Obowiązkowe ubezpieczenia komunikacyjne

Janusz Ławrynowicz

Obowiązkowe ubezpieczenia

komunikacyjne

Palestra 12/10(130), 29-42

1968

N r 10 (130) O boioiązkow e u b e zp iec ze n ia k o m u n ik a c y jn e ₂₉

Z ag a d n ien ie to n a su w a w iele w ątp liw o ści zaró w n o w za k re sie p y ta n ia , czy zespól ad w o k a ck i je s t zak ła d em p ra c y w ro zu m ien iu p rzep isó w u sta w y z 23 sty c z ­ n ia 1968 r. w sto s u n k u do członków zespołu lu b czy w y k o n y w an ie czynności przez a d w o k a tó w m ożna uznać za o d b y w ają ce się w in te re sie zespołu itd., ja k i w z a ­ k re s ie sposobu p o k ry w a n ia ' jed n o razo w y ch odszkodow ań i św iadczeń w y ró w n a w ­ czych p rzy b r a k u n a te n cel ja k ich k o lw iek kw o t w b u d że ta ch zespołu. W ydaje się je d n a k , że są to zag ad n ien ia p rz e k ra c z a ją c e ra m y nimiejszego o p raco w an ia, k tó r e pow inno się ograniczyć ty lk o do ich zasygnalizow ania, n a to m ia st z a in te ­ re s u ją się n im i z p ew nością w łaściw e w ład ze ad w o k a tu ry .

JANUSZ ŁAWRYNOWICZ

O bow iqzkow e ubezpieczenia kom unikacyjne

1. P R Z E P IS Y OGÓLNE

O bow iązkow e ubezpieczenia n a s tę p stw w ypad k ó w z ru c h u pojazdów m e c h a ­ nicznych w prow adzono w 1962 r. K onieczność w p ro w a d ze n ia tego ro d z a ju u b ez p ie­ czeń zo stała p o d y k to w an a szybkim w zro stem liczby pojazd ó w m echanicznych, k tó ­ ry c h ru c h pociąga za sobą coraz liczniejsze w yp ad k i. P oszkodow ani w ty c h w y p a d ­ k a c h ponoszą szkody rzeczow e (uszkodzenie lu b zniszczenie m ienia) i osobow e (uszkodzenie ciała, śm ierć). W y nagrodzenie ty c h szkód przez posiadaczy pojazdów m ech an iczn y ch p rze k ra c z a w w iększości w y p ad k ó w ich m ożliw ości finansow e, w sk u te k czego osoby poszkodow ane ponosiłyby znaczne, n ie o d w ra caln e s tr a ty m a ­ te ria ln e .

W celu m a te ria ln e g o zabezpieczenia o fia r w y p ad k ó w u sta w a z d n ia 2.XII.1958 r. 0 u b ezpieczeniach m a ją tk o w y c h i osobow ych (Dz. U. N r 72, poz. 357) w a rt. 5 u s ta n a w ia m iędzy in n y m i obow iązkow e ubezpieczenia:

— n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w w k o m u n ik a cji w y n ik ły c h u p asaż e­ ró w lu b inn y ch osób poszkodow anych,

— odpow iedzialności cyw ilnej z r u c h u śro d k ó w k o m u n ik acji.

U bezpieczenia te zostały w p ro w ad zo n e w życie rozporządzeniem R ady M in istró w z d n ia 1.XII.1961 r. w sp ra w ie obow iązkow ych ubezpieczeń n a s tę p s tw nieszczęśli­ w ych w y p ad k ó w i odpow iedzialności cyw ilnej z ru c h u p ojazdów m echanicznych (Dz. U. N r 55, poz. 311). R ozporządzenie to w eszło w życie z dniem 1.1.1962 r. 1 obow iązyw ało do d n ia 31.X1I.1967 r., a n a s tę p n ie zostało za stą p io n e ro zp o rzą d ze­ niem R ad y M in istró w z d n ia 24 k w ie tn ia 1968 r. w sp ra w ie obow iązkow ych u b e z ­ p ieczeń k o m u n ik a cy jn y ch (Dz. U. N r 15, poz. 89), k tó re w eszło w życie z dniem 24.V.1968 r. z m ocą od d n ia 1.1.1968 r.

W m yśl § 26 tego rozporządzenia, do w y p ad k ó w z ru c h u p ojazdów m e ch an icz­ nych, k tó re w y d arzy ły się p rze d d niem 1.1.1968 r., sto s u je się p rze p isy ro zp o rzą­

30 J a n u s z Ł a w r y n o w i c z _{N r 10 (130)}

dzen ia z d n ia 1.XII.1961 r., w zw iązk u z czym liczne sp ra w y przez d łu g i jeszcze czas b ęd ą lik w id o w a n e p rze z PZU , a w ra z ie sp o ru — ro zp o zn aw an e p rzez są d y n a p o d sta w ie d otychczasow ych przepisów . W łaśnie dlateg o , a n a d to m a ją c n a w zględzie, że część p rzepisów ro zp o rzą d zen ia z d n ia 1.XII.1961 r. zo stała rec y p o w a - na przez ro zp o rzą d zen ie z d n ia 24.1 V .l 968 r. bez zm ian lu b z n ie d u ży m i z m ian a­ m i — p rze d m io te m naszy ch ro zw ażań b ę d ą p rze p isy obu ty c h rozporządzeń z u w zg lęd n ien iem ró żn ic m iędzy n im i i a k tu a ln e g o d la nich orzecznictw a.

Z e w zględu n a to, że n u m e ra c ja p a ra g ra fó w w obydw óch ro zp o rząd zen iach je s t analogiczna, p a ra g ra fy ro zp o rząd zen ia z d n ia 24.IV.1968 r. b ę d ą p o d aw a n e bez n a ­ w iasów , a p a ra g ra fy ro zp o rzą d zen ia z d n ia 1.XII.1961 r. — w naw iasach .

O bow iązkow e u b ez p ie cz en ia k o m u n ik a c y jn e o b e jm u ją w rzeczyw istości d w a ro d za je u b e z p ie c z e ń :1

1) u b ezp ieczen ia n a s tę p s tw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w w y n ik ły c h u osób z r u ­ chu p o ja zd ó w m echanicznych;

2) u b ezpieczenie odpow iedzialności cy w iln ej p osiadaczy (kierow ców ) pojazdów m e ch an iczn y ch za szkody spow odow ane ru ch e m ty c h pojazdów .2

O bjęcie ty c h dw óch ro d za jó w ubezpieczeń obow iązkow ym i ubezp ieczen iam i ko ­ m u n ik a c y jn y m i je s t u za sa d n io n e ty m , że osoby poszkodow ane z ru c h u pojazdów m e ch an iczn y ch n ie zaw sze b ęd ą m ia ły p ra w o do o trz y m a n ia o dszkodow ania z t y ­ tu łu ubezp ieczen ia odpow iedzialności cy w iln ej posiadaczy (kierow ców ) ty c h p o ja z ­ dów . W ra z ie bow iem gdy w y p a d e k z ru c h u p o ja zd u m echanicznego n a s tą p i np. z w y łąc zn e j w in y poszkodow anego — nie b ęd z ie m u p rz y słu g iw a ł? odszkodow anie w y n ik a ją c e z p rzep isó w p ra w a cyw ilnego, p o n iew aż w ta k ie j sy tu a c ji po s tro n ie p osiadacza (kierow cy) p o ja zd u (k tó ry np. p o trą c ił poszkodow anego) n ie p o w sta n ie zobow iązanie do n a p ra w ie n ia szkody. Je ż e li je d n a k w sk u te k ta k ieg o w y p a d k u po ­ szkodow any dozna trw a łe g o in w alid ztw a lu b p o n iesie śm ierć, to p rz y słu g u je m u (lub in n e j osobie) o k reślo n e w ro zp o rzą d zen iu R ad y M in istró w św iadczenie z obo­ w iązkow ego ubezpieczenia n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w , choćby n a w e t w y p ad ek — ja k to zaznaczono w yżej — w y d a rz y ł się w sk u te k w yłączn ej w in y p o ­ szkodow anego. O gólnie b iorąc, św iad czen ia z obow iązkow ego u bezpieczenia NW p rz y słu g u ją poszkodow anym ró w n ież w ted y , gdy w ra c h u b ę n ie w chodzi odszko­ dow anie z ty tu łu odpow iedzialności cy w iln ej po siad acza lu b k ierow cy pojazdu. Ś w iad czen ia z tego ubezp ieczen ia p rz y słu g u ją ta k ż e sa m em u posiadaczow i (k iero w ­ cy) pojazd u . Z aznaczyć należy, że św iad czen ia z obow iązkow ego ubezpieczenia n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w n ie m a ją n a celu pełnego w y n ag ro d ze n ia

1 O b o w ią z k o w e u b e z p ie c z e n ia k o m u n ik a c y jn e n ie o b e jm u ją sw ą o c h r o n ą u b e z p ie c z e n io w ą sz k ó d w y r z ą d z o n y c h w p o ja z d a c h p rz e z s a m y c h ic h p o s ia d a c z y . U b e z p ie c z e n ie o d te g o r o ­ d z a ju s z k ó d j e s t d o b r o w o ln e i m o ż e b y ć z a w ie r a n e n a p o d s ta w ie : a ) o g ó ln y c h w a r u n k ó w u b e z p ie c z e n ia od u sz k o d z e ń ( a u to -c a sc o ) p o ja z d ó w sa m o c h o d o w y c h je d n o s te k g o s p o d a rk i u s p o łe c z n io n e j, z a tw ie r d z o n y c h d e c y z ją M in is tra F in a n s ó w z d n ia 31.VII.1964 r . N r B P RMU/268/64, b ) o g ó ln y c h w a r u n k ó w u b e z p ie c z e n ia o d u s z k o d z e ń p o ja z d ó w s a m o c h o d o w y c h ( a u to -c a sc o ) d la je d n o s te k g o s p o d a rk i n ie u sp o łe c z n io n e j, z a tw ie r d z o n y c h d e c y z ją M in . F in . z d n . 23.XII.1967 r . N r B P RMU/6001/282/67. * P r z e d w p r o w a d z e n ie m o b o w ią z k o w y c h u b e z p ie c z e ń k o m u n ik a c y jn y c h , p o s ia d a c z e p o ­ ja z d ó w m e c h a n ic z n y c h m o g li u b e z p ie c z a ć sw o ją o d p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln ą za s z k o d y w y ­ rz ą d z o n e r u c h e m t y c h p o ja z d ó w j a k r ó w n ie ż o so b y , z n a jd u ją c e się w p o je ź d z ie , o d n a ­ s tę p s tw n ie s z c z ę ś liw y c h w y p a d k ó w — w d r o d z e d o b r o w o ln y c h u m ó w u b e z p ie c z e n ia n a p o d ­ s ta w ie o g ó ln y c h w a r u n k ó w u b e z p ie c z a n ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i c y w iln e j i o g ó ln y c h w a r u n ­ k ó w u b e z p ie c z e n ia n a s tę p s tw n ia s a c a ę ć liw y o h w y p a d k ó w .

N r 10 (130) O bow iązkow e ubezp iecze n ia k o m u n ik a c y jn e ₃₁

szkody, lecz je d y n ie u d ziele n ie d o raź n ej pom ocy m a te ria ln e j p o szkodow anem u, a w ra z ie śm ierci tegoż — jego rodzinie.

R ozporządzenie z d n ia 1.XII.1961 r. nie o bejm ow ało o ch ro n ą u bezpieczeniow ą w szy stk ich poszkodow anych z ru c h u pojazd ó w m echanicznych. Z obow iązkow ego bow iem u b ezp ieczen ia zostały w yłączone p o ja zd y m ech an iczn e z n a jd u ją c e się w p o ­ sia d a n iu je d n o ste k w ojskow ych, je d n o ste k p odległych M in istro w i S p ra w W e­ w n ę trz n y c h (z w y ją tk ie m p ojazdów s tra ż y p o ża rn e j, p rze d sięb io rstw i in. — § 1 ust. 2 p k t 2), p o jazd ó w p rz e d sta w ic ie lstw dy p lo m aty czn y ch i u rzęd ó w k o n su la rn y c h p a ń stw obcych, a ta k ż e in n y c h osób i o rg an iz ac ji m iędzynarodow ych, k o rz y s ta ją ­ cych z p rz y w ile jó w dyplom atycznych. R ozporządzenie to w y łączało ró w n ież z obo­ w iązkow ego ubezpieczenia p o jazd y osób, k tó re służbow o w jeż d ża ły n a o b sz ar P R L za g ran iczn y m i p o ja zd a m i m ech an iczn y m i, ja k np. p o ja zd a m i p o gotow ia ra tu n k o w e ­ go, stra ż y p o ża rn e j, s tra ż y g ran ic zn e j itp. (§ 1 ust. 2 p k t 4).

T ak ie u reg u lo w a n ie nie było je d n a k słuszne.* O soba bow iem p oszkodow ana z r u c h u p o ja zd u n ie o b jęteg o ubezpieczeniam i nie o trzy m y w a ła św ia d cz en ia z P ań stw o w eg o Z ak ład u U bezpieczeń i m u sia ła w trw a ją c y m , n ie ra z długo p ro ­ cesie dochodzić sw ych roszczeń, a ty m czasem poszkodow any z ru c h u p o ja zd u podlegającego obow iązkow em u u bezpieczeniu w k ró tk im te rm in ie o trz y m y w a ł św iadczenie z P ań stw o w eg o Z ak ład u U bezpieczeń.

R ozporządzenie z d n ia 24.IV.1968 r. zm ieniło te n sta n rzeczy, objęło bo w iem obow iązkow ym i u b ezpieczeniam i k o m u n ik a c y jn y m i w szy stk ie p o jazd y m e ch a n icz­ n e p o ru sz a ją c e się po dro g ach P o lsk ie j R zeczypospolitej L u d o w ej,3 z a p e w n ia ją c przez to och ro n ę ubezpieczeniow ą w zasadzie w szystkim poszkodow anym z r u c h u ty c h pojazdów .4

N ależy zw rócić uw agę, że w edług dotychczasow ych p rzepisów (§ 2) o bow iązko­ w ym u b ezpieczeniem b y ły o b ję te ty lk o p o ja zd y m ech an iczn e d o p u s z c z o n e d o r u c h u n a dro g ach PR L . W m y śl § 2 p k t 1 now ego ro zp o rzą d zen ia o b o ­ w iązkow ym i u b ezpieczeniam i k o m u n ik a c y jn y m i są o b ję te po jazd y sam ochodow e n a w e t n i e d o p u s z c z o n e d o r u c h u n a drogach publicznych, tj. nie z a ­ re je stro w a n e ,5 w obec czego poszkodow anem u z r u c h u ta k ieg o p o ja zd u p rz y słu g u je rów nież św iadczenie w y n ik a ją c e z p rzep isó w rozporządzenia. W y ją tk ie m od te j zasady je s t przepis § 4 ust. 2 p k t 2, w y łąc za ją cy odpow iedzialność za k ła d u u b e z ­ pieczeń za w y p ad k i, k tó re w y d arzy ły się posiadaczow i lu b k ie ro w c y p o ja zd u n ie z a re je stro w a n e g o albo osobom im b lisk im . Z a k ła d ubezpieczeń p o b ie ra s k ła d k ę ubezpieczeniow ą ty lk o za p o jazd y z a re je stro w a n e . N ie b y łoby za te m słuszne, aby m im o n ie o p łac en ia sk ła d k i k o rz y sta ł z o ch ro n y ubezpieczeniow ej sam posiadacz lu b k ie ro w c a p o ja z d u (ew. blisk ie im osoby), k tó ry w b re w o bow iązującym p rz e ­ pisom u ż y tk u je p o ja zd nie dopuszczony do ru ch u .

R ozporządzenie z d n ia 1.XII.1961 r. (§ 4 ust. 1 i ust. 2 p k t 1) o b e jm u je o ch ro n ą ubezpieczeniow ą w y p ad k i, k tó re w y d arzy ły się bezpośrednio z ru c h u p o ja zd u ,

8 Z g o d n ie z § 2 z a p o ja z d y m e c h a n ic z n e w ro z u m ie n iu ro z p o rz ą d z e n ia u w a ż a s ię p o ja z d y p o d l e g a j ą c e r e j e s t r a c j i w m y ś l o b o w ią z u ją c y c h p r z e p is ó w o r e j e s t r a c j i p o ­ ja z d ó w s a m o c h o d o w y c h o ra z in n e p o ja z d y n ie b ie g n ą c e p o sz y n a c h , z n a j d u j ą c e s ię w p o ­ s ia d a n iu je d n o s te k p o d le g ły c h M in is tro w i O b r o n y N a ro d o w e j i S p r a w W e w n ę tr z n y c h i n a ­ p ę d z a n e u m ie sz c z o n y m n a n ic h s iln ik ie m z a s ila n y m z w ła s n e g o ź r ó d ła e n e r g ii w r a z z c ią g ­ n ię ty m i p r z y c z e p a m i i w s z e lk ie g o r o d z a ju s p r z ę te m , a n a d to p o ja z d y z a o p a tr z o n e w z a g r a ­ n ic z n e d o w o d y r e j e s t r a c y j n e lu b m ię d z y n a r o d o w e ś w ia d e c tw a s a m o c h o d o w e .

4 Z w y ją tk a m i, o k tó r y c h b ę d z ie m o w a w d a ls z e j tr e ć c i a r t y k u ł u . * P a t r z p r z y p . 3.

32 J a n u s z Ł a w r y n o w i c z N r 10 (130)

w czasie jego p o sto ju n a tra s ie jazd y o raz podczas n a p ra w y p o jazd u p rzez jego o b słu g ę w czasie p o sto ju n a tra s ie jazdy. P a r a g r a f 4 ust. 1 p k t 3 ro zp o rząd zen ia z d n ia 24.IV.1968 r. ro zszerza odpow iedzialność ubezpieczeniow ą rów n ież n a w y ­ p a d k i, k tó re w y d a rz y ły się bezpośrednio p rz y za ła d o w y w a n iu i w y ład o w y w an iu p o ja zd u p rzez jego obsługę.

Z u p ełn ie now e i nie m a ją c e o d pow iedników w rozp o rząd zen iu z d n ia l.X II. 1961 r. są p rze p isy § 4 ust. 2 p k t 1 oraz u st. 3 i ust. 4 ro zp o rząd zen ia z d n ia 24.IV.1968 r. W zw iązk u z w ejściem w życie u sta w y z d n ia 23.1.1968 r. o św ia d ­ czeniach p ie n ięż n y ch za w y p ad k i p rzy p ra c y (Dz. U. N r 3, poz. 8), z o bow iązko­ w y ch ubezpieczeń zo stały w yłączone w yp ad k i, za k tó re poszkodow anym p rz y słu g u ją św ia d cz en ia n a p o d sta w ie te j ustawy.« B ędą to w y p ad k i, k tó re w y d a rz ą się w cza­ s ie ja z d y z za k ła d u p ra c y do m ie jsc a p rac y sam ochodem służbow ym o raz w y ­ p a d k i p rac o w n ik ó w za tru d n io n y c h w tra n sp o rc ie , ta k ic h np., ja k : kierow cy, k o n ­ d u k to rz y , k o n w o jen c i itp. G dyby je d n a k w y p a d e k został spow odow any przez in n y p o jazd o b ję ty obow iązkow ym i u bezpieczeniam i, to poszkodow anem u p rz y słu g u je o d szk o d o w an ie z ty tu łu ubezpieczenia odpow iedzialności cy w iln ej p o siadacza tego innego p o ja zd u ; w ta k ie j sy tu a c ji poszkodow any o trz y m a ró żn ic ę m iędzy odszko­ d o w an ie m n ależ n y m m u w m y śl p rzepisów p ra w a cyw ilnego a św iadczeniem w y ­ p łaconym m u n a p o d sta w ie p rzepisów cyt. w yżej u staw y . W ypadki, ja k ie się w y ­ d a rz ą p raco w n ik o m podczas ich przew o żen ia z dom u do p ra c y i z p o w ro tem s a ­ m ochodam i z a k ła d u p ra c y lu b sam ochodam i b ęd ący m i w jego dyspozycji, są o b ję ­ t e ubezp ieczen iam i k o m u n ik a cy jn y m i.7

U bezpieczenia te o b e jm u ją rów n ież roszczenia reg reso w e Z ak ład u U bezpieczeń S połecznych oraz za k ła d u p ra c y z ty tu łu św iadczeń w ypłaconych poszkodow anem u n a p o d sta w ie p rzepisów pow yższej ustaw y.

P rz ep isy § 4 ust. 2 p k t 1 i ust. 3, dotyczące w yłączenia z ubezpieczeń k o m u ­ n ik a c y jn y c h roszczeń pracow niczych, sto su je się odpow iednio rów n ież w ted y , k ie d y poszk o d o w an y m żołnierzom lu b ich ro dzinom p rz y słu g u ją w raz ie w y p a d k u św ia d ­ czenia p ie n ięż n e p rze w id zia n e w p rze p isac h sz cz eg ó ln y c h 8 — jeżeli w m y śl ty c h p rz e p isó w sta n o w ią one w sto su n k u do je d n o stk i w o jskow ej w y n ag ro d ze n ie w szelk ich szkód w y n ik ły c h dla poszkodow anych zgodnie z § 4 ust. 4 now ego ro z ­ porząd zen ia.

P rz e p isy p a ra g a rfu 5 obydw óch rozporządzeń są an alogiczne i sta n o w ią, że po­ szk o d o w an em u z ru c h u po jazd u m echanicznego, k tó reg o posiadacza n ie ustalo n o , p rz y słu g u je ty lk o św iadczenie z ty tu łu ubezp ieczen ia n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y padków . T reść tego p rze p isu je s t u za sa d n io n a ty m , że odpow iedzialność za k ła d u ubezpieczeń z ty tu łu ubezpieczenia o dpow iedzialności cy w iln ej p osiadacza lu b k ie ­ row cy p o ja z d u m echanicznego nie je s t sa m o istn a . Z ak ład te n bow iem p rz e jm u je n a sie b ie obow iązek w y p łac en ia o dszkodow ania za k o n k re tn e g o sp raw cę szkody, k tó ­

6 Z g o d n ie z p r z e p is a m i § 28 r o z p o rz ą d z e n ia z d n . 24.IV.1968 r . o r a z § 17 i 18 ro z p o rz ą d z e ­ n i a R a d y M in is tró w z d n ia 18.V I.1968 r . w s p r a w ie je d n o r a z o w y c h o d sz k o d o w a ń i in n y c h ś w ia d c z e ń p r z y s łu g u ją c y c h w r a z ie w y p a d k u p r z y p r a c y (Dz. U . N r 22, p o z. 144), w y p a d k i t e z o s ta ły w y łą c z o n e z u b e z p ie c z e ń k o m u n ik a c y jn y c h z d n ie m U.IX.1968 r. » P a t r z a r t . 123 u s ta w y z d n ia 23.1.1968 r . o p o w s z e c h n y m z a o p a tr z e n iu e m e r y ta ln y m p r a ­ c o w n ik ó w i ic h r o d z in (Dz. U . N r 3, poz. 6). 8 P a t r z a r t . 117 u s ta w y z d n ia 21.X I .1967 r . o p o w s z e c h n y m o b o w ią z k u o b r o n y P R L (Dz. U . N r 44, p o z. 220) i a r t . 65 u s ta w y z d n ia 23.1.1968 r . o z a o p a tr z e n iu in w a lid ó w w o je n n y c h i w o js k o w y c h o ra z ic h r o d z in (D z. U. N r 3, poz. 11).

N r JO (130) Obourtąztcoioe u b ezp ieczen ia k o m u n ik a c y jn e ₃₃

r y n a p o d sta w ie p rzepisów p ra w a cyw ilnego będzie zobow iązany do je j n a p ra w ie ­ nia. Je ż e li zaś sp ra w c a szkody je s t n iezn an y , to jego zobow iązanie n ie m oże być u s ta lo n e i p rz y ję te p rze z z a k ła d ubezpieczeń.

2. U B E Z P IE C Z E N IE N A S T Ę P S T W N IE S Z C Z Ę Ś L IW Y C H W Y PA D K Ó W

N ieszczęśliw ym w y p ad k ie m w ro zu m ien iu ro zp o rząd zen ia z 1.XII.1961 r. je s t u szk o d zen ie ciała, ro z stró j zdro w ia lu b śm ierć, jeżeli zd a rzen ie to w y n ik ło z ru c h u p o ja z d u m echanicznego albo podczas w sia d a n ia lu b w y sia d a n ia z niego, ja k rów n ież w s k u te k w y p ad k u , p o ża ru lu b w y b u ch u p o ja zd u n a tr a s ie ja z d y (§ 6 ust. 1).

R ozporządzenie z 24.IV.1968 r. w y ra ź n ie o kreśliło w § 6, że och ro n ą u b ez p ie­ czeniow ą o b ję te są ró w n ież nieszczęśliw e w y p a d k i obsługi p o jazd u , ja k ie się je j w y d a rz y ły p rzy n a p ra w ie p o ja z d u n a tra s ie jazd y oraz b ezpośrednio p rz y za ła d o ­ w a n iu i w y ład o w a n iu .

Je ż e li nieszczęśliw y w y p a d e k p o w sta ł w sk u te k :

1) p o p ełn ien ia lu b u siło w a n ia p o p ełn ien ia przez poszkodow anego zbrodni, w y ­ stę p k u albo sam o b ó jstw a,

2) p ro w a d ze n ia p o ja zd u m echanicznego przez poszkodow anego nie p o sia d a ją ­ cego w łaściw ego p ra w a ja zd y — z w y ją tk ie m je d n a k , gdy chodziło o r a to ­ w a n ie życia ludzkiego lu b m ie n ia albo o ściganie p rze stęp c y ,

3) p ro w a d z e n ia p o jazd u p rzez poszkodow anego zn a jd u ją ce g o się w sta n ie n ie ­ trze źw y m —

to św iadczenie z obow iązkow ego u bezpieczenia n a s tę p stw NW n ie p rz y słu g u je (§ 7 ust. 1).

N ow e rozp o rząd zen ie recy p o w ało w § 7 ust. 1 w całości pow yższe p rzepisy, z tą je d n a k zm ian ą, że w m y śl ust. 2 tego p a ra g ra fu przep isy p k t 2 i 3 n ie m a ją za­ sto so w a n ia w ted y , gdy z okoliczności w y p a d k u w y n ik a, że b ra k w łaściw ego p ra w a ja z d y lu b s ta n n ietrzeźw o ści n ie m ia ł w p ły w u n a p o w sta n ie w y padku.

D otychczasow e p o sta n o w ien ie (§ 7 ust. 2) u p o w aż n iając e zak ład ubezpieczeń d o o b n iż en ia św iad czen ia z ubezp ieczen ia NW do 25% w ted y , gdy poszkodow any' n ie k ie ru ją c y p ojazdem b y ł w sta n ie n ietrzeźw ości i nietrzeźw ość t a m ia ła w pływ n a p o w sta n ie lu b ro z m ia r szkody, zostało zam ieszczone w § 7 u st. 3 now ego rozp o rząd zen ia.

S tosow nie do ro zp o rząd zen ia z d n ia 1.XII.1961 r. — w ra z ie śm ierci poszkodo­ w an e g o w sk u te k nieszczęśliw ego w y p a d k u św iadczenie w ynosiło:

1) 15 000 zł — w ra z ie śm ierci osoby w w ie k u pow yżej 14 la t, 2) 10 000 zł — w ra z ie śm ierci osoby od 7 do 14 la t, 3) 7 000 zł — w ra z ie śm ierci osoby do 7 la t (§ 8 ust. 1).

R ozporządzenie z d n ia 24.1 V .l 968 r. podw yższyło w § 8 u st. 1 p k t 1 sum ę 15 000 zł do 20 000 zł. R ozporządzenie to u trzy m ało w m ocy dotychczasow e p rze p isy (§ 8 ust. 2—5) re g u lu ją c e :

1) sp ra w ę p o trą c e n ia św iadczenia w ypłaconego za trw a łe in w alid ztw o ze św ia d ­ czenia należnego w raz ie śm ierci osoby poszkodow anej, jeżeli śm ierć ta , b ę ­ d ąca o sta te czn y m n a s tę p stw e m w y p ad k u , n a s tą p iła po o trz y m a n iu św iadcze­ n ia za tr w a łe inw alid ztw o ;

2) k olejność, w ja k ie j w y p łac a się św iadczenie członkom ro d zin y zm arłego (m ałżonek, dzieci, rodzice, in n i u sta w o w i sp a d k o b iercy — k re w n i zm arłego);

34 J a n u s z Ł a w r y n o w l c z N r 10 (130>

3) sp ra w ę zw ro tu kosztów p o g rze b u osobie, k tó r a je poniosła (w ra z ie b ra k u członka ro d ziny);

4) p o sta n o w ien ie po zb a w iając e p ra w a do św ia d cz en ia u p ra w n io n ą osobę, k tó r a ro zm y śln ie spow odow ała nieszczęśliw y w y p a d e k , w w y n ik u k tó reg o poszko­ do w an y zm arł.

P rz e p isy te są z a w a rte w § 8 u st. 2—5 now ego rozporządzenia.

D otychczasow a g ó rn a g ra n ic a św iadczenia z a - tr w a łe in w alid ztw o w s u m ie 30 000 zł (§ 9 u st. 1) zo stała podw yższona w § 9 u st. 1 now ego ro zp o rząd zen ia do su m y 40 000 zł.

S zczegółowego om ó w ien ia w y m a g a ją p rz e p isy z a w a rte w ro zp o rzą d zen iu z d n ia 1.XII.1961 r. (§ 8 u st. 2 i § 9 u st. 3) oraz przepisy, § 8 u st. 2 i § 9 ust. 6 ro zp o rzą­ d ze n ia z d n ia 24.IV.1968 r., re g u lu ją c e sp ra w ę św iadczeń z ty tu łu N W .8

Z ro zp o rzą d zen ia z d n ia 1.XII.1961 r. (§ 8 u st. 2) w y n ik a, że je że li poszkodo­ w a n y o trz y m a ł św iadczenie &a trw a łe in w alid ztw o w m y śl § 9 tego ro zp o rząd zen ia, a n a s tę p n ie z m a rł w sk u te k o brażeń ciała o d n iesio n y ch w ty m sam y m w y p a d k u , w w y n ik u k tó reg o d oznał trw a łe g o in w alid ztw a , to su m ę św iad czen ia w ypłaconego za tr w a łe in w alid ztw o p o trą c a się z su m y p rz e w id z ia n e j n a w y p a d e k śm ierci. A n a ­ logiczny p rz e p is za w ie ra § 8 u st. 2 ro zp o rzą d zen ia z d n ia 24.IV.1968 r.

P r z y k ł a d : O soba w w iek u pow yżej la t 14 d o zn a ła 30-procentow ego trw a łe g o

in w a lid z tw a w w y p a d k u sam ochodow ym . W zw ią zk u z ty m św iadczenie w y m ie n io ­ n e w § 9 u st. 1 w y n iesie 40 000 zł

X

30% = 12 000 zł (30 000

X

30% = 9 000 zł). Je ż e li w n a s tę p stw ie tego sam ego w y p a d k u poszkodow any z m a rł po o trz y m a n iu pow yższego św iadczenia, to osobie u p ra w n io n e j b ęd z ie p rzy słu g iw a ło św iad czen ie w y m ien io n e w § 8 u st. 1 p k t 1, tj. 20 000 zł (15 000 zł). P o k o m p en sacie św iadczeń w m y śl § 8 u st. 2 e fe k ty w n e św iadczenie n a rzecz osoby u p ra w n io n e j w y n iesie: 20 000 zł — 12 000 zł = 8 000 zł (15 000 zł — 9 000 zł = 6 000 zł).

Z godnie z ro zp o rząd zen iem z d n ia 1.XII.1961 r. (§ 9 ust. 3), jeżeli poszkodow any z m a rł po u s ta le n iu p ro c e n tu trw a łe g o in w a lid z tw a , a św iad czen ie p rze w id zia n e w ra z ie śm ierci nie należy się, to św iadczenie p rz y słu g u ją c e za trw a łe in w alid ztw o w y p łac a się osobie u p ra w n io n e j do o trz y m a n ia św iad czen ia w ra z ie śm ierci (§ 8 u st. 3).

Z pow yższego a contrario w y n ik a, że jeżeli poszkodow any zm arł po u sta le n iu p ro c e n tu trw a łe g o in w alid ztw a , a przyczyną jego śm ierci było o b raż en ie ciała do­ z n a n e w w y p a d k u sam ochodow ym , to osoba u p ra w n io n a o trz y m a św iadczenie p rze w id zia n e n a w y p ad e k śm ierci (§ 8 ust. 1), a n ie u sta lo n e św iadczenie za tr w a łe inw alidztw o.

P rz ep is § 9 u st. 6 ro zp o rząd zen ia z d n ia 24.IV.1968 r. sta n o w i, że u p raw n io n y m do o trz y m a n ia św iad czen ia za tr w a łe in w alid ztw o je s t sam poszkodow any w w y ­ p a d k u . Je ż e li zm arł on po u sta le n iu p ro c e n tu trw a łe g o in w alid ztw a , św iadczenie p rz y słu g u ją c e za tr w a łe in w alid ztw o w y p łac a się osobie u p ra w n io n e j do o trzy m a n ia

9 W z w ią z k u z p o d w y ż s z e n ie m su m u b e z p ie c z e n ia ; n a w y p a d e k ś m ie r c i — w § 8 u s t. 1 p k t 1 d o 20 000 zł (w § 8 u s t. 1 ro z p . z 1.XII.1961 r . b y ło 15 000 zł) o ra z n a w y p a d e k tr w a łe g o i n w a lid z tw a — w § 9 u s t. 1 d o 40 000 zł (§ 9 u s t. 1 p r z e p . d o t. — 30 000 zł) w p o d a n y m w y ­ ż e j p r z y k ła d z ie b e z n a w ia s ó w p o d a n e są su m y w y n ik a ją c e z n o w y c h p rz e p is ó w , a w n a ­ w ia s a c h — z p rz e p is ó w d o ty c h c z a s o w y c h . 10 M a to m ie js c e w te d y , g d y p o s z k o d o w a n y z m a r ł w s k u te k in n e j p r z y c z y n y n iż o b r a ż e n ia c ia ła d o z n a n e w w y p a d k u sa m o c h o d o w y m , n p . w s k u te k s a m o is tn e j c h o ro b y , n a j a k ą c ie r p ia ł p r z e d w y p a d k ie m , a lb o g d y z g o n n a s t ą p i ł p o u p ły w ie 2 l a t o d d a ty w y p a d k u (§ 8 u s t. 1).

N r 10 (130) O bow iązkow e ubezp ieczen ia k o m u n ik a c y jn e 35

św iad czen ia w raz ie śm ierci zgodnie z § 8 u st. 3 lu b zw rac a się k o szty p o g rze b u w m y śl § 8 u st. 4.

Z p o ró w n a n ia p rzep isó w § 9 ust. 3 ro zp o rząd zen ia z d n ia 1.XII.1961 r. z p rz e ­ p isa m i § 9 ust. 6 ro zp o rząd zen ia z d n ia 24.IV.1968 r. w y n ik a, że tre ś ć ty c h p rz e ­ pisów je s t an alogiczna pom im o innego sfo rm u ło w an ia ust. 6 § 9, a to p rzez o p u sz­ czenie w nim zdan ia: „a p rze w id zia n e w § 8 św iadczenie w ra z ie śm ierci n ie n a ­ leży się”. W raz ie bow iem śm ierci poszkodow anego w sk u te k w y p a d k u osoba u p ra w n io n a w m yśl § 8 u st. 3 rozp. z 24.IV.1968 r. o trz y m u je św iad czen ie p rz e ­ w id z ia n e n a w y p a d e k śm ierci. Je ż e li je d n a k po u sta le n iu p ro c e n tu trw a łe g o in ­ w a lid z tw a poszkodow any u m rze z in n e j przy czy n y niż w sk u te k ob rażeń c ia ła d o ­ zn a n y ch w w y p ad k u , to św iadczenie p rze w id zia n e w § 8 n a w y p a d e k śm ierci n ie n ależ y się i w ów czas osoba u p ra w n io n a o trz y m u je ty lk o św iadczenie p rz y słu g u ją c e za tr w a łe in w alid ztw o — an alogicznie ja k w ed łu g om ów ionych w yżej p rzepisów (§ 9 u st. 3 i § 8 u st. 3) rozp o rząd zen ia z d n ia 1.XII.1961 r.

P rz e p isy § 9 ust. 2—4 re g u lu ją sposób i try b u sta la n ia p ro c e n tu trw a łe g o in ­ w a lid z tw a oraz pow o ły w an ia le k a rz y o rze k ają cy c h , zm ien iają c częściowo pod ty m w zględem dotychczasow e p rzepisy (§ 9 ust. 2).

Z arów no p rze p isy dotychczasow e (§ 10—12), ja k i p rze p isy § 10—12 ro zp o rzą­ d zenia z d n ia 24.IV.1968 r. analogicznie r e g u lu ją sp ra w ę d o d atk o w y c h św iadczeń p rz y słu g u ją c y c h poszkodow anem u z ty tu łu u b ezpieczenia n a s tę p s tw nieszczęśliw ych w y padków . Z p rzepisów ty c h w y n ik a, że oprócz św iadczenia p rzew idzianego w § 9 ust. 1 (§ 9 u st. 1 przepisów dotychczasow ych) poszkodow anem u p rz y słu g u ją n a s tę ­ p u ją c e św iadczenia d odatkow e:

1) w raz ie trw ałe g o in w alid ztw a zak ład ubezpieczeń p o k ry w a koszty je d n o ra ­ zow ego n ab y cia p ro tez lu b sp e cja ln y ch środków pom ocniczych zaleconych przez le k a rz a o raz koszty p rze szk o le n ia zaw odowego,

2) za k ła d ubezpieczeń zw raca udow odnione n iezbędne k o szty leczenia o b e jm u ­ jącego: p rze w iezien ie poszkodow anego do m ie sz k an ia oraz do le k a rz a lu b za­ k ła d u leczniczego, opiekę le k a rsk ą , zarządzoną przez le k a rz a o piekę p ie ­ lę g n ia rsk ą , w szelkie śro d k i b a d a n ia i leczenia, zabiegi i op eracje, jeżeli k oszty te p o w stały p rze d up ły w em 2 la t od d n ia w y padku.

N ależy zaznaczyć, że zak ład ubezpieczeń zw raca w ym ien io n e w yżej koszty z w y ją tk ie m św iadczeń p rzy słu g u jąc y ch poszkodow anem u z innych środków p a ń ­ stw ow ych lu b z innego ubezpieczenia. Je ż e li w ięc np. poszkodow any, ja k o u b e z ­ pieczony w Z akładzie U bezpieczeń S połecznych, k o rzy sta z b e z p ła tn e j opieki le ­ k a rs k ie j lu b zabiegów , to zak ład ubezpieczeń n ie zw rac a w y n ik ły c h stą d kosztów . Z godnie z § 13 ust. 1 now ego ro zp o rząd zen ia (§ 13 przep. dotychczasow ych) w y p ła ta św iadczenia z ubezpieczenia n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w n a s tę ­ p u je niezw łocznie po u sta le n iu okoliczności u z a sa d n iają cy c h tę w y p ła tę (śm ierć, u sta le n ie p ro c e n tu trw ałe g o in w alid ztw a ) n iezależnie od p o stę p o w an ia , k tó re m a n a celu u sta le n ie odpow iedzialności cy w iln ej za d an y w y p ad ek , z ty m je d n a k z a ­ strze że n ie m , że jeżeli po ukończeniu p o stę p o w an ia okaże się, iż posiadacz po jazd u lu b k ie ro w c a ponoszą odpow iedzialność w m yśl przepisów p ra w a cyw ilnego za spo­ w odow anie w y p ad k u , to w ypłacone św iadczenie z obow iązkow ego ubezpieczenia n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w zalicza się n a poczet p rzy słu g u jąc eg o tej sa m ej osobie św iadczenia z obowiązKowego ubezpieczenia odpow iedzialności cy ­ w iln ej.

■36 J a n u s z Ł a w r y n o w i c z N r 10 (130>

3. U B E Z P IE C Z E N IE O D P O W IE D Z IA L N O Ś C I C Y W IL N E J

P rz ep isy p a ra g ra fu 14 zarów no pierw szego, ja k i dru g ieg o rozp o rząd zen ia u s ta ­ la ją zasady odpow iedzialności za k ła d u ubezpieczeń z ty tu łu obow iązkow ego u b ez­ p ieczenia o d p ow iedzialności cyw iln ej. Z godnie z ty m i p rze p isam i zak ład u b ez­ pieczeń p o k ry w a zo bow iązania posiadacza lu b k iero w cy p o ja zd u m echanicznego, ja k ie n a p o d sta w ie p rzep isó w p ra w a cyw ilnego p o w sta n ą w zw iązku ze szkodą w y ­ rząd zo n ą ru c h e m tego p o ja zd u zarów no w z a k resie szkód osobow ych (śm ierć, uszkodzenie ciała, ro z stró j zdrow ia), ja k i szkód rzeczow ych ( u tra ta , zniszczenie lu b uszkodzenie m ie n ia ).11 P rz e p isy te nie z a k re śla ją górn ej g ran ic y sum y, do ja k ie j zak ład ubezpieczeń o d p ow iada z pow yższego ty tu łu , p oniew aż w ysokość o dszkodow ania n ależnego poszkodow anem u z ty tu łu odpow iedzialności cyw ilnej sp raw cy szkody u s ta la się n a p o d sta w ie p rzepisów p ra w a cy wilnego. D latego też p rze p isy p a ra g ra fu 15 obu o m aw ianych rozp o rząd zeń sta n o w ią, że zak ład u b ez p ie­ czeń św iadczy w g ra n ic a c h odpow iedzialności cy w iln ej posiadacza lu b kiero w cy p o ja zd u m echanicznego.

R ozporządzenie z 24.IV.1968 r. w § 16 p k t 1 i 4—8 — an alogicznie do przepisów d otychczasow ych (§ 16 p k t 1—6) — w yłącza odpow iedzialność za k ła d u u b ez p ie­ czeń za szkody:

1) w y rz ąd z o n e osobom b liskim posiadaczow i p o ja zd u m echanicznego — z w y ją t­ k iem szkód b ęd ący ch n a stę p stw e m w y p ad k ó w śm ierteln y ch ;

2) w y n ik łe w przew ożonych za o p ła tą ła d u n k a c h , p rze sy łk ac h lu b bagażu; 3) p o le g ają ce n a zniszczeniu, uszkodzeniu lu b u tra c ie gotów ki, p a p ieró w w a r ­

to śc io w y c h itp.;

4) w d rz e w o sta n ie lasó w n a sk u te k w zn iecen ia po żaru ; 5) w zw ie rzy n ie łow n ej i p ta c tw ie dom ow ym ;

6) n ie p rz e k ra c z a ją c e 300 zł (tzw. fra n sz y z a in te g raln a ).

Jed n o cz eśn ie je d n a k § 16 rozp. z 24.IV .1968 r. w p ro w a d za isto tn e zm iany i u z u ­ p e łn ie n ia d otychczasow ych przepisów , a m ianow icie:

1. P o stan o w ie n ia p k t 1 § 16 zw ęziły k rą g „osób b lisk ic h ” posiadaczow i pojazdu. W edług d otychczasow ych p rzep isó w (§ 16 u st. 1) za osoby b lisk ie uw ażało się w szy stk ie osoby w nich w ym ienione, zw iązan e z posiadaczem o k reślonym sto p ­ niem p o k re w ie ń stw a lu b p ow inow actw a. N ow e przep isy zaliczają do „osób b lis ­ k ic h ” posiadaczow i ty lk o te spośród w ym ien io n y ch w nich osób (k rew n y ch i p ow inow atych), k tó re zam ieszk u ją razem z posiadaczem p o ja zd u i p ro w a d zą z nim w sp ó ln e go sp o d arstw o dom owe. Z m ia n a ta je s t uzasadniona. W w y p ad k u bow iem spow odow anym ru ch e m p o jazd u m echanicznego m oże ponieść szkodę ta k i k re w n y lu b p o w in o w aty p osiadacza, z k tó ry m nie łączy go żad n a w ięź ekonom iczna, p o zbaw ienie w ięc ta k ieg o poszkodow anego ochrony u b ezpieczenio­ w ej byłoby niesłuszne.

2. N ow e ro zp o rzą d zen ie w § 16 w y ra źn ie p rec y zu je , że zakład ubezpieczeń n ie o d ­ po w iad a: w p k t 2 — za szkody w y rz ąd z o n e przez k ie ro w c ę posiadaczow i p o ­

11 N a le ż y z a z n a c z y ć , że r o z p o rz ą d z e n ie z 24.1 V.1968 r. n ie z a w ie ra d o ty c h c z a s o w e g o o k r e ś ­ le n i a „ u p o w a ż n io n y k ie r o w c a ” , le c z ty lk o o k r e ś le n ie „ k ie r o w c a ” . W y n ik a to s tą d , że r o z ­ p o r z ą d z e n ie to z a p e w n ia o c h r o n ę u b e z p ie c z e n io w ą ró w n ie ż p o s z k o d o w a n y m z r u c h u p o ja z d u p r o w a d z o n e g o p rz e z k ie r o w c ę , k t ó r y w sz e d ł w p o s ia d a n ie te g o p o ja z d u w s k u te k p o p e łn ie n ia p r z e s tę p s tw a ( tj. p rz e z k ie ro w c ę n ie u p o w a ż n io n e g o ). W z w ią z k u je d n a k z ta k im r o z w ią z a ­ n ie m te j k w e s tii, d o k ie r o w c y „ n ie u p o w a ż n io n e g o ” s to s u je się s a n k c ję p r z e w id z ia n ą w § 17 u s t. 1 r o z p o rz ą d z e n ia (re g re s ).

N r 10 (130) O b o w ią zko w e ub e zp iec zen ia k o m u n ik a c y jn e ₃₇

ja zd u , a w p k t 3 — za szkody w y rząd zo n e poszkodow anem u przez nie u s ta ­ lonego p o siad acza lu b k ierow cę p o ja zd u m echanicznego.

S p ra w ę roszczeń reg reso w y c h za k ła d u ubezpieczeń re g u lu ją p rze p isy p a ra g ra fu 17 o m a w ian y c h rozporządzeń, p rz y czym rozp. z 24.IV.1968 r. ta k ż e i w ty m z a k re ­ sie w pro w ad ziło isto tn e zm iany.

W edług dotychczasow ych przepisów (§ 17 u st. 1) z a k ła d ubezpieczeń b y ł obo­ w iąz an y dochodzić zw ro tu w ypłaconego św iadczenia od kierow cy, k tó ry spow odo­ w a ł szkodę:

1) rozm yślnie,

2 w s ta n ie nietrzeźw ości,

3) n ie p o sia d ając w łaściw ego p ra w a jazdy.

To roszczenie reg reso w e m oże być o g raniczone w sto su n k u do kierow cy, k tó ry spow odow ał szkodę, z n a jd u ją c się w sta n ie nietrzeźw ości, lu b przez kierow cę- nie p o siad ająceg o w łaściw ego p ra w a jazdy, jeżeli p rz e m a w ia ją za ty m w zględy spo­ łeczne i gospodarcze. W ta k ic h sy tu a c ja c h roszczenie reg reso w e m oże być z m n ie j­ szone do 50% w ypłaconego poszkodow anem u św iadczenia, p rz y czym dochodzona od kie ro w c y k w o ta nie m oże przekroczyć 10 000 zł (§ 17 ust. 2).

P rz ep isy rozp. z 24.IV.1968 r. rec y p o w a ły w § 17 w yżej przytoczone p o sta n o ­ w ienia, w p ro w a d z a ją c do nich jedno cześn ie n a s tę p u ją c e zm iany i u zu p e łn ie n ia :

1) ust. 1 tego p a ra g ra fu zobow iązuje zak ład ubezpieczeń do dochodzenia ro sz­ czeń reg reso w y c h rów n ież od kiero w cy p o jazd u nie za re je stro w a n e g o oraz od kierow cy, k tó ry w szedł w p o sia d an ie po jazd u w sk u te k p o p ełn ien ia p rz e ­ stę p stw a ,

2) w m yśl ust. 3 § 17 przepisy re g u lu ją c e sp ra w ę dochodzenia roszczeń r e g r e ­ sow ych oraz ogran iczen ia ich w ysokości nie m a ją zastosow ania do k ierow ców b ędących cudzoziem cam i dew izow ym i.

Z dotychczasow ych przepisów (§ 18) w y n ik a, że osoba u p ra w n io n a m ogła zgło­ sić sw o je roszczenia (jak ie m a do p osiadacza lu b k ierow cy p o ja zd u m ech a n icz­ nego) b ezpośrednio zak ład o w i ubezpieczeń (ust. 1) oraz że roszczenie zgłoszone w zględem posiadacza lu b kiero w cy pow inno być przez n ich p rz e k a z a n e zak ład o w i ubezpieczeń (ust. 2). T ak ie sfo rm u ło w an ie o m aw ianych p rzep isó w budziło w ą tp li­ w ości, czy osoba u p ra w n io n a m oże w y stą p ić n a d rogę sądow ą b ezpośrednio p rz e ­ ciw ko za k ład o w i ubezpieczeń z pom inięciem posiadacza (kierow cy) p o ja z d u .12

N ow e rozp o rząd zen ie w u st. 1 § 18 re g u lu je tę sp ra w ę w te n sposób, że osoba u p ra w n io n a m oże zgłosić roszczenie b ezpośrednio do z a k ła d u ubezpieczeń i d o ­ chodzić go od tego zakładu. U stęp 2 tego p a ra g ra fu zachow ał b rzm ien ie d o ty c h ­ czasowe.

Isto tn y m u zu p ełn ien iem om aw ianego p rz e p isu je st w p ro w a d ze n ie do § 18 u stę p u 3, w m y śl k tó reg o w raz ie w y stą p ie n ia osoby u p raw n io n e j p rzeciw ko posiadaczow i po jazd u lu b kiero w cy o n a p ra w ie n ie szkody spow odow anej jego ru ch e m sąd (ko­ m is ja a rb itra ż o w a ) m a obow iązek zapozw ania ta k ż e za k ła d u ubezpieczeń.13

P rz ep isy p a ra g ra fu 19 obydw óch rozporządzeń analogicznie r e g u lu ją sp ra w ę w y p łaty św iadczenia z ty tu łu obow iązkow ego ubezpieczenia odpow iedzialności cy ­ w iln e j w te n sposób, że z a k ła d ubezpieczeń w y p łaca to św iadczenie b ezpośrednio

12 P a t r z o rz e c z e n ie SN c y t. w p k t 7 n a k o ń c u a r ty k u łu .

3 8 J a n u s z Ł a w r y n o w i c z N r 10 (130)

o sobie u p ra w n io n e j do u zy sk a n ia odszkodow ania i z a w iad a m ia o ty m po siad acza p o ja z d u m echanicznego.

Z godnie z p rze p isam i p a ra g ra fu 20 o m a w ian y c h rozp o rząd zeń z p rzyznanego św iad czen ia z obow iązkow ego u bezpieczenia odpow iedzialności cyw ilnej p o trą c a się w ypłacone te j sam ej osobie z ty tu łu tego sam ego z d a rzen ia św iadczenie z obo­ w iązkow ego u b ezp ieczen ia n a s tę p s tw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w oraz — w z a k re ­ sie szkody m a ją tk o w e j — odszkodow anie z ty tu łu in n y c h ubezpieczeń.

P r z y k ł a d : K iero w ca sam ochodu ciężarow ego, w sk u te k n iezach o w an ia p rz e ­ p isó w o r u c h u p o jazd ó w m ech an iczn y ch n a sk rzy ż o w a n iu ulic, p o trą c ił p ra w id ło ­ w o ja d ą c y sam ochód osobow y. W w y n ik u tego w y p a d k u k ie ro w c a sam ochodu oso­ bow ego doznał trw a łe g o 50% in w alid ztw a , a jego sam ochód (ubezpieczony od a u to -c asc o ) zo stał uszkodzony. Ze w zględu n a to, że w y p ad e k p o w stał z w y ­ łą c z n e j w in y k iero w cy sam ochodu ciężarow ego, kiero w cy sam ochodu osobow ego p rz y słu g u je zarów no za d o zn an ą szkodę osobow ą, ja k i szkodę rzeczow ą św ia d ­ czenie z obow iązkow ego u bezpieczenia odpow iedzialności cy w iln ej kiero w cy s a ­ m ochodu ciężarow ego. Z anim je d n a k zostało zakończone p o stę p o w an ie w sp ra w ie u s ta le n ia o dpow iedzialności cy w iln ej, z a k ła d ubezpieczeń w y p łacił kiero w cy sa m o ­ chodu osobow ego św iadczenie za szkodę osobow ą z obow iązkow ego u bezpieczenia n a s tę p s tw n ieszczęśliw ych w y p ad k ó w i za szkodę rzeczow ą (uszkodzony sam ochód) o dszkodow anie z ty tu łu dobrow olnego ubezp ieczen ia sam ochodu od auto-casco. W m y śl w yżej cyt. § 20 — z su m y o dszkodow ania z ty tu łu obow iązkow ego u b e z ­ p ie cz en ia OC k o m u n ik a cy jn eg o należy p o trą c ić w y p łaco n e poszkodow anem u św ia d ­ czenie z NW k o m u n ik a cy jn eg o oraz w y p łaco n e m u św iad czen ie z ubezpieczenia auto-casco.

4. IN N E P R Z E P IS Y

P rz e p isy § 21 zarów no now ego, ja k i dotychczasow ego ro zp o rząd zen ia r e g u lu ją s p ra w ę z a p ła ty s k ła d e k za obow iązkow e ubezpieczenia k o m u n ik a c y jn e oraz o k re ś ­ la ją , ja k n ależy p ostępow ać w raz ie zbycia pojazdu.

O bow iązkow e u bezpieczenia k o m u n ik a c y jn e (now e rozporządzenie) dotyczą ró w ­ n ież osób w je ż d ż a ją c y c h n a te re n P o lsk i p o ja zd a m i z a re je stro w a n y m i za g ran ic ą i dlatego należy tu zw rócić uw agę n a n a s tę p u ją c e przepisy.

W edług p rzep isó w dotychczasow ych (§ 21 ust. 2) od z a p ła ty sk ła d e k zw olnieni b yli w łaściciele pojazdów m echanicznych zam ieszk ali za g ran ic ą, p rz y je żd ż ają cy do P o lsk i n a p o b y t czasow y i p o sia d ający w ażne n a czas p o b y tu w Polsce dow ody u bezpieczenia, w y d a n e n a p o d sta w ie um ów u bezpieczenia z a w a rty c h przez zakład ubezpieczeń z zag ran ic zn y m i z a k ła d am i ubezpieczeń.

P rz e p isy zaś § 21 u st. 2 i 4 ro zp o rzą d zen ia z 24.IV.1968 r. w p ro w ad ziły tu n a ­ s tę p u ją c e p o sta n o w ien ia:

1) po siad acze w y m ien io n y ch w yżej p o ja zd ó w są zw olnieni od z a p ła ty sk ła d ek za obow iązkow e ubezpieczenia, je że li p olski z a k ła d ubezpieczeń m a za p e w ­ n io n y z w ro t w ypłaconego odszkodow ania (re fu n d a cję ) od w łaściw ego z a g ra ­ nicznego z a k ła d u ubezpieczeń,

2) w ażność d o k u m e n tu ubezpieczeniow ego (na o k res p o b y tu w Polsce) w y s ta ­ w ionego cudzoziem cow i p rzez z a k ła d ubezpieczeń lu b dow odu z a p e w n ia ją

-№ 10 (130) O b o w ią zko w e u b ezp ieczen ia k o m u n ik a c y jn e 39

cego z w ro t w ypłaconego o dszkodow ania (1) sp raw d za g ran ic zn y u rz ą d ce ln y p rz y w jeźd zie do P o lsk i i p rz y w y jeździe po jazd u za re je stro w a n e g o za g r a ­ nicą. W b ra k u ta k ie g o d o k u m e n tu lu b e k s p ira c ji te rm in u jego w ażności p rze d w y jaz d em z P o lsk i posiadacz p o ja zd u je s t obow iązany zapłacić sk ła d ­ k ę ubezpieczeniow ą w e w sk az an y m p rzez u rzą d celn y p rz e d sta w ic ie lstw ie z a k ła d u ubezpieczeń.

Z godnie z p rze p isam i rozp. z 1.XII.1961 r. (§ 22), w raz ie w y p a d k u posiadacz <kierow ca) p o ja zd u m echanicznego je s t o bow iązany zapew nić pom oc le k a rs k ą oso­ bom , k tó re d oznały o b ra ż e n ia ciała lu b rozstroju- zdrow ia, u sta lić ich tożsam ość i m ie jsc e zam ie szk a n ia i w ra z ie p o trz e b y zabezpieczyć m ie n ie osób poszkodow a­ n y c h (ust. 1). P o n ad to posiadacz (kierow ca) p o jazd u i osoba zg łaszająca roszczenie p o w in n i w m i a r ę m o ż n o ś c i zaw iadom ić o w y p a d k u n ajb liż szy p o ste ru n e k

MO i za k ła d ubezpieczeń (ust. 2).

P rz e p isy ust. 1 § 22 now ego ro zp o rzą d zen ia są analogiczne do cyt. w yżej p rz e ­ p isó w (§ 22 u^t. 1). N ow e n a to m ia st b rz m ie n ie n ad a n o u st. 2 § 22, z k tó reg o w y ­ n ik a , że posiadacz p o ja zd u (kierow ca) i osoba zg łasz ają ca roszczenie s ą o b o w i ą ­ z a n i bezzw łocznie zaw iadom ić M ilicję O b y w ate lsk ą ty lk o o ta k im w y p ad k u , w w y n ik u k tó reg o są o fia ry w ludziach, o raz o w y p ad k u , k tó reg o okoliczności n a s u w a ją p rzypuszczenie, że zostało p o p ełn io n e przestęp stw o .

P a r a g r a f y 23—24 rozp. z 1.XII.1961 r. o raz § 23—24 rozp. z 24.IV.1968 r. za­ w ie r a ją p rze p isy re g u lu ją c e tr y b p o stę p o w an ia w celu u s ta le n ia w ysokości św ia d ­ czeń o raz ich w y p łatę.

N ależy w reszcie zw rócić u w ag ę n a tre ść § 25 rozp. z 24.IV.1968 r., analo g iczn ą •do tre ś c i ust. 4 § 25 rozp. z 1.XII.1961 r. Z b rz m ie n ia ty c h p rzep isó w w y n ik a, że w ra z ie zbiegu obow iązkow ego u b ezp ieczen ia n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w

z ru c h u p o jazd ó w m e ch an iczn y ch z dobrow olnym u bezpieczeniem (ogólnym ) n a ­

s tę p s tw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w , w y n ik a ją c y m z um ow y z a w a rte j p rzez je d ­ n o stk ę g o sp o d a rk i u sp ołecznionej — z a k ła d ubezpieczeń w y p łac a św iadczenie

z w yższej su m y ubezpieczenia. C hodzi tu oczyw iście o d o b row olną um ow ę u b ez­

p ie cz en ia , z a w a rtą n a koszt uspołecznionego za k ła d u pracy . J e s t to d ru g i w y p ad e k z a sto so w a n ia w obow iązkow ym ubezpieczeniu k o m u n ik a cy jn y m k o m p e n saty św ia d ­ czeń, n ależ n y ch poszkodow anem u z ty tu łu k ilk u u b e z p ie c z e ń .14

R e asu m u ją c przytoczone w yżej w yw ody n a tle p o ró w n a n ia p rzep isó w z a w a r­ ty c h w obydw óch o m a w ian y c h ro zp o rząd zen iach , należy stw ie rd z ić , że now e p rz e ­ p isy znacznie rozszerzyły za k re s o ch ro n y ubezpieczeniow ej osób poszkodow anych w w y p a d k a c h k o m u n ik a cy jn y ch .

5. O R Z E C Z N IC T W O S Ą D U N A JW Y Ż S Z E G O W S P R A W A C H W Y PA D K O W Y C H Z R U C H U P O JA Z D Ó W M E C H A N IC Z N Y C H

P rzy to czo n e niżej orzecznictw o, in te r p re tu ją c e p rze p isy obow iązkow ego u b ez­ pieczen ia k o m u n ik a cy jn eg o i w y ja ś n ia ją c e zasady odpow iedzialności cy w iln ej w sp ra w a c h w y n ik ły c h z w y p ad k ó w z ru c h u p o ja zd ó w m echanicznych, zostało w y ­ d a n e pod rz ą d e m ro zp o rzą d zen ia z d n ia 1.XII.1961 r. (Dz. U. N r 55, poz. 311). Vvr p rz e w a ż a ją c e j części o rzecznictw o to je s t n a d a l a k tu a ln e po w ejściu w życie

14 P a t r z § 20 o b y d w ó c h r o z p o rz ą d z e ń . P r z e p is c y to w a n e g o § 25 s t r a c i n a p r a k ty c z n y m z n a c z e n iu p o w e jś c iu w ż y c ie ro z p o rz ą d z e n ia w y m ie n io n e g o w a r t . 23 u s ta w y z d n ia 23.1. 1968 r . o ś w ia d c z e n ia c h p ie n ię ż n y c h z a w y p a d k i p r z y p r a c y (Dz. U . N r 3, p o z. 6).

ro zp o rzą d zen ia z d n ia 24.IV.1968 r. (Dz. U. N r 15, poz. 89). N ieliczne o rze cze n ia , k tó re dotyczą w y łąc zn ie sta n u p raw n eg o istn iejące g o do d n ia 1.1.1968 r., zo stały t u zam ieszczone z przy czy n w sk az an y c h n a p o c z ą tk u a rty k u łu .

1. O bow iązki kie ro w c y p o le g ają n ie ty lk o n a p rz e strz e g a n iu w y ra źn y c h p rz e p i­ sów ru c h u drogow ego, lecz ta k ż e n a ta k im za ch o w a n iu się, ja k ieg o w y m ag a w y tw o rz o n a s y tu a c ja w celu u n ik n ię c ia nie b ez p iec ze ń stw a d la życia, zd ro w ia i m ie n ia p asaż eró w i osób p o stro n n y ch (...). W p ew n y ch szczególnych s y tu ­ acjach , k tó re m ogą zachodzić p rzy ru c h u p o ja z d ó w m echan iczn y ch , a k tó ry c h oczyw iście żadne p rze p isy n ie m ogą u ją ć w sposób w p e łn i w y cz erp u jąc y , m oże z n a tu ry rzeczy n asu w a ć się konieczność ta k ż e z a trz y m a n ia sam ochodu. T a k a sy tu a c ja m oże zachodzić w szczególności w ted y , gd y zaszło „oślepienie” k ie ­ row cy p rzez re fle k to ry sam ochodu jad ąceg o w p rze ciw n y m k ie ru n k u .

(SN 12.1.1960 r. 3 C R 390/59, P Z S 1961 r. n r 3, str. 67).

Z. O dpow iedzialność za zaw iniony w y p ad e k sam ochodow y ciąży p rze d e w szystkim

n a kiero w cy , od k tó reg o w y m ag a się ścisłego p rz e strz e g a n ia w szelkich p rz e ­ pisów dotyczących ru c h u p ojazdów m e ch a n icz n y ch n a d ro g ac h publiczn y ch w in te re s ie b ezp ieczeń stw a w szy stk ich Osób k o rz y sta ją c y c h z ty c h dróg o raz celem o ch ro n y m ie n ia n a nich się z n a jd u ją ce g o . Do n ajcięższych uch y b ień k iero w cy p o ja zd u n ależ y n aru sz e n ie b ezw zględnego za k azu p icia alkoholu. A n i nam ow a, an i n ak a z, k tó re m u b y ł w s ta n ie się oprzeć, n ie m ogą go u s p ra ­ w iedliw ić, a n i ty m b a rd z ie j zw olnić go od odpow iedzialności. Z achow anie się poszkodow anego p o le g ają ce n a w sp ó łu d ziale p icia alk o h o lu z szoferem , chociaż je s t okolicznością m a ją c ą w p ły w n a w ysokość odszkodow ania, nie m oże je d n a k p row adzić do o b niżenia go aż w połow ie, stw a rz a ją c n iezgodne z za sa d am i do­ św iad czen ia życiow ego m n ie m a n ia, że w in a pijąceg o alk o h o l kierow cy sam o­ chodow ego i w in a z nim pijącego p a sa ż e ra — w ra z ie w y p a d k u — je s t je d n a ­ kow a. W niosek o ró w n y m b ąd ź zbliżonym sto p n iu w sp ó łp rzy czy n ien ia się t a ­ kiego p a s a ż e ra do w y p a d k u m ogłyby u sp ra w ie d liw ić dopiero szczególne oko­ liczności.

(SN 2 2 .V I lI .m S r. 1 C R 29/58, O S P iK A 1959 r„ z. 11, poz. 290).

3. Je z d n ia , zw łaszcza o dużym n asile n iu ru c h u kołow ego, je s t te re n e m , n a k tó ry m istn ie je p o te n c ja ln e n ieb ezpieczeństw o w y p ad k u . O bow iązek k iero w cy p o ja zd u m echanicznego do ścisłego p rz e strz e g a n ia p rze p isó w r u c h u i jego odpow ied zial­ ność za ich p rze k ro c zen ie n ie oznacza, żeby p rzech o d zień m ógł ograniczyć się ty lk o do p raw id ło w eg o w y b o ru m ie jsc a i czasu p rz e k ro c zen ia jezdni, n a to m ia st żeby n ie m ia ł on żadnego obow iązku zw ró ce n ia u w ag i n a sy tu a c ję , ja k a is t­ n ie je n a je zd n i i ja k a e w e n tu a ln ie pociąga za sobą n ieb ezpieczeństw o w y p a d ­ k u , choćby n a w e t w y w o łan e przez nie w łaśc iw e za ch o w a n ie się innego u ż y tk o ­ w n ik a jezd n i. P rz ek ro cz en ie je zd n i w y m ag a n ie ty lk o zasto so w an ia się do p rzep isó w ru c h u , lecz ta k ż e zachow ania p rz e c ię tn e j ostrożności, k tó re j je d n y m z elem e n tó w je s t zw rócenie przez p rze ch o d n ia uw ag i, czy w d an e j k o n k re tn e j s y tu a c ji nie grozi m u n ieb ezpieczeństw o ze stro n y n a ru sz a ją c e g o p rze p isy r u ­ chu pojazd ó w m echanicznych.

N iezach o w an ie ta k ie j ostrożności p rzy p rz e k ra c z a n iu je z d n i u za sa d n ia p rz y ­ ję cie p rzy c z y n ie n ia się — w odpow iednio o k reślo n y m sto p n iu — p rze ch o d n ia do p o w sta n ia w y p ad k u .

(S N 24.V.1963 r. 2 C R 439/62, O S P iK A 1964 r., z. 9, poz. 185 — z glosą A . S z p u n a r a).

N r 10 (130) O bow iązkow e u b e zp iec ze n ia k o m u n ik a c y jn e 41

4. W m y śl p raw id ło w e j w y k ła d n i a rt. 152 i 153 k .z .15 w in a poszkodow anego m oże uchylić odpow iedzialność w y n ik a ją c ą z ty c h p rzep isó w ty lk o w ów czas, g d y zaw in io n e d ziała n ie poszkodow anego sta n o w i w yłączn ą przy czy n ę p o w sta n ia szkody. Z tego w y n ik a, że je że li obok za ch o w an ia się poszkodow anego do w y ­ p a d k u p rzyczyniły się in n e okoliczności, choćby przez k ie ro w c ę i w łaściciela sam ochodu n ie zaw inione, to odpow iedzialność w łaściciela z a rt. 152 i 153 1^7. istn ie je , a przy czy n ien ie się poszkodow anego m oże uzasad n iać ty lk o obniżenie w ysokości o dszkodow ania n a p o d sta w ie a r t. 158 § 2 k.z.

(S N 24.VIII.1964 r. I C R 48/64, O S P iK A 1965 r., z. 9, poz. 201 — z n o tk ą W .S.).

5. O k re śle n ie „kiero w ca p o ja zd u m e ch an iczn eg o ” , uży te w § 17 rozp. RM z a rn a 1.XII.1961 r. w sp ra w ie obow iązkow ych ubezpieczeń n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w i odpow iedzialności cy w iln ej z r u c h u pojazdów m echanicznych (Dz. U. z 1961 r. N r 55, poz. 311), o b e jm u je ró w n ież p o siadacza w ro zu m ien iu § 14 i 15 tegoż rozporządzenia, jeżeli p ro w a d z ił on p ojazd osobiście.

(S N 2.111.1965 r. I I I CO 8/65, O S P iK A 1966 r., z. 9, poz. 202).

6. W sk u tek obow iązkow ego ubezp ieczen ia odpow iedzialności cyw iln ej z ru c h u p o jazd ó w m echanicznych u p ra w n io n e m u do odszkodow ania p rz y słu g u je ro sz­ czenie nie ty lk o przeciw ko posiadaczow i lu b u pow ażnionem u przez niego k ie ­ row cy p o ja zd u m echanicznego, a le ta k ż e przeciw k o P a ń stw o w em u Z ak ład o w i U bezpieczeń. U p ra w n io n y do odszk o d o w an ia m oże dochodzić sw ego roszczenia p rzeciw ko w ym ien io n y m osobom w dro d ze sądow ej bez konieczności u p rz e d ­ niego w y cz e rp a n ia d rogi pozasądow ej.

(S N 4.X.1965 r. I I CR 296/65, O S P iK A 1966 r., z. 9, poz. 206).

7. P rz e p isy ro zp o rząd zen ia R ady M in istró w z d n ia 1.XII.1961 r. w sp ra w ie obo­

w iązkow ych ubezpieczeń n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w i o d p o w ied zial­ ności cy w iln ej z ru c h u p o ja zd ó w m ech an iczn y ch (Dz. U. N r 55, poz. 311) n ie d a ją p o d sta w y do ż ą d an ia w ielo k ro tn eg o św ia d cz en ia p rzew yższającego p o n ie ­ sioną szkodę, k tó ra w y n ik ła ze zd e rz e n ia się dw óch lu b w ięcej p ojazdów m e ­ chanicznych, a zaró w n o sp ra w c a szkody ja k i poszkodow any b y li u cz estn ik am i obow iązkow ego ubezpieczenia N W i OC.

(S N 5.1.1966 r. I I CR 201/65, O S P iK A 1967 r„ z. 4, poz. 98).

8. W raz ie istn ie n ia w a ru n k ó w d ają c y c h — w m y śl § 17 ust. 2 ro zp o rząd zen ia R ad y M in istró w z d n ia 1.XII.1961 r. w sp ra w ie obow iązkow ych ubezpieczeń n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w i odpow iedzialności cyw ilnej z ru c h u p o ­ ja zd ó w m ech an iczn y ch — p o d sta w ę do o b n iż en ia roszczenia P ań stw o w eg o Z a ­ k ła d u U bezpieczeń w zględem k ie ro w c y o z w ro t św iadczenia w ypłaconego po­ szkodow anem u, należność P Z U z tego ty tu łu u leg a zm n iejszen iu w z a k re sie p rze w id zia n y m w ty m przep isie; odpow iedzialność reg reso w a kierow cy, o p a rta na § 17 ust. 2 cyt, rozp o rząd zen ia, n ie m oże p rze k ra cza ć 10 000 złotych ró w n ież w ted y , gdy 50% św iadczenia w ypłaconego p rzez PZU sta n o w i k w o tę w yższą; ro zp o z n ają c roszczenie PZU o p a rte n a § 17 u st. 2 ro zp o rząd zen ia R a d y M ini­ stró w z d n ia 1.XII.1961 r., sąd k o n tro lu je dopuszczalność i za k res za sto so w a n ej przez P ZU obniżki.

(S N 15.IV.1967 r. I I I C Z P 21167, PUG 1967 r., z. 10, str. 337).

42 Z b i g n i e w K u b e c _{N r 10 (130)}

fl. I. R oszczenie reg reso w e Z U S -u z a rt. 26 d e k r e tu z 25.VI.1954 r. o pow szech­ nym za o p a trz e n iu e m e ry ta ln y m p rac o w n ik ó w i ich rodzin (Dz. U. z 1958 r. N r 23, poz. 97) do kie ro w c y sam ochodu, k tó ry spow odow ał w y p ad e k p ra c o w n i­ ka, je s t o p a rte n a od m ien n y m s ta n ie fa k ty c z n y m od leżącego u p o d sta w ro sz­ czenia P Z U do k iero w cy ubezpieczonego w z a k re sie odpow iedzialności cyw ilnej o zw rot św iadczeń w y p łaco n y ch poszk o d o w an em u przez ru c h sam ochodu; np. dotyczące tego roszczenia p rze p isy ro zp o rzą d zen ia R ad y M in istró w z l.X II. 1961 r. (Dz. U. N r 55, poz. 311) nie m a ją za sto so w a n ia do roszczenia re g re so ­ w ego ZUS.

II. Z w iązan ie są d u w ojew ódzkiego u s ta le n ia m i w y ro k u skazującego pozw a­ nego (art. 11 k.p.c.) za n ie u m y śln e sp o w o d o w an ie śm ierci nie z w a ln ia tego są d u od u sta le ń , w ja k im za k re sie d e n a t p rzy c zy n ił się do śm ierteln eg o dlań w y p a d k u i w ja k im sto p n iu z te j p rzy c zy n y obow iązek n a p ra w ie n ia szkody

przez pozw anego u le g a zm n iejszen iu sto so w n ie do a rt. 362 k.c.

III. S tosow nie do § 18 ust. 2 ro zp o rzą d zen ia R ady M in istró w z 1.XII.1961 r. (Dz. U. N r 55, poz. 311) k ie ro w c a p o ja zd u objętego obow iązkow ym u b e z p ie ­ czeniem n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p a d k ó w i odpow iedzialności cyw ilnej z r u c h u pojazd ó w m echanicznych ob o w iązan y je s t p rzek azać PZU sk ie ro w a n e do niego roszczenie odszkodow aw cze, a to w celu um ożliw ien ia niezw łocznego z a ła tw ie n ia sp ra w y bez konieczności k ie ro w a n ia je j n a d rogę sądow ą.

(SN 22.XI.1966 r. I P R 487/66, N P 1967 r., z. 7— 8, str. 1006).

30. P rz ep is a rt. 446 § 3 k.c. w p ro w a d ził zaró w n o w sto su n k u do p rze p isu a r t. 166 k.z., ja k i w sto su n k u do poglądów o rze ęzn ictw a w ykształconego n a g ru n cie tego o sta tn ie g o p rze p isu zm ianę, że ro szczen ie członków ro d zin y zm arłego nie m a ju ż c h a ra k te ru „zadośćuczynienia za k rz y w d ę m o ra ln ą ” , lec7 sta n o w i o d ­ szkodow anie. W o d ró żn ien iu od p rz y ję te j w y k ła d n i a rt. 166 k.z., przepis a rt. 446 § 3 k.c. w y m ag a istn ie n ia znacznego p o g o rszen ia sy tu a c ji życiow ej członków ro d zin y zm arłego. D otychczasow e k r y te r ia pogorszenia się te j sy tu a c ji p rz y ­ ję te w ty m orzecznictw ie m ogą być obecnie sto so w an e ty lk o odpow iednio, j e ­ żeli u w zg lę d n ia ją elem e n t znacznego po g o rszen ia się sy tu a cji.

(SN 25.VII.1967 r. I CR 81/67, O SN C P 1968 r., z. 3, poz. 48).

ZBIGNIEW KUBEC

O niektórych instytucjach w projekcie

kodeksu karnego

(w a r u n k o w e u m o rz e n ie , p o s z e rz o n a o b ro n a i b ó jk a )

1. P ro je k t now ego k o d ek su k arn e g o s tw a rz a znacznie w iększe an iżeli obecnie •obow iązujący k o d ek s k a rn y m ożliw ości ro z w a rstw ie n ia p rz e stę p stw w zależności ■od sto p n ia ich społecznego n ieb ez p iec ze ń stw a o raz znacznie w iększe m ożliw ości zróżnicow ania sposobów o d d ziały w a n ia n a sp raw có w ciężkich p rz e stę p s tw i na sp ra w c ó w d ro b n y ch p rze stęp stw .