PROBLEMY EKOLOGICZNE KOPALŃ RUDZKIEJ SPÓŁKI WĘGLOWEJ SA I SPOSOBY ICH ZWALCZANIA

ZESZY TY N A U K O W E POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria: G Ó R N IC TW O z. 255

2002 Nr kol. 1564

Jolanta M A N O W SK A Politechnika Śląska, G liw ice

PROBLEMY EKOLOGICZNE KOPALŃ RUDZKIEJ SPÓŁKI WĘGLOWEJ SA I SPOSOBY ICH ZWALCZANIA

Streszczenie. Przedstaw iono zagadnienia związane z zagrożeniam i dla środowiska pochodzącym i z kopalń Rudzkiej Spółki W ęglowej SA, do których w głównej m ierze należą:

zanieczyszczenie atm osfery, produkcja i składowanie odpadów , wody dołowe w ysokozm ineralizow ane oraz szkody górnicze. Przedstawiono także inwestycje zmierzające do m inim alizacji niekorzystnego w pływu kopalń Spółki na środow isko naturalne.

ECOLOGICAL PROBLEMS OF RUDZKA COALMINE COMPANY AND STOP OR REDUCE IT METHODS

Sum m ary. In the report are described issues relevant with dangers to environm ent native o f collieries R udzka Coalm ine Com pany, witch are: pollution, production and storage o f scraps, underground w ater and mining damages. The particular attention is paid to play unfavourable influence dow n o f collieries to environment.

1. Wprowadzenie

P odziem na eksploatacja złóż kopalin, bez względu na ich rodzaj, powoduje degradację środow iska naturalnego. W pływy eksploatacji obejm ują pow ierzchnię terenu, środowisko w odno-gruntow e, a także atmosferę. Od lokalnych w arunków geologiczno-górniczych oraz od intensyw ności i czasu trw ania wpływów zależy wielkość i zasięg tych wpływów.

D ziałalność spółek i kopalń musi być trwale zw iązana z m inim alizacją niekorzystnego oddziaływ ania na w szystkie elementy środowiska. Likwidacja negatyw nych skutków dotychczasow ej działalności górniczej oraz konieczność ograniczenia bieżącego,

niekorzystnego oddziaływ ania na środow isko w ym agają zaangażow ania sił i środków ze strony przedsiębiorstw górniczych.

O siągane przez spółki wyniki w ochronie środow iska są w dużej m ierze efektem skutecznego stosow ania instrum entów ekonom icznych [8,10], do których należą:

opłaty za korzystanie ze środow iska i w prow adzanie w nim zm ian, zwane opłatami ekologicznym i,

kary za naruszenie w ym agań ochrony środowiska, czyli za ponadnorm atywne zanieczyszczenia, zw ane karam i ekologicznym i,

dotacje i preferencyjne pożyczki oraz kredyty dla przedsięw zięć zw iązanych z ochroną środow iska,

ulgi i zw olnienia podatkowe.

Trw ająca restrukturyzacja kopalń Rudzkiej Spółki W ęglowej SA objęła sw oim zasięgiem także działania m ające na celu m inim alizację szkodliw ego oddziaływ ania na wszystkie elem enty środow iska naturalnego oraz likwidację negatyw nych skutków dotychczasowej działalności górniczej.

2. Problemy ekologiczne kopalń Rudzkiej Spółki Węglowej SA

2.1. O chrona w ód dołow ych i powierzchniowych

O dprow adzanie przez R udzką Spółkę W ęglow ą SA dużej ilości zasolonych wód kopalnianych do odbiorników pow ierzchniow ych wiąże się bezpośrednio z ogromnymi opłatam i ekologicznym i [7,9,10] oraz karami ponoszonym i przez kopalnie nie posiadające zezw olenia w odnopraw nego.

W celu zm niejszenia negatyw nego oddziaływ ania na środow isko kopalnie prowadzą szereg działań proekologicznych. Zgodnie z realizowanym i program am i d ążą one miedzy innymi do zm inim alizow ania w ydobycia słonych wód na pow ierzchnię przez ich selekcję

„u źródła” , ja k rów nież szukają najlepszych rozw iązań pozw alających na utylizację, elim inację i ograniczenie zrzutu tychże wód do cieków pow ierzchniow ych.

W Rudzkiej Spółce W ęglowej SA wody dołow e zagospodarow yw ane są w 49% [1,6,11], W szystkie kopalnie Spółki w ykorzystują wody najbardziej zasolone do: uzupełniania obiegów w odno-m ułow ych w zakładach przeróbki m echanicznej w ęgla, profilaktyki przeciw pożarow ej, urządzeń zraszających na dole kopalni, a także do zam ulania pyłów

Problem y ekologiczne kopalń Rudzkiej Spółki 533

dym nicow ych i żużli paleniskowych. W połączeniu z odpadami pogóm iczym i i piaskiem w ody dołow e zagospodarow uje się w podsadzce w kopalniach „Polska - W irek” oraz

„Pokój” . W kopalni „B ielszow ice” wody dołow e z odpadami poflotacyjnym i także trafiają pod ziemię.

□ "P o k ó j"

■ " B ie ls z o w ic e "

□ " H a le m b a "

□ " P o ls k a - W ir e k "

Rys. 1. Udział kopalń RŚ1.SW SA w odprowadzaniu wód dołowych do odbiorników powierzchniowych Fig. 1. Participation o f collieries Rudzka Coalmine Company in escort o f underground water to réservoirs

Sposoby zagospodarow ania wód dołowych są zgodne z uzyskanymi pozwoleniami w odnopraw nym i. N adm ierna ilość wód odprowadzana je st do cieków powierzchniowych - rzeki Czarniaw ki, K łodnicy oraz do Potoku Bielszowickiego.

W ody dołow e w RS1.SW SA są zagospodarow yw ane w sposób następujący:

t 3 podsadzka

H nadmiar wód ddOAych odprowadzanych do wód powierzchniowych

D ZPMW (uzupełnianie ctoiegu) a zraszanie urcbku + p. pcż.

D produkcja wody pitnej

■ inne

Rys.2. Sposoby zagospodarowania wód pochodzących z odwadniania zakładów górniczych w RŚ1.SW SA Fig.2. Methods o f exploitation o f underground water in Rudzka Coalmine Company

W ysiłek inw estycyjny i organizacyjny kopalń Rudzkiej Spółki Węglowej w latach 1993 - 2000 był także nakierow any na skuteczne rozw iązanie problem u odw adniania rejonów likw idow anych kopalń z uwzględnieniem wym agań bezpieczeństwa górniczego w zakresie zagrożeń wodnych.

W Rudzkiej Spółce Węglowej SA zasolone wody kopalniane są największym problem em ekologicznym , dlatego też dąży się do znacznego ograniczenia zrzutu tych wód do cieków pow ierzchniow ych [9,11], Biorąc pod uw agę obecną sytuację ekonom iczną, koszty środow iskow e i społeczne, do 2007 roku zostaną zrealizow ane zadania techniczne polegające na: zastosow aniu metod górniczo-geologicznych ograniczających dopływ wód słonych - tzw.

redukcja dopływ ów „u źródła” , restrukturyzacji w ydobycia, budow ie stacji uzdatniania wody dołow ej przy K W K „Pokój” (już zrealizow ano) oraz na selekcji słonych w ód dołowych.

2.2. G ospodarka odpadam i pogórniczym i

Stale zm niejszającej się ilości w ytw arzanych odpadów w Rudzkiej Spółce W ęglowej SA tow arzyszy ograniczanie zakresu ich składow ania na pow ierzchni [1,2], ja k również obniżenie opłat ekologicznych z tego tytułu. O dpady pochodzące z procesu wydobywania i przeróbki m echanicznej w ęgla stanow ią zasadniczą część odpadów. O dpady pozostałe (podobne do kom unalnych) stanow ią zaledw ie 1 % w szystkich w ytw orzonych odpadów. Ilość odpadów pow ęglow ych zależy w głównej m ierze od wielkości w ydobycia w ęgla, ilości zaw artego w nim popiołu, grubości pokładu i stosowanej technologii je g o wybierania.

t y s . t o n 4 5 0 0

4 0 0 0

3 5 0 0

3 0 0 0

2 5 0 0

2 0 0 0

1 5 0 0

1 0 0 0

5 0 0

¡H o d p a d y p o w ę g l o w e w y t w o r z o n e o g ó ł e m ^ s k ł a d o w a n e □ z a g o s p o d a r o w a n e \

Rys.3. Gospodarka odpadami w kopalniach Rudzkiej Spółki W ęglowej SA Fig.3. Econom y o f scraps in collieries o f Rudzka Coalmine Company

W ytw orzone odpady częściow o lokow ane są na składow iskach pow ierzchniowych, w części s ą zagospodarow yw ane - pod ziem ią, w raz z w o d ą dołow ą do doszczelniania zrobów , oraz na pow ierzchni, do zm iany ukształtow ania terenów i dostosow ania ich do określonych potrzeb. Składow anie odpadów na pow ierzchni w iąże się nie tylko ze znacznymi kosztam i z tytułu opłat ekologicznych, ale także stw arza uciążliw ości dla środowiska naturalnego, głów nie ze w zględu na:

zanieczyszczenie wód podziem nych, pow ierzchniow ych i gleb solam i wymywanymi przez w ody opadow e i podziem ne,

zam ulanie pobliskich cieków pow ierzchniow ych,

zajm ow anie terenu, którego z tego powodu nie m ożna zagospodarow ać do innych celów, m ożliw ość sam ozapłonu składow anego materiału.

Problem y ekologiczne kopalń Rudzkiej Spółki 535

N a stale zm niejszającą się od 1998 roku m asę odpadów pow ęglow ych składowanych przez RŚ1.SW SA na pow ierzchni m a w pływ przede w szystkim ograniczona pow ierzchnia składowisk, brak now ych m iejsc na składowanie, rachunek ekonom iczny oraz wymogi obow iązującej od 1998 r. ustaw y o odpadach.

0 0 % -

r “ j [ r = i r = r ~ - = = =

9 0 % - •

8 0 % - 4 7 4 6 | 4 5

7 0 % -

6 5

6 0 % - 7 9

_u __

5 0 % -

1 4 0 % -

f i ł i 1 1 1

g

3 0 % -

4 4

5 3 5 4 1 5 5 1 ¡ g

2 0 % -

■ I

_____ f _______ [ 1 ______ | / ) I

__ __

1 9 3 i 9 4 1 9 9 S 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 2 0 0

□ o d p a d y * 1 a d O w i n e CZD o d p a d y w y k o r z y s t y w a n e O s p o d a r c z. I

Rys.4. Sposoby wykorzystania odpadów górniczych pochodzących z kopalń Rudzkiej Spółki Węglowej SA Fig.4. Methods o f exploitation o f scraps in Rudzka Coalmine Company

O dpady pow ęglow e wytw arzane przez kopalnie nie należą do niebezpiecznych, dlatego też istnieje m ożliw ość ich gospodarczego wykorzystania. Głównym kierunkiem działania w gospodarce odpadam i w Rudzkiej Spółce W ęglowej SA je s t w ykorzystanie ich do niwelacji, rekultywacji terenów zdegradowanych - zw ałow isko „R uda” , teren nad rzeką Czerniawką, robót inżynieryjnych - głów nie nad Potokiem Bielszow ickim i Zalew iskiem H alem bskim - oraz likw idacyjnych (likw idacja obiektów KW K „Zabrze”). N adm iar odpadów odbierany je s t przez firm y obce i również w ykorzystyw any je s t gospodarczo.

W ażnym kierunkiem zagospodarow ania odpadów je st w ykorzystyw anie ich w technologiach górniczych pod ziemią, do podsadzki i profilaktyki przeciw pożarow ej. Każda z kopalń Rudzkiej Spółki W ęglowej SA stosuje kam ień dołowy do przem ulania zrobów zaw ałowych. K opalnia „Pokój” w ykorzystuje skałę płonną do podsadzki hydraulicznej.

K opalnie „Polska - W irek” oraz „P okój’ m ają największy udział w zagospodarow yw aniu skały płonnej pod ziem ią

2.3. O chrona powietrza atm osferycznego

W w yniku prowadzonej restrukturyzacji kopalnie Rudzkiej Spółki W ęglowej SA charakteryzują się niew ielkim udziałem w zanieczyszczaniu atm osfery [1,3,4]. W wyniku prowadzonych działań uległa znacznej redukcji ilość głów nych źródeł emisji zanieczyszczeń

do atm osfery, tj. kotłow ni, a w pozostałych prow adzone są na bieżąco rem onty instalacji odpylających. Em itow ane obecnie zanieczyszczenia pochodzą w głównej m ierze z zakładów m echanicznej przeróbki w ęgla, w skład których w chodzą następujące obiekty: zakłady w zbogacania m iału, obiekty kom pleksow e zakładu, stacje przygotow ania w ęgla, stacje przesypow e i zbiorniki w ęgla surowego.

Pył generow any w trakcie procesu przeróbczego, transportu i załadunku jest w ychw ytyw any za p om ocą instalacji odciągów m iejscow ych, transportow any siecią przew odów i w ytrącany w urządzeniach odpylających. U rządzenia odpylające w wyżej w ym ienionych obiektach każdej z kopalń Spółki są na bieżąco kontrolowane i konserw ow ane, stan instalacji odpylających nie w zbudza większych zastrzeżeń.

C elem obniżenia em isji gazowej realizow ana je st zabudow a dwóch silników gazowych, pozw alających na w ykorzystanie do produkcji energii cieplnej i elektrycznej nadwyżki m etanu pochodzącej z kopalń „B ielszow ice” i „H alem ba” .

2.4. Szkody górnicze

E ksploatacja górnicza, poza oddziaływ aniem na środow isko, w pływa także niekorzystnie na pow ierzchnię i znajdujące się na niej obiekty. U suw anie szkód górniczych stanowi ważny problem zarów no gospodarczy, ja k i społeczny, poniew aż znaczna część wydobywanego w ęgla pochodzi spod terenów silnie zurbanizow anych. W celu zm inim alizow ania odkształceń terenu spow odow anych przez szkody górnicze ustanaw ia się filary ochronne. W Rudzkiej Spółce W ęglow ej SA w ielkość zasobów operatyw nych w ęgla w filarach ochronnych, w stosunku do zasobów pozafilarow ych, stanowi 64% do 34% [1]. U dział zasobów filarow ych w poszczególnych kopalniach Spółki przedstaw ia rys. 5.

100 % 90%

8 0 %

7 0%

6 0 %

5 0%

4 0%

3 0%

2 0% 10% 0 %

R ys.5. Procentowy udział zasobów filarowych w zasobach operatywnych Rudzkiej Spółki W ęglowej SA Fig.5. Per cent participation o f pillar reserves in mineable reserves o f Rudzka Coalmine Company

Problemy ekologiczne kopalń Rudzkiej Spółki 537

Profilaktyka górnicza stosowana w kopalniach Spółki polega na koordynacji

eksploatacji sąsiednich pokładów w czasie i przestrzeni w taki sposób, aby wykluczyć m ożliw ość sum ow ania się w pływ ów głównych,

W celu zm niejszenia wpływów zawałowej eksploatacji górniczej kopalnie stosują w trakcie jej prow adzenia wypełnianie zrobów pyłami dym nicow ym i. N a podstawie prow adzonych obserw acji geodezyjnych w kopalniach Rudzkiej Spółki W ęglowej SA stw ierdzono, że przy doszczelnianiu zrobów pyłami w spółczynnik eksploatacyjny nie przekracza w artości 0,6, tj. deform acje zm niejszają się o około 25%. Lokowanie pyłów dym nicow ych w pływ a także dodatnio na ekologię.

W zasięgu projektow anej eksploatacji górniczej znajdują się obiekty o kategorii odporności niższej od kategorii terenu, co może być powodem ich uszkodzenia. Obiekty te poddaw ane są dodatkow ym obserw acjom wizualnym raz na kwartał. Obserwacje te prow adzone są w okresie ujawniania się na pow ierzchni w pływ ów z prowadzonej eksploatacji. W przypadku w ystępowania uszkodzeń kopalnie podejm ują niezbędne kroki w celu usunięcia pow stałych uszkodzeń.

O bserw acjam i objęte zostały także sieci w odociągow e i kanalizacyjne, likwidacja ew entualnych uszkodzeń prowadzona jest w oparciu o ustalenia pom iędzy Przedsiębiorstwem W odociągów i K analizacji sp. z o.o. a Rudzką Spółką W ęglow ą SA i kopalniam i Spółki, w granicach których doszło do uszkodzeń. Lokalne uszkodzenia sieci (awarie) spowodowane wpływ am i eksploatacji górniczej usuwane są w myśl następujących zasad: PW iK sp. z o.o.

usuwa awarie, a kopalnia zw raca poniesione koszty.

Rejonem w ym agającym przyw rócenia stanu poprzedniego i ‘ doprow adzenia do sprawności technicznej kanalizacji sanitarnej są kanały w zlewni „Oczyszczalni W ireckiej” . Realizację tego przedsięw zięcia przewidziano na lata 2000 - 2002. W Rudzie Śląskiej zbiorniki oczyszczalni ścieków przy ul. Barbary, ja k również oczyszczalnia przy ul. Korczaka zostały zabezpieczone na IV kategorię. Ich stan techniczny je st dobry i nie w ym agają naprawy. K opalnia „H alem ba” zleciła opracowanie dokum entacji technicznej odnośnie do likwidacji zastoiska w korycie Potoku Bielszowickiego w kilom etrażu 8+985 + 10+500. Po przeprow adzeniu procedury przetargowej KW K „Pokój” przystąpi do w ykonania robót.

Celem profilaktyki budowlanej stosowanej na w szystkich obszarach górniczych Rudzkiej Spółki W ęglowej SA je st podniesienie kategorii odporności obiektu na prognozow ane w pływ y eksploatacji górniczej. Stosowane je st przede wszystkim wzm acnianie fundam entów przez zabudowę w ieńców i przepon żelbetowych, wzmacnianie konstrukcji nadziem nej przez kotwienie.

N a pow ierzchni terenu obszaru górniczego RŚ1.SW SA w iększa część budynków jest profilaktycznie zabezpieczona na w pływ y eksploatacji górniczej, głów nie przez skotwienie i zdylatowanie. W trakcie prow adzenia eksploatacji prow adzone są udokumentowane obserwacje w izualne stanu technicznego obiektów usytuow anych w zasięgu wpływów eksploatacji. Szczególnej obserw acji poddaw ane s ą obiekty o kategorii odporności niższej od kategorii w pływ ów , w tym: obiekty użyteczności publicznej, budynki m ieszkalne i inne obiekty. W przypadku stw ierdzenia ujaw niania się ujem nych skutków prowadzonej eksploatacji podejm ow ane są decyzje odnośnie do ww. obiektów. O biekty o wydłużonych i nieregularnych kształtach zabezpieczane są przez ich zdylatow anie, natom iast obiekty liniowe zabezpiecza się zabudow ując na nich kompensatory.

P owstaw anie szkód górniczych w obiektach zagospodarow ania przestrzennego terenu je st konsekw encją prow adzonego w ydobycia złoża w ęgla kam iennego. Podejmowane działania zm ierzają do m inim alizacji uszkodzeń obiektów kubaturow ych i infrastruktury technicznej pow odow anych w pływ am i prowadzonej eksploatacji górniczej.

3. Inwestycje proekologiczne

W Rudzkiej Spółce W ęglowej SA został przygotow any „R am ow y program działań w zakresie przedsięw zięć proekologicznych, zw iązanych ze zrzutem zasolonych wód z kopalń Halemba, Pokój, B ielszow ice i Polska - W irek RS1.SW SA ” [9], Celem programu przygotow anego na lata 2000 - 2007 je st realizacja zadań górniczo-geologicznych, restrukturyzacyjnych, inw estycyjnych, organizacyjnych oraz remontowych i rekultyw acyjnych, których efektem będzie dalsze ograniczenie negatyw nego oddziaływania wód zasolonych odprow adzanych przez kopalnie do zlewni Odry przez rzekę Klodnicę.

R ealizacja zadań m a doprow adzić do ograniczenia ładunku chlorków i siarczanów w dopływ ach naturalnych i tym sam ym do w yelim inow ania tego ładunku ze zrzutu do zlewni rzeki K łodnicy w trakcie realizacji program u. „Ram owy program działań....” realizow any jest w kopalniach Spółki następująco:

W kopalni „B ielszow ice” zrealizow ano inw estycję polegającą na gospodarczym w ykorzystaniu odpadów poflotacyjnych. Inwestycja ta pozw ala na zagospodarow anie wraz z odpadam i pow stającym i w zakładzie przeróbki m echanicznej w ęgla także w ód dołowych i pyłów dym nicow ych. W kopalni „Pokój” wybudow ano stację uzdatniania w ody dołowej o w ydajności 1600 m 3/d pozw alającej na obniżenie zrzutu ładunku soli do odbiorników

Problem y ekologiczne kopalń Rudzkiej Spółki 539

pow ierzchniow ych. Stw orzono niezależne źródło wody, z którego korzystają wszystkie obiekty zlokalizow ane w rejonie szybu „W anda” oraz „Lech”, czyli budynki adm inistracyjne, łaźnie, m agazyny oraz cała sieć przeciw pożarow a znajdująca się na powierzchni. Istotny jest fakt, że uzyskano z w ody dołowej wodę do picia i na potrzeby gospodarcze, która spełnia w ym agania określone w rozporządzeniu M inistra Zdrow ia i O pieki Społecznej z dnia 4 maja 1990 roku, a tym sam ym obniżono koszty pozyskiw ania wody. Z obliczeń nadwyżki finansowej netto i stopy zyskowności wynika, że zw rot nakładów inw estycyjnych na budowę stacji nastąpi w czw artym roku eksploatacji. W kopalni „Polska - W irek” realizow ana jest budow a kolektora ogólnospław nego doprowadzającego ścieki do oczyszczalni miejskiej Przedsiębiorstw a W odociągów i Kanalizacji Spółki z o. o. (PW iK) w Rudzie Śląskiej.

Powodem je st dotychczasow a konieczność odprow adzania nieoczyszczonych ścieków do Potoku Bielszow ickiego. W kopalni „Halem ba” planowana je st budow a pompowni na poziom ie 1030 m um ożliw iającej selekcję wód dołowych oraz zagospodarow anie najbardziej uciążliw ych do rekonsolidacji zrobów i podsadzania wyrobisk.

W ytw arzanie odpadów powęglow ych, stanow iących ponad 99% ogólnej masy w ytw orzonych odpadów , generuje znaczne koszty z tytułu opłat ekologicznych [1,2], O graniczona pow ierzchnia składowisk, brak nowych miejsc na składowanie, rachunek ekonom iczny, a także w ymogi obowiązującej od 1998 r. ustawy o odpadach, wpłynęły w znacznym stopniu na zm niejszenie masy odpadów składowanych przez kopalnie Rudzkiej Spółki W ęglowej SA. O dpady w ytwarzane w procesie w ydobyw ania w ęgla oraz w procesie jego przeróbki nie są odpadam i niebezpiecznymi. Istnieje w ięc m ożliw ość ich wykorzystania, między innym i w celach nieprzem ysłowych do zm iany ukształtow ania terenów i dostosow ania ich do określonych potrzeb.

N a skutek prow adzonej restrukturyzacji w Rudzkiej Spółce W ęglowej SA zm niejszył się znacznie jej udział w zanieczyszczaniu pow ietrza atm osferycznego. W w yniku prowadzonych działań uległa znacznej redukcji ilość głów nych źródeł em isji zanieczyszczeń do atmosfery, tj. kotłow ni, które przekazano pod zarząd „Carbo - Energii” spółki z o.o., a w pozostałych prow adzone są na bieżąco remonty instalacji odpylających. Em itowane obecnie zanieczyszczenia to przede wszystkim pyły pochodzące z zakładów m echanicznej przeróbki węgla. W celu obniżenia em isji gazowej realizow ana je st zabudow a dwóch silników gazowych, w ykorzystujących do produkcji energii cieplnej i elektrycznej nadwyżki metanu z kopalń „B ielszow ice” oraz „H alem ba” .

4. W nioski

K opalnie Rudzkiej Spółki W ęglowej SA zm agają się zasadniczo z czterem a problemami zw iązanym i z ochroną środow iska; należą do nich:

zanieczyszczenie pow ietrza atm osferycznego - pochodzące głów nie z zakładów przeróbki m echanicznej węgla,

produkcja i składow anie odpadów powęglow ych,

zrzut ogrom nych ilości w ód dołow ych w ysokozm ineralizow anych do cieków pow ierzchniow ych i podziem nych,

szkody górnicze.

W celu zm inim alizow ania negatyw nego oddziaływ ania na środow isko poszczególne kopalnie Spółki zrealizow ały lub nadal realizują szereg przedsięw zięć proekologicznych.

Do najw ażniejszych z nich należą:

budow a stacji uzdatniania w ody dołowej w K W K „Pokój”,

budow a kolektora ogólnospław nego doprowadzającego ścieki do PW iK sp. z o.o.

z KW K „P olska - W irek” ,

zabudow a dw óch silników gazowych, wykorzystujących do produkcji energii cieplnej i elektrycznej nadw yżki m etanu z KW K „Bielszow ice” i K W K „H alem ba” ,

gospodarcze w ykorzystanie odpadów pow ęglow ych w celu uniknięcia ich składowania na składow iskach pow ierzchniow ych.

LITER ATU RA

1. B ukow ska A., Kępski T.: Oddziaływ anie kopalń Rudzkiej Spółki Węglowej SA na środow isko. W iadom ości Górnicze nr 5, 2000 r.

2. C haber M ., M aszczyk C.: G ospodarka odpadam i górniczym i. W iadom ości Górnicze nr 10, 1998 r.

3. C haber M „ M aszczyk C.: O chrona pow ietrza atm osferycznego w górnictw ie węgla kam iennego. W iadom ości Górnicze nr 1, 1999 r.

4. C hroszcz H.: O chrona środow iska naturalnego w procesie reform ow ania górnictwa w ęgla kam iennego w Polsce. Zeszyty Naukow e Pol. SI. s. G órnictw o, Zeszyt nr 246, G liw ice 2000 r.

5. C hudek M., Sapicki K. F.: O chrona środow iska w G órnośląskim i D onieckim Zagłębiu W ęglow ym . W ydaw nictw o „Śląsk” , Katowice 1984 r.

6. D źw igoł H., W yw ioł K., Bukow ska A.: Oddziaływ anie kopalń na środowisko. Trybuna G órnicza nr 48, 2000 r.

Problem y ekologiczne kopalń Rudzkiej Spółki 541

7. Instrum enty ekonom iczne w ochronie środowiska. GIG, K atow ice 1999 r. Praca niepublikow ana.

8. K orekta program u rządowego „Reform a górnictwa w ęgla kam iennego w Polsce w latach 1998 - 2002” . W arszaw a 21 grudnia 1999 r.

9. Ram owy program działań w zakresie przedsięw zięć proekologicznych, zw iązanych ze zrzutem zasolonych wód z kopalń „H alem ba”, „Pokój”, „B ielszow ice” i „Polska - W irek” Rudzkiej Spółki W ęglowej SA. Praca niepublikowana.

10. Reform a górnictw a w ęgla kam iennego w Polsce w latach 1998 - 2002. Program rządowy przyjęty u chw ałą Rządu RP w dniu 30.06.1998 r. W arszawa, 1 lipca 1998 r.

11. Studium m ożliw ości ograniczenia niekorzystnego w pływ u zasolonych wód pochodzących z odw adniania kopalń Rudzkiej Spółki W ęglowej SA na wody pow ierzchniow e. GIG, Katowice 2000 r. Praca niepublikowana.

Recenzent: Dr inż. Henryk Dźwigoł

Abstract

C ollieries o f R udzka C oalm ine Com pany w restle with four problem s relevant with environm ent conservation in coalm ines areas, w hich are:

the air is polluted by smoke from the coalmines - especially from preparation plants but not only, from the another places too. M ost o f the energy we use today in Poland comes from coal, burning it is slowly harm ing the atmosphere.

production and storage o f scraps - there are many dam aged places and areas which we can’t use and we have to do som ething with it.

underground w ater are delivered to the rivers and sees in m ilion cubic metres.

mining dam ages - there are many buildings - houses, churches, factories - some o f them are broken - dow n, some are damaged.

W ith a view to play unfavourable influence down o f collieries to environm ent particular collieries realized or still realize some proecological projects. The m ost im portant o f them are:

construction o f special station for purify underground w ater in „Pokój” colliery,

construction o f container bring sewage to PW iK sp. z o.o. from „Polska - W irek”

colliery,

fitting two engines, m ake use o f gas from „B ielszow ice” and „H alem ba” collieries to prepare pow er and w arm th,

utilize the scraps w ith the view not to store it on the ground.