Русский язык в модели экспликативного синтаксиса

Aleksander Kiklewicz

Русский язык в модели

экспликативного синтаксиса

Przegląd Wschodnioeuropejski 7/1, 133-152

2016

Al e k s a n d e r Kik l e w ic z Instytut Slawistyki PAN

PYCCKHH A3BIK B MO^EIH

3KCn^HKATHBHOrO CHHTAKCHCA1

The Russian Language in the Model of an Explicative Syntax

KaronEBHE caoBA: ceMaHTHHecKHn cnH T aK cnc, OKcnnHKaTHBHbin cnH T aK cnc, n o n tc K a a m K o n a ceM aH TH H ecK oro cn H T aK c n c a, ceMaHTHKa, n e K c n K o r p a ^ n a , ^ y H K n n o H a n b H a a nnHrBncTHKa, cnaBaH cK ne a3tiKH

Key w o r d s: semantic syntax, explicative syntax, Polish school of semantic syntax, semantics,

lexicography, functional linguistics, Slavonic languages

Abstract: The author presents a linguistic model of an explicative syntax, which is being

developed by the Polish syntactic school (it is based on the syntactic works of a famous Polish linguist Stanisław Karolak). The article describes the theoretical principles of this scientific direction and shows its application in practice (and namely by description of the basic syntactic structures of Slavic languages). The author examines this model in compari- son with other models, in particułar the Moscow semantic school.

no-ibCKaa mKoaa ceMaHTHHecKoro CHHTaKCHca

B nHHrBHcTHHeckoh ^HTepaType mo^ho BcTpeTHTb ynoMHHaHHa o «nonbcKoH mKToc ceMaHTHHecKoro cHHTaKcHca»: HHKonoBcKa 2012; Szumska 2013, 12cn.; Przepiorkowski 2015. 3toHanpaBHeHHe HccneaoBaHHH c^opMHpoBanocb b 80-e h 90-e ro^ti npomnoro ctohcthh h cBH3tiBaeTca, raaBHMM oSpa3oM, c hmchcm OraHHcnaBa KponaKa - Btiflaro^eroca noabcKoro HHHrBHcTa, aBTopa opHrH- HaatHoH TeopHH ceMaHTHHecKoro cHHTaKcHca (Ha 6a3e aoraHecKoń ceMaHTHKH h norHKH npeflHKaroB) (1972; 1984; 2001; 2002 h ap.). CHHTaKcHHecKaa KoHH;enu;Ha KapoaaKa c^opMHpoBaaact, c o^ho h c t o po h m, noa bhhhhhcm npeflmecTBeHHHKoB, ocoSchho paSoT E. Kypm oBHHa h 3. KaeMeHceBHHa,

1 OraTba BbinojiHeHa b paMKax peauH3anHH HayHHo-HccaefloBaTenbcKoro npoeKTa «Właściwo-

ści składniowe czasowników jako baza ich zintegrowanego opisu leksykograficznego (w perspekty­ wie konfrontatywnej polsko-bułgarsko-rosyjskiej)», peaaH3yeMoro npH noaflep^Ke noabcKoro HapHoHaabHoro peHTpa Hayęć (Narodowe Centrum Nauki); rpaHT Ns 2013/n/B/HS2/03116.

KOToptiM, KaK h BceM noatCKOH nHHrBHCTHHecKOH Tpa^HpHH, StaH npHCy^H xapaKTepHMe aaeMeHTM $yHKpHOHaaH3Ma2. flpyraM KOHCTpyKTHBHMM $aKTO- pOM S ta a TpaflHpHa nOaBCKOH (ntBOBCKO-BapmaBCKOH) raKOaM aOrHHeCKOTO nO3HTHBH3Ma, b paMKax kotopoh (b paSoTaX K. TBap^OBCKOrO, # . ^yKaCeBHHa, K. AMflyKeBHHa, A. TapCKoro, C. .HeCHeBCKoro h ap.) Stiaa CO3flam opHrH- Ha^BHaa CHCTeMa aOrHHeCKOH CeMaHTHKH. CeMaHTHHeCKHH CHHTaKCHC KapoaaKa, onHpaaCB Ha eBponeHCKyro rpaMMamaeCKyro Tpa^HpHro, npeHMy^eCTBeHHO C^OpMy^HpOBaH B TepMHHaX aOrHHeCKOH CeMaHTHKH H MaTeMaTHHeCKOH aorHKH. 3t o, b aaCTHOCTH, OTaHHaeT noatCKHe HCCae^OBaHHa aaHHoro HanpaBaeHHa ot HeXO-CaoBapKHX HaH BOCTOHHoeBponeHCKHX (b aaCTHOCTH, MOCKOBCKOH CeMaHTHHeCKOH raKOat).

OopMHpoBaHHro aaHHoro HanpaBaeHHa CnoCOÓCTBOBaaa TaK^e HayaHaa fleaTeatHOCTB KapoaaKa h CBa3aHHOH C hhm HCCaeaoBareaBCKOH rpynroi. B 80-e h 90-e ro^M nporaaoro BeKa h b nepBOH aeKa^e XXI BeKa oh S t a o^hom H3 KaroaeBMX $Hryp b peaaroapHH npoeKTa S o a r a p C K O - n o a Ł C K O H C o n o C T a B H T e a t H O H r p a MMa T HKH. B TeaeHHe 1988-2010 ro^OB KoaaeKTHBOM HCCaeaoBareaeH H3 EoarapHH h noatraH Stiao onySaHKOBaHO

(b Co^h h h BapraaBe) aeBaTB tomob, BKaroaaro^HX 12 MOHorpa$meCKHX onHCaHHH OTfleaBHMX CeMaHTHHeCKHX KareropHH - TaKHX, KaK onpeaeaeH- HOCTt/HeonpeaeaeHHOCTB, KoameCTBo, CTeneHt, aCneKT, BpeMa, Mo^aatHOCTt, TeMnopaatHOCTB, npe^HKaTHBHOCTB h ap. (KoCeCKa-ToraeBa 2015). TpaMMaTHKa noayaHaa BMCOKyro opeHKy TaKHX aBTopHTeTHMX aHHrBHCTOB, KaK .H. EeflHapayK, P. .HaCKOBCKHM hap.

B 2000-2004 roaaX noa pyKOBO^CTBOM KapoaaKa S t a peaaH3OBaH Me^ayHapoflHMH npoeKT «Skladnia porównawcza języków słowiańskich drugiej połowy XX wieku». npoeKT ^HHaHCHpoBaaCa noatCKHM KoMHTeTOM Hayamrc HCCae^OBaHHH (Komitet Badań Naukowych; rpaHT N° 1-H01D-03219), a b ero peaaroapHH npHHaaH yaaCTHe HCCae^OBaTeaH H3 12 CaaBaHCKHX CTpaH. K CO^aaeHHro, b CBa3H C Soae3Htro KapoaaKa npoeKT He S ta 3aBepraeH, XOTa npoBe^eHHMe KoaaeKTHBHte HCCae^OBaHHa aeraH b OCHOBy HeCKoatKHX MOHorpa^HaeCKHX h ^ypHaatHtrc nySaHKapHH: Kiklewicz/Korytkowska 2010; 2012; KHKaeBHa/KoptiTKOBCKaa 2012; Korytkowska/Kiklewicz 2015; Papierz 2013; Zatorska 2013 h ap., b kotopmx oSteKTOM onHCaHHa CTaaH SeaopyCCKHH, SoarapCKHH, noatCKHH, CaoBapKHH h CaoBeHCKHH a3MKH (b onHCareatHOM HaH Cono CTaBHTeatHOM aCneKTe).

K flaHHOMy HanpaBaeHHro HCCaeaoBaHHH npHMMKaroT TaK^e paSoTM aHHrBHCTOB BapraaBCKO-TopyHBCKon rp y n n t: A. EoryCaaBCKoro, M. TpoXOB- CKoro, B. Maa^^HeBOH, M. flaHeaeBHHOBOH h ap., XOTa b 3th x paSoTaX

2 HanoMHHM, hto b 1970 r. KapoaaK (b CoaBTopCTBe C A. EoryCaaBCKHM) onySaHKOBaa o^Hy H3 nepBMX bCaaBHCTHKe MOHorpa^HH no (pyHKUHOHaatHOH rpaMMaTHKe (1970).

rjiaBHoe BHHMaHHe yaeaaeTca ceMammecKOH cTpyKType aeKcmecKHx eflHHHp (cTpyKType aeKcmecKoro 3HaaeHHa), Tor^a KaK Moaeat KapoaaKa, npeHMy- ^ecTBeHHO, KoHpeHTpnpyeTca Ha peaaroapHoHHoM, a HMeHHo - cHHTarMa- THHecKoM acneKTe aeKcmecKoń ceMaHTHKH: ee 3aaaaa cBo^HTca k Hcaep- nMBaro^eMy onncaHHro cHHTaKcHaeckhx $opM peaar oapHH npeaHKamBHbix 3HaneHHH.

Bto KacaeTca a e ^ a ^ e ń b ocHoBe aaHHoro HanpaBaeHHa KoHpenpHH, HaHÓoaee noaHo oHa Sbiaa npeacraBaern b nepBoM (cHHTaKcnnecKoM) ToMe «rpaMMaTHKH coBpeMeHHoro noatcKoro a3biKa» (Topolińska 1984). B HanH- caHHoM 3. TonoaHHcKoń, pe^aKTopoM ToMa, BBeaeHHH mo^ho npoaHTart:

Zdecydowaliśmy się na opis bezpośrednio podporządkowany podstawowej funkcji społecznej języka, jaką jest utrwalenie i przenoszenie informacji, tj. na opis, dla którego punktem wyjścia jest struktura semantyczna tekstu językowego. Nasza

Składnia wychodzi z podstaw semantycznych, a morfologia ma podstawy seman-

tyczno-składniowe. Taka hierarchia pozwala, jak nam się wydaje, w sposób możli­ wie adekwatny opisać mechanizmy funkcjonowania języka. Postępując tak odcho­ dzimy świadomie od tradycyjnego modelu gramatyki dydaktycznej, w przekonaniu, że nowe ujęcie jest doskonalsze: umożliwia poprawniejszy opis języka jako narzę­ dzia przekazywania informacji. [...] Tradycyjna nauka o języku proponowała nam na wstępie gotową abstrakcję - opis najdrobniejszych elementów (fonemów), które składają się na strukturę dźwiękową tekstu. W dalszym nauczaniu mowa była o zasadach łączenia tych elementów w znaczące odcinki tekstu, od morfemów poprzez wyrazy po zdania. W Gramatyce postępujemy odmiennie. Zaczynamy od zdania jako minimalnego komunikatu, staramy się pokazać środki, jakimi rozporzą­ dza polszczyzna, aby zapewnić zdaniu organizację adekwatną w stosunku do ko­ munikatywnej intencji nadawcy tekstu, utrwaloną w odpowiednim wyrażeniu zda­ niowym (Topolińska 1984, 6).

KaK BHflHM, aaHHaa Moment nocrpoeHa no npHHpnny «ot ^yHKpnń k cpe- acTBaM», KoToptiH mnpoKo KyatTHBHpyeTca b coBpeMeHHbix HccaeaoBaHHax no ^ y H K p H o H a n Ł H o ń r p a M M a T H K e h, npeHMy^ecTBeHHo, oTpa^aeT no3Hpnro roBopa^ero. 3to, b Hacraocm, roBopHT b noat3y Toro, hto TaKaa aHHrBHcraaecKaa Moaeat npHro^Ha aaa HccaeaoBaHHa peaeBoń aeaTeatHocra.

flpyroń, noMHMo ^yHKpHornaroMa, oTaHHHTeatHoń aepToń aHHrBHcTH- aecKoń TeopHH KapoaaKa aBaaeTca H H T e r p a T H B H biń n o a x o a, hto cSaH^aeT ee c TeopHeń «cMbica - TeKcT» (pa3pa6aTbiBaeMoń - HaaHHaa c 60-x roaoB XX BeKa - HccaeaoBareaaMH mockobckoh aHHrBHcTHaecKoń mKoati). OnHcaHHe HoMHHaTHBHoń ceMaHTHKH, no ySe^aeHHro KapoaaKa, aoa^Ho 6mtb HeH3Óe^Ho cBa3aHo c onHcaHHeM cTpyKrypaaroapHH aeKcmecKHx e^HHHp b npe^ao^eHHH KaK ^yHKpHoHaatHoro caeacTBHa, cBoero poaa pe^aeKca peryaapHMx, 3aKoaHpoBaHHbix b cHcTeMe a3MKa cooTBeTcTBHń Me^ay

nepBH-HHMMH aneMeHTaMH, oTHomeHHaMH eflHHCTBa H 3aKOHaMH KoMno3HpHH (ecaH Bocnoat3oBaTtca TepMHHoaorHeń TeopHH chctcm A. H. YeMOBa). B m oho-

rpa^HH 2002 ro^a KapoaaK nHcaa:

[...] Semantyka, tak jak ją rozumiemy współcześnie, nie ogranicza się do opisu treści przyporządkowanej formalnym symbolom (wyrażeniom) języka. Opis ich treści jest nieodłączny od opisu ich zdolności do wstępowania we wzajemne związ­ ki składniowe stanowiące refleks potencji pojęć do współtworzenia złożonych struktur pojęciowych. Ta dwudzielność semantyki wynika z obiektywnych własno­ ści znacznej liczby symboli języków naturalnych, które są symbolami synkategore- matycznymi, tzn. semantycznie niezupełnymi. Ich treść pojęciowa składa się z dwóch komponentów, szczegółowego i ogólnego, reprezentowanych w formach logicz­ nych (funkcjach zdaniowych) przez stałe predykatowe. Komponent ogólny dla swe­ go uszczegółowienia wymaga współobecności pewnej liczby pojęć tworzących jego naturalne otoczenie, którego składniki pojęciowe są reprezentowane w tychże

formach logicznych przez zmienne argumentowe (Karolak 2002, 9).

Moment KapoaaKa npeaycMaTpHBaeT aHaaH3 neTBipex KaTeropHH cTpyKTy- panr oapHH cHHTaKcm ecKHx 3aeMeHToB, kkotopmm oTHocaTca: 1) npeflHKamo- -apryMeHTHaa (npono3HpHoHaatHaa) cTpyKTypa; 2) Mo^aatHocrt; 3) TeMno- paatH ocrt; 4) TeMa-peMamaecKaa cTpyKTypa. npH 3tom 6a3oBMH xapaKTep HMeeT cHHTaKcHc npeflHKaTHBHMX BMpa^eHHH - onHcaHHe cHHTaKcHHecKHX cTpyKTyp KaK penpe3eHTapHH ceMaHTHnecKoro coaep^aHHa npe^HKaTHBHMx aeKcHnecKHx eflHHHp, T.e. KoHcTHTymBHBix, aaepHtix KoMnoHeHToB npe^ao^ema.

Moae^b 3KCn^HKaTHBHOrO CHHTaKCHCa

noHaTHe «3KcnaHKaTHBHoro cHHTaKcHca», HaaHHaa c 2012 ro^a, ynoTpeS- aaeTca HaMH aaa o6o3HaaeHHa aHHrBHcTHaecKoń KoHpenpHH, KoTopaa npe^ycMarpHBaeT HHTerpaatHoe onHcaHHe 3aKoaHpoBaHHtix b co^ep^aHHH raaroatrnrc aeKceM npono3HpHoHaatHo-ceMaHTHaecKHx cTpyKTyp b cooTBeT- ctbhh c ^opMaMH hx cHHTaKcHHecKoń (noBepxHocTHoń) penpe3eHTapHH (Kik- lewicz/Korytkowska 2012). Heo6xoflHMo caeaart oroBopKy (KoTopaa coaep- ^HTca h bo BBeaeHHH k «rpaMMaTHKe coBpeMeHHoro noatcKoro a3MKa», cm. Topolińska 1984, 4) o tom, hto npe^aaraeMaa Moaeat HMeeT onHcareat- h h h, a He HopMaTHBHtiH xapaKTep. 3to 3HaaHT, hto b KaaecTBe $opM cHHTaKcHHecKoń penpe3eHTapHH npeflHKaTHo-apryMeHTHMx cTpyKTyp m m paccMarpHBaeM $aKTM pa3HMx ^yHKpHoHaatrnrc craaeH, npmeM He ToatKo HaHÓoaee THnrnHMe c tohkh3peHHa a3MKoBoń HHryHpHH, ho hTaKHe, KoTopMe mo^ ho caHTaTt noTeHpHaatHMMH (HanpHMep, b cHay Toro, hto ohh He npe^cTaBaeHM b caoBapax HaH HHTepHeT-Kopnycax). napa^oKcaatHo, ho 3to

b nepByro onepeat KacaeTca cHHTaKCHHeckhx CTpyKTyp, KOTopiie OTpa^aroT ceMaHTHHecKHe cBońcTBa raarontHBix npeaHKaTOB HanSonee p e n p e 3 e H T a - THBHHM (B TepMHHOHOrHH T. A. 3OHOTOBOH - H3OCeMHHeCKHM) CnOCoSoM. HanpHMep, MeHTantHBiH npeaHKaT uHmepnpemupoeamb HMnnHpnpyeT npono3HpHOHantHyro TpexapryMeHTHyro CTpyKTypy P (x, q, r ), b KOTopoń CySteKT MMCHHTentHOrO aeńCTBHa (x) CTaBHT B COOTBeTCTBHe HeKOTOpOMy nono^eHHro aen (q) HHoe noao^eHHe aen (r ). HanSonee peryrapHo 3TO coaep^aHHe peaar oyeTca b cHHTaKCHHeckhx KOHCTpyKpHax, rae no3HpHH npono3HpHOHantHMX apryMeHTOB q, r Btipa^eHti aScTpaKTHiiMH cy^ecT-BHTentHMMH (cHMBOHHHeCKH - NV), Cp.:

P (x, q, r)

V N , NV NV ^ V N _{x’ q r nom acc} N Prep N_acc

Oh uHmepnpemupyem ezo saMbicen KaK nonbimKy npoHurnoeeHun e ucmopuio

eonpoca.

B HHTepHeT-Kopnycax pyccKoro a3iiKa, oaHaKo, He npeacTaBaemi noaHiie, H3oceMHHecKHe ^opMM penpe3eHTapHH npono3HpHOHantHMx apryMeHTOB. npaB^a, b noHCKOBiix cHCTeMax (THna gogle m h rambler) m o^ ho HańTH npHMepii, Koraa oaHH H3 npono3HpHOHantHMX apryMeHTOB Biipa^eH b $opMe npnaaTOHHoro npeaao^eHHa (T.e. c ^opMaatHBiMH npH3HaKaMH npeaHKa- thbhocth), HanpHMep:

To, nmo ohu ycnbimanu, m ow ho 6biJio uHmepnpemupoeamb KaK cnoeo «npueem».

ffaHHbie cnoea m ow ho uHmepnpemupoeamb KaK mo, nmo Eepona daem HaKa3

npaeumenbcmey «Hacmpoumb» zpenecKuu Hapod «3a» eeponeucKux coio3HuKoe.

HecMOTpa Ha to, htoKOHCTpyKpHH c H3OceMHHecKOH peanroapHeH aByx npono- 3HpHOHantHMX apryMeHTOB aBaaroTca HeoTMeneHHMMH, He.nt3a cHHTart, hto OHH 3aS^OKHpOBaHM CHCTeMOH 33MKa - $aKT HX HeOTMeHeHHOCTH BMTeKaeT H3 hhcto y3yantHMx, peneaeaTenBHocTHMx cooSpa^eHHH. nocKoatKy cHCTeMa aonycKaeT peaaroapHro oTae^tHirc npono3HpHOHantHMX apryMeHTOB b $opMe npeaHKaTHBHix BMpa^eHHH, HeT npenaTCTBHH Toro, htoSbi KOHCTpyKpHa oaHOBpeMeHHo BKaronaaa HecKoatKo npeaHKamBHirc Biipa^eHHH.

P (x, q, r)

V N , V V ^ V N _{x’ q r nom}Pron Con V... Prep Pron Con V...

To, nmo ohu ycnbimanu, oh uHmepnpemupyem KaK mo, nmo Eepona daem HaKa3

npaeumenbcmey...

To, nmo HapucoeaHo Ha KapmuHKe, m ow h o uHmepnpemupoeamb KaK mo, nmo

„mupaMucy no6ew daem nomuK c w e n e ”.

To, KaK eedem ce6n EC, m o w ho uHmepnpemupoeamb KaK mo, nmo 3anad Hanan

Pa3yMeeTca, npeano^eHHa TaKoro THna Ka^yTca aoBontHO 3K30thhhmmh h HCKyccTBeHHMMH, ho, BO-nepBtix, TaKaa opeHKa, cKopee, OTpa^aeT no3Hpnro cyStem a pa3roBopHon peaH, xoTa, HanpHMep, b HayaHO-TexHHaecKOM HnH ropH^HHecKOM ^HcKypce noaoSHtie KOHcrpyKn;HH BtiraaaenH Sm KaK BnonHe npHeMneMtie. Bo-BTopmx, ana Hac npHHpHnHantHO, aTO He3aBHcHMO ot THnHHHOcTH H3H HeTHnHaHOcTH, OTMeaeHHOcTH hah HeOTMeaeHHOcTH b TeKcTax onpeaeneHHoro crana HnH ^aHpa npHBeaeHHtie H3oceMHaecKHe KOHcTpyKpHH K O Mn a T e S H n t H B I c c Hc T e MO H 9 3 H K a , T. e. c 3a- KO^HpoBaHHMMH b a3BiKe bo3mo^hoct3mh ^opM antH on peanH3an;HH apryMeHTHMx no3Hn;Hn.

HecMOTpa Ha cy^ecTByro^yro Tpa^Hupro nHHrBHcTHaecKHx HccneaoBaHHn mm OT^aeM ceSe OTaeT b tom, aTO b aaHHon oSnacra npHxoaHTca HaaHHaTt npaKTHHecKH c Hyna: MHorae H3oceMHaecKHe penpe3enran;HH He oTpa^erni hh b 33mkoboh («ycpeflHeHHon») HHTyHpHH, hh b 33mkobmx Kopnycax, hh b TOn- kobmx cnoBapax, hhb nHHrBHcmaecKHx onHcaHHax.

ToaKOBMe cnoBapH oSmhho He oTMeaaroT H3oceMHaecKHx penpe3enran;HH npono3HpHOHaatHMx apryMeHTOB, opHeHTHpyact Ha y3Kyro c^epy a3BiKOBoro ^yHKpHOHHpoBaHHa - pa3roBopHyro peat. PeaeBBie HnnrocTpan;HH (btom aHcne 3aHMcTBOBaHHMe H3 xyao^ecTBeHHBix TeKcTOB) ynoTpeSneHHn cnoB aacro hhh npaMO HMHTHpyroT pa3roBopHyro peat, HnH noaSHparoTca no npHHpHny «TaK roBopam n o3TOMy HeT HHaero yaHBHTentHoro, aTO b «To.hkobom cnoBape pyc- cKoro a3BiKa» C. H. O^eroBa (aanee: TCP#) maron 3a6jywdambcn conpoBO- ^flaeTca npHMepoM ynoTpeSneHHa:

rjy6oKO 3a6jy:mdambCH Hacnem Kozo-Hu6ydb.

3Ta HnnrocTpapHa He pacKpMBaeT, oaHaKO, npono3HpHOHantHoro coaep^aHHa flaHHoro MeHTantHoro marona, a HMeHHO - ero npe^HKaTHO-apryMeHTHon crpyKTypti P (x, q), KOTopaa b nonHOM BHae peanH3yeTca b npeano^eHHax THna:

MHozue 3a6jy:mdaomcn e moM, nmo cnacmbe nejoeeKa e moM, nmo6bi Hunezo He dejamb.

Bbi zjy6oKo 3a6jywdaem ecb, nmo n o cje ecezo, nmo ebi xomume cdejamb, eaM cmaHem jezne.

rpeKu 3a6jy:mdajucb, nmo ohu CMemueaju meopemunecKue 3adaHun c

npaK-munecKUMu.

npono3HpHOHantHMe apryMeHTM He OTMeaaroTca aa^e b HaHSonee TpHBHant- hmx cnyaaax. TaK, b TCP-3 npHBoaaTca BoceMt 3HaaeHHn rnarona eudemb, npH 3tom ocHOBHoe 3HaaeHHe ‘BocnpHHHMaTt 3peHHeM’ conpoBo^^aeTca Hnnro- cTpapHen:

CaoBapHaa ae^HHHpHa h ee 3K3eMnaH$HKau;Ha cKaoHaroT k cy^aeHHro o tom,

hto mm HMeeM aeao c ^ByMecTHMM npe^HKaTOM nepBoro nopa^Ka: KTO-TO

BMflMT HTO-TO/KOrO-TO, cp. b caMBoamecKoń $opMe: P (x, y). TaKyro TpaKToBKy m m Haxo^HM h b aHHTBHcTHHecKHX paSoTax. HanpHMep, b «3Kcne- pHMeHTaatHoM cHHTaKcmecKoM caoBape» ypaatcKHx aBTopoB (EaSeHKo 2002, 165) raaroaBi BocnpHaTHa HHTepnpeTHpyroTca TaK: ‘aeaoBeK BocnpHHHMaeT Koro-a. a a a HTo-a. KaKHM-a. oSpa3oM c noMo^tro BHeraHHx opraHoB ayBcTB (3peHHa, cayxa, oSoHaHHa, oca3aHHa)’. Abtopm «CaoBapa» npHBo^aT cooTBe- TcTByro^He o6^ a e (rpaMMam aecKHe) KoaaoKapHH: eudemb kozo, umo; Haómo- damb kozo, umo; eozzpumbcn Ha kozo, Ha umo ht.^.

TaKaa HHTepnpeTaaaa, o^HaKo, He coraacyeTca c co^ep^aHHeM noHaTHa, oTpa^aro^ero nepaenTHBHoe cocToaHHe: ero oS^ ktom Bcer^a aBaaeTca noao^eHHe aea. C 3tohtohkh3peHHa a3MKoBMe BBipa^eHHa

MeaH eudum Ha cmone KHuzy. MeaH eudum Mamy.

MeaH eudum, umo Ha cmone newum KHuza. MeaH eudum, umo y doMa cmoum Mama.

oTpa^aroT o a ho h t o ^ e nepaenTHBHoe cocToaHHe h peaaH3yroT raaroa

eudemb b o j h o m h t o m ^ e 3HaaeHHH, HMnaHpapyro^eM npono- 3HpHoHaatHyro cTpyKTypy c npe^HKaroM BMcraero nopa^Ka: P (x, q). noao- SHyro HHTepnpeTapHro m m Haxo^HM y A. floSaaeBcKoro, kotopbih cneaHaatHo Hccae^oBaa ceMaHTHKy raaroaoB 3pHTeatHoro BocnpHaTHa (2002). TaK, BBipa- ^eHHro Kmo-mo eudum umo-mo zde-mo floSaaeBcKHH aaeT caeayro^ee ceMaHTHaecKoe npeacraBaeHHe (ibidem, 55):

‘(a) e zna3ax Kozo-mo npoucxodum umo-mo maKoe,

(a ’) umo Mowem npoucxodumb e zna3ax no mou npuuuHe, umo maKue eeipu, KaK umo-mo, Haxodnmcn neped zna3aMu Kozo-mo,

(a ”) Henpaeda, umo umo-mo Mowem npoucxodumb e dpyzou uacmu mena u (b) umo-mo npueodum kmoMy, umo Kmo-mo Mowem 3Hamb umo-mo o ueM-mo’

KaroaeBtiM 3^ect, c Haraeń tohkh 3peHHa, aBaaeTca nyHKT (a’), yKa3BiBaro^HH Ha t o, hto oSBeKToM 3pHTeatHoro BocnpHaTHa aBaaeTca He oTaeatHBrn MarepHaatHMH npe^MeT, a cHTyaaaa: ‘TaKHe Be^H HaxoaaTca nepea raa3aMH Koro-To’. flaHHaa HHTepnpeTapaa KoppecnoHaapyeT c ncHxoaorrnecKHM noHHMaHHeM nepaenTHBHoro aeńcTBHa, KoTopoe, coraacHo onpeaeaeHHro,

o6ecneaHBaeT co3HaTeatHoe BBiaeaeHae Toro a a a HHoro acneKTa ayBcTBeHHo 3aaaHHoa c a i y a a H H , a TaK*e npeo6pa3oBaHHe ceHcopHoa HH^opMaaaa, npHBoaa^ee k nocrpoeHHro o6pa3a, aaeKBaraoro npeaMeraoMy MHpy h 3aaaaaM

Pa3HHHHa Me^ay BapHaHTaMH CHHTaKCHHeckhx CTpyKTyp c aaepHBiM npe^H- KaroM eudemb KacaroTca tohbko CTeneHH penpe3eHTapHH npono3HpHOHantHoro apryMeHTa:

V Vq ... - V Nnom (P™n) C«" V M euw y, KaK ona mna no Kpbinbuy.

Oh euden, nmo Modecm pa3zoeapueaem c Cotpbeu.

V N NV — V N N Oh euden p enem uąuo EtppeMoea.

M ne doeenocb e omy nonb e menenuu KaKozo-nuóydb naca eudemb ceeepnoe cunnue.

V NX Naq 0q - V Nnom Nacc M euden Arno.

Konn euden monbKo nuąa npoxowux.

V Nx> 0q... - V Nnom M xopomo euw y.

y Menn ece e nopndKe: w uey, nyecmeyo, euw y. M n p o d o n w a o eudemb, cnumamb u nonuMamb.

3KCnnHKaTHBHBIH CHHTaKCHC pa3HHHaeT TpH ypoBHa npeflCTaBneHHH HH^op- MapHH o 3HCTpH6yTHBHMX CBoHCTBaX mamnBHBIX neKCeM. nepBMH ypoBeHB npe^CTaBneH npeaHKaTHo-apryMeHTHBiMH CTpyKTypaMH, oTpa^aro^HMH CHTyaTHBHyro ceMaHTHKy npeano^eHHH c aaepHBiM maronBHBiM npeaHKaroM. O S^ee hhc.to TaKHx CTpyKTyp onpeaenaeTca nocpeacTBoM ^opManBHoro HCHHcneHHa, a HMeHHo - c yneTOM 1) KonHHecTBeHHoń BaneHTHocth npeaHKara h 2) npe^MeTHoro hhh npono3HpHoHanBHoro CTaryca apryMeHToB.

n p e^ n o ^ e H H ^ c o^HoMecTHBiM npe^HKaToM n p e ^ n o ^ e H H a C o^HoMeCTHWM npe^HKaToM n p e ^ n o ^ e H H a c TpexMecTHWM npe^HKaToM n p efln o ^ eH H a c npeflHKaToM 1 -ro nopaflKa n p eflao ^ eH H a c npeflHKaToM 2 -ro nopa^Ka n p eflao ^ eH H a c npeflHKaToM 1 -ro nopa^Ka n p eflao ^eH H a c npeflHKaToM 2 -ro nopa^Ka n p eflao ^ eH H a c npeflHKaToM 1 -ro nopa^Ka n p e ^ a o ^ e H H a c npeflHKaToM 2 -ro nopa^Ka P (x) P (P) P (x, y) P (x, q) P (P, y) P (P, q) P (x, y, z) P (x, y, r) P (x, q, z) P (x, q, r) P (p, y> z) P (p, y, r) P (p, q, z) P (p, q, r)

Ha BTopoM ypoBHe npeacTaBnem rpaMMarmecKaa KareroproapHH apryMeHTOB. 3fleCB BBOflHTCa nOH^THe 3 K C O H K a T H B H O H CXe MM, KOTOpaa onpeaenaeTca b TepMHHax rpaMMamnecKHx KnaccoB: V - maron (b hhhhoh $ opMe), N V - aScTpaKTHoe cy^ecTBHTentHoe, N - KOHKpeTHoe cy^ecTBHTent- Hoe, VI - hh^hhhthb, Adj - npHnararenBHoe ht.^. C yneTOM Toro, hto K araim rnarontHMH npe^HKar nonynaeT antTepHaTHBHBie ^opMii cHHTaKcmecKOH peanroapHH, xapaKTepH3yro^Heca SontraeM hhh MeHtraeM cTeneHtro ^HcKpe- thocth (npH 3tom oTaentHBie no3HpHH apryMeHTOB MoryT Sbitb HepeanH3O- BaHHMMH), BBo^HTca noHnrne B a n e H T H o r o K n a c c a KaK MHo^ecTBa 3KcnnHKaTHBHMX cxeM, cooTBeTcTByro^HX oflHOMy h TOMy ^ e npe^HKaTHBHOMy 3HaneHHro. HanpHMep, MeHTantHMH rnaron ynummeamb/ynecmb, KOTopoMy cooTBeTcTByeT npono3HpHOHantHaa cTpyKTypa P (x, q), peanroyeroa b cHHTaK- chtockhx ^opMax, oSpa3yro^Hx BaneHTHMH Knacc:

V NX Vq •••

Oh yn u m b iea em mo, nm o y ip e p ó oxomHuvbuM xo3nucm eaM HaHocum

ópaKOHbepcmeo. V N* NVq ...

Oh ynumbieaem peanbHbie nompeÓHocmu KoMnaHuu.

V Nx> Naq 0q

Oh ynumbieaem cnymameim.

KaK bh^hm, Bce cHHTaKcmecKHe peanroapHH npono3HpHOHanBHOH crpyKTypii npeacraBneHM b aaHHOM cnynae TpeMH THnaMH: 1) HaHSonee ^HcKpeimiMH - c Biipa- ^eHHeM npono3HpHOHantHoro apryMeHTa b $opMe npH^aTOHHoro npe- ano^eHHa; 2) KOMnpeccHpoBaHHMMH, BKnronaro^HMH noKa3aTent npe^HKa- thbhoh ceMaHTHKH (aScTpaKTHoe cy^ecTBHTentHoe); 3) KOMnpeccHpoBaHHMMH a^HcKpeTHMMH - c HepeanH3OBaHHOH no3HpHeM npe^HKara ( 0 q).

Ha TpeTteM ypoBHe npeacTaBneHHa 3HcTpHSyTHBHBix cbohctb rnarontHoro npe^HKara paccMarpHBaroTca cTpyKTypHiie cxeMM npeano^eHHH.

HaHSonee nonHo pe3yntTaTM npHMeHeHHa MoaenH 3KcnnHKaTHBHoro cHHTaKcHca k onHcaHHro cnaB3HcKHx 33mkob oTpa^eHii b MOHorpa^HH: Kikle- wicz/Korytkowska 2010. B aaHHOH paSoTe npeacTaBneHii Sa3M aaHHiix, co^ep^a^Hx ynopaaoneHHyro (b cooTBeTcTBHH c TpeMa ynoMaHyTiiMH B irae ypoBH^MH) HH^opMapHro o Sa3OBMx cHHTaKcHHeckhx cTpyKTypax Senopyc- cKoro, SonrapcKoro h nontcKoro 33mkob. Ha cneayro^eM 3Tane HccneaoBaHHa flaHHaa HH^opMapHa S in a noflBeprHyra amnroy, H3 KOToporo, b Hacraocm, BMTeKaeT, hto SontraHHcTBo, a HMeHHo - noHTH 70% rnaronoB npeacraBnaroT 3ByxMecTHMe npe^HKaTM. TpexMecTHiie npe^HKaTM oxBaTMBaroT Sonee 20%

Bcex eflHHHp, a oflHOMecTHtie cocraBnaroT MeHtraHHCTBO - Ha hhx npHxoflHTca HeMHorHM Sonee 8%.

Hto KacaeTca oTHoraeHHa npe^HRaroB nepBoro h BToporo nopa^Ka, to 3aect HaSaro^aeTca oraocHTeatHoe paBHoBecHe: okoho 46% raaronoB penpe- 3eHTHpyroT npeaHKarti nepBoro nopa^Ka h noHTH 54% - npeaHKarti BToporo nopa^Ka. 3to, b HacraocTH, cTaBHT noa coMHeHHe o^hhh3 $yHaaMeHTanBHBix Te3HcoB KorHHTHBHoń aHHrBHcTHKH - o ^eHoMeHonorHHecKon npHpoae KoHHpnryanroaHHH aeHcTBHTenBHocTH b ceMaHTHKe a3tiKa. 54% KoHcTpyKpHH c a^epHMM npe^HKaroM BToporo nopa^Ka - 3to omraKoM Soatraaa pH^pa, htoSbi coraacHTtca c MHeHHeM KorHHTHBHcToB o tom, hto oKpy^aro^HH Hac MHp npepcraBnaeTca b a3tiKe, npeHMy^ecTBeHHo, KaK oTHoraeHHa npepMeToB.

Hto KacaeTca HaHÓoaee HacTo BcTpenaeMMx npono3HpHoHanBHBix cTpyKTyp, tokhhm oTHocaTca cnepyro^He:

npono3HqHoHanBHaa cTpyKTypa HacToTa (%) p (x, y) 34,5 P (x, q) 27,0 P (x, y, r) 11,3 P (x, y, z) 8,7 p (p, q) 7,2

H3 aHanr oa BtrreKaeT, hto cy ^ ecrayroT HeKoToptie ^aKTopti, cnocoScrayro^He bbicokoh HacToTe ynoTpeSneHHa npono3HpHoHaaBHoń crpyKTypti. Bo-nepBtix,

3to- HaaHHHe npepMeraoro apryMeHTa b nepBoń no3HpHH (x). Bo-BToptix, 3to - HaaHHHe npepMeraoro apryMeHTa bo BTopoń no3HpHH (y), npH ycnoBHH, hto panee cnepyeT Tperań apryMeHT (npepMeTHtm hhh npono3HpHoHaatHMH), hhh HaaHHHe npono3HpHoHaatHoro apryMeHTa bo BTopoń no3HpHH (q), npH ycaoBHH, hto npepHKar HMeeT pByxMecrayro cTpyKTypy.

KpoMe Toro b MoHorpa^HH Sbihh cpenaHti bbibo^bi conocTaBHTentHoro xapaKTepa.

CHHTaKCHHecKHe CBOHCTBa riaroiOB

KaK aieMeHT hx aeKCHKorpa^HaecKoro onHcaHHH

U,eHH0CTt n03X03a, B OCHOBe KOTOpOrO ae^HT CeMaHTHaeCKHH KpHTepHH CHH- TaKCHHeCKOrO MOfleaHpOBaHHfl 33MKOBMX eflHHHp, COCTOHT B TOM, aTO SaarO- 3apa OnOpe Ha npono3HpH0HaatHiie CTpyKTypii CHHTaKCHC npe^CTaeT He KaK XaoTHaecKoe HarpoMO^aeHHe rpaMMamaecKHX $opM, a KaK ynopa^oaeHHoe MHO^eCTBO 3KCn3HKaTHBHBIX H CTpyKTypHBIX CXeM, eflHHCTBO K0T0p iIX oSyCaO- BaeHO (h OflHOBpeMeHHO oStaCHaeTCfl) oS^HOCTtro 3aK0flHp0BaHH0H B HHX CeMaHTHHeCKOH (np0n03HpH0HaatH0H) HH^OpMapHH. nOCKOHBKy Ka^flMH (CeMaHTHaeCKHH) npe^HKaT peaaroyeTca b CHHTarMaTHaeckhx 0Kpy^eHHaX c pa3HMM COCTaBOM $opM penpe3eHTapHH erO apryMeHTOB (b tom aHcae b npeaao^eHH3X, b K0T0piiX OT^eatHiie apryMeHTHiie no3HpHH aBaaroTca HepeaaH30BaHHBiMH), npono3HpH0HaatHaa MO^eat npe^ao^eHHa (h npo- n03HpH0HaatHaa MO^eat ceMaHTHKH npe^HKara) paccMarpHBaeTca KaK CBoero po^a H H B a p H a H T , KOTOpilH BHOCHT e^HHCTBO B MHO^eCTBO CHHTaK- CHHecKHX aBaeHHH.

HcX0flHaa npono3HpH0HaatHaa CTpyKTypa no3BoaaeT He ToatKO npor- paMMHpoBart, HCHHcaaTt ^opMM ee penpe3eHTapHH (KaK 3to Siiao n0Ka3aH0 Biirae), hohno3BoaaeT ynopa^oaHTt h x. HMeHHO 3toh CTaao raaBHOH 3aaaaeń HayaHoro npoeKTa ^Właściwości składniowe czasowników jako baza ich zinte­ growanego opisu leksykograficznego (w perspektywie konfrontatywnej polsko- -bułgarsko-rosyjskiej)», KOTopiiH, HaaHHaa c 2014 ro^a, peaaroyeTca rpynnoń HCcaeaoBareaen H3 BapraaBii, OatraTima h ^o^3h npH ^HHaHCOBOH noaae- p^Ke noatCKoro HapHOHaatHoro pem pa HayKH (Narodowe Centrum Nauki; rpaHT 2013/11/B/HS2/03116).

Ba^HMM 3aeMeHT0M Ka^aoń caoBapHOH CTaTtH aBaaroTca 3 K 3 e M n a H - ^ H K a p H H , npe^CTaBaaro^He bo3mo^hocth CHHTarMaTHaecKOH peaar oapHH aeKCHaecKOH eaHHHpu b C00TBeTCTBHH c npaBHaaMH a3MKa. Biirae yKa3ii- Baaoct, aTO cy^ecTByro^aa aeKCHKorpa^HaecKaa npaKTHKa He onHpaeTca Ha KaKHe-aHSo HayaHiie KpHTepHH npe^CTaBaeHHa aaHHOH HH^opMapHH - aBTopii caoBapeH aeńcTByroT, cKopee, no HaHmro h onHparoTca Ha coScTBeHHyro a3MK0Byro HHTyHpHro, npe^ae Bcero - no3HpHro cySteKTa pa3roBopH0H peaH.

B MO^eaH 3KcnaHKaTHBHoro CHHTaKCHC a, KaK yKa3iiBaaoct, oT^eatHiie noBepXH0CTHie peaaroapHH aeKCHaecKHX 3HaaeHHH pa3aHaaroTca CTeneHtro 3HCKpeTH0CTH, H30ceMHaH0CTH. 3tot ^aKT, no HaraeMy ySe^aeHHro, aoa^eH yaHTMBartca npH cemeHTapHH caoBapHOH CTaTtH, a HMeHHO - npe^CTaBaeHHa CHHTaKCHaecKHX (^pa30BMX) peaaH3apHH ceMaHTHaecKoro noTeHpHaaa raaroatHoro caoBa b ynopaaoaeHHOH, HepapXHaecK0H ^opMe. B OCHOBe TaKOH cerMeHTapHH ae^HT n p H H p H n n e p B e H C T B a a H a a o r o B i i X

h 3 H C K p e T H M X p e a i H 3 a p H K : aHanoroBbie CHHTaKCHHecKHe CTpyKTypH, b k o to pm x Ka^aaa apryMeHTHaa no3HpHa MaHH^ecrapoBaHa rpaMMaTHHeCKHMH ^opMaMH C CooTBeTCTByro^HM (npeflMeTHMM h h h npeflHKaTHBHMM) coaep^aHHeM, npearaecTByroT HeaHanoroBHM CTpyKTypaM, KoToprne - b CBoro onepeat - aH^ epeHUHpyroTca b 3aBHCHMocth ot HanHHHa hhh oTCyTCTBHa ^opMantHoń peanroapHH apryMeHTHHX no3Hu;HH. HanpHMep, TaK Mo^eT BMrnaaeTt Moaent npeacTaBneHHa HmrocTpaTHBHoro MarepHana b CnoBapHoń CTaTte, nocBa^eHHoń MeHTantHoMy rnarony npudyMbieamb/

npudyMamb. n P 0 n 0 3 ^ H 0 H A a b H A 3 C T PY K T Y PA : P (x, q) n P 0 n 0 3 H U ;H 0 H A .n b H b I H A P r y M E H T B ®0 PM E n P E ^ H K A T H B H O E O B b lP A ^ E H H f l m A E 1-H: ^ A H E T V Nx> Vq - ^ V Nnom Con V

Ohu npudyManu, ueM u KaK ux KopMumb. ^ P 0 ^ 0 3 H ^ H 0 H A a b H bIH A P E y M E H T B ®0 PM E B b lP A K E H H fl C n P E ^ H K A T 0 P0 M

m A E 2 -H: ^ A

V Nx, NVq ... - V Nnom Na,

OHa npudyMaja HecKonbKo eupmyo3Hbix deuweHuu.

m A E 3-H : H E T

V Nx> Naq 0 q - V Nnom N

npudyMaja zepoee. E cju h me6n npudyMaja, 6ydb maKuM, KaK h xouy. V N „ V Iq ••• - V Nnom VI

Ohu npudyMaju Ha3eamb e uecmb 850-nemun MocKeu. Xopo6poe npudyMaj noKypumb. npudyMajiu daeamb ee eMecmo Kpynbi.

V Nx, 0q - V Nnom

hab. OHa ece epeMH npudyMbieaem.

npaBH^BHo noCTpoeHHaa cnoBapHaa CTarta aon^Ha coaep^aTb BCe KoMna- TeSH^bHMe c CHCTeMoń a3MKa CHHTaKCHHeCKHe pea^H3apHH onHCMBaeMoń neKCeMM, h HMeHHo b tom nopaaKe, k oto ph h oTpa^aeT xapaKTep ^opMaatHoń penpe3eHTapHH 3aKoaHpoBaHHoń b 3HaneHHH marona 6a3oBoń ceMaHTHHecKoń CTpyKTypH. 3to TpeSoBaHHe, k co^aneHHro, He Bceraa BbinonHaeTca He tohbko b neKCHKorpa^HHeCKoń npaKTHKe, ho h b Sonee cepte3HHx nHHrBHCTHHe ckhx onHCaHHax. TaK, «TonKoBo-KoM6HHaropHbm cnoBapb» (TKC) H. A. MeniuyKa h A. K. ^onKoBCKoro (1984) npeaycMarpHBaeT, hto HH^opMapHa o neKCH- HecKoM 3HaneHHH cnoBa aononHaeTca HH^opMaupen o ero THnoBoń cHHTaKCH- HecKoń coneTaeMocTH. MeniuyK BBen b cb^3h c 3thm noHaTHeg o v e r n - m e n t p a t t e r n (1984, 49) - npoToTHn Haraero Baneffraoro Knacca. 0aHaKo

h h HH^opMapHa o npono3HpHOHantHMX CTpyKTypax, h h HH^opMapHa o CHHTaKCHHecKHX $opMax, hh 3K3eMnaH^HKapHH He aBaaroTca b 3tom cayaae 6e3ynpeHHMMH, npHMepoM Hero Mo^eT nocay^H T t ra a ro a óopombcn

(b3HaHeHHH ‘X npnaaraeT MHoro ycnaHH c peatro aHKBHpHpoBart cmyapHro Y ’). flaHHoMy raaroay bTKC cooTBeTcTByeT caepyro^e npepcTaBaeHHe:

1 = X (kto n p a aa rae T y c a a a a ) 2 = Y (hto Kay3HpyeTca) 1 SHM 1. c STB 2 . npomue Spo^ o6a3aTeatHo

YKa3aHHMe pHcTpHSyTHBHtie npaBHaa HaarocTpHpyroTca b caoBape npHMepaMH:

óopombcn c copuHKaMu óopombcn c nbnHcmeoM óopombcn npomue ono3ÓaHuu

óopombcn npomue HapymeHun zpatfruKa

TaKoM THn onHcaHHa He paeT, opHaKo, acHoro npepcTaBaeHHa o cTpyKType cHTyapHH, omctiBaeMoń raaroaoM óopombcn. H3 npHBepeHHtix HaarocTpapHM, cKopee, caepyeT, hto oSteKTaMH paHHoro peMcTBHa aBaaroTca npepMeTti

(copHnKu) HaH noao^eHHa pea (nbnHcmeo, ono3Óamn, HapymeHun). Bo3HHKaeT

HeKoTopaa pBy3HaHHocTt, xoTa b peMcTBHTeatHocTH mm HMeeM peao c pByMe- cthmm npepHKaroM BToporo nopapKa, nepBtm apryMeHT npH KoTopoM HMeeT npepMeTHMH xapaKTep (cySteKT peMcTBHa), a BTopoM - npono3HpHoHaatHMH xapaKTep (noao^eHHe pea). EoptSa o3HaaaeT npeopoaeHHe HeKoTopoM peMcT- Byro^eM cHaM, HeKoTopoM cHTyapHH c yaacraeM ^ hbmx HaH He^HBtix npep- MeToB. no3ToMy HeKTo He SopeTca - b npaMoM cMticae - c copHaKaMH, a c TeM ^aKToM, hto copHaKH pacTyT TaM, rpe hm pacTH (ctohkh 3peHHa cySteKTa) He noao^eH o. flpyrHMH caoBaMH, raaro a óopombcn (b paccMaTpHBaeMoM 3HaaeHHH) penpe3eHTHpyeT npono3HpHoHaatHyro cTpyKTypy P (x, q), KoTopaa Mo^eT SmtbpeaaH3oBaHa b noaHoM, aHaaoroBoM $opMe (oTMeTHM, hto paHHaa $opMa penpe3eHTapHH BToporo apryMeHTa bTKC He yKa3aHa):

HuKumuH [...] ó o p o n c n c m e M , nm o cm ano óecnoeopom H ou nebio

(ro . EoHpapeB).

HywHo KaK-mo ó o p o m b c n c me M, nmo MeHn npo3eanu «ycmymuebiM »

(r. noaoHcKHM).

npeftno^eHHH, b kotopbix npHraaro-tHyro no3Hpnro 3aHHMaeT (KOHKpeTHoe h-h aScTpaKTHoe) cy^ecTBHTe-tHoe b bhh. nafle^e, HHTepnperapyroTca KaK pe3y-tTar cTpyKTypHoro npeoSpa3oBaHHa (b npopecce peneBoń fleaTe-tHocra)

no-Hoń, H3oceMHHecKoń cTpyKTypti, T.e. KaK pe3y-tTaT cHHTaKcmecKoń KoMnpeccnn:

6opombCH c copHHKdMU < 6opombcn c meM (frammoM), nmo copHnmu pacmym 6opombCH c nbHHcmeoM < 6opombcn c meM (frammoM), nmo Hemmo nbnHcmeyem 6opombcn npomue ono3daHUu < 6opombcn c meM (frammoM), nmo Hemmo ona3dbieaem

6opombcn npomue HapymeHun zpafruma < 6opombcn c meM (frammoM), nmo Hemmo Hapymaem zpafrum

flpyrHM BasHHM acneKToM -eKcHKorpa^HHecKoro npHMeHeHHa 3KcnnHKaTHBHoro cHHTaKcnca aB-aeTca peraeHHe npoS-eM ti mh o r o -

3 H a H H o c T H . HeoflHoKpaTHo oTMena-oct, hto TpaflHpHoHHtie To-KoBtie

cnoBapn rperaaT HeoSocHoBaHHtiM HarpoMo^fleHHeM ceMaHTHHecKHx BapnaHToB h ceMaHTHHecKHx oTTeHKoB 3HaneHHń, xor a BcTpenaroTca h TaKHe

c-ynaH, Korfla pa3Htie ceMaHTmecKHe ynoTpeS-eHHa c-oBa TpaKTyroTca KaK oflHo 3HaneHHe. B 3tom oTHoraeHHH Haraa Moment npeflycMaTpHBaeT flBa

KpHTepHa. nepBMń KpHTepHń mo*ho onpefle-HTt KaK e f l H H c T B o

n p o n o 3 H p H o H a n t H o ń c T p y K T y p t i : To^flecTBo -eKcHHecKoro 3HaneHHa HcK-ronaeT bo3mo^ hoctb a-tTepHaTHBHoń HHTepnpeTapHH

cooTBeTcTByro^eń eMy npono3HpHoHantHoń crpyKTypti. B KaaecTBe npHMepa paccMoTpHM TonKoBaHHe r - a r o - a cymumb b TCP-3. 3HaaeHHe r - a r o - a

onHcMBaeTca KaK ‘fle-art cyxHM’, npH 3tom npHBoflaTca c-eflyro^He npHMepti

ero ynoTpeSneHHa:

cymumb 6enbe cymumb mpaey

Ta6am cymum zopjio (co3flaeT o^y^eHHe cyxocTH). B zopje cymum.

C-oBapt HrHopHpyeT $aKT floBo-tHo 3aMeTHoń ceMaHTHHecKoń HeoflHo- poflHocTH H—nrocTpapHH: c oflHoń ctopohm, mm HMeeM fle-o c aKTHBHoń

3eaTe-tHocTtro cySteKTa (ae-oBeKa), c flpyroń ctopohm - c HeHHTeHpHo-

Ha-tHMMH ^H3HHecKHM npopeccoM, Korfla HeKoTopoe cocToaHHe h-h

no-o^eHHe fle- Bo3fleńcTByeT Ha oSteKT. 3to oScToaTe-tcTBo, Ka3a -o c t Sm, yHTeHo b «Bo-traoM to-kobom c-oBape pyccKoro a3tiKa» (fla-ee: ETCP#) nofl

pefl. C. A. Ky3HepoBa, rfle ocHoBHoe 3HaaeHHe c-oBa ‘fle-art cyxHM hto--. cMpoe, B-a^Hoe, MoKpoe, flep^a Ha Bo3flyxe h-h b Ten-oM, ^apKoM Mecre’

conpoBo^aaeTca ceMaHTHHecKHM ottchkom: ‘flenart ape3MepHo cyxHM, nw maa Heo6xo3HMOH Bnarw, Bna^Hocrw’, KoToptm wnnrocrpwpyeTca npwMepaMw:

Bemep cymum zyóbi. M apa cymum noney. Ta6aK cymum zopno.

ABTopti BTCP-3 He nocawTanw Heo6xoflwMMM BMflenwTt 3tot THn ceMaHTw- aecKoro ynoTpeSneHwa cnoBa KaK oTflentHoe 3HaaeHwe, xoTa TaKoe pemeHwe c oaeBHflHocTBro HanpamwBaeTca c yaeTOM npeflwKamo-apryMeHTHon cTpyK- rypti, 3aKoflHpoBaHHoH b coflep^aHww rnarona. C oflHoń ctopohm, mm wMeeM fleno c flByMecTHMM npeflwKaroM nepBoro nopaflKa: P (x, y), npeflcraBnaro^eM $H3HaecKoe fleńcTBHe cySteKTa no oraomeHwro k MarepwantHoMy oSteKry. B 3tom cnyaae Bo3Mo^eH, HanpwMep, KoMnneTHBHMH BapwaHT rnarontHoro fleńcTBHa (c Herapweń):

MeaH Hedocymun KpacKy. MeHa Hedocymuna zonoey.

*Bemep Hedocymun zyóbi. *Mapa Hedocymuna noney.

C flpyroM ctopohm, rnaron cymumb ^yHKpwoHwpyeT b Kay3aTHBHoM 3HaaeHww w penpe3eHTwpyeT npeflwKamo-apryMeHTHyro cTpyKrypy HHoro Twna: P (p, y). 3flect, KaK BHflHM, nepBMH apryMeHT wMeeT npono3wpwoHanBHtm xapaKTep, a rnaron Btipa^aeT 3HaaeHwe: ‘nono^eHwe flen, Bo3fleMcTBya Ha npeflMeT, cnocoScTByeT ToMy, htooh craHoBwTca cyxwM’:

r o p m a n eoda cymum Kowy zonoebi. Cnupm cymum.

Epu3 CeeepHozo Mopn oódupaem peKu, cymum zyóbi.

Ecnw BepHyTtca k paccMoTpeHHoMy BMme rnarony óopombcn, to cneflyeT yTOHHHTt, hto b KaaecTBe npeflwKaTa BToporo nopaflKa oh ^yHKpwoHwpyeT b 3HaaeHHH (cornacHo ETCP#) ‘aKTHBHo fleMcTBoBart npoTHB Koro-, aero-n., cTpeMact npeofloneTt wnw yHHHTo^HTt; conpoTwBnaTtca KoMy-, aeMy-n.’. OflHaKo flaHHMH rnaron ynoTpeSnaeTca w b flpyroM 3HaaeHww: ‘cxBaTWBmwct flpyr c flpyroM, cTapaTtca noBanwTt, nono^wTt Ha nonaTKw’. Pa3nwawe 3HaaeHWH oTpa^aeTca Ha ypoBHe npono3wpwoHantHBix cTpyKTyp: b nepBoM cnyaae peanw3yeTca cTpyKrypa P (x, q), bo BTopoM cnyaae - crpyKrypa P (x, y).

Pa3yMeeTca, nonwceMwa Mo^eT Sbitb peanw3oBaHa w b paMKax oflHoM w toM ^ e npono3wpwoHantHoH cTpyKTypM, KaK b cnyaae dyMamb} ‘pa3MBimnaTt, npeflaBartca pa3flyMtro’ w dyMamb2 ‘nonaraTt, cawTart, npeflnonarart’, Korfla

pa3HBIM neKCHHeCKHM 3HaHeHH3M COOTBeTCTByeT OflHa H Ta ^ e npono3H- pHOHa^BHaa CTpyKTypa P (x, q).

npH peraeHHH npoSneMM MHoro3HaHHocth h npoSneMM To^aecTBa .tckch-

HecKoro 3HaneHHa HaSnroaaeTca pacxo^aeHHe MoaenH 3KcnnHKaTHBHoro CHHTaKCHca c MeToaoM npe^CTaBneHHa neKCHHeckhx 3HaneHHH, npHMeHaeMtiM Hccne^oBaTenaMH mockobckoh ceMaHTHHecKoń raKo^M (MCffl). Haraa Moment onHpaeTca Ha npono3HpHoHa.rtHBie crpyKTypti (kotopmm CTaBaTca b cooTBeT- CTBHe CHHTaKCHHecKHe ^opMM Btipa^eHHa), Tor^a KaK bHCc.reaoBaHHax MCffl HHTepnpeTapHa 3HaneHHa bo MHoroM 3aBHCHT ot coneTaeMocTHBix xapaKTe- pHCTHK neKCHHeCKoń eflHHHUM, B HaCTHoCTH, ot TaK Ha3BIBaeMoH Mo^e^H ynpaB^eHHa. B npHHpHne, 3to - flBa BapHaHTa peanr oapHH o^hom h toh ^ e HHTerpaTHBHoH MeTo^onorHH, XoT3 oHH npHBo^aT K pa3HMM pe3y.TBTaToM. Moment ynpaB^eHHa, KaK Ka^eTca, npHoSpeTaeT b HCc.reaoBaHHax caMoflo- B^ero^HH cTaTyc (mo^ ho roBopHTt o ee cnepH^HHecKoń n o p o^aaro ^eń ^yHKpHH): b onpefleneHHoń cTeneHH oHa cTaBHT HHTepnpeTapHro 3HaneHHa

marona b 3aBHCHMoCTt otrpaMMamnecKoro Knacca, kKoTopoMy npHHaane^HT cy^ecTBHTentHoe-KonnoKar. HanpHMep, raaronti 3pHTentHoro BocnpHaraa nonynaroT y ro . fl. AnpecaHa (AnpecaH h ap. 1997, 92) cneayro^ee TonKoBaHHe: ‘BocnpHHHMaTt rna3aMH $H3HHecKHH oSteKT h.th cr nyapHro’. npH 3tom npHBoflHMMH flaHHMM aBTopoM HnnrocTpaTHBHMH MaTepHan oTpa^aeT, npeHMy^ecTBeHHo, nepByro HacTt TonKoBaHHa, T.e. 3pHTentHoe BocnpHaTHe npeflMeToB:

yeuden 3aMemun HecKOJibKO nuą He eudan maKux ap6y3oe

Auąe3pemb znaeHOzo KOHcmpyKmopa

Tohbko npHBoflHMMH b KaHecTBe npHMepa ^pameHT H3 «EBreHHa OHerHHa» oTpa^aeT BocnpHnme cmyapHH:

y3pw nupyccKOu Tepncuxopbi / / ffym o u ucnouHeHHbiu nonem?

Ho raaBHaa npoSneMa - He b 3tom. fle^HHHpHa ‘BocnpHHHMaTt ma3aMH $H3H- HecKHH oSteKT h th cmyapHro’ aB^aeTca BHyTpeHHe npoTHBopeHHBoń: 3a Heń KporoTca flBe pa3nHHHtie no coaep^aHHro npono3HpHoHantHBie HHTepnpe- TapHH marona. «BocnpHnme oSteKTa» o3HanaeT, hto m m HMeeM aeno cnpeaH- KaTHo-apryMeHTHoń CTpyKTypoń P (x, y), a «BocnpHnme CHTyapHH» yKa3MBaeT Ha flpyryro npeaHKamo-apryMeHTHyro CTpyKTypy - P (x, q). CrpyKTypa nepBoro THna peanr oyeTca b npeano^eHHax crnaronaMH, onHCMBaro^HMH $H3HHecKHe fleńcTBHa h oTHoraeHHa (TaKHe, KaK depmamb, Hecmu, 6pocamb, zynnmb,

npeano-ieHHax c ceHcopHtiMH, MeHTantHtiMH h ceHTHMeHTanBHMMH raaronaMH (eudemb, amwamb, dyMamb, saMenamb, padoeambcn, mocKoeamb h ap.). noc- KonBKy coBMe^eHHe 3thx 3HaneHHH He npeacTaBnaeTca bo3moihbim, mm HMeeM aeno hhh c pa3HMMH ceMaHTHHecKHMH BapHaHTaMH marona, hhh - b aen- cTBHTenBHocTH - c o^HHM 3HaneHHeM, Ho pa3HMMH no cTeneHH aHcKpeT- hocth npeacTaBneHHaMH ero npono3Hn;HoHanBHon cTpyKTypM cHHTaKcme- ckhmh ^opMaMH: cHHTaKcmecKHe KoHcrpyKUHH, npeacTaBnaro^He ‘BocnpHa- THe npe^MeToB’, aBnaroTca pe3ynBTaToM cTpyKTypHoro npeoSpa3oBaHHa, a HMeHHo - KoMnpeccHH BBipaieHHn, npeacTaBnaro^Hx ‘BocnpHaTHe cHTyapHn’, cp.:

f i He euwy, zde mbi Haxoduwbcn > f i He euw y meón.

f i He cnbiwy, nmo mbi zoeopuwb/npou3Hocuwb > f i He cnbiwy meón.

noHATHo, hto TonKoBaHHe no npHHpHny 3H3bwhkphh (‘BocnpHaTHe npeaMeTa HHH cHTyapHH’) He cooTBeTcTByeT aaHHBiM npeoSpa3oBaHHaM (oTpaiaro^HM oÓBeKTHBHBie $aKT a3BIKa).

B cTaTBe H. H. HoM^HHa «npono3HpHoHanBHoe noHHMaHHe» paccMar- pHBaeTca TonBKo KaK oaHo H3 noa3HaneHHn marona nomMamb/noHnmb. XoTa aaHHBn aBTop nHraeT, hto ynoTpeSneHHa rnarona noHuMamb b coneTaHHH c npono3HUHoHanBHBiM oSBemoM «aBnaroTca penrpanBHBiMH ana coBpeMeH- Horo pyccKoro a3BiKa» (2003/2015, 5), 3to He MeHaeT cyTH aena: MenranBHBin rnaron TpaKTyeTca to KaK npeaHKar nepBoro nopaaKa, to KaK npeaHKar BToporo nopaaKa, hto He cooTBeTcTByeT caMon npHpoae MeHTanBHBin cocroaHHn, oÓBeKToM KoTopBX b c e r a a aBnaroTca n o i o i e H H a a e n , a 3HanHT, npono3HpHoHanBHaa cTpyKTypa cooTBeTcTByro^HX npeaHKaTopoB c HeH3ÓeiHocTBro BKnronaeT q.

M o a e n b y n p a B n e H H a (KaK Beay^Hn KpHTepHn ceMaHTHnecKon HHTepnpeTapHH cnoBa) He6e3onacHa b tom cMBicne, hto HMeHHaa rpynna b npHrnaronBHon no3HpHH (b KocBeHHoM n a a e ie ) HeoSa3aTenBHo oTpaiaeT ceMaHTHnecKyro BaneHTHoctb rnarona - oHa, KaK SBino noKa3aHo, MoieT 6btb pe3ynBTaToM cHHTaKcHnecKon KoMnpeccHH Sonee nonHon cTpyKTypB c npHaaTonHBM npeanoieHHeM, KoTopaa c tohkh 3peHHa cHcTeMB a3BKa HMeeT Sa3oBBn, T.e. HcxoaHBin craryc.

npH onpeaeneHHH ToiaecTBa neKcmecKoro 3HaneHHa mb HcnonB3yeM T aK ie BTopon KpHTepHn - p e n p e 3 e H T a T H B H B i n x a p a K T e p n o n hb x (aHanoroBBx) c H H T a K c H n e c K H X $ o p m. Oh 3aKnronaeTca b cneayro^eM: H3 MHoiecTBa cHHTaKcmecKHx $opM peanroapHH npono- 3HpHoHanBHon cTpyKTypB h neKcmecKoro 3HaneHHa rnarona penpe3eHTa- THBHon c tohkh 3peHHa oTpaieHHa no3HpHn apryMeHToB cnnraeTca HaHSonee nonHaa, aHcKpeTHaa $opMa, npH ycnoBHH, hto Sonee KpaTKHe ^opMBi

HHTepnpeTHpyroTca KaK pe3yntTar ee CTpyKTypHoro coKpa^eHHa (KOMnpec- chh); cocTaB npono3Hn;HOHanBHOH crpyKrypti (h b KaKOH-To CTeneHH neKcH- HecKoro 3HaneHHa rnarona) onpeaenaeTca TaKHM o6pa3OM, hto KonHHecTBo apryMeHTHMX no3HpHH b npono3HpHOHanBHon cTpyKType cooTBeTcTByeT KonHHecTBy 3ano^HeHHMX no3HpHM (cHHTaKceM) npH rnarontHOM npeflHKare b cTpyKType nonHoro/flHcKpeTHoro npe^no^eHHa. B cb^3h c 3thm mo^ho caenart 3aMenaHHe no noBOfly 3HaMeHHToro BticKa3BiBaHHa .H. BHTreHraTeHHa: «rpaHHpM Moero a3tiKa onpeaenaroT rpaHHpti Moero MHpa» (2010, nyHKT 5.61). Mo^ho cHHTart, hto 3To BMcKa3MBaHHe HMeeT cMticn npe^ae Bcero no oTHoraeHHro k onpeaeneHHon nacra 33mkoboh cHcTeMti, a HMeHHo - m ho-

^ecTBy 3HcKpeTHMX 33MKOBMX $OpM, KOTOptie aHanOrOBBIM o6pa3OM (no npHHpHny cHMMeTpHH) oTpa^aroT KaTeropHH MeHTantHOH penpe3eHTan;HH 3encTBHTentHocTH b nenoBenecKOM co3HaHHH.

PaccMOTpHM npHMeHeHHe 3Toro npHHpHna k KOHKpeTHOMy MarepHany. rnaron nonuMamb/noHHmb peanroyeTca b HecKontKHX THnax ynoTpeSneHHH, HanpHMep:

Oh noHUMaem mo6oeb KaK cmpeMJieHue k npeeocxodcmey.

Oh noHUMaem eawHocmb pe<popM.

Pa3nHHHe cTpyKrypHtix cxeM 3flect oneBH^Ho: b nepBOM npeano^eHHH - V Nnom Nacc Prep N acc; bo BTopoM npeano^eHHH - V Nnom N acc M e^ay aaHHtiMH cHHTaKcHHecKHMH ^OpMaMH OTcyTcTByeT OTHOraeHHe cTpyKTypHOH npOH3BO-

3hocth, T.e. oflHa, Sonee KpaTKaa, He aBnaeTca pe3yni>TaTOM cTpyKTypHoro coKpa^eHHa BTopon, Sonee nonHOH. EcnH mm nontrraeMca ycTpaHHTB nacTB nepBoro npeano^eHHa:

Oh noHUMaem Jm6oeb.

to oKa3MBaeTca, hto 3to npHBOflHT k H3MeHeHHro 3HaneHHa rnarona. 3Hannr, mm HMeeM aeno c pa3HMMH npono3HpHOHantHMMH cTpyKrypaMH h pa3HMMH neKcHHeckhmh 3HaneHHaMH.

H b nepBOM, h bo BTopoM cnynae bo3mo^ho pa3BepTMBaHHe cHHTaKcH- HecKOH ^opMM, a HMeHHo - 3anonHeHHe no3HpHH h m c h h m x rp y n n npHflaroHHMMH npeano^eHHaMH:

To, nmo n cKa3an, He cjedyem noHUMamb KaK mo, nmo smo - edm cm eem b iu cnoco6 nonyneHun cmuneHduu.

To, nmo e doKyMeHmax yKa3aHo Mecmo npedbidyiąezo npowueaHun epeM emo nepeM eiąemozo nuąa, meppopucmbi noHuMaiom KaK mo, nmo y sm ou Keapmupbi y w e Hem xo3nuHa.

Oh noHuMaem, nmo petpopMbi eawHbi.

Oh noHuMaem, KaK eawHbi petpopMbi.

npeacTaBneHHe npono3HnpoHantHtix CTpyKTyp h KOHCTpynpoBaHHe neKCHne- ckhx 3HaneHHH aon^Ho 6a3HpoBaTBca b nepByro onepeat Ha 3th x, aHCKpeTHtrc

CHHTaKCHHecKHx $opMax: nO H M M A Tb, nO H M M A Tb2 P (x, q) V Nx, Vq V Nx V N nom > NVq -x> Naq 0 q V Nx, 0 q ^ V N P (x, q, r) V Nx> Vq - Vr‘‘‘ V Nx> Vq - NVr V Nx> NVq-> Vr‘ V Nx, NVq NVr -V Nx, N-Vq Advr V N , NV _{x q} V N V N _nomCon V V N _{nom acc}N V N _{nom acc}N

V Nnom Pron Con V. V Nnom Pron Con V.

v Nm N_{nom acc} V N _{nom acc}N .

V N _{nom acc}N N nom acc

Prep Pron Con V Prep Nacc Prep Pron Con V Prep Nacc

Adv [Ninstr//Adv]

npeanaraeM aa HaMH Moment neKCHKorpa^HnecKoro onHcaHHa rnaronoB npeanonaraeT HecKontKo 3TanoB. nepBoHanantHo ana Ka^aon onHCBiBaeMon e^HHHpM onpeaenaeTca mho^ ctbo aHarHocTHneckhx KoHTeKCToB, T.e. $pa3, o6pa3oBaHHMX Ha 6a3e rnarontH oro npeaHKaTa b no3HpHH CKa3yeMoro.

Hctohhhkom ^aKTHHecKoro MaTepHana, b nepByro onepeat, cny^aT aocTynHtie b HHTepHeTe a3BiKoBtie Kopnycti h noHCKoBtie cHCTeMti, a KpoMe Toro - nHct- MeHHtie hycTHMe TeKCTti pa3HMX cranen h^aHpoB, cnoBapH, a3tiKoBaa HHTyH- npa aBTopoB h HaraHX pecnoHaenroB. Ha cneayro^eM 3Tane co3aaroTca 6a3ti

aaHHMX - ana MaKCHMantHo nonHtix cnHCKoB MeHTantHtix h 3mothbhbix rnaronoB coBpeMeHHoro SonrapcKoro, nontcKoro h pyccKoro a3MKoB. Hccneao- BaTentCKaa nacTt npoeKTa (3annaHHpoBaHHaa Ha 2016-2017 roati) npeano­ naraeT aHanH3 3KcnnHKamBHBix h CTpyKTypHtix cxeM, conocTaBHTentHtin aHanH3, aHanH3 ceMaHTHnecKHX KnaccoB (b nepByro onepeat, c yneToM BHyTpeHHen TeMnopantHocTH rnaronoB), a TaK^e aHanH3 aBneHHa nonHceMHH - c tohkh 3peHHa oTpa^eHHa npopeccoB ceMaHTHnecKon aepHBanpH rnaronoB bnnaHe hx CHHTaKCHnecKon coneTaeMocTH.

BnÓjmoipa(|)iiu

AnPEcaH, r o . ,3,. h ap . (1997), Ho b h h oEtacHHTentHbrn cno B ap t chhohhmob pyccK oro a3HKa. nepB w fi BwnycK. MocKBa.

Eabehko, a . r . (p e a.) (2002), PyccKHe rn a ro n tH tie n peano^ eH H a. 3Kcnep0M eH TantHH0 CHHTaK- C0 necK00 cnoB apt. MocKBa.

BHTrEHmTEHH, K. (2010). ^OrHKO-$H.EOCO$CKH0 TpaKTaT. MoCKBa.

Khkkebhu, A . / KoPMTKOBCKAa, M . (2012), 3 KcnnHKaT0 BHH0 C00TaKC0 C KaK 0 0 ^opM aq0 O0 0 aa 6a3a aeKC0K orpa^0neCKoro o00CaHHa raaroaoB (Ha MaTepnaae ooatCKoro 0 pyCCKoro 33hkob). W : A c ta L in g u istica P etro p o litan a. V III/3 , 2 7 9 -2 9 7 .

KocECKA-TomEBA, B. (2 0 1 5 ), MHoroTOMHa 6M rapC K o-0 oRCKa CŁ0 OCTaB0 T ea0 a rpaMaT0 Ka. B: h ttp ://w w w .b alg a rsk iez ik .o rg /1 -2 0 0 9 /V _ K O S E S K A .p d f

Mek m y k, H . A . / ^okkobckhh, A . K. (1984), TonKoBo-KoM60HaTopHbM CaoBapt CoBpeMeHHoro pyCCKoro a3tiKa. o0 tiT CeMaHT0 Ko-C0 HTaKC0 ueCKoro o0 0 CaH0a pyCCKofi aeKC0 K0 . B e0 a. Hhkokobcka, B. (2012), noaCKa CeMaHT0UKa C00TaKCa. B: n p m o 3 0 (Contributions). X X X V I (1-2),

2 3 5 -2 5 4 .

nETPoBCKHH, A . B. / ^pomEBCKHH, M . r . (peq.) (1985), KpaTK00 0 C0x o a o r0 ueCK00 CaoBapt. MoCKBa.

Bogusławski, A . / Karolak, S. (1970), G ram aty k a ro sy jsk a w u ję c iu fu n k cjo n aln y m . W arszaw a. Dobaczewski, A . (2002), Z ja w isk a p ercep cji w zro k o w ej. S tu d iu m sem an ty czn e. W arszaw a. Karolak, S. (1972), Z ag a d n ie n ia składni ogóln ej. W arszaw a.

Karolak, S. (1984), S k ład n ia w y ra że ń p re d y k aty w n y ch . W : T op o liń sk a, Z. (red.), G ram aty k a w sp ó łczesn eg o ję z y k a p o lsk ieg o . S kładnia. W arszaw a, 1 1 -2 1 2 .

Karolak, S. (2001), O d sem an ty k i do gram aty k i. W arszaw a.

Karolak, S. (2002), P o d staw o w e stru k tu ry sk ład n io w e ję z y k a p o lsk ieg o . W arszaw a.

Kiklewicz, A . / Korytkowska, M . (red.) (2010), P o d staw o w e stru k tu ry z d an io w e ję z y k ó w sło ­ w iań sk ich : b iało ru sk i, bu łg arsk i, po lsk i. O lsztyn.

Kiklewicz, A . / Korytkowska, M . (2012), M o d elo w an ie p łaszc zy z n y syntaktycznej a se g m en ta ­ c ja h a sła sło w n ik o w eg o (na p rz y k ła d zie ję z y k ó w sło w iań sk ich ). W : B iu le ty n PT J. L X V III, 4 9 -6 8 .

Korytkowska, M . / Kiklewicz, A . (2016), O p is w ła śc iw o ści w alen c y jn y c h cza so w n ik ó w n a p o d sta w ie teorii składni eksplikacyjnej - p ro b lem y k o n fro n taty w n e i lek sy k o g raficz n e (n a p rz y k ła d zie ję z y k a b u łg arsk ieg o , p o lsk ieg o i ro sy jsk ieg o ) [w druku].

Melchuk, I. (1984), In tro d u ctio n . In: ToaKoBo-KoM60HaTopHH0 CaoBapt CoBpeMeHHoro pyC­ CKoro a3tiKa. o0 tiT CeMaHT0 Ko-C0 HTaKC0 ueCKoro o 0 0 CaH0 a pyCCKofi aeKC0 K0 . BeHa, 39 -6 8 . Papierz, M . (2013), P o d staw o w e stru k tu ry zd an io w e w sp ó łczesn eg o ję z y k a sło w ack ieg o . K ra ­

ków .

Przepiórkowski, A . (2015), T o w ard s a lin g u istica lly -o rien te d tex tu a l e n ta ilm en t tes t-s u ite fo r P o lish b a se d o n th e sem antic sy n tax ap p ro ach [b 0 euaT0 ].

Szumska, D. (2013), T he A d jectiv e as an A d ju n ctiv e P red icativ e E x p ressio n . F ran k fu rt am M ain. Topolińska, Z. (1984), W stęp. W : T o p o liń sk a, Z. (red.), G ram aty k a w sp ó łczesn eg o ję z y k a p o l­

skiego. Składnia. W arszaw a, 5 -9 .

Zatorska, A . (2013), P o lsk ie i sło w eń sk ie p red y k ato ry k au zaty w n e z p a ra fra z ą p rzy m io tn ik o w ą. Ł ó d ź.