Bory sosnowe i torfowiska wysokie kompleksu leśnego Kozłówka kolo Lublina - Biblioteka UMCS

ANNALEŚ

U N I V E R S I T A T I S MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN—POLONIA

VOL. XXXIX, 8 SECTIO C 1984

Instytut Biologii UMCS Zakład Systematyki 1 Geografii Roślin

Anna ŁUCZYCKA-POPIEL

Bory sosnowe i torfowiska wysokie kompleksu leśnego Kozłówka kolo Lublina

CocHOBbie 6opbi m eepxoBbie topc

P

Pine Forests and High Peatbogs of the Kozłówka Forest Association near Lublin

Przedstawiono geobotaniczną charakterystykę borów sosnowych i towarzyszą­

cych im torfowisk wysokich w byłym nadleśnictwie Kozłówka. Na podstawie ana­

lizy materiału zdjęciowego (tab. 1—3) i profili glebowych (tab. 4) wyróżniono zespoły: Featuco-Thymetum serpylli, Vaccinio myrtilli-Pinetum, Vaccinio uliginosi- Pinetum oraz Eriophoro-Sphagnetum recurut.

Dane dotyczące geomorfologii, hydrologii, gleb 1 klimatu lasów kozłowieckich, łącznie z metodyką badań, charakterystyką zbiorowisk olsowych, łęgowych i grądo­

wych oraz borów mieszanych zamieszczono w oddzielnych publikacjach (7, 8, 9).

FESTUCO-THYMETUM SERPYLLI K O R N A S 1957 (tab. 1, zdj. 1)

Zespól reprezentuje tylko jedno zdjęcie fitosocjologiczne wykonane na przydrożu w oddz. 110 leśn. Dąbrówka. Wykształcił się on na nie­

wielkim piaszczystym wzniesieniu, na powierzchni ok. 20 m!. Gatunkami panującymi w zbiorowisku są Thymus serpyllum i Agrostis uulgaris, osiągające po 20% zwarcia. Towarzyszą im: Festuca ovina, Hieracium pilosella, Rumex acetosella, Calamagrostis epigeios, Euphorbia cyparis- sias i kilka innych. W warstwie mchów zanotowano jedynie Polytrichum piliferum o zwarciu ok. 30%. Nielicznie występują też porosty z rodzaju Cladonia.

Omawiane zbiorowisko jest dość ubogie florystycznie. Zanotowano

w nim 24 gatunki. Z roślin charakterystycznych zespołu występują jedy­

nie Thymus serpyllum i Carex ericetorum. Łącznie z klasy Sedo-Scle­

ranthetea zanotowano zaledwie 4 gatunki, ale osiągają one znaczne zwarcie. Gatunki towarzyszące w liczbie 20 mają niewielkie pokrycie.

Badany płat, zarówno ze względu na skład florystyczny, jak i wy­

magania siedliskowe, bardzo przypomina zespół Festuco-Thyme- tum serpylli, opisany przez Kornasia (4) z Jury Krakowskiej. We­

dług tego autora, opisywany zespół jest kolejnym stadium sukcesyjnym Corynephoretum canescentis na wypasanych piaszczyskach.

Festuco-Thymetum serpylli zajmuje gleby wytworzone z piasków luźnych, suchych i jałowych. Ponieważ w warstwie b i c występują tu Pinus silvestris i Quercus rohur można uważać je za przekształcony he- liofilny bór chrobotkowy — Vaccinio myrtilli-Pinetum cladonietosum.

VACCINIO MYRTILLI-PINETUM KOBENDZA 1930

Bory sosnowe zajmują ok. 40% powierzchni byłego nadleśnictwa Kozłówka. Obok boru mieszanego (Pino-Quercetum) należą do najbar­

dziej rozpowszechnionych zbiorowisk leśnych. Największe powierzchnie zajmują w leśn. Dąbrówka i Nasutów.

Analiza roślinności i siedlisk badanego zespołu pozwala na wyróżnie­

nie 3 podzespołów: V. m.-P. festucosum ovinae, V. m.-P. typicum i V. m.- -P. molinietosum.

Vaccinio myrtilli-Pinetum festucosum ovinae (tab. 1, zdj. 2—17)

Bór z kostrzewą owczą charakteryzują najczęściej młode (25—50-let­

nie), sztuczne lasy sosnowe, rzadziej sosnowo-dębowe. W drzewostanie obok sosny, rzadziej dębu szypułkowego, spotyka się sporadycznie brzo­

zę brodawkowatą i świerk. Zwarcie koron drzew dochodzi do 60%. Sosny w wieku 40 lat osiągają ok. 25 m wysokości i ± 35 cm średnicy w pier- śnicy. Mają proste, ale niezbyt dobrze oczyszczone pnie oraz krótkie i szerokie korony. Dęby w podobnym wieku osiągają ok. 20 m wys.

i ± 25 cm grubości. Warstwa podszycia rozwija się raczej słabo — nie

przekracza 50% zwarcia. Zbudowana jest przede wszystkim z dębu

szypułkowego, brzozy brodawkowatej i jałowca. Głównym sładnikiem

warstwy ziół jest Festuca ovina. Szczególnie bujnie rozwija się ona na

niewielkich wzniesieniach terenu, głównie w pobliżu linii oddziałowych

i dróg leśnych. Kostrzewa owcza osiąga 60% zwarcia. Towarzyszą jej

najczęściej: Calluna vulgaris, Rumex acetosella i Agrostis uulgaris.

Bory sosnowe i torfowiska kompleksu leśnego Kozłówka... 65 Udział mchów jest duży. Posiadają one większe zwarcie w miejscach ocienionych (głównie Entodon Schreberi — do 90%), mniejsze zaś w miejscach odsłoniętych (Dicranum scoparium — do 5O°/o). W niektó­

rych płatach spotyka się też porosty, głównie z rodzaju Cladonia.

Z roślin charakterystycznych zespołu, jakie wymienia Braun- -Blanąuet za Liebbertem (cyt. za Wolakiem, 18), wy­

stępuje Melampyrum pratense. Jest to gatunek o szerokiej amplitudzie ekologicznej i często przechodzi do Pino-Quercetum. Wobec braku roślin charakterystycznych zespół wyróżniono na podstawie przewagi gatun­

ków charakterystycznych klasy Vaccinio-Piceetea (22 gat.) nad roślinami z klasy Querco-Fagetea (8 gat.). Z roślin borowych największą stałość i zwarcie osiągają Entodon Schreberi, Dicranum undulatum, D. sco­

parium i Vaccinium myrlillus, natomiast gatunki grądowe występują sporadycznie. W zbiorowisku zanotowano aż 36 roślin towarzyszących.

W grupie tej 4 gatunki osiągają V stopień stałości: Pinus siluestris, Festuca ovina, Rumex acetosella i Calluna vulgaris.

Najsuchszą i najuboższą postać podzespołu reprezentują w tab. 1 zdj.

2—7 z Vaccinium vitis-idaea i Dicranum scoparium. Przypominają one zbiorowiska opisane przez Sokołowskiego (14) jako Dicrano-Pi- netum cladonietosum facja z Dicranum scoparium. Jego zdaniem, są one niewątpliwie wynikiem zniszczenia zbiorowisk typowego podzespołu.

Nieco bogatszą postać przedstawiają zdj. 10—17 z Entodon Schreberi.

Bardziej niż poprzednie płaty nawiązują one do V.m.-P. typicum. Po­

dobne są też do wariantu tego zespołu z Festuca ovina, opisanego przez Kozaka (5) oraz V.m.-P. jestucetosum ovinae z okolic Żyrzyna (10)

Bór sosnowy z kostrzewą owczą wykształca się w lasach kozłowiec- kich najczęściej na grzbiecie moreny czołowej zlodowacenia środkowo- polskiego, biegnącej od Wandzina w kierunku zachodnim i łagodnie opa­

dającej ku północy i południowi. Niewielkie jego płaty spotyka się rów­

nież na innych, niewielkich wzniesieniach terenu. Pokrywają one naj­

częściej gleby skrytobielicowe wytworzone z piasków luźnych, z nisko leżącym poziomem wody gruntowej.

Profil nr 1, oddz. 106 (tab. 4):

Ao 0— 3 cm ściółka iglasto-liściasta słabo rozłożona;

Aj 4— 20 cm piasek luźny, jasnoszary, silnie ukorzeniony;

A2B 21— 35 cm piasek luźny, rdzawopomarańczowy, drobnoziarnisty, słabo wil­

gotny:

C 36—150 cm piasek luźny, jasnożółty, drobnoziarnisty.

Powierzchniowe warstwy gleby są silnie zakwaszone. W niektórych płatach pokrywa je ponad 3 cm grubości warstwa prawie nie rozłożonej

5 Annales. sectio C, t. XXXIX

Tab. 1 Skład florystyczny zespołów: Festuco-Thymetum serpylli i Vaccinio myr- tillł-Pinetum festucosum ovinae

Floristlc composition of: Festuco-Thymetum serpylli and Vaccinio myrtilli-Pinetum festucosum ovinae associations

Zespoły Associations Nr zdjęcia No. of record

Leśnictwo Porestiy

3 3.33& -O £ * N N

33S333SSS3g3333„

XJ -O X3 » TJ TJ £3 a £1 Tt s TJ * TJ -o

33ar3J33arr “ “ —

« X A*? «« Q j N r oddziału

No. of divisijn _{•- r-} r- (\ł^r-r-OJr-,AJOJ

Data wykonania zdjęcia Datę of record

K> inK^CJCMOJiAłACUfMOJCMCMCMCMCMCM r> <T» r> <r> r» :r> j.

cr>

cn 8 888*88888388388*88

Zwarcie warstwy drzew a w % Cover oi tree-layer a in % Zwarcie poaszycia b w >

Cover of ohrub-layer b in % Zwaicie warstwy rana c w % 5

Cover of herb-layer c in % *"

Zwarcie warstwy mchów d w % £ oooooo *2§£§8§&8S

Cover of moa-s-layer d in % •"

1. Festuco-Thymetum serpylli:

Carex ericetoru-o ♦ . 4... 4 . . 4 1 4 4 II Tnyrnua aei pyliurn 2...

2. Sedo-Scleranthetea:

Festuca ovina 1214536666322++++ V

Folytrichum piliferum 3 2... I Ceratodon purpureuo ...1 2 I Ehacomitriuci cane3cer.s . 1... I 3. Vacclnio-liccetalia:

Picea ezcelsa a ... 1...

Picea excel3a c . ,4..x..xx.«... .II

Melampyruzi praten3e 44 + 44444.. 44.. + 4 + IV

Vaccinium myrtillus . .41x..4444.44141 !▼.

Dicranum undulatum . .4442.... 4. .1 .3. III

Hieracium Luchenalii II

Yacciniua vitla-idaea . . $ 4 1 . . 4... . . 4 II Veronicu officinalis ...+ 4 4 4 4 4... II

IIolcus sollis .+ ...+ • »2. .4. II

Poiytrichur. altenuatum ...4.x..l4»+»«x*« II

Tricntalia europaea . +...4... I Cladonia rangiferina ....4....4 ... I 4. Vecclnio-riceetea:

Sorbus aucuparia b •••...4 ... ...

Sorbus aucuparia c • 4 . x...x...+ II

Sntodor. Schrebcri . .4x612xx8988994 + v

Dicranum scuxariuB .434311 ... 4... Ili lteridium aquilinum .4..+ ..5« + ... 1 II CalamagroatiB arundinucea .4. .4. ...4... 4 U Majantheiuum bi f oliwa .4...4... I Solidngo virga-aurea ...4 4 ... 4... I

£

s o

a

3 i

Bory sosnowe i torfowiska kompleksu leśnego Kozłówka... 67 Ciąg dalszy tab

Table 1 continued

r\j r-co Ox o tPi to

Nr zdjęcia <-

Ouerco-Pagetea:

Carpinus betulua b 4 X I

Carpinus betulus c I

Coryluo aveliana b 4 4 I

Polygonatum odoratum 4 • 4 4 4 4 II

Yiola 3ilvestri8 4 4 4 4 II

Kubuś idaeus 4 4 1 1

Towarzyszące- Accompanying:

Pinus silveetri8 a 6 4 1 2 1 6 4 2 4 3 2 4 4 4 1 2 V

lir.ua eilveatri8 b 4 4 I

Pinus 8ilve8.ri8 c • 1 4 4 4 1 4 II

Quercu8 robur a 2 2 4 ' I

Quercue robur b ♦ 2 1 4 4 1 1 2 2 5 2 1 IV

Quercus robur c 4- 4 4 4 4 4 4 1 4 4 4 4 4 IV

Betula* veiruccsa a 4- I

Betula verruco8a b 4 • 4 4 1 1 4 4 III

Betula Yeriucosa c 4- 4 4 4 4 4 X 4 4 III

Quercus aeosilis b ♦ 2 4 I

Quercuo aessilis c 4 4 I

Frangula alnua b 1 4 I

Frangula alnus c rX X X r4 r III

Juniperus com iunis b • 1 2 3 4 II

Juniperus cor.-unia c r r I

3alix caprea c r 4 1

Calluna vulgaris 4 1 2 4 1 4 2 4 4 34 4 1 1 3 4 V

l.‘umex acetoaella 4- 4 4 1 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 V

Agros tio vuigaria 2 4 . 4 4 • 4 4 4 2 3 4 m

Convallaria maialis 4- 4 1 4 4 4 4 4 III

Luzula piloua • + 4 1 4 4 1 4 • 4 4 III

Kieraciuw pilosella 1 + 4 4 4 4 4 II

Culamagroatia epigeioa 4 + 4 4 4 3 . II

Hypericuji perforatum r . 4 4 4 4 4 4 II

Fragaria veaca . . 4 X r 1 • II

Peucedanum oreoselintut 4 ♦ 4 1

Care> pilulifera ♦ . 4 I

Sieglingia decumtens 4 . 4 4 I

Luzula multiflora r 4 I

Senecio cilvaticu8 4 4 I

Ajuga reptana 4 X I

Genista tinctoria 4 4 I

Cytisus ratioboncnsis •4 4 I

1olytrichum juniperinuro 3 . X I

Clnć nia 3;. 4 4 I

Bohliu nutana 4 4 1

11; enuii cupressiforxc • ⁴ • 4 • I

Gatunki sporadyczne /3poradie ajeciea/

-..Cladonia furcata 4/+, Scorzonera humil is £/+.

4. Genista germanie^ 1/+, Hylocomiua ajlendena 12/4.

5. CrŁtuegua T.onogyna b 2/+, liubuu hirtus 7/+, Carcx digitata 9/+.

6. Achillea .uiiiefolium */+♦ Cladoniu bacilluris 1/+, Cludonia minor 1/+, Ctufconia tćilia 1/4, Clodonia s... 1/ł, Kujhcrbia cyparia3ias ,

’/♦♦ Yiolu canina l/+» Cbiupitnui - rotundifoliu 4/4, Dlcranum

•aontanuirt 4/+, Hieraciujr. murorn , Q/+, Potentiila erecta 8/ł, Yiola Kiriniant. » Yeronica ch-ktacdrys 9/4, G-liuia mollugo 12/4, I t.ucedanura oreaelinum 12/4.

OlJ^tnitnia /3z. lacutiono/:

A - '"'estuco-mhyn.etura eerpylii, B - Yaccinio layrtilli-Pinetum festucosujJi ovinae

ściółki iglasto-liściastej, w innych zaś ściółki brak, gdyż jest ona corocz­

nie wygrabiana.

Grabienie ściółki, wydeptywanie, nadmierne przerzedzanie drzewo­

stanu oraz pozyskiwanie drewna metodą zrębów zupełnych (obserwowa­

ne w lasach kozłowieckich), to na terenach wyniesionych czynniki szcze­

gólnie silnie degradujące siedlisko, prowadzące do powstania najsuch­

szych oraz najuboższych zbiorowisk z borówką brusznicą i wrzosem w runie.

Vaccinio myrtilli-Pinetum typicum (tab. 2, zdj. 18—50)

Płaty typowego boru sosnowego w większości przypadków tworzą, podobnie jak w podzepole poprzednim, sadzone sośniny w wieku 30—70 lat z domieszką dębów i brzozy brodawkowatej. Tylko kilka zdjęć re­

prezentujących ten podzepół wykonano w lasach sosnowo-dębowych po­

nad 120-letnich. Sosny dorastają do 35 m wysokości i osiągają 80 cm średnicy w pierśnicy. Mają przeważnie proste pnie, gonne strzały i smukłe korony. Dęby osiągają niewiele mniejsze rozmiary, ale w prze­

ciwieństwie do sosny bardzo dobrze odnawiają się. Tworzą one z brzozą, kruszyną i grabem dość zwartą warstwę podszycia. W dobrze wykształ­

conym runie panuje Vaccinium myrtillus. Towarzyszy jej zwykle Pteridium aquilinum. Tylko w kilku badanych płatach dominuje An- thozanthum odoratum, a zaledwie w dwóch — Deschampsia flezuosa.

Mchów w niektórych płatach brak, w innych zaś pokrywają powierzch­

nię w 5—90%; największy udział ma wśród nich Entodon Schreberi.

W zdjęciach boru świeżego nie stwierdzono gatunków charaktery­

stycznych zespołu. Asocjację wyróżniono więc na podstawie masowego udziału Vaccinium myrtillus. Gatunkami wyróżniającymi podzespół są, według Braun-Blaqueta, Anthozanthum odoratum i Carez piluli- jera. Obydwie rośliny zanotowano zaledwie w kilku zdjęciach. Z więk­

szą stałością natomiast występują gatunki uznane za wyróżniające przez Wolaka (18), tj. Agrostis uulgaris, Fragaria vesca, Peucedanum oreoselinum, Calamagrostis epigeios i inne. Z roślin borowych najlicz­

niejszą grupę reprezentuje rząd Vaccinio-Piceetalia (11 gat.) i klasa Vaccinio-Piceetea (9 gat.). Rośliny grądowe w liczbie 23 nie spełniają tu większej roli. W podzespole zanotowano 113 gat. roślin, średnio w jednym zdjęciu 23. Jest więc on nieco bogatszy od V.m.-P. festucosum ouinae.

W opisanym zbiorowisku zaznacza się zmienność florystyczna, która

stanowi odbicie warunków siedliskowych. Można wyróżnić w nim facje

Bory sosnowe i torfowiska kompleksu leśnego Kozłówka... 69 z: Anthoxanthum odoratum, Vaccinium myrtillus, Pteridium aąuilinum i Entodon Schreberi oraz Deschampsia flexuosa.

Omawiany podzespół wykształca się przeważnie w strefie przejścia borów mieszanych sosnowo-dębowych i borów z kostrzewą owczą (zaj­

mujących siedliska suche) z wilgotnym borem trzęślicowym. Występuje najczęściej na terenach płaskich, na glebach średnio lub silnie zbielico- wanych, powstałych z piasków słabogliniastych i luźnych, stosunkowo dobrze uwilgotnionych.

Profil nr 2, oddz. 92 (tab. 4):

Ao 0— 1 cm ściółka liściasto-iglasta zgrabiona;

Ai 2— 10 cm piasek slabogliniasty, szary, słabo wilgotny;

Ai/C 11—120 cm piasek slabogliniasty, złocistożółty, ukorzeniony, wilgotny, stop­

niowo jaśniejący;

C 121—160 cm piasek luźny, żółty, drobnoziarnisty.

Profil nr 3, oddz. 99:

Ao 0— 2 cm ściółka liściasto-iglasta zgrabiona;

Ai 3— 16 cm piasek luźny, jasnoszary, suchy;

C 17—150 cm piasek luźny, ciemnożółty, drobnoziarnisty, suchy.

Zbiorowisko określone jako facja z Deschampsia flezuosa wykształca się na siedlisku wilgotniejszym, ale na glebie mniej przepuszczalnej niż inne typy borów. Na badanym terenie sąsiaduje z V.m.-P. molinietosum.

Jest tu ono zbiorowiskim antropogenicznym, powstałym przez zasadze­

nie sosny na glebie zdegradowanej, kwaśnej, po zupełnym zrębie. We­

dług Scamoniego (cyt. za Olaczkiem, 12), „chojniak sosnowy z Deschampsia flezuosa może być zespołem zastępczym Potentillo albae- -Quercetum, albo Festuco-Carpinetum, albo Tilio-Quercetum”.

Vaccinio myrtilli-Pinetum molinietosum (tab. 3, zdj. 51—67)

Zbiorowiska Vaccinio myrtilli-Pinetum molinietosum najliczniej wy­

stępują w okolicy Majdanu Kozłowieckiego i Starego Tartaku (leśn.

Dąbrówka i Rudka). Na terenie płaskim i suchszym stykają się z V. m.-P. typicum, a na wilgotniejszym — z Vaccinio uliginosi-Pine­

tum, torfowiskami wysokimi i kwaśnymi łąkami śródleśnymi. Rzadsze są przypadki sąsiadowania zbiorowisk trzęślicowych z V. m.-P. festucosum ouinae.

Bory trzęślicowe reprezentowane są przez różnowiekowe lasy sosno­

we z domieszką brzozy brodawkowatej i niekiedy omszonej oraz dębu

szypułkowego, topoli osiki i świerka. Drzewostan wykazuje tu nieco

Tab. 2. Skład florystyczny zespołu Vaccinio myrtilli-Pinetum typicum Floristic composition of Vaccinio myrtilli-Pinetum typicum association

Er zdjęcia

No. of record _{OJ 04 CU OJCU OJ OJ AJ oj OJ}

Leśnictwo Forestry

Nr oddziału No. of division

Data wykonania zdjęcia Datę of record

Zwarcie warstwy drzew a w % Cover of tree-layer a in % Zwarcie podszycia b w % Cover of shrub-layer b in % Zwarcie warstwy runa c w % Cover of herb-layer c in % Zwarcie warstwy mchów d w % Cover of raoss-layer d in %

1. Yaccinlo-Picoetalia:

35 3-? 3 3 33 33 3 33 3

... > > > -P > > > > > > 5 » > > N N

232 22

555

*£2 55*2

5*£5

'S? ^55

?53 3

« « « 232 gg g* ££g sgl gg gg g^s. SS 8SZ ś

frfro'. -3\o -jioo____

IN N N N N N

W (0

88 OJoj

ICIOIO lAAJ OJ OJ OJ OJ OJ OJ OJ OJ OJ OJ OJ AJ AJ OJ 04 Ol Ol Ol OJ OJ 04 OJ OJ OJlO JO

r-ro- o-r- o-oo- o-o- o-o- o o-o- oóo o-o- oo ooo o- OOO (T CT' O'CO C" C'CO frCT O>&\G' 0>C>u>O^O' O'O' O\O'O' C'w' C' O' u> O'

lAiAir. \OC3 X co CD cocococe oocrco OOO CD® ®® ® ® ® ®co ®®vO VO ooo oo ooo co oc ooo ooo oooo ooooo ooo o

oó OOO io ooo OO QO ooo ooo oooo ooo oo oooo

vO C-- irun-ł iA tAj- u*\.j pjKAC- tA.»iA -ł Aj rAiAC'- <o iA\0-re- O-

£8 22£ 88 282 82 £8 882 £22 £2 8° £88 82 8££ 8 88 888 82 828 88 £8 888 882 88 88 888 8£ 888 8

Picea excelsa a . . 2 . . ♦

Picea excelsa b ♦ ... ♦ X . 1 . 3 . ♦

Picea excelsa c X X ♦ X . . X

*opulus tremula b Populus tremula c

Yaccinium myrt.lllus ♦ . ♦ 1 2 2 9 2 9 6 6 5 7 6 7 7 5 3 4 9 8 5 b 8 7 a 7 7 b 5 . ♦ Hieracium lóchenalll ♦ ♦ . ♦ ♦ . • . ♦ . ♦ • . . ♦ . . . ♦ . ♦ ♦ . ♦ ...

Tri enta lis europaea ♦ ♦ ♦ ♦ . . ♦ ♦ • . ♦ ♦ • , ♦ r • ♦ ♦ . • . ♦ ♦ ♦

Yaccinium vltis-idaea ♦ ♦ • ... ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ • • ♦ ♦ ♦ ♦ r . r . .

Melampyrum praten3e ♦ . ♦ . ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ • ♦ ♦ ♦ • ♦ . • ♦ . .

♦ ♦ ♦ ♦

Yeronlca offlcinalls Dicranum undulatum Holcus mol lis Pirola secunda

Yaccini o-Plceetea:

Sol*bus aucupari.j b Sorbus aucunuria c Entodon Schreberi Pteridium anulllnum CaIrwprnstls arundinacea

‘■‘łiJnnLhemum bi fo ium Hylocónium anlendens Sol idap.o vi rga-aurea Dicranum sconarlum Deachaimsia flezuosa

5. Ruerco-Fngetea:

Carptnus betulus b Carninus betulus c Pirus comiuunis b Pirus comi.unls c Cerauus uvium c Corylus uveliana b Corylus uveliana c Vinla 3ilvestris Moehringia trlnervia Rubus idaeus Rubus nllciitus Rubus saxatills C ,rex digitata Rubus hirtus Rubus suberectus tfjłlicf nutans Calnmintha vulgurls Scronhularia nodosa Po 1 yMn?tum ir.ult.1 florum Gal ium Schultesli Pon nemoralls

?. ? 1 ♦ 5 . 985233

♦ ... * ♦ • . x x . . 5 8 5 2 1 6 2 2 x ♦ + ♦ ♦ ♦ . . . .x*x

♦ 6 3 3 2 1 1 1 3 2 2 1 ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦

♦ ♦ ♦

7 £

1.3* 3 1 2 . 4

. 1 ♦ ♦

♦ ♦ ♦

♦ ♦ ♦

. 1 ♦

. . ♦ 1 ♦ .

i . 1 i . r . ♦

♦ + 1 .

I II I VI III

ni

iii iii ii i ii

ii ii IV IV IIIII II1 ii

i i ii i ni ii ii nn ii ii ii ii i .. i

Bory sosnowe i torfowiska kompleksu leśnego Kozłówka., 71 Ciąg dalszy tab. 2 — Table 2 continued

coO' c+•oj m<f «n \o co O' o»- oj m>± m h- m O' o ▼- r\j m-< m e- co O' o Nr zdjęcia cm <\» cm ojmt\ryojcj mm mmm m mm m m-j <r <r -3 <r «n A. Towarzyszące - Accompanyings

Pinus silvestris a 67444 . 234233442335354 + 3. 3321 33424 V

Pinus silvestris b ...1... 1 Pinus silvestris c • ••♦!*•♦...♦...♦

Ouercus robur a ... 4.1. ...2.1... .5.2352.. + . II Ouercus robur a. ...3 . . . I

Ouercus robur b ..446111 + 133123822. 3 + 35. 632... 5 + + IV

Ouercus robur c .♦•♦..♦♦♦♦♦+... + + + + 1 + 1. + . 1+1.. 1.. IV

Betuła verrucosa a ... + ... +...x2.1..1....53 II Betula verrucosa a. ...3... I Betula verrucosa b1 11++.+1++. .++.-. + .+ ... +..11 III Betula verrucosa c ... + . . . . x . x . ♦ ... I Ouercus sessilis a ... 2... I Ouercus sessilis b 11. ..2... 2 + 1 I Ouercus sessilis c ♦♦...♦.♦ 1

Frangula alnus b 1...+.7...2.+ ... +..+..+.1..11 II

Frangula alnus c +♦. r . . r ♦ ♦ . . . . 1 ,x++.+x.+..+ III

Juniperus communis b .1111...+ ...♦... 1...1... ♦. II Juniperus communis c ... .... ... ... I Salix aurita b ...++ I

Luzula pilosa +11++2+.+.+++r+++++++l++++. V

Convallaria maialis ♦ . ♦ x x ♦...♦.♦. . + + ♦♦. . ♦ . 1 ♦ r ♦... III Fragaria vesca .♦♦♦+♦♦.1.♦♦♦.♦♦..♦ ... +1 III

Festuca ovina ... +...+.+.++1+.1+.III

Rumex acetosella ++1++1+. ..♦..+♦ ... ♦ ... ♦ ♦ II Dryopteris spinulosa ++.x..♦...♦ ... x.+.+..x++.+. II Galeopsis pubescens ...♦...; ♦ . . ♦ 1 II Poa pratensis ♦ ♦ ♦ 4 1 ♦... ♦ ♦ 11 Hieracium pilosella +.2+1+... I) Hypericum perforatum .♦♦♦♦+...r ♦ . . . ♦... II Agróstis vulgaris ...♦ .2 + . ...♦..♦... II Polytrichum commune ... 3+1+2 ... ++.+2....1+... II

Calluna vulgaris ... II

Anthoxanthum odoratum 886552 ... .... 1 Luzula multiflora ♦♦♦♦♦♦, ... I Calamagrostis epigeios ++++.1 ... + . I Veronica chamaedrys +.♦++ ... ♦ . ] Kycelis muralis ++..x...♦ ... ... ♦ ♦ I

Festuca rubra +1...+ ... + ♦ J Dryopteris filix-mas ♦♦....+ ... . ... r ♦ ♦ I

Oxalis acetosella + ... +...1.1+ ... 1 Galium vernum , ♦ ♦ ♦ ♦...♦... ♦... 3

^arex pilulifera ..♦♦♦♦ ... , ... ] Galium mollugo ..*♦♦ ... ♦ ... I AJuga reptans . . ♦ r... ♦... ♦... I Carex ericetorum ..♦... . . ♦... ♦... I Genista tinctoria . . . . r...♦.♦.♦... 1 Carex leporina ... ♦♦...♦ ... ... I Potentilla erecta ... ♦.♦.♦.♦ ... 1 Peucedanum oreoselinum ... ♦ ♦ ♦ r . . . . ♦... I Cytisus ratisbonensis . . ♦ r r... 1 Linaria vulgaris . ♦ ♦ r... ... I Ca rapa nul a rotundifolia . . . r... + . +... 1 Juncus effusus ...♦♦... ♦ 1 Bryum sp. ...+... .... 1 Molinia coerulea ... ♦ r . ♦... I Łysi ma chi a vulgaris ... ... x . ♦ ♦ . . I Cerastium vulgatum +....♦ ... 1 Sedum maximum ...rr ... I Lupinus polyphyllus ... +...+ . I Sieglingia decumbens ... ♦...♦ ... 1 Koleus lanatus ... ... 1 Polytrichum Junipc-rinum ... ..+♦ 1 Gatunki sporadyczne /Sporadic species/:

3. Knamnus cathartica b 18/+, Tilia cordata c 22/ + , Catharinea undulata 23/+, 5vonymus verrucosa b 26/+, Anemone nemorosa 30/♦.

4. Yiola Riviniana 18/♦, Chamaenerion angustifolium 19/ + , Sarotr.aiŁius sccparius 19/ + , Hieracium murorum 21/+, Larix europaea b 23/ + » Achillea millefolium 23/ + , Carex hirta 23/ + , Poa annua 23/+, Senecio silvaticus 23/*» Lycopodium clavatum 24/+, Solidago serotina 24/*, Brachythecium Starkel

?9/ + , Mnium affine 37/+, Pinus Eanksiana a 44/1, Kalus silvcstris c 4K/r, Betula pubescens b 49/+-, Humex acetosa 49/ + , dypnum cupreosifonr.e 49/+, Carez brizoides 50/ + , Luzula pallescens 50/+.

Tab. 3. Skład florystyczny zespołów: Vaccinio myrtilli-Pinetum molinietosum, Vaccinio uliginosi-Pinetum i Eriophoro-Sphagnetum recurtń

Floristic composition of Vaccinio myrtilli-Pinetum molinietosum, Vaccinio uliginosi- -Pinetum and Eriophoro-Sphagnetum recurvi associations

Zespoty

Associations A B C

Nr zdjęcia

No. of reeord SS

Leśnictwo Forestry

3

i

33-£

tj-ojo sss

M > >

ja a ja u

Nr oddziału No. of diwislon

« b b -g -o » jo jtt a £> u na' 3 5 3 3 « <T ff jS*

S"

zfl asa o;® ->qq aa aoc O 7-J OJ C' «X\ 0* iT rn r- o "'"O ~ł OJ O- oj O ®O 'O «- OMA <ys oj

5

3* 3u 323_{•gja -we}

iSiSi

3t I£

Data wykonania zdjęcia Datę of record

Zwarcie warstwy drzew a w % Cover of tree-layer a in >

Zwarcie podszycia b w % Cover of shrub-layer b In X Zwarcie warstwy runa c w X Cover of herb-layer c ln X Zwarcie warstwy mchów d w X Cover of moss-layer d ln X

1. Vaccinio ullginosi-Pinetua:

Yaccir.iun ullglnosua 2. Vacclnlo-Piceetalla:

Populus tr^mula a Populus tremula b Populus tremula c Picoa excelsa a Picea excelsa b Plcea excelsa c Vacelnium myrtlllus Trie.ntalis europaea Yaccinium vltls-idaea Felampyrum pratense Dlcranum undulatua Lycopodium annotlnum Yeronica officinalis 3. Yacclnio-Piceetea:

Eorbua aucuparia b Sorbus aucuparia c Entodon Schreberl PteridJum aąuilinum Ha Jan the toum b i f o 1 i um Calamagrostiś arundinacea Hylocomium oplnndens

oj w'oj "~i oj oj «n*\*\ *\*\

t-e-o* r-c-~ r-oo- o-r- r-c^r- o-o- o-o

0*^0“ O' O' 0* O <?» O' O C'O'O' O' <y> 0' O'

OJ O O- OJOJ lO lf"O OJr r- v-t~ OJOJ r-ojr- «-T— Nr-ł- r- m r- OJ

883 83 SS8 s ■ s ■ ■ • • 888 SS 823 RS 328 88 88

§SS 88 888 SS 888 38 88

I

- r-

O‘t~ uoq«-

O'O 0\0 X -»»-»- r- r- T- ii "

« «r.oj n?3 rr^ojWA

♦* OO NO <o o'0> coco ct,O'Co

§ cc cc ccc

° 88 88 888 sO ^r- r- 0' -X OJ r- 3 "*•-

r- r- r- r- r

«r.*> k\

88 8 58 8 ej

O if\*o X T- 1- (J

3 88

C T-ł- 8® 3

3 3-23_{» u »}

'O XJ*O m

\ojtA

•Ol-

88

8‘

88

SR 82S • 23 2SS 88 388 18 8

♦s 838 33 s

oj 0*

83

® ®\O ooo

8' •

oo i

SS 888

*8 883

I ♦ 4453-2 1124 V ♦ ♦ x 2 x

2 . . 3 II... ...

. ♦ . . ♦ ♦ ♦ ♦ II X 2 ,1...

♦ ♦ ♦ ♦ II

. ♦ 2 1 . I

. ♦ ♦ • ♦ ♦ i 4 . 2 2 ♦ ♦ III I...

4 I

9 a b 4 5 4 3 2 1 1 X 1 1 ♦ 1 2 2 V 2 5 3 3 ♦ ♦2 2 5 2 V 3 r x . x

♦ . ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ 1 ♦ ♦ ♦ IV ♦ ♦ ♦ X ♦ ♦ ♦ . IV...

. ♦ ♦ ♦ . . ♦ ♦ ♦ . . ♦ ♦ ♦ 1 III ♦ r ♦ ♦ X . ♦ . ♦ 1 IV...

♦ . ♦ . ♦ ♦ II ♦ ♦ II...

♦ ♦ I . . ♦ 1 . . 1 • ♦ . III . ♦ . . .

. ♦ 3 . . 2 . ♦ • III...

♦ I

1 . ♦ 1 ♦ . ♦ . . . ♦ . ♦ ♦ . . III ...♦ . . . I

♦

♦

2 • ♦ ♦ 1 4 ♦ 1 ♦ . . . ♦ III . . . 4‘r . ♦ . 1 . II 2 . 1 2 3 1 4 ♦ • ■. 2 1 1 4 4 . IV . ... x ... 4 . I

♦ . ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ . ♦ ♦ . ♦ III • ♦....♦. I

1 ♦ 1 2 ♦ .

. ♦ .

♦ . 1 ♦ⁱ II

...♦.11..

4. Eriophoro-Sphagnetum recurwis Eriophorum vaginatum . . 5. Oxycocco-Sphagnetea:

Oxycoccus quadripetalua . . Andromeda pollfolia . .

Lcdum palustre . .

6. Scheuchzerio-Carlcetea fuscae:

Cerex fu a ca • .

Carex stellulata . .

Carcx canescens . •

Agros tls c ani na var. stolonlfera

♦ 1 ♦ . . . .

♦ 1 ♦ ♦ 2 ♦ .

•s

3 w

¥

IZ

I

I III

II ♦ 2 5 8 9 V

I 2 3 1 1 IV

I ♦♦ ♦ . III III • • X . •

IV X . X II

I

1 ♦ ♦ II

♦

Bory sosnowe i torfowiska kompleksu leśnego Kozłówka.. 73 Ciąg dalszy tab. 3 — Table 3 continued

Nr zdjęcia 7. Ojerco-Fagetca:

Curpinus betulus b Rubus pllcatus Rubus idaeua Carex pilosa Carex digitata Rubus suberectus Catharinea undulata Towarzyszące - Accompanying:

Pinua silvestrls a Plnus silvestris b

•Pinus silvestrlo c Betula verrucosa a Betula verrucosa a.

Be tuła verrucoaa o Betula verrucosa c Betula pubescens a Betula pubeacens b Betula pubescena c Cuercus robur a Ouercua robur b Owrcua robur c Uuercua 3essills a Ckwrcus sessilis b Ouercuo sessilis o Alnus glutinosa b Frangula alnua b Frangula alnus c.

Salix aurita b Mnlinia coerulea Calltaia vulgaria Dryopterls splnulosa Juncus effusus Luzula pilo3a Agrostis vulgaris Lysimachia vulgaris Potentilla erecta Luzula multiflora Rumex acetosella Calamagrostis canescens Agrostis canina var. tenulfo Calamagrostis epigeios Festuca rubra Senecio ailvaticus Deschampsia caespltosa Carex leporina Carex pilulifera Rardus stricte Drtica dioica Crigaron canadenais Juncus compressua Caleopsis pubeacens Lysimachia thyralflora polytrichua commune Sphagnum apiculatuo Pohlla nutans Sphagnum palustre Sphagnum nemoreura Sphagnum Vamstorfil Polytrichum juniperinum Sphagnum cuspidatum

p'atunki sporadyczne /Sporadic species/:

?• Ptilium crlsta-CRstrensis 53/*, Hieracium Lachenalii 67/*.

7* viola palustris 74/*, Epilobium palustre 79/*.

'• Corylus avellana b 53/1, Stellaria holostea 5V*, Melarapyrura nemorosum 56/*, Moehringia trinervia 59/*, Rhaanus

„ cathartice c 65/r, Holcua mollis 67/+.

Calliergon stramineum 52/*, Brychythecium salebrosum 5A/1, Salix cinerea b 59/*, Oxalis acetosella 59/2.

pratcncis 6Ó/+, Dicranella heteromalla 6O/+, Gnaphaliura silvaticum 63/r, Juncus bufoniua 65/*, Echinochl gaili 65/r, Polygonum persicaria 65/+. Taraxacum officinale 65/+, Juniperus conmunis 66/+, Salix caprea b 66/♦, Carex ericetorum 66/*, Festuca ovina 66/*, Genista tinctoria 66/*, Leontodon autumalis 66/*, Larix sp. b 6?/+, Sanąuisorba officinalis 6?/+, Circaea alpina 68/9, Polytrichum formosum 74/♦, Anthoxanthum odoratum 77/+, Carex caespltosa 82/ + , Carex rostrata 82/+.

^Jaśnienia /Explanations/»

A - Vaccinio myrtilli-Pinetum molinietosum, B - Yaccinio ullglnosi-Pinetum, C - Eriophoro-Sphagnetum recurvi.

® eno v <\j

co <0a)

I III II II

I ♦ 4

♦ 3 4 1 2 2 5 3 ^<> 2 III 7 1 3 3 2 ♦4 6 . IV 5 4 2 III

• 1 . ♦ • • 1 ♦2 ♦ 3 1 III 2 . . 3 4 II r I

♦ I ♦ ♦ ♦ . ♦ II ♦ r ♦ ♦ «

4 • . 2 2 2 3 1 • 3 • • • III 1 . ♦ ♦2 ♦ . III

2 . I

• 1 . ♦ • • ♦ • • 1 3 1 3 • 1 2 III 1 ^♦ 3 . 1 ♦ 5 ♦ IV 1 1 II

♦ ♦ ♦ II 1 r ♦ ♦ IY

. 1 I

• 1 • 1 • ^• • 2 1 ♦ ♦ II 1 1 . ♦ ♦ 3 III X

♦ I ♦ ♦ ♦ II

1 1 I 2 ♦ I

♦2 4 2 2 3 ^♦ 3 • • • ♦ ♦ ♦ 2 2 1 V ♦ ♦ 1 ♦ ⁱ . ♦ ♦ IV

• ♦ ♦ • • ♦ ♦ II ♦ ♦ ♦ .• • • ♦ II X

♦ ♦ I

. 1 ♦ 1 ♦ II

. ♦ z

. 1 ♦ I

2 1 ♦ 4 2 4♦ ♦ 2 • 2 ♦ ♦ ♦ 1 1 1 V ♦ ♦ . ♦ 4 5 ♦ ♦ IV ♦ I

♦ ♦ ♦ 1 ♦ • ♦ ♦ • III ♦ ♦ ♦ 2♦ ♦ III ♦ ♦ II

♦ . 1 • 1 ♦ ♦ II ♦ . ♦ 1 ♦ II X

1 2 1 3 4 4 3 3 6 4 5 8 6 5 3 3 • V. ♦ 1 ♦2 ♦ 1 1 ♦ 2♦ V ♦♦ • • II tli

in­

ni

11

III1 IIII

II

111

. ♦ r♦ ♦ II

• ♦ ♦ ♦ II r T

♦ . 1 I ♦ . . . 2 I , ♦ ♦ II

lia . . . . + . ♦ I ♦ . . . I ♦ . . •. I

♦ ♦ ♦ a I r . • .

♦ ♦ I ♦ .

• ♦ ♦ I r I

♦ I

1 • ♦ . ♦ ♦ I

, • ♦ ♦ I

♦ ♦ I

• ♦ ♦ I

. ♦ I

. ♦ ♦ I

♦ ♦ ♦ I

♦1 ♦ ♦ II . « 1 I

♦ ♦ . ♦ 1 «. . 1 2 1 1 2 2 2 ♦ 1 IV ♦ ♦ ♦ . 2 III . X X II

... 5 I 2 ♦ . . 2 II ♦ 9 8 7 ♦ V

. ♦ 2 ♦ I X ♦ . . I

2 2 II ♦ . I

. . . 1 4 . . 2 II

1 I ... 4 I

♦ ♦ I

1 I . . . . 4 I

oa crus-Poa

większe zwarcie niż w podzespołach poprzednio opisanych. Głównym składnikiem warstwy krzewów jest kruszyna oraz podrost drzew, szcze­

gólnie dębów i brzóz. W runie panują Vaccinium myrtillus i Molinia coerulea. Osiągają one V stopień stałości i zwarcie 90°/o. Trzęślica modra znajduje optimum swojego rozwoju w najbardziej wilgotnych partiach zbiorowiska, natomiast borówka czernica — w miejscach bardziej pod­

suszonych. Dość dobrze rozwija się również warstwa mchów. Dominuje w niej Entodon Schreberi.

Omawiany podzespół jest florystycznie dość ubogi (14—32, średnio 21 gatunków w jednym zdjęciu). Występuje w nim 12 gat. rzędu Vacci~

nio-Piceetalia i 6 gat. klasy Vaccinio-Piceetea. Za podstawę wyróżnienia podzespołu przyjęto duże zwarcie Molinia coerulea. Oprócz niej gatun­

kami wyróżniającymi są: Vaccinium uliginosum (18) i Polytrichum commune (14). W borze trzęślicowym zanotowano kilka sporadycznie występujących roślin z klasy Querco-Fagetea oraz 40 gatunków towa­

rzyszących. Wśród nich jedynie Dryopteris spinulosa, Calluna vulgaris i Agrostis uulgaris osiągają IV i V stopień stałości, natomiast większość roślin występuje sporadycznie.

Omawiany podzespół zajmuje obszary równinne, a także lokalne obniżenia z dość wysokim poziomem wód gruntowych. Pokrywa gleby bielicowe wytworzone z piasków słabogliniastych, często z butwiną.

Profil 4, oddz. 232, zdj. 54 (tab. 4) — gleba bielicowa wytworzona z piasków słabogliniastych zalegających na piaskach gliniastych:

Ao 0— 3 cm ściółka liściasta dość dobrze rozłożona;

Ai 4— 20 cm piasek slabogliniasty lekki, ciemnoszary, stopniowo jaśniejący, drobnoziarnisty, wilgotny;

C 21— 70 cm piasek luźny, szarożółty, na głębokości 70 cm bardziej szary, wil­

gotny;

95 cm woda gruntowa;

C 71—100 cm piasek luźny, jasnoszary;

C 101—125 cm piasek gliniasty, pomarańczowy, zbity, drobnoziarnisty;

D 126—140 cm pył zwykły.

Profil 5, oddz. 79 (tab. 4) — gleba bielicowa oglejona:

Ag 0— 5 cm ściółka słabo rozłożona;

Ai 6— 50 cm piasek slabogliniasty, ciemnobrunatny, podobny do torfu, mocno zbity, przechodzi niewyraźnie („zaciekami”) w następną warstwę;

Aj 51—100 cm piasek słabogliniasty, rdzawożółty, średnioziarnisty, zbity;

B 101—150 cm piasek luźny, ciemnożółty, drobnoziarnisty, wilgotny;

C 150 cm woda gruntowa.

Gleba w poziomie próchniczno-akumulacyjnym jest silnie kwaśna (pH w 1 N KC1=3,2—3,4, zaś w HtO=3,9—4,0). Przykrywa ją ± 5 cm gru­

bości warstwa słabo rozłożonej ściółki.

Bory sosnowe i torfowiska kompleksu leśnego Kozłówka... 75 MŁODNIKI SOSNOWE NA SIEDLISKU BORU TRZĘSLICOWEGO

(tab. 3, zdj. 62—67)

Zdjęcia fitosocjologiczne reprezentują 1—5-letnie uprawy sosny na siedlisku Vaccinio myrtilli-Pinetum molinietosum. Młodniki są bardzo dobrze zwarte i ogólnie pod względem fitosocjologicznym nie odbiegają od borów trzęślicowych. Charakteryzuje je liczne występowanie w do­

mieszce brzozy brodawkowatej, mniejsze — dębu i kruszyny. Bujniej niż w odpowiednim zbiorowisku dojrzałym rośnie tu Molinia coerulea, Pteridium aąuilinum i Calluna vulgaris, słabiej zaś — Vaccinium myr­

tillus, co spowodowane jest prawdopodobnie grubszą warstwą butwiny.

Mchy rozwijają się raczej słabo. W miejscach odsłoniętych panuje Polytrichum commune.

W młodnikach zanotowano o 6 gatunków towarzyszących więcej niż w odpowiednim zbiorowisku dojrzałym. Są to przeważnie rośliny po­

rębowe, jak: Senecio silvaticus, Calamagrostis epigeios, Galeopsis pube­

scens, Erigeron canadensis i inne.

VACCINIO ULIGINOSI-PINETUM (KLEIST 1929) KOBENDZA 1933 (tab. 3, zdj. 68—77)

Zespół Vaccinio uliginosi-Pinetum jest na badanym terenie zjawi­

skiem rzadkim. Zajmuje niewielkie powierzchnie na N od leśniczówki w Starym Tartaku oraz w pobliżu wsi Nowodwór i Biadaczka. Przed­

stawia się najczęściej jako widny i mało dorodny las sosnowy ze znaczną domieszką brzóz: brodawkowatej i omszonej. Zwarcie drzewostanu waha się w granicach 10—7O°/o. W miejscach podsuszonych stare (ok. 170-let- nie sosny mają proste, dość dobrze oczyszczone pnie i niewielkie koro­

ny. Dorastają do 30 m wysokości i osiągają 50—60 cm średnicy w pier- śnicy. W płatach tych w niższej warstwie drzew występuje zwykle dąb szypułkowy. W miejscach o wysokim poziomie wody gruntowej dorod- ność sosny jest niska. Głównym składnikiem warstwy krzewów jest brzoza brodawkowata i omszona oraz kruszyna. Osiągają one 9O°/o zwar­

cia. Swoisty wygląd ma warstwa ziół. Gatunkami panującymi są bo­

rówki: Vaccinium uliginosum i V. myrtillus. Borówka bagienna znaj­

duje tutaj optymalne warunki rozwoju. Osiąga 5O°/o zwarcia i dorasta do 1 m wysokości. Dość dużą rolę odgrywają również: Molinia coerulea, Lycopodium annotinum i Carex fusca. Mchy pokrywają dno lasu zwar­

tym kobiercem. Dominują wśród nich torfowce: Sphagnum nemoreum,

Sph. Warnstorfii, Sph. apiculatum i Sph. cuspidatum, osiągające 5O°/o

zwarcia. Bór wilgotny jest florystycznie dość ubogi. Ogółem zanotowano

w nim 52 gatunki. Przeciętna liczba gatunków w zdjęciu wynosi 19.

Rośliną charakterystyczną zespołu jest Vaccinium uliginosum, a zda­

niem Sokołowskiego (14) również Ledum palustre. Podczas gdy borówka bagienna osiąga w omawianej asocjacji V stopień stałości i du­

że zwarcie, to bagno zwyczajne na badanym terenie spotyka się raczej rzadko.

Spośród poszczególnych grup syngenetycznych na czoło wysuwają się gatunki charakterystyczne rzędu Vaccinio-Piceetalia (9 gat.). Z klas Vaccinio-Piceetea, Scheuchzerio-Caricetea fuscae, Querco-Fagetea i Oxy- cocco-Sphagnetea zanotowano po 4 gatunki.

Znaczny udział w zdj. 74 i 75 Eriophorum va.gina.tum i Carex fusca świadczy o przejściowym charakterze tych płatów do Eriophoro-Sphag- netum. Wśród 26 gatunków towarzyszących na uwagę zasługuje w zdj.

68 Circaea alpina. Na powierzchni ok. 1 ara osiąga ona aż 90% zwarcia.

Zdaniem Wojterskiego (17) i Rejewskiego (13), związana jest ona wybitnie z murszejącym drewnem olszowym. W danym przy­

padku trudno to potwierdzić, bowiem omawiane zdjęcie wykonano w sa­

dzonym lesie sosnowym.

Vaccinio uliginosi-Pinetum zajmuje w lasach kozłowieckich lokalne, bezodpływowe zagłębienia terenu i graniczy z jednej strony z Vaccinio myrtilli-Pinetum, z drugiej zaś — z torfowiskami wysokimi i kwaśnymi łąkami śródleśnymi. Omawiane bory występują na glebach torfiastych, z wysokim poziomem wody gruntowej. W niektórych płatach woda wy­

chodzi nawet na powierzchnię (zdj. 72, 75), w innych zaś, latem obniża się do 80 cm.

Profil 6, oddz. 67 (tab. 4) — gleba torfiasta:

0— 7 cm torf słabo rozłożony (ściółki brak — glebę pokrywają torfowce);

T 8—20 cm piasek słabogliniasty, brunatny, silnie ukorzeniony, wilgotny, słabo zwięzły;

C 21—30 cm piasek gliniasty mocny, szarożółty, dość zbity;

C 31—80 cm piasek luźny, szarożółty, drobnoziarnisty, zbity, bardzo wilgotny, na głębokości 50 cm nieco jaśniejszy;

80 cm woda gruntowa.

Zawartość substancji organicznej w poziomie torfowym i próchnicz­

no-akumulacyjnym jest znaczna i wynosi 14,88%. Dość duża jest rów­

nież zawartość K2O (11,5 mg/100 g gleby), bardzo niska zaś P2O5

(1,3 mg/100 g gleby). Zakwaszenie górnych warstw gleby jest duże

(pH w 1 N KC1=3,2, a pH w HSO=3,7) i maleje wraz z głębokością.