 odbyła się na uniwersytecie londyńskim 33 a n g 1 o - - a m e r y k a ń s k a k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w . Podczas obrad plenar nych i w sekcjach wygłoszono w iele referatów z zakresu dziejów politycznych i go spodarczych A n glii i St. Zjednoczonych, szczególną uwagę zw racając na m om enty zbieżne w dziejach tych państw.
W W iedniu zaczęły ukazywać się „Cahiers Internationaux d e la Résistance” pod auspicjam i Fédération Internationale des Résistants. Pierw sze zeszyty zaw ierają m . in. artykuły o ruchu oporu w Polsce i Zw iązku Radzieckim , o działalności Joliot-Curie oraz o Francji pod okupacją.
W w yniku długotrw ałych poszukiw ań w ykopaliskow ych w m iejscowości Staré M ěsto (okolice B rna w Czechosłowacji) archeologowie stwierdzili, że odkryte tam duże um ocnione osiedle z I X í w. je st zsnaną z w ielu przekatzów źródłow ych s t o l i c ą p a ń s t w a w i e lik o m o r a w s k i e g o. N ajw iększą rew elacją było jednak od krycie w e w nętrzu kam iennego kościoła grobu ze szkieletem bardzo wysokiego m ęż czyzny. W szystkie w zm ianki źródłowe, a także położenie grobu i jego wyposażenie w skazują, że jest to bez w ątpien ia g r ó b ś w i ę t e g o M e t o d e g o 1, apostoła- Słowiańszczyzny, który zm arł w 885 r. w stolicy W ielkich Moraiw.
Z w ielkim zainteresowaniem cały św iat naukow y oczekuje na opublikowanie oficjalnego (komunikatu w sprawie odkryć w Starym Městie.
W dniach 4— 6 lutego 1960 obradow ała w Bańskiej Bystrzycy k o n f e r e n c j a p o ś w i ę c o n a d z i e j o m r e g i o n u s ł o w a c k i e g o zorganizowana przez Słow ackie Tow arzystw o Historyczne przy Słow ackiej A k ad em ii N au k w Bratysław ie. W iększość referatów poświęcona b y ła problem om organizacyjnym prac badawczych nad dziejam i Słow acji.
Dnia 26 listopada 1960 zostało otw arte w Brnie M u z e u m W i ę ź n i ó w P o l s k i c h n a S z p i l b e r g u staraniem Polsko-czechosłow ackiego K om itetu Organizacyjnego tegoż M uzeu m pod przew odnictw em prof. J. M a c ů r k a z Brna. Otwaircia dokonał am basador P R L w Pradze J. M a z u r w obecności delegacji M i nisterstw a K u ltu ry i Sztuki z W a rsza w y : doc. dra J. D u r k i komisarza M uzeum , migra M. P t a ś n i k a przedstawiciela Zarządu M uzeów i Z ab ytków w Polsce oraiz. doc. dra M . T y r o w i c z a naukow ego realizatora Muzeum . N a uroczystej akadem ii w ygłosili odczyty: doc. T y r o w i c z pt. „Szpilberg i Szpilberczycy w dziejach P ol ski X I X w .” oraz k. n. J. V a l e n t a z Instytutu Słow ianoznaw stw a Czechosłowar- ckiej A kadem ii Nauik pt. „W spółpraca czesko-polsika w ruchu rew olu cyjn ym ” . W akadem ii i otwarciu M uzeum w zięli udział (wszyscy członkow ie polsko-czechosło w ackiej kom isji historycznej, po konferencji tej kom isji w B ratysław ie 21— 25 listo pada. D la zw iedzających M uzeum w ydan o „Przew odnik” w 4 językach w opracow a niu doc. T y r o w i c z a.
M uzeum zaiwiera w iele dokum entów archiwalnych, podobizn w ięźniów , druków w spółczesnych, ręcznych robót więziennych i in. eksponatów w dw u celach Szpilber gu. Jedna pośw ięcona jest w yłącznie w ięźniom polskim, druga zawiera m ateriały do rew olucyjnej w spółpracy polsko-czeskiej á polsko-słow ackiej w I poł. X I X w.
W y s t a w y h i s t o r y c z n e w e F r a n c j i . W Verd un-su r-le-D oubs urzą dzono w sierpniu 1960 w ystaw ę poświęconą przeszłości regioinu. Jaiko iteimat w ybrano dzieje lat 1610— 1715 (Grand Siècle). N a w ystaw ie zgromadzono eksponaty z m uzeów, bibliotek i kolekcji pryw atnych z D ijon, Beaune, Chalon-sur-Saône, Maicon, Lyonu, Bossuet, Vauiban. M . in. prezentując postać Claude Bieit, pierwszego farm aceuty kró lewskiego, ukazano poziom X V II-w ie c zn e j m edycyny i wal/kę z ówczesnym i epide m iam i, zwłaszcza w czasie głodu w 1693 r.
W D ijon w styczniu 1960 otwarta była w y staw a pośw ięcona średniowiecznej siztuce religijnej w Availionnaie. W ystaw a składała się z fotogram ów zabytków rzeź by i architektury.
K R O N IK A
407
O d grudnia 1960 do lutego 1961 w M u sée des M onu m en ts français w Paryżu (m uzeum poświęcone specjalnie średniowiecznej francuskiej architekturze i m alar stw u ściennemu), czynna była ekspozycja poświęcona Gislabertow i, rzeźbiarzowi katedry w Autun.
W lipou i sierpniu 1960 w Seiignelay (Yonne) otwarto wystaw ę (poświęconą C ol- bertcwi. Wystawa. pokazała szereg dokum entów przeway.nie ze zbiorów prywatnych.
W A u xerre 3— 5 wirześnia 1960 obchodzono 200 r o c z n i c ę ś m i e r c i J e a n L e b e u f (1687— ІІ760), historyka, archeologa i m uzykologa. W X V I I I w . był to je den z bardziej zasłużonych badaczy sztuki średniowiecznej. Z a jm o w a ł się też hi storią Paryża i Auxerre. W opracow yw aniu jest bibliografia drukowanych prac L ebeufa (Hélène F r é m o n t ) . M uzeum w A u xerre przygotowało okolicznościową wystawę.
W dniach 10-— 12 czerw ca 1960 w Besançon obradow ała k o n f e r e n c j a p o - w i ę c o n a h i s t o r i i r z e m i o s ł a . K on ferencja zioetała zorganizowana przez m iędzyuniwersytecką unię jednoczącą cztery ośrodki uniw ersyteckie wschodniej Francji (Besançon, D ijon, Nancy, Strasbourg). Poza przedstaw icielam i w ydziałów hum anistycznych, pra<wa oiraiz -teologii katolicildej i protestanckiej tych czterech uni wersytetów, w konferencji w zięli udział przedstaw iciele imnyoh uniwersytetów fran cuskich oiraz naiukowcy szw ajcarscy, angielscy i belgijscy. W ygłoszono szereg refe ratów poświęcanych historii rzem iosła w Burgumdii do X V I I I w ., historii rzem iosł metalurgicznych, historii rzem iosła poza Francją i w spółczesnym problem om rze miosła. Referaty i głosy w dyskusji zostaną opublikowane w „A ctes du colloque” w r. 1961. Następna konferencja tego rodzaju odbędzie się w r. 1961 w D ijon i po święcona zostanie historii winnic. K on feren cje .te imają za zadanie naw iązanie w sp ół pracy naukowej między specjalistam i różnych dziedzin: historykami, geografami, socjologam i.
W związku z 250 rocznicą urodzin M . Łom onosowa, 150 rocznicą śmierci A . L. Söhlözera oraz 150 rocznicą śmierci P. S. Paiasa w dniach 24— 28 m a ja 1960 obrado w a ła w Berlinie n a tem at r o s y j s k o - n i e m i e c k i c h s t o s u n k ó w n a u k o w y c h w X V I I I w . radziecko-niem iecka toonferenqja historyków. W obradach w zięli także udział przedstaw iciele świata naukow ego CSRS, Francji i Polski.
Kon stan zer A rb eitsk reis fü r mittelalterliche G eschichte pod kierownictw em T. M a y e r a zorganizował 16— 19 marca 1959 n a wyspie Reichenau n a jez. B odeń skim k o n f e r e n c j ę p o ś w i ę c o n ą h i s t o r i i l u d ó w g e r m a ń s k i c h
w e w c z e s n y m ś r e d n i o w i e c zu .
Institut fü r rheinische L an desk un de an der U niversität B onn pod kierunkiem F. S t e i n b a c h a zorganizował 11— 1.3 kw ietnia 1960 k o n f e r e n c j ę p o ś w i ę c o n ą h i s t o r i i u s t r o j u o r a z k o l o n i z a c j i w średniowie czu w Nadrenii.
Vereinigung zur Erforschung der N eu eren G esch ichte przygotow uje seriię pu blikacji wielkich traktatów pokojow ych z lat 1648— 1815 — „A cta Paris W estphalica” . T o m pierw szy jest w druku.
22— 24 kw ietnia 1960 w Sousse (Tunezja) odibyła się k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w i g e o g r a f ó w pośw ięcona badaniom archeologicznym w A fry ce Płn.
W 1960 r. m in ęła 80 rocznica urodzin i 60 rocznica pracy naukow ej węgierskie go historyka prof. A dorjana D i v e k y e g o . Prof. Diveky od początków sw ej pracy
408
K R O N IK Anaukow ej pośw ięcił się badaniom stosunków polsko-węgierskich. Liczne publikacje z te:j dziedziny zdobyły m u zasłużone uznanie. W okresie . m iędzyw ojennym przez w iele lat był w ykład ow cą historii W ęgier na Uniw ersytecie W arszaw skim . B ył człon kiem nadzw yczajn ym Polskiej Akadem ii U m iejętności, członkiem korespondentem W ęgierskiej Akadem ii N auk członkiem zw yczajnym W ęgierskiej A k ad em ii św. Ste fana oraz doktorem honoris causa Uniw ersytetu im . Stefana Batorego w W iln ie. O d 1939 r. jest profesorem zw yczajnym Uniw ersytetu w Debrecenie.
W iosną 1960 raku .dla uczczenia 100 r o c z n i c y ś m i e r c i I s t v a n a S z é -c h e n y i e g o (1791— 1860, w ybitn y działacz kulturalny i polityczny W ęgier X I X wieku, organizator rozw oju życia gospodarczego, m iędzy innym i także organizator W ęgierskiej A k ad em ii Nauk), odbyła się uroczysta sesja W ęgierskiej Akadem ii Nauk.
K o m isja H istoryczna W ęgierskiej A kadem ii Nauk ogłosiła k o n k u r s n a opra cowanie następujących tem atów :
1. H istoria wybranego węgierskiego tow arzystw a lub czasopism a naukow ego w X I X lub X X w ieku (m ającego charakter ogólnokrajow y lub lokalny).
2. W p ły w idei historycznej n a socjologię lub też n a rozw ój pewnych gałęzi so cjologii.
Term in nadsyłania prac n a konkurs upływ a 1 m aja 1961.
W celu zaspokojenia coraz bardziej rosnącego zapotrzebowania — Instytut H i storii W ęgierskiej A k ad em ii N auk zaplanow ał w 1958 r. opracowanie k r ó t k i e j h i s t o r i i W ę g i e r , przeznaczonej d la szerokich rzesz czytelników .
Ostatnie o takim charakterze opracow anie ukazało się w 1953 r. [„A m agyar nép tôrténete. Rövid áttekintés” , Budapest, M ü v elt Nép Könyvkiado (Historia ludu w ę gierskiego. Krótki przegląd)]. Jednakże o d tego czasu badania naukow e posunęły znacznie naprzód w iedzę historyczną, odkryto w iele now ych danych, a i punkt w i dzenia zm ienił się w w ielu wypadkach.
N ew e opracowanie ’historii W ęgier, projektow ane na dw utom ow e w ydaw nictw o, przygotowywane przez kom itet redakcyjny m łodych pracow ników naukow ych uni w ersytetów i Instytutu Historii zostało zakończone w 1959 r.
W porównaniu do poprzedniej pracy w n ow ym w ydaw nictw ie w ięcej m iejsca zajm ą opisy wydarzeń historycznych oraz konsekw entnie m arksistow ska ocena fa k tów . N adana pracy ciekaw a form a opisowa będzie zapew ne o w iele .bardziej czytel na. O bydw a tom y posiadać będą bogaty m ateriał ilustracyjny, tablice chronologicz ne . oraz szkicow y m ateriał przypisowo-biibliograficany.
Centro Italiano ďl Studi su lľ alto m ed ioev o w Spoleto ufundow ało drugą d o- r o c z n ą n a g r o d ę pod nazw ą „Spoleto” na najlepszą pracę z zakresu wczesnego średniowiecza. O nagrodę w wysokości 500 000 lirów ubiegać się m ogą badacze i pra cow nicy naukow i poniżej 35 lait. N agroda przyznana będzie w kw ietniu 1962 podczas obrad X settimana di studi w Spoleto. W czasie tegorocznych obrad settimana w dniach 6— 12 kw ietnia ogłoszone zastaną w yniki konkursu z 1960 roku i przy znana będzie pierw sza nagroda „Spoleto” . .
Com itato per ü Centenario del Risorgiviento „L a Nazione Polacca e l’Unità ď Italia” , ogłosił k o n k u r s n a .monografię historyczną pt. „Stosunki polsk o-w ło skie w okresie Risorgim ento” . K om itet zapewnia publikację prac nagrodzonych. G łów na nagroda w ynosi 750 000 lirów . W skład w łosko-polskiego jury konkursu wchodzą: A lberto M . G h i s a l b e r t i , G iovanni M a v e r , Francesco C a t a l u c c i o , Stefan K i e n i e w i c z . K alikst M o r a w s k i i Franco V a 1 s e c c h i. Sekretarzem
K R O N IK A
409
jury jest Franco d â T o n d o . Term in konkursu u pływ a z dniem 31 m aja 1962. Prace należy nadsyłać na adres Com.ita.to „L a N azione Polacca e l’ Unità d’Italia” — Roma, V ia S. Caterina da Siena 46, Italia.
W dniach 17— 20 października 1960 w Paleirmo i 21— 23 października w Neapolu obradow ała 39 k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w w ł o s k i c h p o ś w i ę c o n a p r o b l e m a t y c e n a r o d o w e g o Risorgim ento w Italii. K onferencję zorganizow ał Istitu to p er la Storia del R isorgim ento ItaUano.
W 'końcu 1959 r. pow sial przy A k ad em ii N auk Z S R R I n s t y t u t A f r y k i , którego zadaniem jest prow adzenie badań naukow ych — ekonomicznych, etnogra ficznych, językoznaw czych i historycznych, w zakresie problem atyki afrykańskiej. Działalność Instytutu prow adzona będzie w trzech podstaw ow ych sekcjach: historii, problem atyki współczesnej i inform acji. Plan perspektywiczny prac Instytutu n a lata 1960— 65 przew iduje naw iązanie kontaktów z ośrodkam i naukow ym i w A fryce, pod jęcie racjonalnych badań nad historią i ekonom ią k ra jó w afrykańskich oraz w ydanie licznych prac naukow ych i popularnych n a tem aty afrykańskie.
W dniach 6— Ί2 sierpnia 1960 odbyła się w M oskw ie d r u g a k o n f e r e n c j a h i s t o r y k ó w r a d z i e c k i c h i a n g i e l s k i c h . W czasie obrad w ygło szono następujące referaty: M . T i c h o m i r o w (M oskw a) o rozw oju chrześcijaństw a i w alce przeciw ko pogaństw u na Rusi w X I i X I I w ., P. G r i e r s o n (Cam bridge) o rozw oju m iast w Europie w e w czesnym średniowieczu, A . J e f i m o w (M oskwa) 0 rosyjskich odkryciach geograficznych w A zji, K . B. M c F a r l a n e (Oxford) o feu - dalizm ie angielskim w X V w ., M. N i e c z k i n a {M oskw a) o sytuacji rew olucyjnej w Rosji przed 1861 r., H. J. H a b a k k u k (Oxford) o rew olucji przem ysłowej w A nglii, A . J a n i s z i n (M oskwa) o polityce A n glii w Iranie w drugiej połowie X I X w ., G . H. B o i s o v e r (London) o polityce A n glii n a B liskim W schodzie w dru giej połow ie X I X w . oraz referat zbiorow y historyków radzieckich o utworzeniu koa licji antyhitlerowskiej podczas drugiej w o jn y św iatow ej.
W dniach od 9 do 16 sierpnia 1960 obradow ał w M oskw ie przy w ielkim zaintere sowaniu opinii publicznej X X V M i ę d z y n a r o d o w y K o n g r e s O r i e n t a l i s t ó w . O brady Kongresu zgrom adziły ponad 2000 badaczy reprezentujących kil kadziesiąt św iatow ych ośrodków naukow ych zajm u jących się przeszłością, kulturą, językiem i obyczajem lu d ów A z ji i A fryki. Poza obradam i plenarnym i Kongres odbył zajęcia w dwudziestu kilku sekcjach m . in. — egiptologii, assyrologii, hetytologii, pań stw a Urartu, bizantynologii, sinologii, Turcji, Iranu i A fry k i. W ygłoszono 658 refera tów i kom unikatów w tym 241 przez uczonych radzieckich, 211 przez uczonych Euro py Zachodniej i U S A , 107 przez uczonych pa ń stw azjatyckich i 99 przez uczonych krajów dem okracji ludow ej. W iele interesujących referatów pośw ięcono now szej 1 najnow szej historii krajów D alekiego W schodu — Chin, Japonii, K orei i M ongolii. Z problem atyki historii najnow szej w w ielu w ystąpieniach przew ijał się tem at w sp ół czesnych w a lk narodow ow yzw oleńczych w krajach kolonialnych, szczególnie afry kańskich. K ongres w ykazał w ielkie ożyw ienie badań orientalistycznyeh na całym świecie i u ja w n ił szereg interesujących prób uw zględniania dorobku lud ów w schod nich, dalekow schodnich i afrykańskich w szerszym kontekście historii św iatow ej. N a zakończenie uchwalono, ż e obrady następnego X X V I K ongresu Orientalistów odbędą się w Indiach.
D nia 29 w rześnia 1960 w Instytucie Archeologii A k ad em ii N auk Z S R R odbyła się uroczystość jubileuszow a w związku z 70 rocznicą urodzin znakomitego archeolo ga radzieckiego A . J. B r i u s i o w a .
410
K R O N IK AN r 3 z 1960 r. pisma „E conom ie e Storia. R ivista Italiana di Storia Econom ica e Sociale” (pod red. Aimintare F a n f a n i) poświęcony jelsit zm arłem u w 1947 r. zna kom item u ekonom iście w łoskiem u iprotf. Jacoipo M a z z e i.
Dnia 3 grudnia 1959 amarł w w ieku lat 54 Giro G i a n e l l i jeden z n ajw y bit niejszych bizantynoiiagów i slaW istów włoskich, profesor Uniw ersytetu w Rzymie.
W m aju 1960 zm arł w wielkiu lat 89 w ybitny radziedki ’historyk i historyk sztuki J. E. G r a b a r , autor w ielu m onografii z zakresu historii sztoki oraz znanego zary su dziejów sztuki rosyjskiej.
Ostatni zeszyt (4) „R ivista Stoirica Italiana” za roik 1960 p o św ię ćm y zastał pa mięci Federico C h a b o d, wybitnego włoskiego historyka zm arłego 14 lipca 1960 w Rzym ie. B ibliografia iprac Federico Chabod zawiera 173 pozycje. Są to przeważnie rozprawy o historii w łoskiego odradzenia, szczególnie o dziejach M ediolanu w X V I w . Ulubioną postacią historyczną Federico Chabod był Nicoolo M achiavelli i jego dzie ło „II Principe” — pośw ięcił m u w iele rozpraw i artykułów.
W „R ivista Storica Italiana” w ydru kow ano 14 artykułów i w spom nień pióra historyków włoskich, francuskich i angielskich (m. in. F. B r a u d e 1 a, D. C a n t i - m o r i e g o , Ch. W e b s t e r a , A. M o m i g - l i a n o ) poświęconych pamięci Fe derico Chabod i ocenie jego dorobku naukowego.
D nia 18 lipca 1960 zmairł w w ieku 37 lat historyk i ekonom ista w łoski Giuseppe A 1 e a t i, pracownik naukow y uniwersytetu w Padwie. Z m a rły był autorem licz nych prac z zakresu historii gospodarczej okręgu padewskiego.
2 września 1960 zm arł b u c H o - m m e l , w ykład ow ca uniwersytetu w Louvain, sekretarz sekcji język a i literatury francuskiej K rólew skiej Akadem ii B elgijskiej. H am m el za jm ow ał się historią W alezjuszy w X V w.
Dnia 22 stycznia 1961 zm arł w W iedniu w wieku 75 lat W ilh e lm K o p p e r s w ybitny etnolog i historyk ludów pierwotnych.
